Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı

Urdu Dilini İcat Eden Bayram Han Türkmen ve

Oğlu Abdurrahim Hân-ı HâNan Türkmen
Bayram Han Türkmen ve oğlu Abdurrahim Hân-ı HâNan Türkmen’in isimleri birbirinden ayrılmadan zikredilir. Bu baba-oğul, mükemmel birer asker, siyaset adamı ve ilim erbabı şahsiyetlerdir. Bayram Han, Kara-Koyunlu Türkmenlerindendir. BAbür ve oğlu HuMayun ile temasları olmuş, Moğol İmparatorluğu’nun kuruluşuna katkı sağlamışlardır. En önemlisi Celaleddin Ekber Şah’ın (1542-1605) atalığını yapmış ve onu mükemmel bir asker ve her konuda bilgili bir şahsiyet olarak yetiştirmiştir. Daha sonra da danışmanlığını üstlenmiştir.

Aynı zamanda şair olan oğlu Abdurrahim Hân-ı HâNan Türkmen, Ekber Şah’ın başvezirliğini yapmıştır. Avrupa dilleri dâhil olmak üzere onüç dil biliyordu. Dört farklı dilde şiirleri bulunmaktadır. Münşî DEbi Praşad Kayas’ın “Hân-HânName” isimli kitabının, Urduca’dan Türkmen Türkçesi’ne çevrilerek Aşkabat’ta, ayrıca Hindistan’da Hintçe ve İngilizce basılması karara bağlanmıştır.

23-29 Ağustos 2000 günleri arasında Hindistan’ın başkenti Yeni-Delhi kentinde düzenlenen “Türkmenistanıñ Medeniyet Günleri/ Türkmenistan Kültür Günleri” çerçevesinde Bayram Han Türkmen’in 500. Doğum Günü münasebetiyle ilmî konferans ve jübile düzenlenmiştir. Konferansta Bayram Han Türkmen ve Abdurrahim Hân-ı HâNan Türkmen’in Hindistan Türk-Moğol İmparatorluğu dönemindeki faaliyetleri ve bugünkü Türkmenistan-Hindistan ilişkilerine olan kültürel katkıları vurgulanmıştır. Bu çerçevede Faridabad, Bombay ve Bangalor’da geniş katılımlı konserler verilmiştir.

“Türkmenistañ’ın Ministrler Kabinetiniñ Yanındakı Tarıh İnstitutı/ Türkmenistan Bakanlar Kurulu’na bağlı Tarih Enstitüsü” tarafından hazırlanan “Bayram Han Türkmen-Ömri we Döredijiliği”, ayrıca Aşkabat’taki Hindistan Büyükelçiliği ile birlikte hazırlanan “Bayram Han Türkmen-İki Halkıñ Beyik Oğlı” isimli kitaplar 2000’li yılların başında basılmış olmalıdır.

Bayram Han Türkmen’i tarihin unutulmaz Türk şahsiyetleri sınıfına sokan olay, çok uluslu Hindistan Moğol İmparatorluğu askerlerinin birbiriyle anlaşabilmesi için her dilden yirmi-otuz kelime alıp, 1500 yılında Urdu dilini icat etmesidir. Bildiğimiz üzere bu dil daha sonra devlet dili haline gelmiştir. Halen Pakistan ve Hindistan’da kullanılmaktadır. (Türkmenistan gazeti, 22.III.2000; 27.III.2000; 19.IX.2000; 28.X.2000) Türkmenler hakkında bkz.→Horasan Bölge Valilikleri (Kuzey, Rezavî, Güney)

*