Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı



Yüklə 8,05 Mb.
səhifə175/411
tarix01.01.2022
ölçüsü8,05 Mb.
#105928
1   ...   171   172   173   174   175   176   177   178   ...   411
Sıra no

Adı

Karşılığı

Gün sayısı

Anlamı


1

Hamel

Mart

31

Koç

Gökyüzünün kuzey yarımküresinde, “Sevr” burcu ile “Süreyya” manzumesinin yakınlarında bulunan bir burç. Güneş buraya Mart’ın dokuzunda dâhil olur.


2

Sevr

Nisan

31

Boğa

Sevr/ Boğa burcu, gökyüzünün kuzey yarımküresinde bulunan bir burçtur. Dübb-i Ekber’in “Alpha” yıldızını Ayyuk’a birleştirdikten sonra hemen ona yakın bir mesafe ile Mailen gidilecek olursa, kırmızı renkli bir yıldıza rastgelinir ki, bu yıldız Sevr burcunun en parlak yıldızı olan “Aynüs-Sevr” veya “Ed-Deberân”dır.


3

CevZa

Mayıs

32

İkizler

İkizler burcu, gökyüzünün kuzey yarımküresinde görülen iki parlak yıldızlı bir burç olup, Güneş Mayıs ayında bu burca girer.


4

Seretan

Haziran

31

Yengeç

Güneş’in 22 Haziran’da girdiği Yengeç burcu. “CevZa” burcu ile “Esed” burcu arasındadır.


5

Esed

Temmuz

31

Aslan

Esed/ Aslan, Güneş’in Rumî Temmuz’un dokuzunda ve Miladî Temmuz’un 23’nde içine girdiği ve gökyüzünün kuzey yarımküresi eteğinde bulunan birçok parlak yıldızdan oluşmuş beşinci burçtur.


6

Sümbüle

Ağustos

31

Başak

Başak burcu, gökyüzünün kuzey yarımküresinde bulunan yedi parlak yıldızdan oluşmuş dörtgen ve iki kuyruklu bir burçtur.


7

MîZan

Eylül

30

Terazi/ Kantar

Terazi burcu, gökyüzünün kuzey yarım küresinde görülEbilen Sümbüle/ Başak burcunun yanında bulunan bir yıldız kümesi olup, belli başlı dört yıldızdan oluşmuş küçük bir burçtur.


8

Akreb

Ekim

30

Akrep

Gökyüzünün kuzey yarım küresinde görülEbilen bir burçtur.


9

Kavs

Kasım

29

Yaya

Güneş’in, gök küresinde bir gün boyunca çizdiği çemberin ufuk altında kalan parçasıdır.


10

Cedî

Aralık

30

Oğlak

Oğlak burcu, oniki burçtan biridir.


11

Delv

Ocak

30

Kova

Delv/ Kova, oniki burçtan birinin adı olup, Güneş eski Ocak ayının sekizinci günü bu burca girer. “Delve” şeklinde kullanıldığı olmuştur.


12

Hût

Şubat

30

Balık

Hût/ Balık burcu, gökyüzünün güney yarım küresinde Sevr burcundan ileride Hamel burcunun yönünde bir burçtur. Gökyüzünün güney yarım küresinde olmasına rağmen, kuzey yarım küreden de görülEbilir ve Güneş Şubat’ta bu burca girer.


.

Mevsimler/ Fasıllar


Mevsim adı-I

Mevsim adı-II

Mevsim adı-III

Karşılığı olan ay


İlkbahar mevsimi

Yaz

Oğlak-ay

Hamel (Mart), Sevr (Nisan)

Cevza (Mayıs)



Yaz mevsimi

Tomus

Uluğ Oğlak ay

Seretan (Haziran), Esed

(Temmuz), Sümbüle (Ağustos)

Sonbahar mevsimi

Güz

Uluğ-ay

Mizan (Eylül), Akrep

(Ekim), Kavs (Kasım)

Kış mevsimi

Gış

Ay, Gış

Cedî (Aralık), Delv (Ocak),

Hût (Şubat)


Tarihçi, yazar, şair ve din adamları HicRi-KameRi yıl ve ayları da kullanmışlardır. HicRi-KameRi yıl hesabı, ayın feZası esasında ve doğuş-batışı ile hesaplanır. Bu nedenle her yıl 10 (11) gün (gece-gündüz) öne doğru haraket eder. KameRi takvime göre, bir yılın uzunluğu 354 (355) gün olarak hesaplanır. Her yıl 10 (11) gün fark ettiği için, her 36 yılda bir yıl artar. Bundan ötürü, her 36 yıla bir “garn/ karn” denmektedir.




KameRi (HicRi-KameRi) Aylar


Sıra no

Adı

Gün sayısı

Türkmen Türkçesi


1

Muharremül-Haram

30

Aşır

2

Saferül-Muzaffer

29

Sapar

3

RaBi’ul-Evvel

30

-

4.

RaBi’us-Sani

29

-

5

CeMad’ul-Ûlâ

30

-

6

CeMad’ul-Uhrâ

29

-

7

Recebül-Mürecceb

30

-

8

ŞAbânül-Muazzam

29

Meret (Barat/ Berat)

9

Ramazanül-Mübârek

30

Oraza

10

Şevvâlül-Mükerrem

29

Bayram

11

Zilkâde El-Haram

30

Boş-ay

12

Zilhicce El-Haram

29 (30)

Gurban/ Kurban

(Hacc Şehy Abbas Misbahzade, Îlân Îl 1368/ 1989)
Türkmenlerde yıl hesabı, olayların cereyan ettiği zamanı, kitapların ne zaman yazıldığı, insanların doğum-ölüm ve benzeri tarihlerin tespitinde kullanılır. (Türkmen Sovet Ensiklopediyası, 9.cilt, “Türkmenlerde Ay ve Gün Hasabı” maddesi, s.52)

Reşideddin Fazlullah Hemedani, “Sâl-ı Türk/ Türk Yılı” konusunda kitabında bilgi vermiş, Cengiz Han’ın (Temuçin) yaşamını “Sâl-ı Türk/ Türk Yılı”na göre teferruatlı şekilde yazıya geçirmiştir: Yasukay Bahadır-Ulun Éke oğlu Cengiz Han’ın doğumundan ölümüne kadar tüm yaşamı yıl yıl net olarak bilinmektedir. KameRi yıla göre 75, Şemsi-Türkî yıla göre 73 yıl yaşam sürmüştür. Şemsi yıl, KameRi yıla göre her otuz yılda bir “Bir yıl” eksik gelmektedir. Buna “Sâl-ı Nakısa” denir. Hesap edildiğinde, 72 yıl ömür sürdüğünü bulabiliriz. Yani 04 Ramazan 624/ 1227 yılında Tankut Vilayetinde ölmüştür. (Camiiüt-Tevârih der-Tarih-i Moğol, 1.cilt, 2.kitap s. 417-433)

*

Ana-atalarımızın bazı hal ve hareketlerini “YıldızName/ Astronomi” ile tayin ettikleri, “YıldızName”ye baktırdıkları çok olmuştur. Hatta çocuklarına Zühre, Süreyya, Pervin/ Ülker, Zühal, Sümbül/ Sümbüle, Mehpâre, Boğaç, SiTare, Baran, Aynur, Aypâre, Mahinur, Ayhan, Eset/ Aslan ve benzeri isimler vermişler ve vermektedirler. Bu isimler, bir yıldızın diğer yıldıza yaptığı tesir dikkate alınarak verilmektedir. “Köroğlu’nun yarasının bile yıldız gördükten sonra sağaldığı” söylenir. “YıldızName” daha sonraları fal kitabı haline gelmiştir.



“Yılın oluşu gelişinden bellidir/ Yılın nasıl olacağı gelişinden bellidir” denir. Ana-atalarımız, yeni yıl döndüğü zaman havanın nasıl olacağını, ayın, günün ve yıldızların doğuşundan yılın ne şekilde geçeceğini kestirirlerdi.

Daha sonra yapılan tahminler, düzenlenip tasnif edilerek, -ilgi ve alakası olmadığı halde-“YıldızName” adı altında fal kitabı haline getirilmiştir. Arapların, Asuri ve İbRilerden kopya ettiği Asuri/ İbri Alfabesi “Ebced/ Abgad”ın her bir harfine verilmiş olan rakam değeri ile “Küçük Ebced ve Büyük Ebced” adı altında fal bakılmaya ve geleceğe ait tahminler yürütülmeye başlanmış, buna “Kitap açma” denmiştir. Özellikle medreselerde başarı gösteremeyen, kısa yoldan mollalığa soyunanlar, Türkmen atalardan kalan özellikle tarım ve göç günlerinin belirlenmesinde kullanılan bu bilimsel temelli tahminleri değiştirip, biraz da ruhani hava katarak, kendilerine geçim kapısı haline getirmişlerdir.

Bugün Batı Azerbaycan’daki Asuri kabristanlıklarındaki mezar taşlarının büyük bölümü “Ebced” ile tarih düşürme yoluyla yazılmıştır. Asuriler, kendi alfabeleri ile tarih düşürmenin sıradan bir uygulama olduğunu belirtmektedir. Bilindiği gibi Ebced ve benzeri hesaplama usulleri Türkistan, İran ve diğer İslam ülkelerinde tarihî ve edebi gelenekte kullanılagelmiştir.

YıldızName/ Yıldız falını bir tarafa bırakarak, Müçe Yıllarına, yani Oniki Hayvanlı Türkmen/ Türk Takvimi’ne dönerek, yıllarla ilgili bazı tahmin örneklerini görelim:


Sıçan Yılı:

Türkmenler, Sıçan Yılı’nı olumlu kabul ederler. Bu yılda doğanlar, bir işe başlayacakları zaman yakınlarının fikrini almalıdır. Yaz ve sonbahar ayları tarım işi ile ilkbahar ayları sanatkârlıkla uğraşanlar için verimli olacaktır. Uğurlu geçecek olan bu yılda tüm zorlukları yenecektir.


Sığır Yılı:

Bu yılın bol yağışlı ve verimli geçeceği hesaplanmıştır. Sığır yılında doğanlar, yapacakları işleri yılın başında hesaplamalıdır. planlı ve düzenli hareket etmeleri halinde yılın ikinci yarısında verim almaya başlarlar. Bir yerde çalışıyorlarsa yükselmeleri mümkündür. Bazı kayıplarını daha sonra telâfi ederler.


Bars Yılı:

Müneccimler Bars Yılı’nı, adaletin ve gerçeğin yılı olarak hesaplar. Bars yılında işler ve amaçlar yavaş gerçekleşir. Yeni imkânlar doğar. Güçlükler, problemler sonunda iyilikle, güzellikle çözülür. Geziye çıkma, yeni bir yere gidip yerleşme beklenmelidir.


Tavşan Yılı:

İhtiyaç ve duyarlılığın yılı olarak kabul edilir. Öncelikle sağlığa dikkat edilmesi gerekir. Özenli olunması halinde rahatsızlık çekilmez. Yeni yol, yeni tanış ve dostlar kişinin hayatına taze esintiler getirecek. Bağ-bahçe işleri ve ekonomik faaliyetlerle uğraşanlar için başarılar bekleniyor. Yaz mevsimindeki değişiklikler şahsı kanaat sahibi yapıyor. Bu yıl işe başlayanlar sabırlı olmalı.


Balık/ Luv Yılı:

Üstünlüğün ve kuruculuğun yılıdır. Bu yılda doğanlar akıllı-başlı hareket ederse, bütün işlerinde onları başarı beklemektedir. Yılın dizgini kendi ellerinde olmalıdır. Yakınları ile bir işe başlasalar, bir yıl değil, uzun yıllar memnun ve mutlu olurlar.


Yılan Yılı:

Bu yılda doğanların mantık ve akıl evinde doğdukları kabul edilir. Yılan Yılı’nda doğanlar, Balık Yılı’nda doğanların kavimdaşı olarak görülür. Yılın başından itibaren yavaş yavaş çevresi ile uyumlu hale gelir. İş yoğunluğu nedeniyle boş vakit akıldan çıkarılmalıdır. İşi sıkı tutup, peşinden giderse bugün değil, gelecek günlerde verimi ve kazancı bol olacaktır. Yılın ikinci yarısında iş değiştirme, yeni bir yere yerleşme, yerini ve otoritesini sağlamlaştırma imkânı var. Gerçekleştirilen işlere kıymet verilmesinin yolu açılıyor.


At/ Yılkı Yılı:

Çalışkanlığın ve kararlılığın yılı olarak hesaplanıyor. Yılın başından önce değişimler başlıyor. Sağlığa dikkat etmeli. Her zaman sizi kollayacak dostlar bulacaksınız. Başarı ve üstünlük sizin olacak. Çektiğiniz zahmetlerin karşılığını alacaksınız. Şimdiden gelecek yılların planlaması yapılmalı. Yanınızda çalışan insanlara güven duymak gerekir.


Koyun/ Koy Yılı:

Bu yıl, sanat aşkı ile yananların yılı olarak kabul edilir. Yıl sevgi, ilginç olaylar, anılarla dolu gezilerle başlıyor. Zaman zaman yöneticilerin mırıldanmaları olsa da, yaz aylarında başarı var. Bu yılda size dostluk ve akrabalık ilişkileri yardımcı olacak. edebiyat ve sanatla uğraşanlar ile toprak sahipleri ve hayvancılıkla meşgul olanları başarı ve üstünlük bekliyor. Koyun Yılı, Balık Yılı ile etkileşir.


Maymun/ Bicin Yılı:

Türkmenler, bu yıl için “Buysanmagın baylığına, bicin bardır öñünde/ Kendine güvenme zenginliğinin önünde Maymun Yılı vardır” derler. Bu yılda doğanların karakterinde tezcanlılık ve acelecilik hâkimdir. Çevrelerine yardıma koşarlar. İlkbaharda başlayan başarı gittikçe artar. Etkileşimde bulunduğu Balık Yılı’nin ilk yarısı üstünlük ve başarı getirir. Yaz mevsiminin ortasında işte ve yaşamda değişmeler başlar. Kişileri, özellikle kadınları iyice tahlil etmeden kendinize düşman/ rakip edinmeyin. İhtiyaç olduğunda, eski dostlar ve yeni tanışlar yardımcı olacak.


Tavuk/ Takık Yılı:

Bu yıl, soğuk ve kuraklık yılı olarak kabul edilir. Böyle de olsa, Balık Yılı, kendi sıcaklığı ile ısıtır. Çalışan kişi, yılın başında başarı ve üstünlük elde eder. Yılın ortasında iş veya meslek değiştirme, ev değiştirme ve seyahata çıkma beklenmektedir. Sonbahar aylarında, geçen yıllarda olan kayıpları telâfi edecek yeni imkânlar doğacak. Dedikodu peşine düşersen, kendi kazdığın kuyuya düşersin. Dedikodudan uzak durmalı.


İt Yılı:

Türkmenler bu yıl için “İt geldi, kut geldi” der. İt Yılı, vefakârlığın yılı kabul edilir. İşine, evine, eşine-dostuna vefalı insanlar bahtlı, mutlu ve kutlu olurlar. Yılın ortasında bütün ömrü etkileyecek olaylar cereyan edecek. Vicdan, onur ve hikmet sahibi saygın insanlarla konuşulup görüşülmelidir. Temmuz ayında, su olan yerlerde tatil yapmada tehlike var. Her işte, sabırlı davranmak yardımcınız olacak.


Domuz/ Doñuz Yılı:

Temiz yüreklilik ve merhamet yılı olarak kabul edilir. Başladıkları işi genellikle başarı ile tamamlarlar. Kışın başında uğurlu kazanç kapısı açılacak. Yazın başladığın iş, sonbahar mevsiminin sonunda neticelenecek. Başkasının işine burnunuzu sokarsanız, zarara uğrarsınız. Akıllı ve düşünceli olmanız, hilekâr insanlarla iş yaparken fayda getirmez. Sizi kötü durumdan her zaman açık yüreklilik kurtaracak. (Türkmenistan Gazeti, 15 Ocak 2000; Camiiüt-Tevârih, 1.cilt, 2.kitap, s.410-432)




Yüklə 8,05 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   171   172   173   174   175   176   177   178   ...   411




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin