Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı
Yüklə 9,25 Mb.
|
| İ
il: Ulus, il. ilhan: İlin, ulusun hanı. İmam-ı İsNa Aşere: Bkz. →Oniki İmam İmamkulu Han: Kaşkay İli’nden Allahverdi Han’ın oğludur. Safevi dönemi Serdarlarındandır. 25-30 bin süvarisi ile Portekizlilerin Géşm/ Gışm ve Hürmüz ve diğer adaların işgalini önlemiştir. (http://elxan.blogspot.com) İran Başbakanları: İran ile ilgili kitap ve makalelerde yapılan hatalardan biri de Pehlevi dönemi başbakanlarının isimlerinin teleffuzu ve iktidara geliş sıralmasında görülmektedir. Batılı ve Türk yazarlar benzer hataları tekrarlanmaktadır. Araştırmacı ve yazarların çalışmalarına katkı amacıyla Pehlevi dönemi başbakanlarının isimleri aşağıda verilmiştir. İktidar yılları Şemsi takvime göre düzenlenmiştir. Konuya ilgi duyanlar, aşağıda verilen Şemsi ayların listesinden Miladi takvime göre karşılıklarını bulabilirler.
İrec: Bkz.→Tur İrevan: Kentin eski adı “Çuhur Sa’d”tır. Aynı zamanda bölgenin de adıdır. (Safevi, Afşar ve Kacar dönemleri) İstiklâl Marşı: İran’ın, hem Şah dönemi, hem de İİC’nin ayrı ayrı İstiklal marşı vardır. Ancak Meşrutiyet döneminin marşı hâlâ hafızalardadır: Ey İran! Ey İran, ey merz-i pur gôher Ey hâket ser çeşme-yi honer Dûr ez-tû endîşe-i bedân Payende bâd nîk u Cavidân ...
Ey İran! Ey İran! İncilerle bezenmiş vatan Ey! Toprağından sanatın kaynaklandığı Senden uzak olsun kötülerin düşüncesi Sonsuza dek huzurlu ve payiDar ol!
Sen kayadan bir düşman olsan Benim demirden bir kılıcım. işik ağası: Eşik ağası, saray muhafızlarının komutanı (Gard-ı Şahi). İişik âgası hakkında bkz.→Farsça’ya Geçmiş Türkçe Kelimelere Örnekler -it, -ut, -et: Kafkas dillerine ait toponim eklerindendir: Lekit, Ohut, Pulut, Lecet. ittifaq-ârâ: Oybirliği. K -k, -âk, -ek: Geniş zaman gövdelerinden isim kurulmasını ve isimlerden sıfat yapılmasını sağlar. Horak: yiyecek. -k, -çe, -îçe: Küçültme ekleridir: End/ miktar→endek/ biraz; merd/ adam→ merdek/ adamcağız; keman/ yay→keMançe/ kemençe; bağ/ bağ→ bağçe/ bahçe. kadim: Eski. -Kale, -bert (-birt, -bird, burd): Kale/ Gala kelimesi Türkçe, Bert ise Ermenice’dir: Gündüz Kale, Bedir Kale, Ezneburt. Kâlpûş: Mahal, mekân, geçici ikametgâh. Karaçorlu: Bir Türk tayfası. Karaçor/ karaçolu/ karaçoRi, “Kılıç, uzun kılıç” demektir. kârger: İşçi, amele. kârĥana/ karxana: İmalâthane, fabrika, işletme. kârşiNaSi erşed: Yüksek lisans tezi. karye/ garye: Köy. Karye-i Asayiş: Asayiş köyü; Urumiye’ye bağlı eski Asuri köylerinden. Kaşan: Kentin eski unvanı “Darül Mü’minîn”. (Gürgânî, Ak-Koyunlu, Safevi ve Zend dönemleri) Kavam: Adalet, temel, nizam. Kavamül-Mülk: Devlet mülkünün temeli. Şahıs unvanlarından. Kazvin: Kentinin eski unvanı “Darüs-Saltana”dır. (Safevi dönemi) keher: Gövdesi kızıl, ayak ve yelesi siyah olan at. kelağayı: 1.İpek kadın başörtüsü. 2.Azerbaycan’da devlet-gez tayfa erkeklerinin başlarına sardıkları uçları büsküllü sarık. Kelb: “Köpek” anlamındadır. Mecaz olarak “Kul, bende ve hadim” anlamında erkek çocuklara isim ve lakab olarak verilmektedir. Hz. Ali’nin hadimi anlamında “Kelb-i Ali” adı kullanılır. Türklerde de aynı anlamda “Köpek” adı isim ve lakap olarak kullanılmaktadır. Gerek Türkistan ülkelerinde, gerekse Anadolu’da “Köpek,Köpekli, Köpekoğlu” adını taşıyan tanınmış soylu Türk tayfa ve aşiretleri vardır. Köpekov; Türkistan’ın soylu ailelerinden. -kend: 1.Tayfa, nesil ve bir toplumun yaşam mıntıkasını belirtir. “Köy” anlamına da gelir: Ganlıkend, Aydınkend.→ kendli: Köylü. 2.Özel bir şahıs adı ve şahıs mefhumunu ifade eden sözlerle, mıntıka veya bölgenin bir şahsa mensupluğunu anlatır: İsakend, Mahmutkend, Gonaqkend. “-di, -şen, -hur” kelimeleri de “kend/ köy” anlamına gelmektedir: Türkedi, Senceredi (Derviş kendi), Mehdişen, Miruşen, Ecehur (Hacıhur), Jindu (Talışça, Aşağı köy), Senedi (Yamaç köyü), Veledi (Talışça, Ayıdöşeği köyü), Ketişen (Ermenice, Çaykend/ Çayköy), Vartaşen (Ermenice, Gülköy), Seperadi (Talışça, Üçhisse köyü), Spitakşen (Ermenice Ağkend), Metsşen (Ermenice, Büyükkend), Nuydi, Nuvedi, Zeyhur. -keran: (İran dillerinden Talışça) Bağımsız bir kelime olup, “evler” anlamındadır: Gilekeran (Gilekevleri), Lenkeran (Kamışevler), Türkekeran (Türkevleri), Tahtakeran (Tahtaevler), Sifekeran (Akevler). “-keran” ve “-kenar” kelimelerinin; sahil, kıyı, sınır, son, yakın anlamlarına geldiği de kaydedilmiştir. Kerli: Yerleşim birimi. (Kara-Koyunlu dönemi) -kert: Ermenice, “yurt, kend, köy” demektir. Farsça ve Azarbaycan Türkçesi’ndeki “abad”ın karşılığıdır: Stapanakert, Mardakert. Kestan: Yerleşim birimi. (Kara-Koyunlu dönemi) Yüklə 9,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|