Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı
Yüklə 9,25 Mb.
|
Örnek olarak, XVIII. yüzyıl Türkmen şairlerinden Şäbende’nin “Gül-Bülbül” destanının yazıldığı zaman hakkında şöyle diyor: “Mün ikiyüz ondört boldı tarıhda Bicin yılı yazdım kıssanı begler” Buradaki Hicri 1214 yılının Miladî karşılığı 1800’dür. 1800 onikiye bölündüğünde tam olarak sıfır(0) kalır. Şairin de belirttiği gibi, destan Maymun yılında yazılmıştır. Konuyla ilgilenenler her halde fark etmiştir. Yıldız falının bakıldığı “YıldızName”lerdeki hesaplamalar da benzer şekilde eski Türk takvimine göre yapılmaktadır. Türk Aleminde Hicri takvim de kullanılmıştır. XIX. yüzyıldan itibaren Hicri takvimin yanı sıra Miladî de yaygınlaşmaya başlamıştır.
(Türkmen Sovet Ensiklopediyası, 4.cilt, “Yıl Övürme” maddesi, s.121-122) * Müçe yıllarının hafızada kolay kalması için şu tekerlemeden istifade edilir: “Yılbaşı sıçan, sıgır, bars, tovşan, luv, yılan Yılkı, koy, bicin, takık, it, doñuz-boldı tamam” Yıl adlarına hayvan isimlerinin takılması, Türklerin bir bölümünün eski dönemlerde göçer/ devlet-gez olmaları ve avcılıkla geçimlerini sağlamaları ile alakalıdır. Öte yandan Türklerin dini olan Şamanizmle de ilişkili olması mümkündür. (Türkmen Sovet Ensiklopediyası, 6.cilt, “Müçe” maddesi, s.105) * Yıl Süresi Hilâl, yeryüzünün her noktasında mutlaka aynı gün görülmeyEbilir. Bu bakımdan herhangi bir Türk yılı, yeryüzünün batısında 355 gün çekerken, doğusunda 354 gün çekEbilir. Bir başka deyimle, herhangi bir Türk yılı, yeryüzünün batısında, Güneş yılının, örneğin 32’nci gününde başlarken, doğusunda 33’üncü gün başlayabilir. Ay Süresi Hilâl, yeryüzünün her noktasından mutlaka aynı gün görülmeyeceğinden, herhangi bir Türk ayı, yeryüzünün batısında 30 gün çekerken, doğusunda 29 gün çekEbilir. Bir başka deyimle, herhangi bir Türk ayı, yeryüzünün batısında, Güneş yılının, örneğin 175’inci gününde başlarken, doğusunda 176’ncı gününde başlayabilir. Gün Süresi Hilâlin göründüğü andan itibaren başlayan yeni ayın birinci günü, ertesi günün Güneş batımına kadar devam eder. Güneş batımından itibaren ayın ikinci günü başlar ki, o gün de ertesi günkü Güneş batımına kadar devam eder. Ve böylece yeni ayın HiLali görününceye kadar sürer gider. Burada Güneş’in batması demek, deniz ufkuna göre Güneş’in tepe noktasının ufukta tamamen kaybolması demektir. Türk takviminde günlerin adı yoktur. Günler; “bir, iki, üç… yirmidokuz (dokuzotuz) ve otuz” veya “birinde, ikisinde, üçünde… yirmidokuzunda (dokuzotuzunda) ve otuzunda diye sıralanır. Türkmen Aylarının Adları Türkmen aylarının adları sıra ile; Birinç-ay, İkinç-ay, Üçünç-ay, Dördünç-ay, Beşinç-ay, Altınç-ay, Yedinç-ay, Sekizinç-ay, Dokuzunç-ay, Onunç-ay, Onbirinç-ay, Onikinç-ay diye adlandırılır. Kışa rastlaması nedeniyle Birinç-ay ve Onüçünç-ay adları Türkmenlerce kullanılmaz. Bu aylar kışa rastladığı için Türkmen tarihinde bu aylarda önemli tarihi hadiseye rastlanmadığı için Türk anıtlarına da işlenmemiştir. Birinç-ay yerine, Farsça’dan geçme “ÂRam” kelimesi, Onünç-ay’ın adı için muhtemelen Soğdça’dan alınmış olan “Çak şabut” kelimesi mevcuttur. 12 aylık klâsik yıl alışkanlığımız içinde kolaylıkla farkedilmesi için, takvimlerde bu kelime, “Onüçünç-ay” yerine kullanılmaktadır. * Ay ve Gün Hesabı Geçmiş dönemde Türkmenlerde ve diğer Türk illerinde “Şemsi” ve “KameRi” adı verilen iki ayrı takvim kullanılmıştır. Göç eden Türk il/ ulusları ile çiftçiler Şemsi ay takvimi ve hesabını kullanmışlardır. Şems, Arapça “Güneş” demektir. Güneş yılı 12 aya bölünmüştür. Her ayın adı ve belirli gün (gece-gündüz) sayısı vardır. Şemsi yıl 365 gündür. Mevsimler de kendi vaktine göre düzenlenmiştir. Şemsi ayların adları göçerilik/ devlet-gez, avcılık ve çiftçilik ile ilgildir.
Yüklə 9,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||