Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı

Kaynak	Yıl	İlin adı
Nüfusu
Henry Field	1920	Şatranlu	2.000 hane
Henry Field	1920	Kılıkcanlu قلقجانلو	150 hane
Dr. Mes’ud Keyhan	1308/1929	Şatranlu	1.000 hane
Dr. Mes’ud Keyhan	1308/1929	Kelişanlu	200 hane
Dr. Mes’ud Keyhan	1308/1929	Delikanlu	400 hane
Ali Rezm-ara	1320/1941	(Tamamı)	7.000 hane
Aşiret İşleri Örgütü/ Sazman-ı Umur-u Aşayir	Devrim sonrası	(Tamamı)	4.152 hane / 24.912 kişi

(MerdumşiNaSi, s.206; Coğrafya-yı Nizamî İran, Azerbaycan Haveri, s.111; Mecmua-i Ittılâât ve ÂMar-ı Îlât ve Tavâyif-i Aşayiri İran, s.5)

Yaylak ve Kışlak

Halhal, geniş çayırlıklara ve yaylaklara sahip bir bölgedir. Göçeri/ devlet-gez aşiretler buralardan yeterli seviyede yararlanmaktadır. Şatranluların göçü, Kızıl-Özen’den kuzeye doğru dar bir şeritten geçerek, Secabad’dan (Sencebid) yaklaşık 115 km doğuya Arpaçay tepelerine doğru devam eder. Bu güzel ve zengin yaylalarda bir süre kaldıktan sonra, buranın sınırlarından çıkarak, Kızıl-Özen’in kuzeyindeki dört nahiyeye dağılırlar. Hayvancılığa müsait olan bu bölgede tarım da yapılır.
Aşiretlerin geleneksel Yapısı
Halhal havzası illeri; tayfa/ aşiret, tire/ cemaat ve oba yapılanmasına sahiptir. Halhal bölgesi tayfaları, 1920 yılında Şatranlu ve Kılıkcanlu olmak üzere iki önemli aşiretten oluşmaktaydı.

1954 yılında Şatranlu aşiretinin reisi Cemşid Emirpur, Kılıkcanluların reisi Kerim Sovleti/ Savleti, Delikanluların reisi Emir Atayi Bahşali Han idi. Halen bu bölgenin aşiretleri; Kılıkcanlu, Şatranlu, Delikanlu ve İnanlulardır.

İl/ Ulus Özellikleri
Ahlak-Adet:

Halhal bölgesi Türk tayfalarının boylarına mensupları mensup kimseler akıllı ve güvenilir insanlardır. Cesaret, metanet ve yiğitlikleri ile tanınmışlardır. Bölgede yürüttükleri alışveriş ve diğer ilişkilerindeki dürüstlükleri ile dikkati çekerler. Büyük bölümü Alevi/ Kızılbaş, kalanları Sünni’dir. Arı bir Türkçe konuşurlar.

Gelenek-Görenek:

Dini ve geleneksel bayramları şenlik içerisinde kutlarlar. Eğlence ve oyunu severler. Nevruz, Kurban ve Ramazan bayramlarında birbirlerini ziyaret ederler.

Dünürlük ve Evlilik:

Delikanlılık çağına erişmiş erkek ve kızlardan birbirini beğenenler birlikte kaçarlar. Aileler bunu onaylamaz ve düğün kurmazlarsa, eve bir süre dönmezler. Aracıların ana babayı yasıp yatıştırıp, ikna etmesini beklerler.

Aile, zoraki de olsa evliliği onaylasa bile, elli-günlü düğün kurulmaz, sadece nikâhla yetinilir. Ailenin evliliği hemen onaylaması halinde, teşrifatlı, sazlı sözlü eğlence düzenlenir. Oyunculara bahşiş verilir. Düğüne katılan dost ve davetliler damada hediyeler getirir. Bu uygulama sünnet merasiminde de geçerlidir. Sünnet merasimlerinde düzenlenen eğlenceler, düğünlerden aşağı kalmaz.
Defin Merasimi:

Defin merasimi, şehirlere yerleşmiş olan aşiret mensupları arasında yapılır. Yedisi, çillesi (çihl/ kırkı) ve yıl dönümünde Kur’an ve ilahiler/ mersiyeler okunur. Katılanlara ikramda bulunulur.

Ekonomi
Halhal, suyu ve havası güzel, geniş yaylalara sahip bir bölgedir. Aşiretler geçimlerini hayvancılıkla sağlamaktadır. Ürettikleri yağ, peynir, yün ve yünlü dokumalardan iyi gelir elde ederler. Halı, kilim, cicim, yün, şal ve kumaş dokumaları el sanatları arasındadır. (İrec Afşar, Îlhâ, Çâdurnişînan, 1.cilt, s.121-122)