Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı
Bölge Valiliği, 195 Kaymakamlık ve 501 Nahiye’den oluşan mülki yapı, devrimden sonra elden geçirilerek, Bölge Valiliği (Ostan) sayısı otuza çıkarılmıştır
Yüklə 9,25 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İran Bölge Valiliklerinin Sınıflandırılması
- 2004-2010 Yılı Düzenlemeleri ve 2006 Nüfus Sayımı Rakamlarına göre İran Bölge Valilikleri (Ostan) , Şehirler (Şehristan) ve Nahiyeler (Bahş)
| 24 Bölge Valiliği, 195 Kaymakamlık ve 501 Nahiye’den oluşan mülki yapı, devrimden sonra elden geçirilerek, Bölge Valiliği (Ostan) sayısı otuza çıkarılmıştır:
*
İran Bölge Valiliklerinin Sınıflandırılması
2004-2010 Yılı Düzenlemeleri ve 2006 Nüfus Sayımı Rakamlarına göre İran Bölge Valilikleri (Ostan), Şehirler (Şehristan) ve Nahiyeler (Bahş): Yüzölçümü: 1.648.195 km2 Nüfusu: 70.049.262 (2006) Batı Azerbaycan Bölge Valiliği / Ostan-ı Azerbaycan-ı Garbi Batı Azerbaycan Bölge Valiliği; Doğu Azerbaycan BV ve Erdebil BV ile birlikte tarihi “Darüs-Saltana Azerbaycanı”nı oluştururlar. Bölge valiliği halkının tamamına yakını Türk’tür. Yüzölçümü: 37.463,416 km² Nüfusu: 2.504.968 (1996); 2.831.779 (2006) BV Merkezi: Urumiye
Yüzölçümü: 5.298 km² Genel nüfusu: 725.008 (1996), Şehir merkezi: 435.200 (1996); 577.307 (2006) Bağlı şehirler: Urumiye, Kuşçu, Nuşin, Silvane, Sero Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî (merkez) Urumiye Enzel Kuşçu/ Kuşçi Nazlu Nuşin Silvane Silvane Somay-Bıradost Sero *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Mescid-i Camii (H/K.VII/ XIII. yüzyıl), Serdar Mescidi/ Mescid-i Serdar (Azimüs-Saltana Mescidi), Urumiye Pazarı/ Kapalı Çarşı, Urumiye Müzesi, Sir Dağı mesiresi, Urumiye Gölü, Urumiye bağları, Urumiye’de toprak işi ve seramik, Tarihi Üçkümbet/ Se-Künbed (H/K.VI/ XII. yüzyıl), Bend mesiresi, Nazlu mesiresi, Hoşakû Kayak Pisti, Urumiye Belediye binası, Nene Meyem/ Meryem Ana Kilisesi. Uşneviye (Uşnu) Yüzölçümü: (Negade bünyesinde) Genel nüfusu: 51.972 (1996), Şehir merkezi: 23.569 (1996); 29.896 (2006) Bağlı şehirler: Uşneviye, Nalus Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Uşneviye Nalus Nalus
Yüzölçümü: 2.529 km² Genel nüfusu: 175.529 (1996), Şehir merkezi: 120.020 (1996); 149.340 (2006) Bağlı şehirler: Bukân, Simine Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bukân Simine Simine
Yüzölçümü: 2.178 km² Genel nüfusu: 86.721 (1996), Şehir merkezi: 33.805 (1996); 57.692 (2006) Bağlı şehirler: Piranşehr, Gerdgeşhane (Süryanice karşılığı; Galidgoşane) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Piranşehr Lacan Gerdgeşhane
Yüzölçümü: 2.186 km² Genel nüfusu: 84.901 (1996), Şehir merkezi: 42.569 (1996); 43.702 (2006) Bağlı şehirler: Tekab Tikab Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Tekab Tikab Taht-ı Süleyman Tazekend
Yüzölçümü: (Maku bünyesinde) Genel nüfusu: 43.510 (1996), Şehir merkezi: 13.012 (1996) Bağlı şehirler: Siyahçeşme, Avacık (Avacık) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Siyahçeşme Deştek Avacık
Yüzölçümü: 5.461 km² Genel nüfusu: 323.194 (1996), Şehir merkezi: 148.944 (1996); 178.708 (2006) Bağlı şehirler: Hoy, Firurak, Evoğlu, Garaziyaeddin 22.589 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Hoy Evoğlu Evoğlu Çaypare Garaziyaeddin Safaiye Zerabad Kotur Kotur *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Mutallib Han Mescidi, Şems-i Tebrizi Burcu/ Minare (Burç, koç ve yaban koyunu boynuzlarıyla süslüdür), Abaka Han’ın eşi tarafından yaptırılan Hoy Taş Kapısı (Kapının üzerindeki Hilal dikkat çekicidir. Türk-Moğol sivil mimari örneklerinden), Hoy Pazarı/ Kapalı Çarşı, Seyyidüs-Şüheda Mescidi, Bestam Kalesi, Şelmaş Çağlayanı. Serdeşt Yüzölçümü: 1.406 km² Genel nüfusu: 93.168 (1996), Şehir merkezi: 30.904 (1996); 37.115 (2006) Bağlı şehirler: Serdeşt, Ribat, Mirabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Serdeşt Vezine Mirabad
Yüzölçümü: 2.541 km² Genel nüfusu: 156.558 (1996), Şehir merkezi: 65.416 (1996); 79.560 (2006) Bağlı şehirler: Salmas, Tazeşehr Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Salmas Kûhsar Ketban
Yüzölçümü: 2.907 km² Genel nüfusu: 104.598 (1996), Şehir merkezi: 29.020 (1996); 34.204 (2006) Bağlı şehirler: Şahindej (Şahin Kale-Afşar), Keşaverz Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Şahindej Keşaverz Keşaverz
Yüzölçümü: 6.089 km² Genel nüfusu: 159.229 (1996), Şehir merkezi: 33.406 (1996); 41.865 (2006) Bağlı şehirler: Maku, Bazergân, Poldeşt, Şot (Şahabad) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Maku Poldeşt Poldeşt Şot Şot
*Maku ilçesine bağlı Sofu, Tazekend, Mergenler ve Siyah-Çeşme nahiyeleri ile kırk köyü Kızılbaş/ Alevi/ Ehl-i Hakk inancına sahiptir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Bağçecug Sarayı ve Müzesi (Eskiden Maku Serdar’nın yönetim binasıydı. Kente 6 km mesafededir. Binanın inşaatı Paşa Han zamanında başlamış, İkbalüs-Saltana döneminde tamamlanmıştır), Ferhat’ın kazdığı/ yonttuğuna inanılan taş su sarnıcı, Tarihi Penc-Çeşme/ Beş-Bulağ Köprüsü. Mahabad (Savucbulağ-ı Mukri ساوجبلاغ مكرى ) Yüzölçümü: 2.620 km² Genel nüfusu: 171.595 (1996), Şehir merkezi: 107.799 (1996); 133.324 (2006) Bağlı şehirler: Mahabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Mahabad Halifan Halifan
Yüzölçümü: 1.534 km² Genel nüfusu: 209.840 (1996), Şehir merkezi: 90.141 (1996); 112.933 (2006) Bağlı Şehirler: Miyanduab, Çaharburc Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Miyanduab Barug Barug Merhametabad Çaharburc-kadim *Miyanduab ilçesine bağlı on köy Kızılbaş (Alevi/ Ehl-i Hakk) inancına sahiptir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Miyanduab Müzesi, Zerrinerud Barajı. Negade Yüzölçümü: 2.310 km² Genel nüfusu: 110.257 (1996), Şehir merkezi: 64.807 (1996); 72.975 (2006) Bağlı şehirler: Negade, Muhammedyar Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Negade Muhammedyar Muhammedyar
Nüfusu: 727.373 (1996); 866.490 (2006) BV Merkezi: Bender-Buşehr
Yüzölçümü: 1.445 km² Genel nüfusu: 187.914 (1996), Şehir merkezi: 143.641 (1996); 161.674 (2006) Bağlı şehirler: Buşehr, Çuğadek, Hark Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Buşehr Hark Hark
Yüzölçümü: 1.931 km² Genel nüfusu: 59.066 (1996), Şehir merkezi: 10.883 (1996) Bağlı şehirler: Ehrem, Dilvar Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Ehrem Dilvar Dilvar Deştistan (Borazcan) Yüzölçümü: 6.371 km² Genel nüfusu: 209.634 (1996), Şehir merkezi: 80.161 (1996); 92.221 (2006) Bağlı şehirler: Borazcan (Deştistan), Daleki, Sadabad, Vahdetiyye, Şabankâre (Türkçe söylenişi→Çobankara), Abbahş Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Borazcan İrem Teng-i İrem Buşkân Keleme Sadabad Sadabad Şabankâre Şabankâre Deşti (Hurmuc) Yüzölçümü: 5.010 km² Genel nüfusu: 69.350 (1996), Şehir merkezi: 25.203 (1996); 31.667 (2006) Bağlı şehirler: Hurmuc, Kâki Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Hurmuc Kâki Kâki *“Hur”, Boğaz anlamındadır.
Yüzölçümü: 2.161 km² Genel nüfusu: 41.986 (1996), Şehir merkezi: 16.008 (1996) Bağlı şehirler: Bender-Deyyir, Abdan, Berdhun Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bender-Deyyir Berdhun Berdhun
Yüzölçümü: 1.700 km² Genel nüfusu: 25.076 (1996), Şehir merkezi: 24.996 (1996) Bağlı şehirler: Bender-Deylem, İmam Hasan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bender-Deylem İmam Hasan İmam Hasan
Genel nüfusu:-, Şehir merkezi: 2.996 (1996) Bağlı şehirler: Cem Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Cem Riz Riz
Yüzölçümü: 2.732 km² Genel nüfusu: 78.318 (1996), Şehir merkezi: 17.963 (1996); 23.921 (2006) Bağlı şehirler: Bender-Kengan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bender-Kengan Aseluye Aseluye Bender-Gunave Yüzölçümü: 1.840 km² Genel nüfusu: 72.331 (1996), Şehir merkezi: 50.252 (1996); 59.291 (2006) Bağlı şehirler: Bender-Gunave, Bender-Rig Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bender-Gunave Rig Bender-Rig
Nüfusu: 766.415 (1996); 843.784 (2006) BV Merkezi: Şehr-i Kürd
Yüzölçümü: 2.700 km² Genel nüfusu: 64.375 (1996), Şehir merkezi: 7.177 (1996) Bağlı şehirler: Erdel, Nagan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Erdel Miyankûh Serhun
Yüzölçümü: 2.235 km² Genel nüfusu: 104.485 (1996), Şehir merkezi: 42.862 (1996); 49.077 (2006) Bağlı şehirler: Burucin, Sefid-deşt, Feradunbe, Buldacı, Genduman Bizimkilerin “Kendivan”dedikleri ve peribacalarının olduğu yer olmasın?????? Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Burucin Buldacı Buldacı Genduman Genduman Şehr-i Kürd Yüzölçümü: 3.651 km² Genel nüfusu: 343.514 (1996), Şehir merkezi: 100.477 (1996); 126.746 (2006) Bağlı şehirler: Şerhr-i Kürd, Taganek, Ferruhşehr 28.920 (2006), Keyan, Nafiç, Hefşican 20.042 (2006), Ben, Sâman, Şelemzar, Gehru, Surişcan, Sudcan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Şerhr-i Kürd Ben Ben Sâman Sâman Kéyar Şelemzar Laran Surişcan Farsan (Mizdec) Yüzölçümü: 4.268 km² Genel nüfusu: 82.303 (1996), Şehir merkezi: 20.097 (1996); 26.219 (2006) Bağlı şehirler: Farsan, Baba-Haydar, Cungân Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Farsan Kûhreng Yüzölçümü:- Genel nüfusu: 25.552 (1996), Şehir merkezi: 1.737 (1996) Bağlı şehirler: Çelgerd Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Çelgerd Bazoft Çemengülü
Yüzölçümü: 3.355 km² Genel nüfusu: 143.683 (1996), Şehir merkezi: 16.940 (1996); 22.728 (2006) Bağlı şehirler: Lordegân, Aluni, Mal-Halife Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Lordegân Han-Mirza Aluni Felard Mal-Halife Menc Menc
Nüfusu: 3.325.671 (1996); 3.527.267 (2006) BV Merkezi: Tebriz
Genel nüfusu: 98.607 (1996), Şehir merkezi: 31.651 (1996); 36.475 (2006) Bağlı şehirler: Azerşehr, Mamagân, Govgân Nahiyeler ve merkezleri: Hume (Banliyo) Nadilu Mamagân Mamagân Govgân Govgân
Genel nüfusu: 66.763 (1996), Şehir merkezi: 14.383 (1996) Bağlı şehirler: Üskü, İlhıçı (Ilhıcı) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Üskü İlhıçı İlhıçı *Üskü yakınındaki Serdrud, Bahailerin oturduğu bir kasabadır. Üskü/ Gare-Melik’in halkı Göran/ Ehl-i Hakk (Alevi/ Kızılbaş)’tır. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Kenduvan Kendivan da diyorlar Türkçe söylenişe göre doğrusu da budur köyü evleri. Eher اهر (Arasbaran/ Karacadağ) Yüzölçümü: 5.445 km² Genel nüfusu: 146.663 (1996), Şehir merkezi: 78.076 (1996); 85.782 (2006) Bağlı şehirler: Eher, Horand Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Eher Horand Horand
Yüzölçümü: 2.801 km² Genel nüfusu: 108.402 (1996), Şehir merkezi: 13.478 (1996) Bağlı şehirler: Bostanabad, Tikmedaş Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bostanabad Tikmedaş Tikmedaş
Yüzölçümü: 781 Km² Genel Nüfusu: 112.985 (1996), Şehir merkezi: 63.240 (1996); 75.332 (2006) Bağlı şehirler: Bunab/ Binab Nahiyeler ve Merkezleri: Merkezî Binab *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Mehrabad Camii. Tebriz Yüzölçümü: 4.772 km² Genel nüfusu: 1.321.539 (1996), Şehir merkezi: 1.191.043 (1996); 1.378.935 (2006) Bağlı şehirler: Tebriz, Basmınc, Serdrud 24.858 (2006), Husrovşehr (Hüsrevşehr) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Tebriz Husrovşehr Husrovşehr
Yüzölçümü: 1.672 km² Genel nüfusu: 54.583 (1996), Şehir merkezi: 5.627 (1996) Bağlı şehirler: Culfa, Hadişehr 27.842 (2006), Siyehrud (Azerbaycan Türkçesi Siyarı) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Culfa Siyehrud Siyehrud
Genel nüfusu: 35.970 (1996), Şehir merkezi: 4.521 (1996) Bağlı şehirler: Karaağaç Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Karaağaç Şadyan AğçaRiş Serab Yüzölçümü: 3.461 km² Genel nüfusu: 148.831 (1996), Şehir merkezi: 36.719 (1996); 42.057 (2006) Bağlı şehirler: Serab, Mehriban, Şerabiyan, Duzduzan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Serab Mehriban Mehriban
Yüzölçümü: 2.631 km² Genel nüfusu: 122.837 (1996), Şehir merkezi: 9.887 (1996) Bağlı şehirler: Şebüster, Hamene, Sis, Şerefhane, Şindabad, Kuzekunan, Vaygân, Tesuc/ Tasuc, Sofiyan/ Sofyan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Şebüster Enzab Tesuc Sofiyan Sofiyan *Hamene; Şebüster’in 5 km doğusundadır. Gelişmiş bir şehirdir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Tesuc Mescid-i Camii, Şebüster Mescid-i Camii. Acebşir Genel nüfusu: 59.110 (1996), Şehir merkezi: 23.123 (1996); 26.235 (2006) Bağlı şehirler: Acebşir Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Acebşir Kalaçay Kalaçay (Kalaçay) *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Yaz aylarında yararlanılan Urumiye Gölü ve limanlarında bulunan çamur banyoları. Keleyber Yüzölçümü: 3.702 km² Genel nüfusu: 92.260 (1996), Şehir merkezi: 7.939 (1996) Bağlı şehirler: Keleyber/ Keliber/ Keléber, Abeşahmed, Humarlu Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Keleyber Abeşahmed Abeşahmed Huda-Aferin Humarlu *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Abeşahmed/ Ab-Şehme Deresi Kaplıcaları, Babek Kalesi, Peyğan Kalesi, Aras nehri üzerindeki Huda-Aferin Köprüsü. Merağa Yüzölçümü: 2.921 km² Genel nüfusu: 218.045 (1996), Şehir merkezi: 132.318 (1996); 146.405 (2006) Bağlı şehirler: Merağa, Haracu Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Merağa Haracu Saracu
Yüzölçümü: 3.921 km² Genel nüfusu: 224.344 (1996), Şehir merkezi: 96.396 (1996); 114.165 (2006) Bağlı şehirler: Merend, Zünuz, Köşksaray, Yamçı Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Merend Yamçı Yamçı
Yüzölçümü: 831 km² Genel nüfusu: 94.567 (1996), Şehir merkezi: 20.124 (1996); 23.989 (2006) Bağlı şehirler: Melikân, Leylan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Melikân Leylan Leylan
Yüzölçümü: 5.600 km² Genel nüfusu: 207.758 (1996), Şehir merkezi: 78.104 (1996); 87.385 (2006) Bağlı şehirler: Miyane, Türkmençay, Ağkend, Terk Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Miyane Türkmençay Türkmençay Kağızkûnan Ağkend Kenduvan Terk
Genel nüfusu: 51.197 (1996), Şehir merkezi: 2.791 (1996) Bağlı şehirler: Verzigan Verziğan, Harvana Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Verzigan Verziğan Harvana Harvana *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Seyyid Cebrail kalıntıları. Heris Yüzölçümü: 2.351 km² Genel nüfusu: 76.814 (1996), Şehir merkezi: 9.822 (1996) Bağlı şehirler: Heris, Bahşayiş, Zernag, Kulvanek, Hace Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Heris Hace Hace
Yüzölçümü: 5.201 km² Genel nüfusu: 84.398 (1996), Şehir merkezi: 17.757 (1996) Bağlı şehirler: Heştrud Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Heştrud Nezerkehrizi Nezerkehrizi
Elburz Bölge Valiliği, Meclis’in 23 Haziran 2010 tarihinde aldığı kararla kurulmuştur. Kerec, daha önce Tahran Bölge Valiliği’ne bağlı idi. Yüzölçümü: 5.833 km² Nüfusu: 2.053.233 (2010) BV Merkezi: Kerec
Yüzölçümü: 2.158 km² (1996) Genel nüfusu: 1.377.450 (2006) Şehir merkezi: 94.968 (1996) Bağlı şehirler: Kerec, Kemalşehr 80.435 (2006), Mahdeşt 43.100 (2006), Muhammedşehr 83.126 (2006), Mişkindeşt 43.696 (2006), İştiharud 16.988 (1996), Germdere 12.738 (2006), Asara 430 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: (1996) Merkezî Kerec Asar Asar İştiharud İştiharud *Tahran’ın batısında yer alan Kerec kenti, Elburz dağlarının güney eteğinde konuşludur. Kacar hanedanı döneminde Tahran-Kazvin yolu üzerinde küçük bir Türk köyü idi. Feth-Ali Şah’ın saltanatı döneminde Kerec civarında “Kasr-ı Yaylaki” denilen yazlık bir saray yapıldı. Kasr-ı Yaylaki/ Yazlık Saray veya Süleymaniye adı ile anılan bu saray yapıldıktan sonra Kerec büyümeğe başladı. Saray günümüzde Ziraat Fakültesi’nce kullanılmaktadır. Pehlevi döneminde İran’ın diğer bölgelerinin yanı sıra, özellikle Doğu Azerbaycan’dan büyük göç almıştır. Halen sanayi şehri hüviyetindedir. (Sirus Nisari, Külliyat-ı Coğrafya-yı İran, s. 506) *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Süleymaniye Yazlık Sarayı (halen Ziraat Fakültesi), Şah Abbasi Kervansarayı, Emir KEbir Barajı ve gezi alanı, Dizin Kayak Pisti, Murad Mağarası, İmamzade Tahir Bargâhı, Şehristanek Sarayı, Kerec Yabani Hayvan Müzesi, MirvâRid Sarayı, Hur Kayak Pisti. Savucbulağ ساوجبلاغ / Heştgerd Yüzölçümü: 2.903 km² (1996) Genel nüfusu: 244.071 (1996), Şehir merkezi: 33.567 (1996); 45.332 (2006) Bağlı şehirler: Heştgerd 45.332 (2006), Kûhsar 7.757 (2006), Çaharbağ 5.577 (2006), Şehr-i Cedid Heştgerd 15.619 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: (1996) Merkezî Heştgerd Çendar Çendar Çaharbağ Çahardange Talegan Talegan
Yüzölçümü: (Savucbulağ bünyesinde) Genel nüfusu: Şehir merkezi: 3.281 (2006)
Yüzölçümü: (Savucbulağ bünyesinde) Genel nüfusu: Şehir merkezi: 69.342 (1996); 97.684 (2006) Bağlı şehirler: Nazarabad (1996) Nahiyeler ve merkezleri: (1996) Merkezî Nazarabad Tenkman Tenkman
Yüzölçümü: 17.880,918 km² Nüfusu: 1.183.364 (1996); 1.209.968 (2006) BV Merkezi: Erdebil Erdebil Yüzölçümü: 3.810 km² Genel nüfusu: 463.560 (1996), Şehir merkezi: 340.386 (1996); 412.669 (2006) Bağlı şehirler: Erdebil, Serayn, Hir Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Erdebil Serayn Serayn Hir Hir
*Erdebil kentinin kuruluşu Sasani hükümdarı Firuz’a nispet edilir. Ustaice “Kutsal kent” anlamına gelen “Arta; kutsal” ve “vil; kent” kelimelerinden oluştuğu rivayet edilir. Emeviler döneminde yönetim merkezi Merağa’dan Erdebil’e nakledilmiştir. Safevi döneminde itibar kazanmıştır. Safevi hanedanının ceddi olan Şeyh Safiyeddin Erdebili’nin makberesi buradadır. Erdebil’in kıymetli kitaplarla dolu kütüphanesi, Rus-İran harbinde Rus komutan Paskeyeviç tarafından St. Petersburg’a götürülmüştür. Erdebil, Azerbaycan ve İran’ın en kadim müzesine sahiptir. Artavil→Erdebil (Sirus Nisari, Külliyat-ı Coğrafya-yı İran,s.224; Recep Albayrak, Azeri Türkçesi…, s.91) *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Şeyh Safiyeddin Külliyesi/ Şeyh Safiyyeddin Aramgâhı/ Türbesi (Külliye içerisinde Safevi hanedanı mensuplarının kabirleri vardır; Şeyh Safiyeddin, Şeyh Cüneyd, Sultan Haydar, Şah İsmail... Külliye ilavelerle büyümüştür. Hicri VIII/ XIV. yüzyıl...), Erdebil Şehir Pazarı/ Kapalı Çarşı, Şeyh Cebrail Türbesi, Yeddi Çeşme/ Heft Çeşme Köprüsü, Türk-Selçuklu eseri olan Mescid-i Cum’a, Şorabil Gölü ve mesire yeri, Fındıklı Ormanı, Savalan Tedavi Kompleksi (Serayn), Nur Gölü, Serdabe Yayla Mıntıkası Şelalesi, Antropoloji Müzesi, Erdebil Doğal Yaşam Müzesi, Sәreyn gezi mıntıkasındaki Alvaris Kayak Pisti (Alvaris, Türkçe “El veririz”in bozulmuş şeklidir), Beş-Bacılar Kaplıcası, Savalan dağı. Bilesavar Yüzölçümü: 1734 km² Genel nüfusu: 59.584 (1996), Şehir merkezi: 13.253 (1996) Bağlı şehirler: Bilesavar, Caferabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bilesavar Gışlakdeşt Caferabad
Yüzölçümü: 1.368 km² Genel nüfusu: 136.632 (1996), Şehir merkezi: 60.485 (1996); 81.782 (2006) Bağlı şehirler: Parsabad, Aslanduz Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Parsabad Aslanduz Aslanduz Tazekend Tazekend-kadim *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Oltan Kalesi (Türk-Moğol dönemi), Tarihi Huda-Aferin Köprüsü (Aynı adı taşıyan iki köprü vardır. Eski köprü, İslam’ın ilk dönemlerinde yapılmıştır. Diğeri H/K. 907-1148/ 1502-1735 dönemine aittir), Tarihi Karluca Burcu. Halhal Yüzölçümü: 4.038 km² Genel nüfusu: 123.290 (1996), Şehir merkezi: 53.612 (1996); 38.521 (2006) Bağlı şehirler: Halhal, Heştcin, Kolurكلور (Azerbaycan Türkçesi Köllar) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Halhal Huruş-Rüstem Heştcin Şahrud Köllar *Hero هرو / Hero-abad هروآباد , Halhal kentinin şehir merkezidir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Halhal Müzesi, Germhane Kaplıcası ve maden suyu, Kelver Şelalesi, Kelver Mağarası, Kelver İmamzadesi (Hz.Ali’nin yedi torununun mezarı), Hefthane Mağarası. Kevser (Givi/ Küyü) (Halhal’ın banliyosu) Genel nüfusu: 32.696 (1996), Şehir merkezi: 6.805 (1996) Bağlı şehirler: Givi Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Givi Firuz Firuzabad *Kevser (Givi) adı hakkında bkz.→Halhal Havzası İlleri *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Givi (Küyü) Kaplıcası ve Maden Suyu. Germi (Muğan) Yüzölçümü: 2.019 km² Genel nüfusu: 103.732 (1996), Şehir merkezi: 28.166 (1996); 28.348 (2006) Bağlı şehirler: Germi, Tazekend-Üngüt Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Germi Engût Tazekend-Üngüt Moran Zehra *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Kabir Kalesi (Burada çok sayıda Lahit vardır). Mişginşehr (Hiyâv خيا و ) Yüzölçümü: 3.877 km² Genel nüfusu: 164.007 (1996), Şehir merkezi: 49.787 (1996); 61.296 (2006) Bağlı şehirler: Mişginşehr, Reza, Lahrud Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Mişginşehr Arşag/ Erşe Reza Muradlu Muradlu Mişgin-şargi Lahrud
Yüzölçümü: 1.037 km² Genel nüfusu: 69.349 (1996), Şehir merkezi: 7.852 (1996) Bağlı şehirler: Nemin, Anberan, Abibeglu Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Nemin Anberan Anberan Vilgic Abibeglu *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Hayran Gediği doğal yaşam alanı, Arpa Tepesi. Nir (Erdebil’in banliyosu) Genel nüfusu: 30.514 (1996), Şehir merkezi: 5.091 (1996) Bağlı şehirler: Nir Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Nir Koraim Koraim كراﺌيم / Korayim Fars Bölge Valiliği / Ostan-ı Fars Yüzölçümü: 121.825,031 km² Nüfusu: 3.759.954 (1996); 4.220.721 (2006) BV Merkezi: Şiraz
Yüzölçümü: 7.853 km² Genel nüfusu: 86.990 (1996), Şehir merkezi: 48.882 (1996); 52.042 (2006) Bağlı şehirler: Abade, İzedhast, Behmen, Soğad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Abade *Abade, Isfahan-Şiraz yolu üzerindedir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Sarrafyan Çarşısı, Şorcistan/ Şurcistan Kervansarayı, Surmeg Kolah-ı Férengi ve Kalesi, Mescid-i Camii, İzedhast Kalesi. Ersencan (Mervdeşt’in banliyosu) Genel nüfusu: 37.011 (1996), Şehir merkezi: 14.744 (1996) Bağlı şehirler: Ersencan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Ersencan
Yüzölçümü: 2.020 km² Genel nüfusu: 62.904 (1996), Şehir merkezi: 31.192 (1996); 33.101 (2006) Bağlı şehirler: İstehban, İc, Runiz Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî İstehban Runiz Runiz
Yüzölçümü: 7.161 km² Genel nüfusu: 80.841 (1996), Şehir merkezi: 35.983 (1996); 49.709 (2006) Bağlı şehirler: Eglid, Sede Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Eglid Hasanabad Hasanabad Sede Sede *Eglid, Arapça kökenli bir kelime olup, “Kilit” anlamına gelmektedir. Türk yerleşim birimlerindendir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Sede Kademgâhı/ Girişi, Teng-i Barak Mağarası ve Yazıtı, Eglid Mescid-i Camii, Şirin Çeşme/ Su Kaynağı, İmamzade Seyyid Muhammed, Kâftar Gölü, Behram Gûr/ Behram Gor Su Kaynağı. Bevanat (Suriyan) Yüzölçümü: 4.874 km² Genel nüfusu: 44.805 (1996), Şehir merkezi: 9.019 (1996) Bağlı şehirler: Bevanat, Kerei Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bevanat Sercihan Kerei
Yüzölçümü: 5.750 km² Genel nüfusu: 193.805 (1996), Şehir merkezi: 94.185 (1996); 103.023 (2006) Bağlı şehirler: Cehrom/ Cehrum, Bab-enar, Haveran, Kutbabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Cehrom Hafr Bab-enar Simkan Duze Kurdiyan Kutbabad
Genel nüfusu: 44.221 (1996), Şehir merkezi: 17.576 (1996); 22.254 (2006) Bağlı şehirler: Safaşehr, Gadirabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Safaşehr Meşhed-i Morğab Gadirabad *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: İmamzade Şüheda, Şehidabad Kervansarayı, Benab Kasr-ı Yakup Su Kaynağı. Darab Yüzölçümü:11.110 km² Genel nüfusu: 151.500 (1996), Şehir merkezi: 48.130 (1996); 54.513 (2006) Bağlı şehirler: Darab, Cennetşehr Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Darab Rustag Rustag Furg Du-burci *Dar ibn-i Behmen, burada bir bina yaptırmıştır. Darab adını buradan almıştır. (Mehr’üz-Zaman Novban, Veche Tesmiye Şehrha ve Rustaha-yı İran, s.60) *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Rud-u Şor Şelalesi, Darab Mescid-i Camii, Muzaycan Kalesi, Darabgerd, Mescid-i Sengi/ Taş Mescid (Ateşgede Azerahş), Darab Nakş-ı Rüstem, Behmen Kalesi, Tenge Rağz Şelalesi, Seyyid Alaeddin Pa Pir Murad Aramgâhı/ Türbesi. Zerrindeşt Genel nüfusu: 56.059 (1996), Şehir merkezi: 16.962 (1996) Bağlı şehirler: Hacıabad, Şehr-i Pir Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Hacıabad İzedhast Şehr-i Pir *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Meydan-ı Gül Gölü. Sépidan (Erdekan/ Erdekan-ı Fars=Fars Erdekanı) Yüzölçümü: 3.171 km² Genel nüfusu: 78.222 (1996), Şehir merkezi: 11.230 (1996) Bağlı şehirler: Erdekan, Beyza Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Erdekan Beyza Beyza Hemaycan Dehpagâ *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Berm-i Firuz Gölü, Margûn Şelalesi, İmamzade Seyyid PNureddin, İmamzade Fahreddin. Şiraz Yüzölçümü: 10.429 km² Genel nüfusu: 1.422.585 (1996), Şehir merkezi: 1.053.025 (1996); 1.214.808 (2006) Bağlı şehirler: Şiraz, Dariyan, Zergan, Lepui, Servistan, Hırame 21.683 (2006), Kevar 22.158 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Şiraz Erjen Hane-Zenyan Zergan Zergan Servistan Servistan Kerbal Hırame Kevar Kevar
Genel nüfusu: Şehir merkezi: 16.106 (1996) Bağlı şehirler: Ferraşbend Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Ferraşbend Dehrem Dehrem *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar:Ferraşbend Ateşgedesi. Fesa Yüzölçümü: 4.206 km² Genel nüfusu: 182.060 (1996), Şehir merkezi: 81.706 (1996); 90.251 (2006) Bağlı şehirler: Fesa, Şeşdeh, Zahidşehr Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Fesa Şeşdeh ve Garabulag Şeşdeh Şibkûh Zahidşehr Novbendegân Novbendegân
Yüzölçümü: 11.821 km² Genel nüfusu: 136.484 (1996), Şehir merkezi: 50.051 (1996); 58.210 (2006) Bağlı şehirler: Firuzabad, Meymend Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Firuzabad Meymend Meymend
Yüzölçümü: 3.810 km² Genel nüfusu: 54.536 (1996), Şehir merkezi: 12.831 (1996) Bağlı şehirler: Gir ve Karzin, Fethabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Gir ve Karzin Efzer Şehrek-Cenubi
Yüzölçümü: 4.045 km² Genel nüfusu: 246.303 (1996), Şehir merkezi: 81.713 (1996); 84.594 (2006) Bağlı şehirler: Kazerun, Gaimiyye 23.734 (2006), Balade, Hışt, Novdane Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kazerun Cere(Gere) ve Balade Balade Hışt ve Kemarec Konar-tahta Kûhmerre Novdan
Yüzölçümü: 20.420 km² Genel nüfusu: 225.982 (1996), Şehir merkezi: 51.690 (1996); 51.961 (2006) Bağlı şehirler: Lar, Hur, Evez, Bunaruye, Beyram, Cuveym, Hunc, Geraş 27.574 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Lar Evez Evez Bunaruye Bunaruye Beyram Beyram Cuveym Cuveym Hunc Hunc Geraş Geraş *Bölge valiliğinin yüzölçümü en geniş ilçesidir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Bağ-ı Neşat, Kaysariyye Pazarı, Hunc Gölü, Lar Mescid-i Camii, Geraş Heft Ab-ı Enbar (Geraş-Yedi Su Deposu), Bazar Kervansarayı, İmamzade Mir Hamza, İmamzade Bériz, İvez Mescid-i Camii, İmamzade Mir Ali ibn-i Hüseyn, Geraş Kalesi. Lamerd Yüzölçümü: 5.600 km² Genel nüfusu: 61.318 (1996), Şehir merkezi: 15.390 (1996); 21.365 (2006) Bağlı şehirler: Lamerd, Éşkenan, Ehel, Âlâ-Mervdeşt Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Lamerd Éşkenan Éşkenan Âlâ-Mervdeşt Âlâ-Mervdeşt Serayn Serayn
Yüzölçümü: 6.940 km² Genel nüfusu: 289.515 (1996), Şehir merkezi: 103.579 (1996); 123.858 (2006) Bağlı şehirler: Mervdeşt, Saadşehr, Seyiddan, Kamfiruz Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Mervdeşt Durudzen Köşkek Saadabad Saadşehr Seyiddan Seyiddan Kamfiruz Kamfiruz *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Antik Taht-ı Cemşid kalıntıları, Nakş-ı Receb, BOstanek vadisi, İşkeft Gâvî Mağarası, İmamzade Akîl, Seyyid Durudzen Gölü. Memeseni (Nurabad) Yüzölçümü: 6.331 km² Genel nüfusu: 163.235(1996), Şehir merkezi: 42.243 (1996); 51.668 (2006) Bağlı şehirler: Nurabad, Musiri Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Nurabad Düşmenziyari Devletabad Rüstem Masiri Mahurmilani Mahurmilani
Genel nüfusu: 49.724 (1996), Şehir merkezi: 3.904 (1996) Bağlı şehirler: Mehr, Galledar, Veravi Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Mehr Galledar Galledar Veravi Veravi
Yüzölçümü: 10.752 km² Genel nüfusu: 91.597 (1996), Şehir merkezi: 37.377 (1996); 45.180 (2006) Bağlı şehirler: Neyriz, Abadetaşk, Muşkân Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Neyriz Abadetaşk Abadetaşk Pişkûh Muşkân Gatruye Gatruye
Nüfusu: 2.241.589 (1996); 2.381.063 (2006) BV Merkezi: Reşt
Yüzölçümü: 423 km² Genel nüfusu: 63.254 (1996), Şehir merkezi: 30.666 (1996); 40.664 (2006) Bağlı şehirler: Astara, Levendvil Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Astara Levendvil Levendvil
Yüzölçümü: 417 km² Genel nüfusu: 113.483 (1996), Şehir merkezi: 33.457 (1996); 36.298 (2006) Bağlı şehirler: Astane-i Eşrefiyye, Kiyaşehr/ Kéyaşehr Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Astane-i Eşrefiyye Kiyaşehr Kiyaşehr
Genel nüfusu: 50.716 (1996), Şehir merkezi: 14.260 (1996) Bağlı şehirler: Emleş, Rankûh Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Emleş Rankûh Rankûh *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Tarihi Behram Ali Sufi Evi, ZerBicar Gölcüğü. Bender-Enzeli (Bender-Pehlevi) Yüzölçümü: 303 km² Genel nüfusu: 119.827 (1996), Şehir merkezi: 98.544 (1996); 109.687 (2006) Bağlı şehirler: Bender-Enzeli Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bender-Enzeli *Bender-Enzeli’nin adı Ş. 1314/ 1935 yılında Bender-Pehlevi olarak değiştirilmiştir. Şah rejimi yıkıldıktan sonra eski adına tekrar kavuşmuştur. Azerbaycan şehirlerinden olan Enzeli kenti halkının yarıya yakını Azerbaycan Türkü’dür. (Coğrafyâ-yı Kâmil-i İran, 2.cilt, s.1029) *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Kadim Gaziyan Köprüsü, İmamzade Bibi Huriye Aramgâhı/ Türbesi, Enzeli Gölcüğü, Saat Kulesi, Şehrdari/ Belediye İmareti, Deniz Feneri (Minar/ Fanus-u Deryai), Miyan-Poşte Sarayı, Serhankel Gölcüğü, Deniz Kuvvetleri Müzesi, Müzik Evi, 90 yıllık Sahil Parkı. Reşt Yüzölçümü: 1.231 km² Genel nüfusu: 715.097 (1996), Şehir merkezi: 417.748 (1996); 551.161 (2006) Bağlı şehirler: Reşt, Hoşk Bicar, Humam, Senger, Kuçısfahan, Leştnişa Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Reşt Hoşki Bicar Hoşk Bicar Humam Humam Senger Senger Kuçısfahan Kuçısfahan Leştnişa’ Leştnişa’
Genel nüfusu: 58.693 (1996), Şehir merkezi: 8.875 (1996) Bağlı şehirler: Rızvanşehr, Pere-ser Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Rızvanşehr Pere-ser Pere-ser *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Pereser Mescid-i Sepid’i (Espidmezget), Punel Tuğla Köprüsü, Seyyid Eminüs-Sultan Garib-bende Türbesi. Rudbar Yüzölçümü: 2.519 km² Genel nüfusu: 113.083 (1996), Şehir merkezi: 11.903 (1996) Bağlı şehirler: Rudbar, Rüstemabad, Mencil, Loşan, Bereh-ser/ Bere-ser, Tutkabun, Cirindih Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Rudbar Horgâm Bereh-ser/ Bere-ser Rahmetabad ve Bölükat Tutkabun Umarlu Cirindih
Yüzölçümü: 1.757 km² Genel nüfusu: 152.044 (1996), Şehir merkezi: 34.208 (1996); 33.321 (2006) Bağlı şehirler: Rudser, Vacergâh, Çabukser, Rahimabad, Kelaçay Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Rudser Çabukser Çabukser Rahimabad Rahimabad Kelaçay Kelaçay
Genel nüfusu: 51.675 (1996), Şehir merkezi: 13.562 (1996) Bağlı şehirler: Siyahkel, Deyleman Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Siyahkel Deyleman Deyleman *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Leveng Şelalesi, Tarihi Deyleman Hamamı, Deyleman’da görmeğe değer mıntıkalar. Şeft Yüzölçümü: 598 km² Genel nüfusu: 70.292 (1996), Şehir merkezi: 5.037 (1996) Bağlı şehirler: Şeft, Ahmedsergorab Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Şeft Ahmedsergorab Ahmedsergorab
Yüzölçümü: 580 km² Genel nüfusu: 136.710 (1996), Şehir merkezi: 29.398 (1996); 36.522 (2006) Bağlı şehirler: Sovme-a Sera, Mercegil, Gûr-Ab Zermih Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Sovme-a Sera Tulem Mercegil Mirza-Küçük Cengeli Gûr-Ab Zermih *Sovme-a Sera; “Saray kilise/ Manastır” anlamına gelmektedir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Tarihi Geseker Pazarı Camii, Sovme-a Sera Şelalesi. Tavalış (Heştper) Yüzölçümü: 3.407 km² Genel nüfusu: 154.367 (1996), Şehir merkezi: 33.640 (1996); 41.486 (2006) Bağlı şehirler: Heştper, Esalim, Havig, Lisar Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Tavaliş Esalim Esalim Havig Havig Kerganrud Lisar
Yüzölçümü: 1.021 km² Genel nüfusu: 103.190 (1996), Şehir merkezi: 31.341 (1996); 27.763 (2006) Bağlı şehirler: Fumen, Masule Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Fumen Serdar Cengel Bâlâ-Makelvan
Yüzölçümü: 1.379 km² Genel nüfusu: 152.627 (1996), Şehir merkezi: 53.122 (1996); 71.871 (2006) Bağlı şehirler: Lahican, Rudbune Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Lahican Rudbune Rudbune
Yüzölçümü: 471 km² Genel nüfusu: 136.602 (1996), Şehir merkezi: 56.620 (1996); 65.369 (2006) Bağlı şehirler: Lengerud, Atagur, Kumele, Şelman Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Lengerud Atagur Atagur Kumele Kumele *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Lengerud Mescid-i Camii, Huzur verici Çemhane sahili, Aga Seyyid Hüseyn Türbesi, Melat Türbesi. Masal/ Masule/ Masal Şandarmen (Tavaliş’in banliyosu) Genel nüfusu: 48.929 (1996), Şehir merkezi: 15.702 (1996) Bağlı şehirler: Masal, Bazarcum’a Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Masal Şandarmen Bazarcum’a *Şandermen, Masule/ Masal bünyesinde olup, kentteki tepe üzerinde konuşludur. Bu tepe üzerinde halkın rağbet edip ziyaret ettiği bir yatır bulunmaktadır. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Şandarmen’de İmamzade Aga Seyyid Reza Camii ve Türbesi, Kûl Kalesi. *
Liderliğini siyah elbise ve başlık giymiş bir kadının yaptığı Siyahkelliler Moğollara karşı mücadele etmişlerdir. Tarihte bu olaya “Hareket-i Siyahkel veya Serbe Daran” denmektedir. İran yönetimleri, bunlarla baş edebilmek için köylerini ateşe vermiş, ancak halk dağlara çekilerek direnişlerini sürdürmüştür. Şah’ın son dönemlerinde, halka baskı yapan 5-6 Savak mensubunun linç edilmesi üzerine, bölgeye asker sevkedilmiştir. Çatışmalarda 6-7 bin kişi hayatını kaybetmesine rağmen direniş devam etmiştir. Hadiselerin yatışması için, askerler bölgeden çekilmiştir. Uygulanan baskılar nedeniyle, bölge halkı her yönetimin muhalifi olagelmiştir. Gülistan Bölge Valiliği / Ostan-ı Gülistan Türk/ Türkmen Bölge valiliklerindendir. Mazenderan’dan ayrılmıştır. Yüzölçümü: 20.892,942 km² Nüfusu: 1.419.201 (1996); 1.593.055 (2006) BV Merkezi: Gorgân/ Gürgân
Genel nüfusu: 84.956 (1996), Şehir merkezi: 33.082 (1996); 38.260 (2006) Bağlı şehirler: Azadşehr (Şahpesend), Novdeh-Handuz Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Azadşehr Çeşmesaran Novdeh-Handuz *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Antik Deşt Kale kenti. Akkala (Pehlevidej) Genel nüfusu: 98.664 (1996), Şehir merkezi: 22.200 (1996); 27.402 (2006) Bağlı şehirler: Akkala, Anbar-Olum Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Akkala Voşmgir Anbar-Olum *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Alagül Gölcüğü, Tarihi Voşmgir Barajı, Tarihi Akkala Köprüsü (Gürgân nehri üzerindedir. Türk-Safevi dönemi mimari örneklerinden), Akkala Perşembe Pazarı. Bender-i Gez (Kurdkûy’un banliyosu) Genel nüfusu: 45.750 (1996), Şehir merkezi: 15.727 (1996) Bağlı şehirler: Bender-i Gez, Novkende Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bender-i Gez Novkende Novkende *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Bender-i Gez’in huzur verici sahili, İmamzade Sefid-Çal, İmamzade Habibullah (Novkende), İmamzade Ali-Reza Sertag. Bender-Türkmen (Bender Şah) Yüzölçümü: 2.299 km² Genel nüfusu: 111.392 (1996), Şehir merkezi: 38.782 (1996); 45.045 (2006) Bağlı şehirler: Bender-Türkmen (Bender-i Türkmen/ Gümişan), Gümüştepe, Siminşehr Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bender-Türkmen Gümişan Gümüştepe
Genel nüfusu: 75.949 (1996), Şehir merkezi: 11.001 (1996) Bağlı şehirler: Ramiyan, Delend, Hanbibin Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Ramiyan Findirisk Hanbibin *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Şirabad Mağarası ve Şelalesi, “Cennet Yolu” veya “Cennet Koridoru” anlamında Dâlân Beheşt (Gül Ramyan). Aliabad/ Aliabad-Kotul Yüzölçümü: 1.100 km² Genel nüfusu: 117.287 (1996), Şehir merkezi: 41.397 (1996); 46.183 (2006) Bağlı şehirler: Aliabad, Fazılabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Aliabad Kumelân Fazılabad
Yüzölçümü: 1.106 km² Genel nüfusu: 67.051 (1996), Şehir merkezi: 26.492 (1996); 28.991 (2006) Bağlı şehirler: Kurdkûy Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kurdkûy *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Tarihi Kurdkûy Radkan Mili (Kulesi, burcu), İmam Rıza Orman Parkı, İmamzade Ruşenabad, İmamzade Eleng. Kelale Genel nüfusu: 127.545 (1996), Şehir merkezi: 23.586 (1996); 27.661 (2006) Bağlı şehirler: Kelale, Meravetepe Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kelale Atagur Meravetepe Gürgân/ Gürgen Yüzölçümü: 2.852 km² Genel nüfusu: 323.106 (1996), Şehir merkezi: 188.710 (1996); 269.226 (2006) Bağlı şehirler: Gürgân, Surhankelate Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Gürgân Baharan Surhankelate
Yüzölçümü: 7.069 km² Genel nüfusu: 249.395 (1996), Şehir merkezi: 111.253 (1996); 127.167 (2006) Bağlı şehirler: Künbet-i Kavus, İnceburun Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî/Hoyme Künbet-i Kavus Daşburun İnceburun
Yüzölçümü: 467 km² Genel nüfusu: 118.106 (1996), Şehir merkezi: 21.011 (1996); 25.983 (2006) Bağlı şehirler: Minudeşt, Galikeş 20.009 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Minudeşt Galikeş Galikeş
Nüfusu: 1.677.789 (1996); 1.674.595 (2006) BV Merkezi: Hemedan
Yüzölçümü: 1.414 km² Genel nüfusu: 109.936 (1996), Şehir merkezi: 48.386 (1996); 51.304 (2006) Bağlı şehirler: Esedabad Nahiyeler ve Merkezleri: Esedabad, Esedabad *Esedabad, tanınmış düşünür Pan-İslamist Seyyid Cemaleddin Esedabadi’nin (Afgani) memleketidir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Tarihi Hüsrevabad Köprüsü, Esedabad Mescid-i Camii (Sultani), Tarihi Ağacan Bulağı Yazıtı, Gülistan Hamamı, Pir Süleyman Gölcüğü, Derbend Gölcüğü, Seyyid Cemaleddin Esedabadi (Afgani) Hatıra Kitabesi. Bahar Yüzölçümü: 1.321 km² Genel nüfusu: 127.635 (1996), Şehir merkezi: 25.865 (1996); 27.271 (2006) Bağlı şehirler: Bahar, Salihabad, Lalecin Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bahar Salihabad Salihabad Lalecin Lalecin *Bahar, Türk yerleşim birimidir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Şeyh Muhammed Bahari Aramgâhı/ Türbesi. Tuyserkan Yüzölçümü: 1.458 km² Genel nüfusu: 118.949 (1996), Şehir merkezi: 37.886 (1996); 42.520 (2006) Bağlı şehirler: Tuyserkan, Serkan, Ferisfec Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Tuyserkan Gulgulrud Ferisfec
Yüzölçümü: 2.548 km² Genel nüfusu: 123.790 (1996), Şehir merkezi: 8.325 (1996) Bağlı şehirler: Rezen, Demag, Gurve-i Dercezin Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Rezen Serdrud Demag Gurve-i Dercezin Gurve-i Dercezin *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: İmamzade Ezher bin Ali, İmamzade Hûd. KebudRaheng Yüzölçümü: 3.855 km² Genel nüfusu: 152.813 (1996), Şehir merkezi: 18.327 (1996) Bağlı şehirler: Kebudraheng, Şirinsu, Gültepe Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kebudraheng Şirinsu Şirinsu Gültepe Gültepe *Kebudraheng ve çevresinde yoğun Türk yerleşim merkezleri bulunmaktadır. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Alisadr mağarası, Tarihi Kurican Köprüsü, Yarımkaya Kervansarayı. Melayir Yüzölçümü: 3.301 km² Genel nüfusu: 297.063 (1996), Şehir merkezi: 144.373 (1996); 153.748 (2006) Bağlı şehirler: Melayir, Cukar, Ezenderiyan, Samen Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Melayir Cukar Cukar Zend Zengene-ulya Samen Samen
Yüzölçümü: 1.487 km² Genel nüfusu: 184.137 (1996), Şehir merkezi: 65.164 (1996); 72.218 (2006) Bağlı şehirler: Nihavend, Firuzan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Nihavend Hazel Firuzan Zerrindeşt Burzul *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Serab-ı Géyan, Antik Géyan Tümülüsü, Hacc Aga Turab Hamamı, Nihavend Mescid-i Camii, Kala Kubad Köyü Lale Bahçeleri, Serab-ı GâmAsyab, Akgöl Gölcüğü, Farsiyan Gölcüğü, Baba Pire Türbesi. Hemedan Yüzölçümü: 1.161 km² Genel nüfusu: 563.466 (1996), Şehir merkezi: 401.281 (1996); 473.149 (2006) Bağlı şehirler: Hemedan, Curegan, Meryanac, Gehavend, Famenan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Hemedan Şera Gehavend Famenin Famenin *Hemedan kenti nüfusunun %65’ı Türk’tür. Hemedan’dan Bahteran (Kirmanşah)’a doğru 12 km’lik hat Türk yerleşim bölgesidir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Tarihi Hemedan Doğa Müzesi, Abbasabad gezi alanı, Ekbatan Barajı, Gencname Yazıtları, Gencname Şelalesi, Bu-Ali Sina Türbesi ve Müzesi, Baba Tahir Aramgâhı/ Türbesi ve Anı Binası, Ester ve Mordahay Türbesi, Künbed-i Aleviyan (Aleviler Kümbeti, Türkmen-Selçuklu dönemi eseridir. H/K. VI/XII. yüzyıl), Taş Aslan (Şir-i Sengi) heykeli, Kurban Burcu (H/K.1009/ 1600), Tarihi Kent Meydanı (İmam Humeyni), Hemedan Pazarı, Gülşen Kervansarayı, İmamzade Abdullah, İmamzade Yahya, Mescid-i Camii, Şahzade Hüseyn, Antik Hekmetane Tepesi, Antik Musalla Tepesi/ Tümülüsü, Elvend dağı ve kayak pisti Horasan-I: Kuzey Horasan Bölge Valiliği / Ostan-ı Horasan-ı Şimali Yüzölçümü: 27.781,5 km² Nüfusu: 733.065 (1996); 791.930 (2006) BV Merkezi: Bocnurd
Yüzölçümü: 5.023 km² Genel nüfusu: 118.334 (1996), Şehir merkezi: 41.062 (1996);51.321 (2006) Bağlı şehirler: Ésferayin/ İsferayin, Safiabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Ésferayin Bam-Safiabad Safiabad
Yüzölçümü: 17.421 km² Genel nüfusu: 278.818 (1996), Şehir merkezi: 134.835 (1996); 172.772 (2006) Bağlı şehirler: Bocnurd, Raz (Cergelan), Hisar-ı Germhan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bocnurd Raz ve Cergelan Raz Germhan Hisar-ı Germhan *Bocnurd’un yaklaşık %75’i Türk’tür. *Bocnurd, “Buzancerd” kelimesinin tahrif edilmiş şeklidir. Kentin konuşlu bulunduğu yerin kuzeybatısında “Köhnekend” yerleşim birimi bulunmakta idi. (Mehr’üz-Zaman Novbân, Veche Tesmiye Şehrhâ ve RusTahâ-yı İran, s.27) Türk yazar ve araştırmacıları buraya ve bu bölgeye “Biryurd” ve “Afşaryurd” demektedir. Bocnurd, Aladağ eteğinde kuruludur. Bocnurd’un 7 km güneyinde, kükürtlü Beş-qardaş kaplıcası vardır. Türk yerleşim birimlerindendir. Aryaist bazı yönetici ve akademisyenlerce, bölgenin Türk kimliğini unutturmak için Biryurd/ Bocnurd kenti adının önce “Bijanyurd”a, sonra “Bijangerd”e ve daha sonra“Bijan-Kürd”e çevrilmesi teklif edilmiştir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Ayinehane Zerrin Kale İmareti, Sultan Seyyid Abbas Aramgâhı/ Türbesi, İspahu Taş Binası, Serdar Müfahhem İmareti, Beş Qardaş, Baba Aman gezi sahası, Ağçe Mağarası, Bocnurd Şehitler Makberesi (Makbere-i Şüheda), Baba Tevekkül Makberesi, Bidek Mağarası. Cacerm / Germe-Cacerm (Bocnurd’un banliyosu) Genel nüfusu: 55.001 (1996), Şehir merkezi: 10.999 (1996); 24.368 (2006) Bağlı şehirler: Germe-Cacerm, Senhast, Şugân Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Germe-Cacerm Cölge-i Senhast Senhast Cölge-i Şugân Şugân
Yüzölçümü: 3.910 km² Genel nüfusu: 200.045 (1996), Şehir merkezi: 70.028 (1996); 82.790 (2006) Bağlı şehirler: Şirvan, Lucli, Faruc Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Şirvan Serhad Lucli Faruc Faruc *Şirvan, eski bir şehirdir. Nüfusunun yaklaşık %75’i Türk’tür. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: İmamzade Hamza Reza Aramgâhı/ Türbesi (Kale Ziyaret), Çahar-Taki Teymuri Binası, Kâfir Kale Mağarası, Şeyh Reşideddin Muhammed Anıtı. Mane ve Semelgan Genel nüfusu: 80.867 (1996), Şehir merkezi: 12.900 (1996) Bağlı şehirler: Aşhane (Aşgan), Gazi, Pişqala Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Aşhane Semelgan Gazi Mane Pişgala
Nüfusu: 4.906.664 (1996); 5.515.980 (2006) BV Merkezi: Meşhed
Yüzölçümü: 7.400 km² Genel nüfusu: 65.393 (1996), Şehir merkezi: 17.365 (1996); 22.211 (2006) Bağlı şehirler: Berdesken, Enabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Berdesken Enabad Enabad
Yüzölçümü: 4.843 km² Genel nüfusu: 127.679 (1996), Şehir merkezi: 39.302 (1996); 46.228 (2006) Bağlı şehirler: Tayyibad, Kariz, Bahriz Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Tayyibad Miyan-ı Vilayet Meşhed-i Rize Bahriz Bahriz *Tayyibad, Türk yerleşim birimidir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Şeyh Mevlana Zeyneddin Ebu Bekir Tayyibadi Mescidi ve Aramgâhı/ Türbesi, Kerat Burcu, Şah Abbasi Kervansarayı, Şehzade Kasım Aramgâhı/ Türbesi, Hace Abdullah Aramgâhı/ Türbesi. Türbet-i Cam Yüzölçümü: 8.192 km² Genel nüfusu: 210.253 (1996), Şehir merkezi: 68.483 (1996); 83.558 (2006) Bağlı şehirler: Türbet-i Cam, Salihabad, Nasrabad Nahiyeler ve merkezleri: Türbet-i Cam Türbet-i Cam Bejqan Nilabad Pain-Cam Semiabad Salihabad Salihabad Nasrabad Nasrabad *Türk yerleşim birimi olan Türbet-i Cam, Meşhed’in 165 km güneydoğusundadır. Ariflerden “Zinde Pil” lakaplı Şeyh Ahmed Cam’ın burada makamı ve türbesinin bulunmasından ötürü bu adı almıştır. (Mehr’üz-Zaman Novbân, Veche Tesmiye Şehrhâ ve RusTahâ-yı İran, s.47) *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Şeyhülislam Ahmed Cam Aramgâhı/ Türbesi, Gebri Kalesi, Hatun Köprüsü, Hace Hüsam Aramgâhı/ Türbesi, Şah Kasım Envar Aramgâhı/ Türbesi, Tarihi Abbasabad Külliyesi, Hace Azizullah Külliyesi, Antik Hargerd kenti harabesi. Türbet-i Hayderiyye Yüzölçümü: 13.588 km² Genel nüfusu: 340.231 (1996), Şehir merkezi: 94.647 (1996); 119.360 (2006) Bağlı şehirler: Türbet-i Hayderiyye, Bayk, Rébat-seng/ Ribat-ı Seng, Devletabad/ Dövletabad, Feyzabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Türbet-i Hayderiyye Bayk Bayk Cölge-roh Rébat-seng Cölgezade Devletabad Feyzabad Feyzabad Kedken Kedken
Yüzölçümü: 3.881 km² Genel nüfusu: 106.748 (1996), Şehir merkezi: 32.064 (1996); 41.735 (2006) Bağlı şehirler: Çınaran Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Çınaran Gülbahar Muhsinabad-ı Tahiri
Genel nüfusu: Şehir merkezi: 7.935 (1996) Bağlı şehirler: Halilabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Halilabad Şeşteraz Kender *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Ateşgâh Mağarası, Kale Camii. Haf Yüzölçümü: 9.771 km² Genel nüfusu: 92.158 (1996), Şehir merkezi: 16.798 (1996); 21.160 (2006) Bağlı şehirler: Haf, Niştifan, Kasımabad, Sengân Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Haf Cölge-i Zûzen Kasımabad Sengân Sengân Selamey Selamey
Yüzölçümü: 4.314 km² Genel nüfusu: 78.614 (1996), Şehir merkezi: 31.162 (1996); 34.305 (2006) Bağlı şehirler: Deregez, Çapışlu, Lütfabad, Novhandan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Deregez Çapışlu Çapışlu Lütfabad Lütfabad Novhandan Novhandan
Genel nüfusu: Şehir merkezi: 4.623 (1996) Bağlı şehirler: Rüşthar Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Rüşthar Cengel Cengel *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Mir Kavameddin Ziyaretgâhı. Sebzivar Yüzölçümü: 17.421 km² Genel nüfusu: 419.049 (1996), Şehir merkezi: 170.738 (1996); 208.172 (2006) Bağlı şehirler: Sebzivar, Cuğatay/ Coğatay (Cüveyn), Negab, Sultanabad, Daverzen, Rudab, Şiştemed Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Sebzivar Cuğatay Cuğatay Cüveyn Negab Hoşab Sultanabad Daverzen Daverzen Rudab Rudab Şiştemed Şiştemed *Cuğatay ve Cüveyn mahallarının köylerinin tamamı Türk’tür. *Sebzivar, kadim bir şehirdir. Eski adı Beyhaq بيهق’tır. Bu kelime, iyi ve güzel anlamına gelen “Bihin ve Bihter” kaynaklıdır. Meşhed’in güzel ilçelerinden biridir. Ahmed Kesrevi’ye göre, “Şehr-i Sebz/ Yeşilşehir”dir. Bu ad, bağ ve bahçelerinin fazla olmasından ötürü verilmiştir. Kentte aramgâhı bulunan Molla Hadi Sebzivari, Kacar döneminin tanınmış filozof ve düşünürlerindendir. (Mehr’üz-Zaman Novbân, Veche Tesmiye Şehrhâ ve RusTahâ-yı İran, s.73-74) *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: İmamzade Yahya Bargâhı, Hüsrovgerd Minare ve Mil/ Burcu, Adine Camii (PâmiNar), Mescid-i Camii, Şahzade Şuayb Aramgâhı/ Türbesi, Kadim Soğuk Hava Deposu/ Buzluk, Bugrat Aramgâhı/ Türbesi, Kadim Musalla, Hüseyin Kâşifi Aramgâhı/ Türbesi, Azerberzin-Mehr Ateşgedesi, Rivend Kervansarayı, Esrar Aramgâhı/ Türbesi, Beyhaki Aramgâhı/ Türbesi, Tarihi Feramerz-Han Ribatı/ Kervansarayı aynı zamanda Antropoloji Müzesi, Du-der Sarayı, Feryumed Mescid-i Camii, Fahriyye Medresesi, Pir Murad Aramgâhı/ Türbesi, Molla Hadi Sebzivari Aramgâhı/ Türbesi. Serahs Yüzölçümü: 5.451 km² Genel nüfusu: 73.604 (1996), Şehir merkezi: 28.547 (1996); 33.571 (2006) Bağlı şehirler: Serahs Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Serahs Merzdaran Mezdavend
Yüzölçümü: 19.251 km² Genel nüfusu: 54.920 (1996), Şehir merkezi: 21.784 (1996); 23.405 (2006) Bağlı şehirler: Firdövs/ Firdevs, İslamiyye, Buşruiye Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Firdövs Şera’ Gehavend Buşruiye Buşruiye *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Mescid-i Camii, Mescid-i Köşk/ Köşk Camii, Habibiyye Medresesi, Seyyidi Havuzu. Feriman Yüzölçümü: 4.138 km² Genel nüfusu: 77.555(1996), Şehir merkezi: 26.966(1996); 32.610 (2006) Bağlı şehirler: Feriman, Ferhadgerd, Kalenderabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Feriman Kalenderabad Kalenderabad
Yüzölçümü: 15.682 km² Genel nüfusu: 126.951 (1996), Şehir merkezi: 25.170 (1996); 32.474(2006) Bağlı şehirler: Gâin, Hacıabad, Hazrideşt-i Beyaz Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Gâin Zehân Zehân Zîrkûh Hacıabad Sede Sede Nîmbölük HazRideşt-i Beyaz *Gainat/ Gayinat kenti, Bircend’ten ayrılmıştır. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Şeyh Ebül-Mefahir Aramgâhı/ Türbesi, Buzercumehr Gâini Aramgâhı/ Türbesi, Gâin Mescid-i Camii, Mescid-i Hüseyni, Hızri Kentinde Kârşiken Hamamı, Handek Mağarası. Kuçan/ Koçan Yüzölçümü: 5.340 km² Genel nüfusu: 152.105 (1996), Şehir merkezi: 85.750 (1996); 96.953 (2006) Bağlı şehirler: Kuçan, Bacgiran Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kuçan Bacgiran Bacgiran
Yüzölçümü: 4.381 km² Genel nüfusu: 185.398(1996), Şehir merkezi: 69.177 (1996); 81.527 (2006) Bağlı şehirler: Kaşmir, Riveş Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kaşmir Kûh-u Sorh Riveş
Yüzölçümü: (Meşhed bünyesinde) Genel nüfusu: Şehir merkezi: 6.619 (1996) Bağlı şehirler: Kelat Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kelat Zavin Zuvsüfla
Yüzölçümü:10.078 Genel nüfusu: 103.625 (1996), Şehir merkezi: 30.149 (1996); 34.563 (2006) Bağlı şehirler: Gunabad, Bidoht, Becistan, Kâhak Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Gunabad Becistan Becistan Kâhak Kâhak *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar:Bidoht’ta Sultan Muhammed Abid Mezarı, Kevser Bidoht Buzluğu, Kale Duhter ŞorAb/ ŞorAb Kız Kalesi, Gunabad Ateşgedesi, Becistan Mescid-i Camii, Gunabad Mescid-i Camii, Bimorğ Aramgâhı/ Türbesi, Fahrabad Kervansarayı, Gunabad Müzesi. Meşhed Yüzölçümü: 12.627 km² Genel nüfusu: 2.277.811 (1996), Şehir merkezi: 1.887.405 (1996); 2.410.800 (2006) Bağlı şehirler: Meşhed, Mülkabad, Rızaviyye, Turgabe, Şandiz Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Meşhed Ahmedabad Mülkabad Rezaviye Rezaviyye Turgabe Turgabe
Yüzölçümü: 8.931 km² Genel nüfusu: 411.235 (1996), Şehir merkezi: 158.847 (1996); 205.972 (2006) Bağlı şehirler: Nişabur, Firuze (Buzgân), Gademgâh, Harv, Derrud, Çegene, Aşgabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Nişabur Taht-ı Cölge Firuze Ziberhan Kademgâh Ser-Vilayet Çegene Miyan-ı Cölge Aşgabad *Nişabur’un kuzeybatısında yer alan Ser-Vilayet mahalının nüfusunun tamamı Türk’tür. *Ömer Hayyam, İmamzade Mahrug ve Şeyh Ferideddin Attar’ın makbereleri bu şehirdedir. Kadim zamanlarda burada Eber-Şehr/ Şehr-i Berceste isimli bir kent var imiş. I. Şapur bu bölgede bir zafer kazanmış. Bunun anısına bir şehir kurulmasını ferman etmiş. Bu kente Niv-Şapur, yani Nik-Şapur adı verilmiş. Daha sonra bunun muhaffefi olan “Nişabur” adı kullanılmaya başlamış. Diğer bir rivayet ise, kentin adındaki “Nun” harfinin kesre olarak نه شاپور okunduğudur. Zamanla Nişabur’a dönüşmüştür. (Mehr’üz-Zaman Novbân, Veche Tesmiye Şehrhâ ve RusTahâ-yı İran, s.132) *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Nişabur Müzesi, Hakim Ömer Hayyam Aramgâhı/ Türbesi, Kademgâh, İmamzade Muhammed Mahrug, Kemalül-Mülk Aramgâhı/ Türbesi, Şeyh Attar Aramgâhı/ Türbesi, Şehzade Hüseyin Asker Anıtı, Tarihi Türb-abad Tepesi, Nişabur Mescid-i Camii, Fazl bin Şazan Nişaburi Aramgâhı/ Türbesi, Bibi Şatita Aramgâhı/ Türbesi, Şah Abbasi Ribatı/ Kervansarayı, Han Muhammed köyü gezi alanı, Bağ-ı Neşat, Şahan sıcak su kaynağı. Horasan-III: Güney Horasan Bölge Valiliği / Ostan-ı Horasan-ı Cenubi Yüzölçümü: 75.034,2 km² Nüfusu: 348.300 (1996), 600.568 (2006) BV Merkezi: Bircend
Yüzölçümü: 34.277 km² Genel nüfusu: 308.290 (1996), Şehir merkezi: 127.608 (1996); 157.848 (2006) Bağlı şehirler: Bircend, Husf, Esediyye, Serayan, Ayesk, Serqal’a Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bircend Husf Husf Dermiyan Esediyye Serayan Serayan
Yüzölçümü: (Bircend bünyesinde) Genel nüfusu: Şehir merkezi: 4.119 (1996) Bağlı şehirler: Serbişe Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Serbişe Mud Mud
Yüzölçümü: 31.638 km² Genel nüfusu: 40.010 (1996), Şehir merkezi: 9.683 (1996) Bağlı şehirler: Nehbendan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Nehbendan Şusf Şusf
Nüfusu: 3.710.558 (1996); 4.192.598 (2006) BV Merkezi: Ahvaz
Yüzölçümü: 2.065 km² Genel nüfusu: 252.046 (1996), Şehir merkezi: 206.073 (1996); 217.988 (2006) Bağlı şehirler: Abadan, Ervendkenar Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Abadan Ervendkenar Ervendkenar
Genel nüfusu: 80.533 (1996), Şehir merkezi: 53.834 (1996); 57.970 (2006) Bağlı şehirler: Ümidiyye, Cayezan Nahiyeler ve merkezleri: Cayezan Cayezan
Yüzölçümü: 3.131 km² Genel nüfusu: 150.626 (1996), Şehir merkezi: 106.923 (1996); 119.422 (2006) Bağlı şehirler: Endimeşk Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Endimeşk Alvar-Germsiri Hüseyniye
Yüzölçümü: 7.930 km² Genel nüfusu: 1.109.739 (1996), Şehir merkezi: 804.980 (1996); 969.843 (2006) Bağlı şehirler: Ahvaz, Hamidiyye 21.977 (2006), Molla-Sani, Şeyban 23.211 (2006), Veys Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Ahvaz Hamidiyye Hamidiyye Bavi Molla-Sani *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Karun Nehri sâhili gezi alanı, Muallak Köprü (Pol-i Sefid), Ali ibn-i Mehziyar Türbesi. İze Yüzölçümü: 3.869 km² Genel nüfusu: 171.695 (1996), Şehir merkezi: 81.288 (1996); 103.695 (2006) Bağlı şehirler: İze Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî İze Dehdez Dehdez
Yüzölçümü: 2.218 km² Genel nüfusu: 88.996 (1996), Şehir merkezi: 16.081 (1996); 20.844 (2006) Bağlı şehirler: Bağ-ı Melik, Kale-Tul Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bağ-ı Melik Saydun Saydun
Yüzölçümü: 7.312 km² Genel nüfusu: 230.696 (1996), Şehir merkezi: 88.394 (1996); 109.927 (2006) Bağlı şehirler: Bender Mahşehr, Çemran, Bender İmam Humeyni 67.078 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bender Mahşehr B. İ. Humeyni B. İ. Humeyni
Yüzölçümü: 3.185 km² Genel nüfusu: 161.977 (1996), Şehir merkezi: 88.213 (1996); 99.204 (2006) Bağlı şehirler: Behbehan, Ağacari (Ağaç-eri), Serdeşt Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Behbahan Ağacari Ağacari Zeydun Serdeşt *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: İmamzade Fazl Şah, Ercan Kalesi, Kisra Köprüsü, Teng-i Tekab Yazıtları, Bukan Mescid-i Camii, İmamzade Haydar. Hürremşehr (Eski adı Muhammara, Irak-İran Savaşı’ndan sonra Huninşehr) Yüzölçümü: 2.001 km² Genel nüfusu: 129.346 (1996), Şehir merkezi: 105.636 (1996); 123.866 (2006) Bağlı şehirler: Hürremşehr (Muhammara), Muqavemet, Minuşehr Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Hürremşehr Minu Minuşehr
Yüzölçümü: 4.670 km² Genel nüfusu: 339.750 (1996), Şehir merkezi: 202.639 (1996); 228.507 (2006) Bağlı şehirler: Dizful, Dezüb, Safiabad, Miyanrud, Çağamış, Salend Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Dizful Çağamış Çağamış Serdeşt Serdeşt *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Dizful Mescid-i Camii, Dizful Kültürevi, Sebze Quba Mezarı, Kadim Şehir Köprüsü, Şoy Şelalesi, Kadim Şehir Pazarı, Şadab Kalesi, Gurre Ahmedi Deresi, Tobirun deresi, Seyyid Mahmut Aramgâhı/ Türbesi, Qandi Kervansarayı, Su değirmeni kalıntıları, Yakub Leys Aramgâhı/ Türbesi, Seddi Dez/ Dez Barajı (İran’ın en büyük barajlarındandır), Antik Cündi-Şapur Kenti (Eski Ahvaz kenti), Antik Çağamış Tepesi. Deşt-i Azedeqan (Süsengerd) Yüzölçümü: 4.927 km² Genel nüfusu: 125.825 (1996), Şehir merkezi: 39.225 (1996); 43.591 (2006) Bağlı şehirler: Süsengerd, Bostan, Huveyze, Refi’ Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Süsengerd Bostan Bostan Huveyze Huveyze *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: İmamzade Seyyid Salih Aramgâhı/ Türbesi, İmamzade Seyyid Abid Aramgâhı/ Türbesi, Hurül-Azim Gölcüğü. Ramhürmüz Yüzölçümü: 5.500 km² Genel nüfusu: 156.919 (1996), Şehir merkezi: 37.221 (1996); 49.828 (2006) Bağlı şehirler: Ramhürmüz, Ramşir 24.782 (2006), Heftgil Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Ramhürmüz Ramşir Ramşir Heftgil Heftgil *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Kadim şehir ören yeri, Tel-Tala (Talâ Tepesi), Dav Duhter Kalesi, Şeyh Kalesi. Şadigan Yüzölçümü: 3.591 km² Genel nüfusu: 121.000 (1996), Şehir merkezi: 41.836 (1996); 48.642 (2006) Bağlı şehirler: Şadigan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Şadigan *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Şadigan Gölcüğü, İmamzade Seyyid Şeref, Mescid-i Camii. Şuş Yüzölçümü: 3.497 km² Genel nüfusu: 170.735 (1996), Şehir merkezi: 52.057 (1996); 53.897 (2006) Bağlı şehirler: Şuş, Elvan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Şuş Şavur Elvan
Yüzölçümü: 3.400 km² Genel nüfusu: 205.787 (1996), Şehir merkezi: 77.900 (1996); 94.124 (2006) Bağlı şehirler: Şuşter, Getvend 21.428 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Şuşter Getvend Getvend
Genel nüfusu: Şehir merkezi: 15.168 (1996) Bağlı şehirler: Lali Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Lali Hati Teraz *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Tarihi Lali Köprüsü, Lale Sorh (Kızıl Lale) Düzlüğü gezi alanı, Halil-Han Barajı (Çaharburi). Mescid-i Süleyman Yüzölçümü:5.921 km² Genel nüfusu: 214.788 (1996), Şehir merkezi: 116.882 (1996); 106.121 (2006) Bağlı şehirler: Mescid-i Süleyman Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Mescid-i Süleyman Endika Kale-Hace
Genel nüfusu: Şehir merkezi: 22.925 (1996); 25.100 (2006) Bağlı şehirler: Hindican Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Hindican Çem-i Halef-İsa Çem-i Halef-İsa *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Kadim Ask (Kelat) şehri (Portekizlilerin terk ederek kaçtıkları son liman), Kadim Basif Kalesi. Hürmüzgan Bölge Valiliği / Ostan-ı Hürmüzgan Yüzölçümü: 71.193,472 km² Nüfusu: 1.057.296 (1996); 1.365.377 (2006) BV Merkezi: Bender-Abbas
Yüzölçümü: 68 km² Genel nüfusu: 3.415(1996), Şehir merkezi: 2.272(1996) Bağlı şehirler: Ebu-Musa Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Ebu-Musa Tonb Tonb-u Bozorg ve Tonb-u Küçük
Genel nüfusu: 49.676 (1996), Şehir merkezi: 5.746 (1996) Bağlı şehirler: Bestek Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bestek Cenah Cenah Bender-Abbas Yüzölçümü: 14.086 km² Genel nüfusu: 491.545(1996), Şehir merkezi: 273.578(1996); 367.508(2006) Bağlı şehirler: Bender-Abbas, Bender-Hamir, Fin Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bender-Abbas Hamir Bender-Hamir Fin Fin
Yüzölçümü: 15.248 km² Genel nüfusu: 107.254 (1996), Şehir merkezi: 21.073 (1996); 25.303 (2006) Bağlı şehirler: Bender-Lenge, Kung, Bender-Çarek, Kiş 20.667 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bender-Lenge Şibkûh Bender-Çarek Kiş Cezire-i Kiş
Yüzölçümü: 20.142 km² Genel nüfusu: 56.214(1996), Şehir merkezi: 9.067(1996) Bağlı şehirler: Bender-Cask Nahiyeler ve merkezleri: Bender-Cask Bender-Cask Beşagerd Enguhran
Yüzölçümü: 9.380 km² Genel nüfusu: 58.141 (1996), Şehir merkezi: 16.689 (1996); 20.264 (2006) Bağlı şehirler: Hacıabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Hacıabad Fariğan Fariğan
Yüzölçümü: 3.044 km² Genel nüfusu: 85.624 (1996), Şehir merkezi: 19.478 (1996); 30.060 (2006) Bağlı şehirler: Dehbariz Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Dehbariz Rudhane Ziyaret-Ali
Yüzölçümü: 1.730 km² Genel nüfusu: 72.960 (1996), Şehir merkezi: 13.556 (1996); 24.461 (2006) Bağlı şehirler: Géşm, Suza, Hürmüz Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Géşm Şehab Suza Hürmüz Hürmüz Minab Yüzölçümü: 7.495 km² Genel nüfusu: 204.467 (1996), Şehir merkezi: 44.817 (1996); 54.623 (2006) Bağlı şehirler: Minab, Sirik (BiyAbân) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Minab Biyaban Biyaban Senderk Senderk Isfahan Bölge Valiliği / Ostan-ı Isfahan Yüzölçümü: 107.026,085 km² Nüfusu: 3.926.273 (1996); 4.499.327 (2006) BV Merkezi: Isfahan
Genel nüfusu: 79.459 (1996), Şehir merkezi: 57.070 (1996); 55.651 (2006) Bağlı şehirler: Aran (Gülara) ve Bidgül, Sefidşehr, Nuşabad, Ebu-Zeydabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Aran ve Bidgül Kevirat Ebu-Zeydabad *Aran ve Bidgül’de “Bidmişk” adı verilen misk söğüdü yetişmektedir. Bundan damıtılarak “Bidmişk arağı” denen usare elde edilir. Bu özsu, şekerleme ve tatlı üretiminde kullanılır. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Tarihî Ebu-Zeydabad Kervansarayı, Şah Abbas Kalesi (MerencAb), İmamzade Helal bin-Ali. Ardistan Yüzölçümü: 12.572 km² Genel nüfusu: 45.150 (1996), Şehir merkezi: 13.893 (1996) Bağlı şehirler: Ardistan, Mahabad, Zevare Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Ardistan Zevare Zevare
Yüzölçümü: 15.520 km² Genel nüfusu: 1.609.671 (1996), Şehir merkezi: 1.266.072 (1996); 1.583.609 (2006) Bağlı şehirler: Isfahan, Baharistan 45.538 (2006), Hurasegan 86.063 (2006), Verzene, Herend, Ejye, Nîkabad, Muhammedabad, Nasrabad, Hasanabad, Kûhpaye, Tudeşg, Sekzi Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Isfahan Benrud Verzene Colge Herend Cergu-yi Süfla Nikabad, Cergu-yi Ulya Hasanabad Kûhpaye Kûhpaye
Yüzölçümü: 6.950 km² Genel nüfusu: 221.017 (1996), Şehir merkezi: 84.827 (1996); 126.070 (2006) Bağlı şehirler: Şahinşehr, Gez (Cez) 20.432 (2006), Devletabad 33.941 (2006), Habibabad, Hurzug 20.301 (2006), Destgerd (Destcerd), Gomşece, Meyme, Vezvan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Şahinşehr Burhar Devletabad Meyme Meyme *Burhar ve Meyme (Şahinşehr), yanyana iki şehir olup, halen birleşmişlerdir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Gez Mescid ve Minaresi, Gez Kervansarayı, Murçe-Hort Kervansarayı. Tiran ve Kerun (Necefabad’ın banliyosu) Genel nüfusu: 68.705 (1996), Şehir merkezi: 13.511 (1996) Bağlı şehirler: Tiran, Rızvanşehr, Askeran Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Tiran Kerun Askeran *Kentin yeni adı Tiran’dır. Yerli halk “Terran” der. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: İmamzade Ahmed Hanife Bargah/ Divanı, İmamzade Fatımiyye Bargahı. Çadigan Genel nüfusu: Şehir merkezi: 7.207(1996) Bağlı şehirler: Çadigan, Rezve Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Çadigan Çenarud Organ Humeynişehr (Sede/ HuMayunşehr) Yüzölçümü: 190 km² Genel nüfusu: 243.486 (1996), Şehir merkezi: 165.888 (1996); 218.737 (2006) Bağlı şehirler: Humeynişehr, Dereçe-piyaz 43.183 (2006), Köşk Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Humeynişehr *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Ali Ekber Taları/ Avlusu ve Camii, Yezdigerd Eyvanı, Mescid-i Camii. Hansar Yüzölçümü: 962 km² Genel nüfusu: 36.675 (1996), Şehir merkezi: 21.966 (1996); 20.490 (2006) Bağlı şehirler: Hansar Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Hansar *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: İmamzade Ahmed Bargâh/ Divanı (Ahmed bin Seyyid bin-Muhammed bin-İmam Ali en-Naki), Baba Pir Aramgâhı, Meryem Begüm Safevi Medresesi, Mescid-i Camii. Semirum Yüzölçümü: 5.231 km² Genel nüfusu: 64.763 (1996), Şehir merkezi: 24.504 (1996); 26.260 (2006) Bağlı şehirler: Semirum, Henna, Venek, Kume Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Semirum Padena Kume
Yüzölçümü: 4.427 km² Genel nüfusu: 164.289 (1996), Şehir merkezi: 89.779 (1996); 108.299 (2006) Bağlı şehirler: Şehrıza/ Gomşe, Manzariyye Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Şehrıza *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Mescid-i Camii, Tarihi Mehyar Kervansarayı, İmamzade Şah Rıza, Şah Gandab Mağarası. Semirum-Süfla Genel nüfusu: Şehir merkezi: 17.170 (1996) Bağlı şehirler: Dehagan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Dehagan
Yüzölçümü: 3.255 km² Genel nüfusu: 135.253 (1996), Şehir merkezi: 17.033 (1996) Bağlı şehirler: Daran, Damene, Buin ve Miyandeşt, Efus Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Daran Buin ve Miyandeşt Buin ve Miyandeşt
Yüzölçümü: 2.166 km² Genel nüfusu: 44.111(1996), Şehir merkezi: 13.592(1996) Bağlı şehirler: Feridunşehr, Berfenbar Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Feridunşehr *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Gahistecan köyünde tarihi maşatlık, Seyyid Salih Kaysar Aramgâhı. Felavercan Yüzölçümü: 339 km² Genel nüfusu: 209.797 (1996), Şehir merkezi: 36.520 (1996); 37.740 (2006) Bağlı şehirler: Felavercan, Ebrişem, İmanşehr, Gahderican 30.002 (2006), Kelişad ve Sudercan 23.203 (2006), Pir-i Bekran, Baharanşehr Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Felavercan Pir-i Bekran Pir-i Bekran
Yüzölçümü: 10.310 km² Genel nüfusu: 256.326 (1996), Şehir merkezi: 201.372 (1996); 248.789 (2006) Bağlı şehirler: Kaşan, Berzuk, Niyaser, Gamsar, Cuşgan ve Kâmu Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kaşan Berzuk Berzuk Niyaser Niyaser Gamsar Gamsar
Yüzölçümü: 1.636 km² Genel nüfusu: 79.370 (1996), Şehir merkezi: 40.634 (1996); 47.849 (2006) Bağlı şehirler: Gülpayegan, Gülşehr, Guged Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Gülpayegan *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Mescid-i Camii, Tarihî Go(v)ged Erki, Tarihî Gülpayegan Minaresi, Ser-aver köyü Mescid-i Camii, Hefdeh-ten Aramgâhı. Lencan (Zerrinşehr) Yüzölçümü: 1.192 km² Genel nüfusu: 207.270 (1996), Şehir merkezi: 50.837 (1996); 55.984 (2006) Bağlı şehirler: Zerrinşehr (Riz), Çemgurdan, Zayenderud, Seddi-Lencan, Fuladşehr 55.496 (2006), Vernamhast, Bağ-ı Bahaduran, Çarmehin Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Zerrinşehr Bağ-ı Bahaduran Bağ-ı Bahaduran *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Pir Bekran Aramgâhı. Mübareke Yüzölçümü: 1.111 km² Genel nüfusu: 121.542 (1996), Şehir merkezi: 46.428 (1996), 62.454 (2006) Bağlı şehirler: Mübareke, Diziçe, Talihunçe, Kerkivend, Zibaşehr Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Mübareke Gorken-Cenubi Zibaşehr
Yüzölçümü: 33.751 km² Genel nüfusu: 53.975 (1996), Şehir merkezi: 20.826 (1996); 24.424 (2006) Bağlı şehirler: Nain, Enarek, Hur, Cendeg Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Nain Enarek Enarek Hur ve Biyabanek Hur *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Nain Kalesi kalıntıları, Mescid-i Camii Aleviyan, Şehir Pazarı, Narınc Kalesi, Nain Müzesi. Necefabad Yüzölçümü: 4.090 km² Genel nüfusu: 243.468 (1996), Şehir merkezi: 178.498 (1996); 206.114 (2006) Bağlı şehirler: Necefabad, Kehriz-seng, Güldeşt 22.693 (2006), Dehag, Alevice Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Necefabad Mehrdeşt Hüseynce
Yüzölçümü: 3.400 km² Genel nüfusu: 39.020 (1996), Şehir merkezi: 10.782 (1996) Bağlı şehirler: Natanz/ Netenz, Badrud Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Natanz İmamzade Badrud
*
İlam Bölge Valiliği / Ostan-ı İlam Yüzölçümü: 20.150, 243 km² Nüfusu: 477.310 (1996); 530.464 (2006) BV Merkezi: İlam
Yüzölçümü: 2.385 km² Genel nüfusu: 46.031 (1996), Şehir merkezi: 21.396 (1996); 21.662 (2006) Bağlı şehirler: Abdanan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Abdanan Serabbağ Serabbağ Kelat Murmuri İlam Yüzölçümü: 2.171 km² Genel nüfusu: 165.398 (1996), Şehir merkezi: 126.346 (1996); 155.289 (2006) Bağlı şehirler: İlam, Çevar Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî İlam Çevar Çevar
Yüzölçümü: 909 km² Genel nüfusu: 45.154 (1996), Şehir merkezi: 23.482 (1996); 27.752 (2006) Bağlı şehirler: Eyvan, Zerne Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Eyvan Zerne Zerne
Yüzölçümü: 1.482 km² Genel nüfusu: 52.822 (1996), Şehir merkezi: 14.668(1996) Bağlı şehirler: Dereşehr, Bedre Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Dereşehr Bedre Bedre
Yüzölçümü: 6.820 km² Genel nüfusu: 49.306 (1996), Şehir merkezi: 23.492 (1996); 27.602 (2006) Bağlı şehirler: Dehloran, Pehle, Meyme, Musıyan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Dehloran Zerrinabad Pehle Musıyan Musıyan *Lumar, dağ üzerinde eski ve metruk bir yerleşim birimidir. Halkı 1973 yılında düzlükdeki Dehloran’a iskân edildi. Irak-İran savaşında şehir üç yıl süre ile Irak’ta konuşlu bulunan Halkın Mücahitleri örgütünün elinde kaldı. Şirvan ve Çerdavul (Serabile) Yüzölçümü: 2.240 km² Genel nüfusu: 75.861 (1996), Şehir merkezi: 6.505 (1996) Bağlı şehirler: Serabile, Lumar, Tevhid Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Serabile Şirvan Lumar Helilan Tevhid *Çerdavul, “koyun derisi” anlamındadır. Mehran Yüzölçümü: 4.170 km² Genel nüfusu: 42.738 (1996), Şehir merkezi: 11.448 (1996) Bağlı şehirler: Mehran, Erkuvaz, Salihabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Mehran Melikşahi Erkuvaz Salihabad Salihabad Kazvin Bölge Valiliği / Ostan-ı Kazvin Kazvin Bölge Valiliği, tarihi Azerbaycan Vilayeti/ ülkesinin bir parçasıdır. Kazvin ve Zencan’ın dâhil olduğu topraklara “Hamse Azerbaycanı” da denmektedir. Kazvin, daha önceleri Irak-ı Acem Vilayetlerinden hesap edilirdi. Yüzölçümü: 15.490, 913 km² Nüfusu: 965.855 (1996); 1.127.734 (2006) BV Merkezi: Kazvin
Genel nüfusu: 84.201 (1996), Şehir merkezi: 32.843 (1996); 47.233 (2006) Bağlı şehirler: Abyek Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Abyek Beşariyat Hakali *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: İmamzade Hasan bin Bakır (Ziyaran), Peygamber dağı üzerindeki Danyal Peygamber Ziyaretgâhı, İmamzade Ali, Kız Kalesı, Kâfir Kalesi. Buinzehra (Buin) Yüzölçümü: 2.491 km² Genel nüfusu: 109.707 (1996), Şehir merkezi: 9.980 (1996) Bağlı şehirler: Buinzehra, Abgerm, Avec, Erdag, Danisfahan, Şal Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Buinzehra Abgerm Abgerm Avec Avec Deştabi Erdag Ramend Danisfahan Şal Şal
Yüzölçümü: 2.472 km² Genel nüfusu: 159.609 (1996), Şehir merkezi: 54.192(1996); 73.625 (2006) Bağlı şehirler: Takistan, Esferverin, Hürremdeşt, Ziyaabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Takistan Esferverin Esferverin Hürremdeşt Hürremdeşt Ziyaabad Ziyaabad
Yüzölçümü: 13.099 km² Genel nüfusu: 574.740 (1996), Şehir merkezi: 291.117 (1996); 349.821 (2006) Bağlı şehirler: Kazvin, İkbaliyye 49.230 (2006), Muhammediyye 41.766 (2006), Mahmutabad-Numune, Elvend 69.333 (2006), Bidistan 20.110 (2001), Muallim-Kelaye, Razmiyan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kazvin Elburz Elvend Rudbar-ı Alamut Muallim-Kelaye Rudbar-ı Şehristan Razmiyan Tarum-süfla Sirdan Kuhin Kuhin
Nüfusu: 2.008.565 (1996); 2.584.834 (2006) BV Merkezi: Kirman
Yüzölçümü: 12.819 km² Genel nüfusu: 117.631 (1996), Şehir merkezi: 27.920 (1996); 35.008 (2006) Bağlı şehirler: Baft, Buzincan, Urzuiyye, Raber Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Baft Urzuiyye Urzuiyye Raber Raber *Baft’ın Tebriz köftesi çok meşhurdur. Berdsir (Muşiz) Yüzölçümü: 6.330 km² Genel nüfusu: 64.139 (1996), Şehir merkezi: 26.040 (1996); 31.801 (2006) Bağlı şehirler: Berdsir, Gülzar, Nigar Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Berdsir Bem Yüzölçümü: 19.431 km² Genel nüfusu: 198.090 (1996), Şehir merkezi: 70.079 (1996); 73.823 ((2006) Bağlı şehirler: Bem, Berevat, Muhammedabad, Fehrec, Rüstemabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bem Rudab Nizamabad Réygan/ Rigan Muhammedabad-Rigan Fehrec Fehrec Nermaşir Rüstemabad Ciroft (Sebzvaran) Yüzölçümü: 13.800 km² Genel nüfusu: 202.222 (1996), Şehir merkezi: 59.201 (1996); 95.031 (2006) Bağlı şehirler: Ciroft, Cibal-i Bariz, Derb-i Behişt Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Ciroft Cibal-i Bariz Muhammedabad Sarduiyye Derb-i Behişt Raver (Kirman’ın banliyosu) Genel nüfusu: 37.380 (1996), Şehir merkezi: 24.903 (1996); 22.910 (2006) Bağlı şehirler: Raver Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Raver Kûhsaran Hicdek Rafsancan Yüzölçümü: 10.689 km² Genel nüfusu: 244.820 (1996), Şehir merkezi: 98.257 (1996); 136.388 (2006) Bağlı şehirler: Refsencan, Mis-Serçeşme, Enar, Hüseynabad, Keşkûiyye, Behreman Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Rafsancan Enar Enar Keşkûiyye Keşkûiyye Nug Behreman
Yüzölçümü: 8.787 km² Genel nüfusu: 135.202 (1996), Şehir merkezi: 41.344 (1996); 54.745 (2006) Bağlı şehirler: Zerend, Hanuk, Kiyanşehr, Kûhbunan, Yezdanabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Zerend Kûhbunan Kûhbunan - Yezdanabad SirCan Yüzölçümü: 13.560 km² Genel nüfusu: 195.409 (1996), Şehir merkezi: 135.024 (1996); 167.014 (2006) Bağlı şehirler: Sircan, Zeydabad, Necefşehr, Pariz Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Sircan Pariz Pariz
Yüzölçümü: 13.531 km² Genel nüfusu: 61.613 (1996), Şehir merkezi: 31.604 (1996); 43.916 (2006) Bağlı şehirler: Şehr-i Babek, Dehec Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Şehr-i Babek Anberabad (Ciroft bünyesinde) Şehir merkezi: 15.589 (1996) Bağlı şehirler: Anberabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Anberabad İsmaili Bölük Cibal-i Barzi Cenubi Mordehek
Yüzölçümü: 109.206 km² Genel nüfusu: 560.299 (1996), Şehir merkezi: 384.991 (1996); 496.684 (2006) Bağlı şehirler: Kirman, İhtiyarabad, Bağin, Zengiabad, Çetrud, Kâzımabad, Rayin, Şehdad, Gülbaf, Mahan, Cupar, Muhiabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kirman Çetrud Çetrud Rayin Rayin Şehdad Şehdad Gülbaf Gülbaf Mahan Mahan
Yüzölçümü: 24.810 km² Genel nüfusu: 191.760 (1996), Şehir merkezi: 22.558 (1996); 38.571 (2006) Bağlı şehirler: Kehnuc, Rudbar, Faryab, Kale-Genc Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kehnuc Rudbar Rudbar Faryab Faryab Kale-Genc Kale-Genc
Genel nüfusu: -, Şehir merkezi: 2.413(1996) Bağlı şehirler: Menucan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Menucan Asminun Şehrek-i Şehid Behişti Kirmanşah Bölge Valiliği / Ostan-ı Kirmanşah Kirmanşah Bölge Valiliği’nin Sungur ilçe arazisinin tamamı Cibal Azerbaycan’a ait topraklardır. (Kirmanşahan/ Bahteran) Yüzölçümü: 24.640,578 km² Nüfusu: 1.768.249 (1996); 1.842.457 (2006) BV Merkezi: Kirmanşah (Bahteran)
Yüzölçümü: 3.929 km² Genel nüfusu: 193.903 (1996), Şehir merkezi: 81.614 (1996); 89.430 (2006) Bağlı şehirler: İslamabad-ı Garb, Humeyl, Gehvare Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî İslamabad-ı Garb Humeyl Humeyl Gehvare Gehvare *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Kerend Yezdigerd Kalesi, Kerend Baba Yadigar Anıtı, Kadim Çaga-Gâvane Tümülüsü, Şah Abbasi Kervasarayı. Pave (Oramanat/ Avramanat/ Huramanat) Yüzölçümü: 1.262 km² Genel nüfusu: 61.918 (1996), Şehir merkezi: 17.565 (1996) Bağlı şehirler: Pave, Bayengan, Novsud, Novdeşe Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Pave Bayengan Bayengan Novsud Novsud *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Kuru Kale Mağarası, Novsud Mir Ubeydullah Aramgâhı/ Türbesi, Mir Hüsrev Kalesi, Doğal Tabiat Varlıkları Cazibe/ Çekim Merkezi (Bu bölgede, Türkiye’nin doğu bölgelerinde olduğu gibi “Lale-i Vajegûn” denen Ters Lale yetişmektedir). Selasbabacani Genel nüfusu: Şehir merkezi: 5.084 (1996) Bağlı şehirler: Tazeabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Tazeabad Uzgule Uzgule Cevanrud Yüzölçümü: 2.748 km² Genel nüfusu: 108.615 (1996), Şehir merkezi: 33.317 (1996); 43.104 (2006) Bağlı şehirler: Cevanrud, Revanser Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Cevanrud Revanser Revanser
Yüzölçümü: 1.182 km² Genel nüfusu: 80.043 (1996), Şehir merkezi: 27.418 (1996); 34.632 (2006) Bağlı şehirler: Ser-i Pol-i Zehab Nahiyeler ve Merkezleri: Merkezî Ser-i Pol-i Zehab *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Tak-ı Gera/ Gera Kemeri/ Gera Kapısı, Anubanini Yazılı Taşı, Ahmed bin İshak Kumi Aramgâhı, Serab-ı Germ, Ricab Mıntıkası Tabiat Varlıkları Cazibe/ Çekim Merkezi, Dekan Davud (Deli Davud). Sungur Yüzölçümü: 2.320 km² Genel nüfusu: 112.012 (1996), Şehir merkezi: 40.848 (1996); 43.184 (2006) Bağlı şehirler: Sungur Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Sungur Kulyai/ Kolyai Seter
Yüzölçümü: 1.484 km² Genel nüfusu: 81.993 (1996), Şehir merkezi: 31.048 (1996); 34.133 (2006) Bağlı şehirler: Sahne, Miyanrahan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Sahne Dinur Miyanrahan
Yüzölçümü: 1.995 km² Genel nüfusu: 17.559 (1996), Şehir merkezi: 12.726 (1996) Bağlı şehirler: Kasr-ı Şirin, Sumar Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kasr-ı Şirin Sumar Sumar
Yüzölçümü: 5.716 km² Genel nüfusu: 861.768 (1996), Şehir merkezi: 692.986 (1996); 784.602 (2006) Bağlı şehirler: Kirmanşah, Heleşi, Kuzeran, Ribat Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kirmanşah Firuzabad Heleşi Kuzeran Kuzeran Mahideşt Ribat
Yüzölçümü: 868 km² Genel nüfusu: 88.941 (1996), Şehir merkezi: 50.269 (1996); 48.901 (2006) Bağlı şehirler: Kengâver Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kengâver *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Mubed Anahita/ Anahita Tapınağı (Mubed; Zerdüşt din adamı, çoğulu→ Mubedân, Mubedân-ı Mubed= Yüksek rütbeli din adamı), İmamzade İbrahim. Gilan-ı Garb Yüzölçümü: 2.230 km² Genel nüfusu: 65.479 (1996), Şehir merkezi: 16.813 (1996) Bağlı şehirler: Gilan-ı Garb Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Gilan-ı Garb Gevar Sermest
Yüzölçümü: 1.007 km² Genel nüfusu: 96.019 (1996), Şehir merkezi: 55.079 (1996); 51.562 (2006) Bağlı şehirler: Hersin, Bisütun Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bisütun *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Bisütun Arkeolojik Eserleri, Balaş Taşı, Herkül Heykeli, Serab-ı Bisütun, İshakvend Yeraltı Mezarı, Şikarçiyan Mağarası, Mer-Aftab Mağarası, Çeşme Serab Mağarası, Serab-ı Heris. *
Kûhgiluye ve Buyer-Ahmed Bölge Valiliği / Ostan-ı Kûhgiluye ve Buyer-Ahmed Yüzölçümü: 15.563,249 km² Nüfusu: 540.046 (1996); 621.428 (2006) BV Merkezi: Buyer-Ahmed (Yasuc)
Yüzölçümü: 5.261 km² Genel nüfusu: 158.545 (1996), Şehir merkezi: 69.133 (1996); 96.786 (2006) Bağlı şehirler: Yasuc, Margûn, Gerabsüfla Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Yasuc Margûn Margûn Ludab Gerab-süfla Dena Genel nüfusu: 53.163(1996), Şehir merkezi: 6.356(1996) Bağlı şehirler: Sisaht Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Sisaht Patave Patave Kebkiyan Çitab
Yüzölçümü: 6.112 km² Genel nüfusu: 206.166 (1996), Şehir merkezi: 37.301 (1996); 49.995 (2006) Bağlı şehirler: Dehdeşt, Sug, Likek, Kale-ReiSi, Çeram, Dişmuk, Lende Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Dehdeşt Behmei Likek Çarusa Kale-Reisi Çeram Çeram Dişmuk Dişmuk Lende Lende
Yüzölçümü: 4.200 km² Genel nüfusu: 122.938 (1996), Şehir merkezi: 70.422 (1996); 81.902 (2006) Bağlı şehirler: Dugünbedan, Başt Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Dugünbedan Başt Başt
Nüfusu: 852.946 (1996); 1.036.714 (2006) BV Merkezi: Kum
Yüzölçümü: 11.240 km² Genel nüfusu: 852.946 (1996), Şehir merkezi: 777.677 (1996); 951.918 (2006) Bağlı şehirler: Kum, Genavat, Caferiyye, Destcerd, Kehek Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kum Selefçigân Selefçigân Caferabad Gazrân Halacistan Destcerd Novfelluşatu Kehek *Kum kentinin % 67’si Azerbaycan Türkü’dür. *Kum’un ünlü ipek halıları, Nirugâh-ı İmamzade ve Zendabad isimli Türk mıntıklarında dokunmaktadır. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Hazret-i Masume’nin Bargâh-ı Mutahharı/ Pak Divanı, İmamzade Ali bin Cafer, Hazreti Masume Astanesi/ Makberesi, Sahibüz-Zaman Camii (Cemkerân), Kum Mescid-i Camii, İmamzade Şahzade Ahmed bin Muhammed Hanife, Tarihi Horabad (Xorabad) Kalesi, Hatice Hatun Türbesi, Tarihi Aliabad Külliyesi, Tarihi Kum Pazarı, Hacı Han Evi, Şeyh Eba Salet Makberesi, İmamzade Şah Hamza, Kumrud Muhammedabad Kervansarayı, İmamzade Abdullah, Molla Sadra Evi, Künbed-i Sebz Bağı, İmam Humeyni’nin eski evi, Feyziyye Medresesi, Hacc Ali-Han Evi, Tarihi Kibar Barajı, Tarihi Sarm Camii, Fatımiyye Camii, Pence Ali Camii, İmamzade Sultan Mahmut, İmamzade Şah İbrahim, Çihl Ahteran (Axterân), İmamzade Zeyneb Hatun (Kehek), Penc İmamzade, İmamzade Şah Ahmed Kasım, Mescid-i Azam, Kehek Mescid-i Camii, Tarihi Hacc Askerhan Hamamı, Kale Sengi Kervansarayı, Véşnuh mağarası. Kürdistan Bölge Valiliği / Ostan-ı Kürdistan Kürdistan Bölge Valiliği sınırları içinde kalan Bicar ve Gurve kentleri, Azerbaycan Vilayeti/ ülkesine ait şehirlerdir. Öte yandan Divandere ve Sakız’ın kuzeyindeki topraklar, Azerbaycan Vilayetinden alınıp Kûhistan/ Kürdistan’a bağlanmıştır. Yüzölçümü: 28.817,483 km² Nüfusu: 1.346.333 (1996); 1.416.334 (2006) BV Merkezi: Senendec
Yüzölçümü: 1.580 km² Genel nüfusu: 105.606 (1996), Şehir merkezi: 55.433 (1996); 69.635 (2006) Bağlı şehirler: Bane, Armardeh, Kanisor, Buin-i süfla Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bane Alut Armardeh Nemsir Kanisor Nenur Buin-i süfla
Yüzölçümü: 5.901 km² Genel nüfusu: 114.235 (1996), Şehir merkezi: 44.240(1996); 46.156(2006) Bağlı şehirler: Bicar, Babareşani, Yasukend (Azerbaycan şehirlerindendir) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bicar Ceng-Almas Babareşani Kerani Hasan-abad *Bicar, Azerbaycan şehirlerindendir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Kadim Bicar Pazarı, Hüsrevabad Camii, Antik Gerus şehri kalıntıları, Tarihî Gam-çaka yazıtları, Bağ-ı Safa, Haydar Beg Tepesi. Divandere Yüzölçümü: 4.030 km² Genel nüfusu: 85.367 (1996), Şehir merkezi: 19.089 (1996); 22.862 (2006) Bağlı şehirler: Divandere, Zerrine Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Divandere Saral Hezarkaniyan Kereftu Zerrine *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Tarihî Kereftu Mağarası, Çihl Çeşme. Servabad (Merivan bünyesinde) Genel nüfusu: Şehir merkezi: 3.288 (1996) Bağlı şehirler: Servabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Servabad Avraman Avramantaht *Avramantaht (Oraman/ Huralan; Oramantaht/ Huramantaht) *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Kabartma Avraman Yazılı Taşı, Avraman/ Oraman Pir Şalyar (Server) Makberesi, Tarihi Avraman/ Oraman Taht Köyü. Sakız Yüzölçümü: 4.444 km² Genel nüfusu: 194.998 (1996), Şehir merkezi: 115.394 (1996); 131.349 (2006) Bağlı şehirler: Sakız, Sahib Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Sakız Zenuye Sahib Serşiyu Hasansalaran *Sakız/ Saggız/ Saqız kentinin adı ile ilgili çeşitli rivayetler vardır. Farsça-Türkçe bir isimdir. Rivayete göre, bu şehri üç kız yapmış. Farsça “Se/ üç” ile Türkçe “Gız/ kız” kelimelerinden oluşmuştur. Se-gız/ Üç kız→ Sakız/ Saqız. Diğer bir rivayet ise, bu bölgeye Sakalar gelmiş ve yeni bir iskân mahalli inşa etmişlerdir. Şehir adını Saka/ İskitlerden almıştır. (Mehr’üz-Zaman Novbân, Veche Tesmiye Şehrhâ ve RusTahâ-yı İran, s.75)
Yüzölçümü: 2.961 km² Genel nüfusu: 359.681 (1996), Şehir merkezi: 277.808 (1996); 311.446 (2006) Bağlı şehirler: Senendec, Şuvişe Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Senendec Kelanteran Şuvişe
Yüzölçümü: 4.722 km² Genel nüfusu: 199.834 (1996), Şehir merkezi: 61.659 (1996); 65.842 (2006) Bağlı şehirler: Gurve, Dilberan, Serişabad, Dizec, Dehgulan 20.226 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Gurve Serişabad Serişabad Çahardolu Dizec Eylag Dehgulan
Yüzölçümü: 2.082 km² Genel nüfusu: 101.219 (1996), Şehir merkezi: 41.945 (1996); 46.760 (2006) Bağlı şehirler: Kamyaran, Muçeş Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kamyaran Muçeş Muçeş
Yüzölçümü: 3.432 km² Genel nüfusu: 185.393 (1996), Şehir merkezi: 60.459 (1996); 91.664 (2006) Bağlı şehirler: Merivan, Çınare/ Çenare Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Merivan Hav ve Mirabad Berdereşe Serşiyu Çınare *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Zerivar Gölü, Merivan Kalesi (Halohan), Garan Köprüsü. Loristan Bölge Valiliği / Ostan-ı Loristan (Luristan) Loristan Bölge Valiliği’nin Durud ilçesinin kuzeyi ve kuzeydoğusu ile Ezna ilçesinin Türk yerleşimleri Cibal Azerbaycan topraklarıdır. Yüzölçümü: 28.392,171 km² Nüfusu: 1.567.075 (1996); 1.689.650 (2006) BV Merkezi: Hürremabad
Yüzölçümü: 1.413 km² Genel nüfusu: 72.583 (1996), Şehir merkezi: 35.401 (1996); 37.645 (2006) Bağlı şehirler: Ezna, Müminabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Ezna Çaplıg Müminabad
Yüzölçümü: 5.298 km² Genel nüfusu: 130.850 (1996), Şehir merkezi: 69.447 (1996); 78.690 (2006) Bağlı şehirler: Eligûderz Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Eligûderz Beşaret Beznüvid Zezumahru Şolabad *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Ab-ı Sefid Şelalesi, İmamzade Du-Haheran (İki Kızkardeş İmamzadesi). Burucerd Yüzölçümü: 1.603 km² Genel nüfusu: 316.014 (1996), Şehir merkezi: 217.804 (1996); 229.541 (2006) Bağlı şehirler: Burucerd, Uşturinan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Burucerd Uşturinan Uşturinan
Yüzölçümü: 3.841 km² Genel nüfusu: 63.299 (1996), Şehir merkezi: 16.675 (1996); 22.588 (2006) Bağlı şehirler: Pol-i Duhter, Mamulan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Pol-i Duhter Mamulan Mamulan
Yüzölçümü: 6.447 km² Genel nüfusu: 458.866 (1996), Şehir merkezi: 272.815 (1996); 328.544 (2006) Bağlı şehirler: Hürremabad, Sepiddeşt, Şağalvendi, Serabdövre, Zağa, MahMudvend Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Hürremabad Papi Sepiddeşt Şağalvendî Çağalvendî Dövreçegini Serabdövre Zağa Zağa Veysyan Mahmudvend
Yüzölçümü: 1.380 km² Genel nüfusu: 142.773 (1996), Şehir merkezi: 88.152 (1996); 100.528 (2006) Bağlı şehirler: Durud, Çalan-çulan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Durud Silahor Çalan-çulan
Yüzölçümü: 2.757 km² Genel nüfusu: 126.728 (1996), Şehir merkezi: 49.173 (1996); 56.404 (2006) Bağlı şehirler: Nurabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Nurabad Kakavend Heftçeşme
Yüzölçümü: 1.582 km² Genel nüfusu: 70.586 (1996), Şehir merkezi: 23.022 (1996); 28.306 (2006) Bağlı şehirler: Eléşter, Firuzabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Eléşter Firuzabad Firuzabad
Yüzölçümü: 4.070 km² Genel nüfusu: 185.376 (1996), Şehir merkezi: 72.105 (1996); 85.519 (2006) Bağlı şehirler: Kûhdeşt, Çegabil, Gerab, Kûnani Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kûhdeşt Derb-i Gonbed Derb-i Gonbed Romeşgan Çegabel Tarhan Gerab Kûnani Kûnani *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Tarihi Sasani Sarayı (Rahmanabad), İmamzade Ebül-Vefa, Hemyan Mağarası, Davud-Reş Türbesi. *
Mazenderan Bölge Valiliği / Ostan-ı Mazenderan Yüzölçümü: 23.833,376 km² Nüfusu: 2.602.851 (1996); 2.893.087 (2006) BV Merkezi: Sari
Yüzölçümü: 2.185 km² Genel nüfusu: 298.243 (1996), Şehir merkezi: 159.092 (1996); 197.470 (2006) Bağlı şehirler: Amul, Gezenek, Rine Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Amul Dabudeşt Dervişhil Larican Gezenek Babul Yüzölçümü: 1.481 km² Genel nüfusu: 421.068 (1996), Şehir merkezi: 158.346 (1996); 198.636 (2006) Bağlı şehirler: Babul, Emirkela 25.186 (2006), Merzikela, Gelugâh, Hoşrud, Zergermahalle Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Babul Getab Payin-Getab Babulkenar Merzikela Bendpi-Şarki Gelugâh Bendpi-Garbi Hoşrud Laleabad Zergermahalle
Yüzölçümü: 358 km² Genel nüfusu: 155.265 (1996), Şehir merkezi: 38.644 (1996); 47.872 (2006) Bağlı şehirler: Babulser, Behnemir, Kelebest, Feridunkenar 34.452 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Babulser Behnemir Behnemir Rudbest Kelebest Feridunkenar Feridunkenar
Yüzölçümü: 1.749 km² Genel nüfusu: 176.731 (1996), Şehir merkezi: 72.067 (1996); 83.537 (2006) Bağlı şehirler: Behşehr, Rüstemkela, Gelugâh Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Behşehr Gelugâh Gelugâh Yaneser Bişebene *Mazenderan’ın eski şehirlerinden olan Behşehr, kadim Kebud-Came Vilayetine bağlıydı. Bu kentin ilk adı “Hargoran” idi. Safevilerin ilk döneminde “Asya-ser”, Şah Abbas zamanında “Eşref”adı verilmiş, 1937 yılında “Behşehr”e çevrilmiştir. (Coğrafya-yı Kâmil-i İran, 2.cilt, s.1145-1146) Tunekabun Yüzölçümü: 1.989 km² Genel nüfusu: 175.032 (1996), Şehir merkezi: 33.650 (1996); 43.128 (2006) Bağlı şehirler: Tunekabun, Hürremabad, Abbasabad, Salmanşehr, Kelarabad, Neştarud Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Tunekabun Hürremabad Hürremabad Abbasabad Abbasabad Neştarud Neştarud
Genel nüfusu: 66.892 (1996), Şehir merkezi: 23.909 (1996); 27.117 (2006) Bağlı şehirler: Cuybar, Kuhihil Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Cuybar Gilhoran Kuhihil *Şahi, Günümüzdeki Cuybar, Gaimşehr ve Pol-ü Sefid ilçe topraklarını içine alan eski mülki idari merkez. Çalus Yüzölçümü: 300 km² Genel nüfusu: 108.861 (1996), Şehir merkezi: 41.345 (1996); 44.618 (2006) Bağlı şehirler: Çalus, Kelardeşt, Merzenabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Çalus Kelardeşt Kelardeşt
Yüzölçümü: 736 km² Genel nüfusu: 64.440 (1996), Şehir merkezi: 28.954 (1996); 31.659 (2009) Bağlı şehirler: Ramser, Ketalim ve Sadatşehr Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Ramser *Uluslararası “Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi”, 2 Şubat 1971 tarihinde Ramser kentinde imzalandı. Ramser Sözleşmesi, 145 ülkenin üyeliği ile dünyada en çok taraf olunan sözleşmelerden biridir. Türkiye, tarım arazisi elde etmek amacıyla çok sayıda sulak alanın kurutulmasından sonra, 13 Kasım 1994 tarihinde 23 yıl gecikme ile bu sözleşmeyi imzaladı. Sari Yüzölçümü: 3.702 km² Genel nüfusu: 422.463 (1996), Şehir merkezi: 195.954 (1996); 259.084 (2006) Bağlı şehirler: Sari, Kiyaser/ Kéyaser, Sûrek, Muhammedabad 27.561 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Sari Çahardange Kiyaser Dudange Muhammedabad Kelican-rustak Payinhular Miyan-durud Surek *Sari, Türkmen yerleşim birimlerindendir. Savadkûh (Pol-i Sefid) Yüzölçümü: 2.123 km² Genel nüfusu: 69.240 (1996), Şehir merkezi: 7.648 (1996) Bağlı şehirler: Pol-i Sefid, Alaşt, Zirab, Şirgâh Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Pol-i Sefid Şirgâh Şirgâh
Yüzölçümü: 767 km² Genel nüfusu: 261.692 (1996), Şehir merkezi: 143.286 (1996); 174.246 (2006) Bağlı şehirler: Gaimşehr, Kéyakela/ Kiyakela Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Gaimşehr Kéyakela Kéyakela
Yüzölçümü: 274 km² Genel nüfusu: 83.436 (1996), Şehir merkezi: 20.054 (1996) Bağlı şehirler: Mahmutabad, Sorhrud Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Mahmudabad Sorhrud Sorhrud
Yüzölçümü: 1.335 km² Genel nüfusu: 98.828 (1996), Şehir merkezi: 35.208 (1996); 46.152 (2006) Bağlı şehirler: Neka Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Neka Hezarcerib Çelmerdi
Yüzölçümü: 2.750 km² Genel nüfusu: 94.768 (1996), Şehir merkezi: 16.688 (1996); 21.806 (2006) Bağlı şehirler: Nur, Ruyan, Belede, Çumestan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Nur Belede Belede Çumestan Çumestan *Nur’un halkı tamamen Türk’tür. Nur’da, fasih bir Türkçe konuşulmaktadır. Novşehr Yüzölçümü: 3.084 km² Genel nüfusu: 105.892 (1996), Şehir merkezi: 35.133 (1996); 40.578 (2006) Bağlı şehirler: Novşehr Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Novşehr Kucur Pol
Nüfusu: 1.227.827 (1996); 1.326.826 (2006) BV Merkezi: Erak
Yüzölçümü: 1.236 km² Genel nüfusu: 21.334 (1996), Şehir merkezi: 8.407 (1996) Bağlı şehirler: Aştiyin Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Aştiyan *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Tarihi Mustovfil-Memalik Kalesi, Mirza Hidayetullah’ın tarihi evi, Mutemedül-Eyale’nin tarihi Defterhanesi. Erak Yüzölçümü: 7.220 km² Genel nüfusu: 596.569 (1996), Şehir merkezi: 380.755 (1996); 438.338 (2006) Bağlı şehirler: Erak, Davudabad, Senican, Kerehrud 23.399 (2006), Hundab Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Erak Hundab Hundab
Yüzölçümü: 2.783 km² Genel nüfusu: 52.219(1996), Şehir merkezi: 12.555(1996) Bağlı şehirler: Tefriş, Fermehin Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Tefriş Ferahan Fermehin
Yüzölçümü: 2.396 km² Genel nüfusu: 118.424 (1996), Şehir merkezi: 56.335 (1996); 64.031 (2006) Bağlı şehirler: Humeyn, Gorcibaşi Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Humeyn Kemere Gorcibaşi
Yüzölçümü: 2.214 km² Genel nüfusu: 40.400 (1996), Şehir merkezi: 24.861 (1996); 31.852 (2006) Bağlı şehirler: Dilican, Nerag Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Dilican *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Çal-Nahçir Mağarası, Şah Abbasi Kervansarayı ve Köprüsü (Dûdehek), 15 Hordad Barajı mesiresi ve gezi imkânları, Tarihî Nerag Külliyesi, İmamzade Yahya (Nerâg), Nerag Mescid-i Camii. Zerendiyye (Save bünyesinde) Genel nüfusu: Şehir merkezi: 13.735 (1996) Bağlı şehirler: Memuniyye, Perendek, Zaviye, Razgan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Memuniyye Hargan Razgan *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Çelisban Mescid-i Azam’ı, Mehidabad Buz Deposu. Save Yüzölçümü: 8.896 km² Genel nüfusu: 223.429 (1996), Şehir merkezi: 111.245 (1996); 179.009 (2006) Bağlı şehirler: Save, Novberan, Qargabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Save Novberan Novberan
Yüzölçümü: 2.691 km² Genel nüfusu: 130.673 (1996), Şehir merkezi: 17.509 (1996) Bağlı şehirler: Şazend, Astane, Ture, Hinduder Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Şazend Zalyan Ture Serbend Hinduder *Şazend ilçesinin Kezar mıntıkası köylerinde Türkçe konuşulmaktadır. (Coğrafya-yı Kâmil-i İran, 2.cilt, s.1207) *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Bulağ-Hak Çeşmesi, Serab-ı İmaret. Kumican (Erak’ın banliyosu) Genel nüfusu: Şehir merkezi: 7.150 (1996) Bağlı şehirler: Kumican, Milacerd Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Kumican Milacerd Milacerd *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Kalecug Mağarası (Vefs). Mahallat Yüzölçümü: 1.968 km² Genel nüfusu: 44.779 (1996), Şehir merkezi: 30.022 (1996); 35.319 (2006) Bağlı şehirler: Mahallat, Nimver Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Mahallat *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Mahallat Sıcak su merkezi, Hurehe Ateşgedesi sütun başlıkları, İmamzade Musa, İmamzade Ebül-Fazl, azadhan Mağarası, Mahallat Mescid-i Camii, Vezvan Çeşmesi, Botanik Parkı. Simnan Bölge Valiliği / Ostan-ı Simnan Yüzölçümü: 96.815,676 km² Nüfusu: 501.446 (1996); 570.835 (2006) BV Merkezi: Simnan
Yüzölçümü: 13.110 km² Genel nüfusu: 78.758 (1996), Şehir merkezi: 49.204 (1996); 57.331 (2006) Bağlı şehirler: Damğan, Dibac, Emiriyye Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Damğan Emirabad Emirabad
Yüzölçümü: 22.135 km² Genel nüfusu: 142.329 (1996), Şehir merkezi: 91.045 (1996); 124.999 (2006) Bağlı şehirler: Simnan, Sorha/ Sorhe, Mehdişehr (Sengser) 20.581 (2006), ŞehmirZad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Simnan Sorha Sorha Mehdişehr Mehdişehr *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Mescid-i Camii (Türk-Gürgânî/ TimuRi dönemi dinî mimari örneklerinden) Şahrud Yüzölçümü: 50.900 km² Genel nüfusu: 212.512 (1996), Şehir merkezi: 104.765 (1996); 126.916 (2006) Bağlı şehirler: Şahrud, Bestam, Kelate-Hiç, Mucén, Biyarcumend, Meyamey Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Şahrud Bestam Bestam Biyarcumend Biyarcumend Meyamey Meyamey
Yüzölçümü: 10.690 km² Genel nüfusu: 67.847 (1996), Şehir merkezi: 29.706 (1996); 38.891 (2006) Bağlı şehirler: Germsar, Aradan, Eyvankey Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Germsar Aradan Aradan Eyvankey Eyvankey *Germsar, çöl kenarında kurak bir yerde kurulu olmasına ve yağış almamasına rağmen sabahları rutubetli olmaktadır. Sabahleyin güneş ve ay ışığının yansıması dikkat çekici bir görüntü sergilemektedir. Kentin eski adı “Har”dır. Germsar; parlamak, ışıldamak anlamında “Serzemin-i hurşid-i dırahşan/ Güneşin parladığı yer” veya “Mah-ı taban/ Ayın parladığı yer” demektir. Kentin fiili adı olan “Germsar”, anlam ve mefhum olarak söz konusu izahat ile aynıdır. (Mehr’üz-Zaman Novbân, Veche Tesmiye Şehrhâ ve RusTahâ-yı İran, s.111) Sistan ve Beluçistan Bölge Valiliği / Ostan-ı Sistan-u Beluçistan Yüzölçümü: 178.431,286 km² Nüfusu: 1.703.094 (1996); 2.369.049 (2006) BV Merkezi: Zahedan
Yüzölçümü: 44.436 km² Genel nüfusu: 191.868 (1996), Şehir merkezi: 76.959 (1996); 99.496 (2006) Bağlı şehirler: İranşehr, Bezman, Bampur, Gül-Murti Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî İranşehr Bezman Bezman Bampur Bampur Delgan Gül-Murti
Yüzölçümü: 16.485 km² Genel nüfusu: 154.912 (1996), Şehir merkezi: 34.618 (1996); 71.070 (2006) Bağlı şehirler: Çabahar, Negur, Kunarek 28.658 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Çabahar Pulan Pulan Deştyari Negur Zerabad Cuhulu Kunarek Kunarek *Çabahar kenti, Umman denizi sahilinde olmasına rağmen, diğer güney liman şehirlerine göre suyu ve havası daha mutedil ve sağlıklıdır. Her dört mevsim bu bölgede bahar açmasından ötürü Çahar-bahar/ Çabahar adı verilmiştir. “Çihilbahar=Kırk bahar” kaynaklı olduğunu söyleyenler de vardır. (Mehr’üz-Zaman Novbân, Veche Tesmiye Şehrhâ ve RusTahâ-yı İran, s.56) Haş Yüzölçümü: 19.863 km² Genel nüfusu: 122.439 (1996), Şehir merkezi: 38.924 (1996); 56.683 (2006) Bağlı şehirler: Haş Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Haş İrandegan Dehreis Nukabad Nukabad Zabul Yüzölçümü: 15.367 km² Genel nüfusu: 331.905 (1996), Şehir merkezi: 100.887 (1996); 130.642 (2006) Bağlı şehirler: Zabul, Buncar, Edimi, Zehek, Muhammedabad, Dost-Muhammed Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Buncar Poşt-u Ab Edimi Şehreki ve Narui Zehek Şib-Ab Muhammedabad Miyankengi Dost-Muhammed *Zabul’un kadim adı Nimruz’dur. Daha sonra Sistan, Pehlevi rejimi döneminde Zabul olarak değiştirilmiştir. Zabul, bir tayfanın adıdır. Riyazüs-Seyyaha kitabında, Zaloğlu Rüstem’in burada hükümet ettiği yazılıdır. (Mehr’üz-Zaman Novbân, Veche Tesmiye Şehrhâ ve RusTahâ-yı İran, s.70) Zahedan Yüzölçümü: 36.492 km² Genel nüfusu: 484.245 (1996), Şehir merkezi: 419.518 (1996); 552.706 (2006) Bağlı şehirler: Zahedan, Mircave Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Zahedan KuRin Sercengel Mircave Mircave Nusretabad Nusretabad
Yüzölçümü: 23.826 km² Genel nüfusu: 168.024 (1996), Şehir merkezi: 41.177 (1996); 58.652 (2006) Bağlı şehirler: Seravan, Sirkân, Calag, Zabuli, Suran Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Seravan Bempoşt Sirkân Calag Calag Zabuli Zabuli Sib ve Suran Suran Hiduc Hiduc
Genel nüfusu: 100.860 (1996), Şehir merkezi: 3.361 (1996) Bağlı şehirler: Rask, Pişin, Serbaz Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Rask Asar Asar Pişin Pişin Serbaz Serbaz Nikşehr Yüzölçümü: 21.925 km² Genel nüfusu: 148.848 (1996), Şehir merkezi: 9.349 (1996) Bağlı şehirler: Nikşehr, Bent, Fennuc, Kasr-ı gand, Espeke Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Nikşehr Bent Bent Fennuc Fennuc Kasr-ı gand Kasr-ı gand Laşar Espeke Tahran Bölge Valiliği / Ostan-ı Tahran Tahran Bölge Valiliği, tarihi Azerbaycan Vilayeti/ ülkesinin bir parçasıdır. Tahran, Hemedan, Merkezî, Kum ve Elburz bölge valilikleri topraklarına Cibal Azerbaycanı/ Azerbaycan-ı Cibal veya Irak-ı Acem denmektedir. Yüzölçümü: 12.981 km² Nüfusu: 10.398.643 (1996); 11.228.625 (2006) BV Merkezi: Tahran
Yüzölçümü: 292 km² Genel nüfusu: 402.099 (1996), Şehir merkezi: 265.450 (1996); 357.171 (2006) Bağlı şehirler: İslamşehr, Çahardange 42.159 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî İslamşehr Çahardange Çahardange
Genel nüfusu: 164.839 (1996), Şehir merkezi: 49.220 (1996); 126.281 (2006) Bağlı şehirler: Pakdeşt, Şerifabad 8.870 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Pakdeşt Şerifabad Şerifabad *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: İmamzade Sebzpuş, Pir Dağlan köyünde kadim buzul. Tahran Yüzölçümü: 1.502 km² Genel nüfusu: 6.758.845 (1996), Şehir merkezi: 6.433.122 (1996); 7.711.230 (2006) Bağlı şehirler: Tahran, Bumehen 43.004 (2006), Perdis 25.360 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Tahran Ken Ken
Yüzölçümü: 4.298 km² Genel nüfusu: 65.219 (1996), Şehir merkezi: 22.337 (1996); 36.433 (2006) Bağlı şehirler: Demavend, Abserd 9.865 (2006), Kilan 3.038 (2006), Rudehen 19.535 (2006), Ab-Ali 2.607 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Demavend Rudehen Rudehen
Yüzölçümü: 11.238 km² Genel nüfusu: 327.647 (1996), Şehir merkezi: 36.488 (1996); 62.937 (2006) Bağlı şehirler: Ribat-ı Kerim, Nesimşehr 135.824 (2006), Gülistan 231.882 (2006), Salihabad 54.218 (2006), Nasirabad 23.802 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Ribat-ı Kerim Bostan Nesimşehr Gülistan Gülistan *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Feth-Ali Şah Kacar Kervansarayı, Kala Sengi (Taş Kale), Tarihî Memurin Tepesi kalıntıları. Rey Yüzölçümü: 2.508 km² Genel nüfusu: 610.127 (1996), Şehir merkezi: 356.079 (1996), 292.016 (2006) Bağlı şehirler: Rey, Hasanabad 20.451 (2006), Kehrizek 8.704 (2006), Bagırşehr 52.575 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Rey Feşapuye Hasanabad Kehrizek Kehrizek *Şah Abbas döneminde, Erivan kuşatması sırasında Anadolu’dan İran’a ikibin eve yakın bir Türkmen topluluğu gelmiştir. Anadolu’da geniş çaplı yağma yaptıklarından ötürü bunlara Silsüpür adı verildiği rivayet edilir. Şah Abbas, bunları üç bölüğe ayırarak Rey, Save ve Firuzkûh’un doğusuna yerleştirmiştir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Hz. Abdül-Azim Hastanesi, İbn-i BAbuye kalıntıları, Bibi Şahribanu Makberesi (Prenses Şehribanu, Sasanilerin son Şahı III. Yezdigerd’in kızı, Hz. Hüseyin’in eşi, İmam Hz. Zeynelabidin’in anasıdır), Çeşme Ali’de İşlemeli Taş, İmamzade Abdullah, Tuğrul Burcu, Kadim Rey’de tarihi kalıntıların bulunduğu tepe, Cevanmerd Kassab kalıntıları, Harun Zindanı, Şehir Pazarı, Gebri Kalesi. Şimiranat (Tecriş) Yüzölçümü: 1.248 km² Genel nüfusu: 30.398 (1996), Şehir merkezi: 10.587 (1996) Bağlı şehirler: Levasan 15.448 (2006), Tecriş, Feşm 6.895 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Levasan Rudbargasran Feşm
Yüzölçümü: 1.341 km² Genel nüfusu: 533.678 (1996), Şehir merkezi: 40.058 (1996); 189.120 (2006) Bağlı şehirler: Şehriyar, Endişe 75.596 (2006), Şahidşehr 18.855 (2006), Sabaşehr 18.132 (2006), Safadeşt 15.855 (2006), Ferdusiyye 20.854 (2006), Vahidiyye 24.871 (2006), Melard 228.673 (2006), Kuds 229.354 (2006), Bağistan 52.330 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Şehriyar Melard Melard Kuds Kuds *Şehriyar, Türk yerleşim birimidir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: İmamzade Hadi, İmamzade İsmail, Karatepe Tarihi Eserleri, İmamzade Bibi Sekine, Tarihi Veraminek Köprüsü, Taht-ı Rüstem. Firuzkûh (Demavend’in banliyosu) Genel nüfusu: 34.206 (1996), Şehir merkezi: 17.310 (1996), 15.807 (2006) Bağlı şehirler: Firuzkûh, Ercümend 1.688 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Firuzkûh Ercümend Ercümend *Firuzkûh kentini, Firuzşah’ın inşa ettiği ve adını Firuzşah’tan aldığı rivayet edilir. Şehir dağlık bir mıntıkada kurulmuştur. Türk yerleşim birimidir. (Mehr’üz-Zaman Novbân, s.95) *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Firuzkûh Kalesi, İmamzade İsmail, Teng-i Vaşi Taş İşçiliği (Teng-i Vaşi, girişi çıkışı dar, ortası geniş büyük su haznesi demektir). Veramin Yüzölçümü: 2.341 km² Genel nüfusu: 413.130 (1996), Şehir merkezi: 107.233 (1996), 208.569 (2006) Bağlı şehirler: Veramin, Pişva 41.480 (2006), Cevadabad 4.718 (2006), Garıçek 173.832 (2006) Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Veramin Pişva Pişva Cevadabad Cevadabad Garıçek Garıçek
Nüfusu: 803.921 (1996); 958.323 (2006) BV Merkezi: Yezd
Yüzölçümü: 5.345 km² Genel nüfusu: 40.617 (1996), Şehir merkezi: 19.164 (1996); 20.994 (2006) Bağlı şehirler: Eberkûh, Mehrdeşt Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Eberkûh Behmen Mehrabad
Yüzölçümü: 23.897 Genel nüfusu: 61.802 (1996), Şehir merkezi: 44.398 (1996); 51.349 (2006) Bağlı şehirler: Erdekan, Ahmedabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Erdekan Haraneg Haraneg Agda Agda Bafg Yüzölçümü: 15.021 Genel nüfusu: 41.835 (1996), Şehir merkezi: 25.068 (1996); 30.867 (2006) Bağlı şehirler: Bafg, Behabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Bafg Behabad Behabad
Yüzölçümü: 5.871 Genel nüfusu: 56.603 (1996), Şehir merkezi: 15.115 (1996) Bağlı şehirler: Teft, Nir Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Teft Nir Nir
Genel nüfusu: 27.948 (1996), Şehir merkezi: 8.687 (1996) Bağlı şehirler: Herat Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Herat Mervest Mervest Saduk (Eşkizer) (Yezd’in banliyosu) Genel nüfusu: 28.579 (1996), Şehir merkezi: 11.413 (1996) Bağlı şehirler: Eşkizer, Hezrabad, Neduşen Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Eşkizer Hezrabad Hezrabad Tabes Yüzölçümü:- Genel nüfusu: 59.632 (1996), Şehir merkezi: 25.722 (1996); 30.681 (2006) Bağlı şehirler: Tabes, Aşkabad Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Tabes Aşkabad Aşkabad Deyhuk Deyhuk *Tabes, kadim bir şehirdir. Mehriz Yüzölçümü: 14.814 km² Genel nüfusu: 64.254 (1996), Şehir merkezi: 25.239 (1996); 26.364 (2006) Bağlı şehirler: Bağlı şehirler: Mehriz Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Mehriz *Mehriz, Türk yerleşim birimidir. Meybud Yüzölçümü: 1.355 km² Genel nüfusu: 59.141 (1996), Şehir merkezi: 38.061 (1996); 58.295 (2006) Bağlı şehirler: Meybud Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Meybud *Meybud, Türk yerleşim birimidir. Yezd Yüzölçümü: 7.244 km² Genel nüfusu: 387.990 (1996), Şehir merkezi: 326.776 (1996); 423.006 (2006) Bağlı şehirler: Yezd, Hamidya 27.611 (2006), Şahidiyye, Zariç Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Yezd Zariç Zariç
Nüfusu: 900.257 (1996); 942.818 (2006) BV Merkezi: Zencan
Yüzölçümü: 3.362 km² Genel nüfusu: 148.424 (1996), Şehir merkezi: 55.266 (1996); 70.836 (2006) Bağlı şehirler: Ebher, Sainkale, Hidec, Sultaniye Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Ebher Sultaniye Sultaniye
Genel nüfusu: 40.626 (1996), Şehir merkezi: 1.786 (1996) Bağlı şehirler: Zerrinabad, Haleb Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Zerrinabad Haleb Haleb *İcrud, Afşar halıları ile ünlüdür. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Hudabende (Geydar) Yüzölçümü: 5.177 km² Genel nüfusu: 163.067 (1996), Şehir merkezi: 18.709 (1996) Bağlı şehirler: Geydar 25.525 (2006), Germ-Ab, Zerrinrud, Secas Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Geydar Afşar Germ-Ab Bezinerud Zerrinrud Secasrud Secas
Genel nüfusu: 51.681 (1996), Şehir merkezi: 39.094 (1996); 48.055 (2006) Bağlı şehirler: Hürremdere Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Hürremdere
Yüzölçümü: 13.302 km² Genel nüfusu: 384.006 (1996), Şehir merkezi: 286.295 (1996); 341.801 (2006) Bağlı şehirler: Zencan Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Zencan Zencançay Nikpey Karapoşutlu Armağanhane *Zencançay’ın diğer adı, Zencanrud’tur. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Zencan Müzesi, Zencan Pazarı, Mescid-i Camii (Seyyid) Zencan, İmamzade Seyyid, Müctehidi Makberi, Tarihi Rahtşuyhane/ Çamaşırlık, Tarihî Zencanrud Köprüleri, Tarihi Daşkesen Külliyesi, Mirzayi Mescidi, İmamzade Seyyid İbrahim, Şarşar Şelalesi, Sengi (Taş) Kervansarayı. Tarum (Abber) (Zencan’ın banliyosu) Genel nüfusu: 43.460 (1996), Şehir merkezi: 4.338 (1996) Bağlı şehirler: Abber Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Abber Çurzek Çurzek *Tarum, kuzey dilinde “Cennet” demektir. Sahilden itibaren Zencan’ın kuzey bölümü dâhil “Tarum/ Cennet” olarak adlandırılmaktadır. *Talış, Gilan, Astara, Sepidrud, Rudbar ve Zencan’ın kuzeyi Tarum bünyesindedir. Bölgenin üst bölümüne Tarum Ulya/ Yukarı Tarum, alt bölümüne ise, Tarum Süfla/ Aşağı Tarum denmektedir. Tarum bölgesini Zerrinerud, Siminerud, Sepidrud ve Lengerud olmak üzere dört nehir sulamaktadır. Bölge İran’ın sebze ve meyve ambarıdır. Tarum bölgesinde her türlü meyve yetişmektedir. *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Harmeneser Mağarası (Harmeneser’in halkı Kürt’tür). Mahnişan (Zencan’ın banliyosu) Genel nüfusu: 67.378 (1996), Şehir merkezi: 4.010 (1996) Bağlı şehirler: Mahnişan, Dendi Nahiyeler ve merkezleri: Merkezî Mahnişan Enguran Dendi *Tarihi, kültürel ve sosyal varlıklar: Gatırcı Derbendi (Mahnişan’ın, insanoğlunun ilk defa bir araya gelip topluca yaşadığı yer olduğu rivayet edilir), Behistan Kalesi, Enguran Kalesi (S. Bahtiyari, 1. Atlas-ı GitaşinaSi Ostanhâ-yı İran, 2. Atlas-ı Kâmil GitaşinaSi ; Sirus Nisari , Külliyat-ı Coğrafya-yı İran) *
Yüklə 9,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||