Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı

Merkez	Abyek	Âvec	Buin-Zehra	Rudbar	Rudbar Alamut
Tarum- Süfla
İkbal-i Şarki	Kûhpaye- Garbi	Hisar Veliasr	Ramend- Cenubi	Rudbar Muhammed ZaManî	Muallim Kelâye	Çekur چكور
İkbal-i Garbi	Kûhpaye-Şarki	Ab-ı Germ	DeştABi- Şarki	Rudbar Şehristan	Alamut- bâlâ	Handân
Şerifabad	BeŞariyyât	Haregân-ı Şarki	Zehrâ-yı bâlâ	Destcerd	Alamut-pâîn	Niyarek
Îlât-ı Gagarân- Şarki	Ziyarân	Haregân-ı Garbi	Zehrâ-yı Garbi
Îlât-ı Gagarân- Garbi		Şehidabad

Bakanlar Kurulu, Kazvin’in bölge valiliği yapılması için bir kanun taslağı hazırlayarak, Meclis-i Şura-yı İslami’ye sundu. 20 Hordâd 1376/ 1997 tarihli bu kararın taslağı “Kazvin Bölge Valiliği Kurulması” adını taşımaktaydı. Meclis’in tasvibinden sonra Şura-yı Nigahban onayladı ve 27 Hordâd 1376/ 1997 tarihinde İçişleri Bakanlığı’na gönderildi.

Kazvin Bölge Valiliği, aşağıdaki ilçeler ve bağlı nahiyelerinden oluşmuştur.

Kazvin Bölge Valiliği İlçeleri ve Bağlı Nahiyeleri
Kazvin	Buin-Zehra	Takistan
Merkezî	Merkezî	Merkezî
Rudbar Alamut	Âvec	Ziyaabad
Rudbar Şehristan		Hürremdeşt
Tarum-süfla
Abyek

20 Hordâd 1376/ 1997 Tarihli “Kazvin BV” Kanun Tasarısı’nın onaylanmasından sonra, bölge valiliğine bağlı nahiye (bahş) ve şehirlerin (şehristan) terkibinde bazı değişiklikler olmuştur.

1997 Yılında Oluşturulan Nahiye ve Şehirler
Ramend nahiyesi	İbrahimabad ve Ramend-Cenubi köy birliği merkezleri (Daha önce Buin-Zehra kentine bağlıydı)
Şal nahiyesi	Zeynabad Köy Birliği ve Kale-Haşim (Daha önce Buin-Zehra kentine bağlıydı)
Deşt-ABi nahiyesi	Deşt-ABi-Şarki köyü ile Deşt-ABi-Garbi Köy Birliği merkezi (Daha önce Buin-Zehra kentine bağlıydı)
Ab-ı Germ nahiyesi	Ab-germ köyü ve Haregân-Şarki Köy Birliği merkezi (Daha önce Buin-Zehra kentine bağlıydı)
Esferûzeyn nahiyesi	Hürremabad ve Ek köyleri (Daha önce Takistan kentine bağlıydı)
Kûheyn nahiyesi	Îlât-ı Gagarân-Şarki Köy Birliği merkezi ve Îlât-ı Gagarân-Garbi
Elburz nahiyesi	ŞeRifabad, Pir-Yusufân köyü (Daha önce Kazvin kentine bağlıydı)
Abyek kenti	Merkezî ve BeŞariyyât nahiyeleri
BeŞariyyât nahiyesi	BeŞariyyât-Şarki ve BeŞariyyât-Garbi köy birliği merkezleri
Elburz kenti	Merkezî ve Muhammediyye nahiyeleri
Muhammediyye nahiyesi	ŞeRifabad Köy Birliği merkezi ve Hisar-ı Harvan خروان

Bugün Kazvin BV; 5 ilçe, 19 nahiye, 46 merkez köyü ve 23 şehirden oluşmaktadır. Nüfusu 1996 yılı sayımına göre 968.710, 2006 sayımına göre ise, 1.127.734’tür. Kilometrekareye 62 kişi düşmektedir. hane sayısı 198.181’dir. (http:qezvin-az.blogspot.com, 29 Kasım 2007)

Kazvin BV’de Türkçe Konuşan Yerleşim Birimlerinden Bazıları

1. Haregân, Ebher-rûd, GagaZan قا قزان , Tarum, AfŞariyye ve Zehra köy birlikleri (dehistan).

2. BeŞariyyât بشا ريا ت , İqbal ve Peşguldere’nin bazı köyleri.

3. Kazvin kentinin kuzey ve kuzeybatısı.

4. Kazvin ilinin bazı mahalleleri; Derb-i Köşk, Şeyhabad, Gosfend-Meydan, Qumlaq, Dîmec.

Geçmiş dönemde Safevi emirleri, Türk devlet memurları, saray görevlileri’nin bu mahallelerde ikamet etmesi nedeniyle halkın tamamına yakını Türkçe konuşmaktadır.

Kazvin’in Farsça konuşan mahalleleri; Doğu (Şark), Güney (Cenub), Merkez (Merkezî), Penbe-Rise (Pembe Risler), Rah-çeMan, Rah-ı Rey, Handeg-bâr, Muğlâvek, Âhund آخوند ve Sikke-ŞeRihan mahalleleri ile yabancı devlet memurlarının oturduğu bazı cadde ve sokaklardır. (http:qezvin-az.blogspot.com, 23 Kasım 2008; Dr.Hamid Cilveger 2011)
Haregân/ Qaragân Mahalı
Haregân (Garakân/ Qaraqân/ Harekân) mahalı, Güney Azerbaycan’ın önemli Türk mahal/ bölgelerinden biridir. Ancak bu Türk bölgesi, mükî taksimat yoluyla Hemedan, Merkezî ve Kazvin bölge valilikleri arasında bölüştürülerek, bütünlüğü bozulmuştur.

Bugün Haregân mahalının bir bölümü, 1.“Dehistan-ı Haregân/ Haregân Köy Birliği merkezi” adı ile Hemedan BV Rezen ilçesine, 2. Bir bölümü, Buin-Zehra ilçesi/ “Haregân-Şarki/ Doğu Haregân-Ab-ı Germ nahiyesi” ve Buin-Zehra ilçesi/ “Haregân-Garbi/ Batı Haregân-Âvec nahiyesi” isimleri ile Kazvin BV’ne, 3. Diğer bölümü “Bahş-i Hâregân” adı ile Save ilçesinin bir nahiyesi olarak Merkezî BV’ne bağlıdır.

Haregân, dağlık bir mıntıkadır. Sultan-Bulag ve Âve isimli iki dağ silsilesini bünyesinde barındırır. Haregân dağları, Türk Şahseven Bağdâdî aşiretinin de yaylağıdır. Bu dağ silsilesi; Merkezî BV’nin kuzeybatısındaki 2.944 metre yükekliğindeki İncegâre dağından başlar, Kazvin ile Hemedan sınırını takiben batıya doğru uzanır. Haregân mahalı, bu silsilenin etrafı, aynı zamanda kuzey ve güney etekleridir. Yer yer 2.944, 2.659, 2.890 ve 2.630 m yüksekliklere ulaşır.

Haregân, Güney Azerbaycan’da çok önemsenen bir bölgedir. Kazvin’in Âvec nahiyesine bağlı Haregân’da, “Haregân burçları” adı verilen Selçuklulardan kalma ikiz burçlar dikkat çekicidir. Bu Türk mahalı/ mıntıkası; Güney İran’daki Kaşkay-yurd, Kuzeydoğudaki Afşar-yurd ve Türkmen-yurd’un Güney Azerbaycan’daki ortak buluşma ve iletişim noktasıdır. (http://qezvin-az.blogspot.com, 09 Kasım 2008)

*

Gövzemi Köyünün Adının Değiştirilmesi

Buin-Zehra ilçesi Ab-ı Germ nahiyesi Haregân-Şarki/ Doğu Haregân Köy Birliği’ne bağlı Gövzemi گٶزمى / گٶزمين köyünün adı Gülzemîn olarak değiştirilmiştir. Bakanlar Kurulu’nun 04 ŞehRiver 1382/ 2003 tarihli kararı ile köyün adı, Gâzvemîn گاوزمين olduğu gerekçesiyle Gülzemîn گل زمين ’e çevrilmiştir.

Köyün gerçek ismi Türkçe Gövzemi/ Gövzemîn’dir. Bilindiği üzere “Göv/ göy/ gök” kelimesinin çeşitli anlamları bulunmaktadır. Bunlardan biri de “yeşil/ koyu yeşil” demektir. Özellikle ham sebze ve meyvalar için “Göv-göverenti” tabiri kullanılır. Gövzemi (Göv+zemî/ zemîn) adı, herhangi bir yoruma ihtiyaç duyulmadan anlamı açık-seçik “Yeşil yer/ Yeşil tarla/ yeşillikle kaplı toprak” manasına gelir. Bu kelimenin anlamını Türkistan, Kırım, Kafkasya ve Balkanlarda herhangi bir kimseye sorsanız, zorlanmadan aynı cevabı verecektir. Bakanlar Kurulu ve devlet kuruluşlarının ileri sürdüğü üzere köyün adı Gâzvemîn değildir. “Gâv” kelimesinin anlamı “Sığır” demektir. Resmi kayda göre köyün adı Gâzvemîn, yani Sığırlık’tır. Bölge Türklerinin ifadesine göre, köyün adı kurulduğu günden itibaren hiçbir şekilde “Gâzvemîn/ Sığırlık” olarak anılmamıştır. Velhasıl Türkçe Gövzemi adı, Farsça Gülzemîn’e çevrilmiştir. (http://merkezi-az.blogspot.com)

-Halaclar ve Halacistan hakkında bkz.→Halaclar ve Halacistan; Hemedan BV