Drama kesintisiz bir süreçtir. Isınma çalışmaları bitti, şimdi rol oynamaya geçelim diye bir geçişten söz edilemez. Bir drama süreci başlar, yaşanır ve biter drama nediR?

Etkinlik: Müzede Nesne Bulma

Müze içinde kolayca görülemeyecek iki nesne seçiniz. Çocuklardan müze içinde bu nesneleri bulmalarını isteyiniz. Bunun için çocukları, yaşlarına ve yapabilme özelliklerine göre dörderli ya da beşerli kümelere ayırabilir ya da toplu uygulayabilirsiniz.

Bunun bir yarışma olduğunu, nesnelerin yerini bulup sizin kulağınıza önce söyleyen kümenin yarışmayı kazanacağını belirtiniz. Yalnız kural olarak yüksek sesle hiç konuşmamaları gerektiğini anımsatınız. Oyunun ikinci aşamasında bulacakları nesnelerin adlarını söylemeden, yalnızca özelliklerini (rengi, şekli, ne işe yaradığı vb.) söyleyerek bulmalarını isteyiniz. Daha sonra bu nesnelerin geçmiş dönemlerde nasıl kullanıldığı üzerine konuşunuz.
b. Tarihsel Evlerde Drama

Müze binalarının büyük bir kısmı müze açma amacıyla yapılmamıştır. Zamanla bazı binaların tarihsel değer taşıması, o binaların müze olarak değerlendirilmesine olanak tanımıştır. Bu nedenle bazı müze binalarının kendileri de içinde barındırdıkları nesneler kadar müzelik bir eser olarak ziyaret edilmeye değer niteliktedir.

Bunun dışında ünlü bir kişinin yaşadığı ev, tarihsel bir özelliğe sahip bir bina da koruma altına alınmakla ya da müze olarak kullanılmaktadır. Eski dönemlerden kalma ve yıkılmamış bir bina da tarihsel olarak bir öneme sahiptir. Bu yapılarda da drama etkinlikleri oluşturulabilir ya da oluşturulan etkinliğin bir bölümü olarak bu yapılar kullanılabilir.
c. Fabrikada Canlandırma

Fabrikada (gerekli izinleri önceden alıp güvenlik önlemlerini sağladıktan ve fabrika ile ilgili bilgileri daha önceden edindikten sonra) bulunan makineleri çocuklarla birlikte inceleyip fabrikanın dışından ve içinden gelen seslere odaklanınız. Sözgelimi bu sesleri gözleri kapalı olarak çocuklara dinlettiriniz. Görevlilerden gerekli bilgileri aldıktan sonra o fabrikada üretilen ürünlerin ne ya da neler olduğunu öğreniniz. Bir ürünü çocuklarla birlikte seçiniz. Bir üründe karar verdikten sonra, çocuklarla birlikte makinelerden çıkan seslerin aynısını çıkartmayı deneyiniz. Daha sonra seslere hareketler ekleyiniz. Çocukların ses ve devinimle yaptıklarını birleştirmeye çalışınız. Daha sonra üretim bandının ne olduğunu çocuklara anlattıktan sonra hep birlikte bir üretim bandı oluşturmaya çalışınız. Her çocuğa canlandırdığı makineye uygun ses çıkartmasını söylemeyi unutmayınız. İstenirse oyun çocukların kendi fabrikalarını ve ürünlerini tasarladıkları biçimiyle de oynanabilir. Bir ürün elde edildikten sonra onun nasıl paketlendiği, satış yerlerine nasıl ulaştırıldığı, bizlerin o ürünleri nasıl satın aldığımızı da belirleyip canlandırmalar yapılabilir.

d. Alışveriş Merkezlerinde Drama

Bir alışveriş merkezinde, sözgelimi büyük bir mağaza ya da market olabilir, çocuklara çalışmanın yapılacağı alışveriş merkezinde kimlerin, nasıl çalıştıklarını belirlemelerini ve onlardan birini seçmelerini söyleyiniz. Bu alışveriş merkezinin açılış günü olduğunu, bu nedenle televizyon çekimi, röportaj ve konuşmaların yapılacağını söyleyin. Çocukların isteğine göre kameraman, spiker, gazeteci, alışveriş merkezinin çalışanları, alışveriş yapmaya gelen insanlar gibi rolleri dağıtın. Bu roller çerçevesinde canlandırmalar yapmalarını sağlayın. Uygun gördüğünüzde çocuklar arasında rol değişikliği yapın. Bunların yanı sıra kasa önünde sıra bekleme anlarını, alışveriş yapan bir kişinin cüzdanını evde unutma anını ya da kredi kartı ile ödemek istemesine rağmen kartında yeterli para olmadığından yatıramadığını, buna bağlı olarak kasa görevlilerinin tutumlarını içeren çeşitli doğaçlama ve rol oynama çalışmaları da yaptırılabilir.

e. Kütüphanelerde Drama

Kütüphanelerin hepsi, drama çalışmalarına uygun yerler değildir. Kütüphanelerin birinci özelliği sessiz olma zorunluluğudur. Çocuklara her şeyden önce bu özellik aktarılmalıdır. Kütüphanelerde yapılacak drama etkinlikleri de bu tür özellikler bilinerek tasarlanmalıdır. Bazı kütüphanelerin çocuk filmleri, kukla, masal okuma, müzik dinleme, doğum günü kutlama, konferans düzenleme, bülten, dergi yayımlama gibi özel programları olabilir.

Öykülerin ya da diğer yazın türlerinin drama teknikleriyle canlandırılması, bu konuda çalışmış ve bunun öncülüğünü bilen kütüphaneciler tarafından yapılmıştır. Bu tür çalışmaların en çok yapılanı öykü, masal okuma etkinliklerinden oluşmuş, gelişmiştir. Büyük yaştaki çocuklar sevilen öyküleri canlandırmaya daha yatkın, istekli olabilirler, küçük çocuklar ise böyle yerlerde daha çok kendilerine anlatılan öğelere yönelirler ve masala odaklanırlar. Bu masallardan yola çıkarak çeşitli rolleri canlandırmaya çalışırlar.
Duvarları kitaplarla çevrili ortamda her şeyi elinin altında bulan çocuklar okuldakilere göre daha şanslı olabilirler. Drama etkinliğinin gerçekleştirildiği yer, ister bir çocuk kütüphanecisi, ister bir alan uzmanı tarafından yönetilsin, ortam drama uygulamaları için yönlendirici bir özellik taşır. Kütüphanelerde drama çalışmalarının kütüphanelere dolaylı, çocuklara ise doğrudan ya da dolaylı olarak çok yararı söz konusudur. Drama, öncelikle çocukları kütüphaneye getirir ve yeniden gelmeleri için isteklendirir. Bu aynı zamanda okumaya, kitaplara yönelik olumlu bir tutumun gelişmesi demektir. Okulöncesi dönemdeki bir çocuk için kitapları henüz okuyamamak bir sabırsızlık öğesi olabilir, okumaya dönük bir istek, merak çocukta oluşturulabilir. Çocuklar kütüphanede çeşitli kaynakları keşfedip süreç içinde çalışanlarla içli dışlı olabilirler. Böylece sorularına yanıt verecek, filmleri ve araç gereçleri kendilerine gösterecek, kitap ve süreli yayınları bulmalarına yardımcı olacak kişileri daha rahat bulabilirler. Televizyonun çocuğun yaşamında saatler aldığını düşündüğümüzde, çocukların kütüphanelere gitmelerinin çok büyük yararları olduğu açıktır.
Kütüphanelerde genellikle hemen her zaman aynı sorun ortaya çıkar ki, bu da gürültünün nasıl engelleneceği ve ortamda nelerin yapılacağıdır. Eğer bir etkinlik odası varsa, ki birçok kütüphanenin vardır, bu durumda çalışmalarda sorun yoktur.
Bazı kütüphanelerde masal anlatma, seminer odası ve sınıf gibi birden fazla yer de olabilir. Okulöncesi öğretmeninin çalışmayı önce kütüphane görevlilerine (özellikle çocuklarla ilgileneceklere) aktarması gerekir ki olası sorunlar birlikte aşılabilsin. Drama çalışmaları kütüphane girişlerinde (okuma salonlarında değil) ya da kafeterya vb. bölümlerde gerçekleştirilebilir ya da içerik olarak kütüphanede çalışmalar yapıldıktan sonra drama, oyun ve canlandırmalara ilişkin çalışmalar yeniden sınıf ortamında da kurgusal ortamlar oluşturularak yapılabilir. Kent merkezlerindeki büyük kütüphanelerin filmlerin gösterildiği, oyunların oynandığı büyük salonları olabilir. Bir küme okulöncesi çocuğu bir araya geldiğinde gürültünün olması kaçınılmazdır, bu yüzden drama sınışarında ses geçirmez gereçler kullanılmasına dikkat edilmelidir.
Diğer taraftan kütüphane küçükse ve yalnızca bir odası varsa ve bu ortamları az insan kullanıyorsa, drama çalışmaları için özel günler ya da saatler ayrılabilir. Kütüphanelerde yapılacak drama etkinlikleri için bu tür sorunları aşmak, yeterli açıklamayı ilgililere yapmış ve onları inandırmışsanız zor değildir. Öykü anlatımı, kukla gibi etkinlikler drama etkinlikleri için başlangıç olabilir. Daha ileri aşamalar için ortam içerisinde bulunan eşyalar drama etkinliklerine uygun yeniden düzenlenebilir, ortam uygun hale getirilebilir. Müzeler gibi kütüphanelerde de yapılacak çalışmalarda, çalışanların işbirliğine açık olmaları gereklidir.
Drama ortamı, eğitimcinin planına, amacına, kümesinin beklentilerine, ilgilerine, bir projenin uygulama koşullarına bağlı olarak, sınıf dışında hemen her yer olabilir. Okulöncesi eğitimde eğitimcinin yapması gereken, çalışacağı ortamın drama etkinlikleri gerçekleştirmeye elverişli olup olmadığını belirlemek ve onu çalışma yapmaya hazır hale getirmektir. Bu ortamlara en somut örnekler arasında müzeler, kütüphaneler, parklar, açık alanlar, fabrikalar verilebilir.
Okulöncesi eğitim etkinliklerinde drama tekniklerinden yararlanmak isteyen eğitimciler, değişik ortamlarda yapacakları drama çalışmalarında çeşitli sorunlar yaşayabilirler, önemli olan eğitimcinin, yaratıcılığını kullanarak çeşitli ortamları drama etkinlikleri yapacak eğitim ortamı haline getirebilmesidir. Eğitimcinin becerisi, istekliliği ve verimliliği sınıf dışı ortamları, drama etkinliklerinde kullanabilme becerisi ile doğru orantılıdır.
f. Duvar Gazetesi, Afiş vb. Çalışmalar

Bütün değişik (alternatif) ortamlarda ortamın içerdiği konu, nesne ve içerikten hareketle duvar gazetesi oluşturulabilir. Bu gazetede o ortama ait (müzeye, galeriye, parklara, kütüphanelere ait) broşürlerden alıntılar, çocukların yaptığı resimler, çeşitli yazılar, reklâmlar, haberler, logolar vb. içeriği oluşturan öğeler yer alabilir.

Okulöncesi döneminde çocuklar okuma yazma bilmedikleri için eğitimcinin diğer çalışmalara göre bu yazma çizme çalışmasında çocuklara daha çok kılavuzluk etmesi gerekir. Bunun yanı sıra eğitimcinin de katılımcı olarak, çalışmaya katılması çocukları olumlu yönde etkiler. Bu çalışma afiş, bildiri, tanıtım broşürü vb. biçiminde de yapılabilir. Ortaya çıkan ürünler sergilenebileceği gibi o ürünlerden bir değerlendirme, geribildirim alınması da söz konusu olabilir.
Etkinlik: Yap-Boz Oyunu

Geziye gitmeden önce çalışma yapılacak yerdeki nesnelerden bir tanesini büyük bir kartona çizip boyayın ya da fotoğrafını çekip fotokopi ile büyütülmüş halini çeşitli parçalara ayırıp, her çocuğa en az bir tane düşecek biçimde bölün ve yap-boz haline getiriniz. Çalışma yerinin değişik yerlerine yap-boz parçalarını saklayınız.

Çocuklardan bu parçalan bulmalarını isteyiniz. Her biri için belirlenen sayıda parça saklandığını söyleyiniz. Parçayı bulmakta zorluk çeken çocuklara arkadaşlarından yardım isteyebileceklerini anımsatınız. Tüm parçalar bulununca yap-bozu tamamlamalarını söyleyiniz. Sonra yap-bozdaki nesneyi müze içinde bulmalarını söyleyiniz.
2. Drama Ortamlarında Bulunması Gereken Araç Gereçler

Drama çalışmalarında kullanılacak araç gereçler ya sınıfta çocuklarla beraber yapılmalı ya da onların düşünceleri sorularak oluşturulmalıdır. Eğitimci, kullanılacak araç-gereçleri çocuğun ulaşabileceği yerlerde bulundurmalı, araç gereçlerle çocukların istedikleri etkinlikte bulunmalarına olanak tanımalı, onları bu konuda yönlendirmelidir.

Drama etkinliklerinin ayrılmaz parçası, araç gereçlerin oluşturduğu donanımdır. Eğitimcinin önemli sorumluluklarından biri de yapılacak etkinliğin amacına göre bunların sağlanması ve ortam içerisinde kullanıma hazır bulundurmasıdır. Okulöncesi dönemde çocukların zengin uyarıcılarla, araç gereçlerle karşılaşmasının eğitime ve drama etkinliklerine olumlu katkısı olacaktır. Drama etkinliklerinde kullanılan araç gereçler diğer eğitim alanlarıyla karşılaştırıldığında değişik özellikler taşır. Sözgelimi, cetvel ölçüm aracı olarak matematik dersinde kullanılır. Dramada ise aynı cetvel bir kılıç, füze, direksiyon gibi işlevler yüklenerek kullanılabilir. Araç gereçler bazen drama çalışmalarının konusu, çıkış noktası olabileceği gibi bazen de çalışmalarda yardımcı öğe olarak kullanılabilir. Bu nedenle her tür araç gereç çocukların kullanımına sunulmalıdır. Çocuğun eğitimciyle, bulunduğu ortamla, küme arkadaşlarıyla olduğu gibi drama ortamında bulunan nesnelerle de bir iletişim ve etkileşim süreci içinde olması gerekir.
Dramada öncelikle temel araç katılımcının kendisidir. Drama oyunları başka hiçbir araca gerek duyulmaksızın yapılabilir. Ancak yaratıcı drama çalışmalarında, çalışmayı daha zengin ve eğlenceli bir hale getirmek, konsantrasyonu sağlamak için materyal kullanımı gerekebilir. Ancak gereksiz ve fazla miktarda malzeme kullanımı, temayı ve karakterleri yok edeceğinden, kullanıma gerektiği kadar özen gösterilmelidir.
Kostüm ve aksesuarlar canlandırma süreçlerinde etkin kullanılabileceği için bulunması önemlidir, bu yüzden drama salonunda kostüm ve aksesuarların koyulabileceği bir dolap bulunabilir. Kostüm ve aksesuarların bulunmasında fayda vardır ancak olmazsa olmaz değildirler, çünkü sergilenen bir tiyatro oyunu değildir, bu yüzden kostüm yokluğunda -mış gibi yapılabilir, varmış gibi yapabilir, tam da bu noktada katılımcının yaratıcılığı devreye girmektedir. Söz gelimi, katılımcı canlandırma aşamasında

şemsiye kullanmak istiyor olabilir, şemsiye yok ise, her herhangi bir nesneyi şemsiyeymiş gibi tutabilir ya da nesne kullanmadan da şemsiyeyi tutuyormuş gibi yapabilir. Bu da drama süreçlerinde üzerinde önemle durulan özelliklerden biridir: -mış gibi yapmak.

Drama etkinliklerini düzenlerken bulundurulmasında yarar olan bazı araç gereçler şunlardır:
1. Müzik Araçları

Atmosfer yaratmak için müzik kullanımı drama süreçlerinde önemlidir, bunun için salonda bir ses sisteminin bulunması gereklidir. Ayrıca ideal bir drama sınıfında ya da salonunda ses izolasyonunun bulunması önemlidir, drama süreçlerinde müzik ve devinim vazgeçilmezdir. Gerek salondan dışarı ses gitmemesi, gerek dışarıdan salona ses geçmemesi bakımından önemlidir.

Drama etkinliklerinde müzik çok önemli yer tutar. Hangi yaş kümesinde olursa olsun müzikle yapılan çalışmalar, drama için önemli bir yere sahiptir.

Klasik, romantik, rock, new age vb. müzik türlerini içeren kaset ve CD’ler.

Efekt ses kayıtları: İnsan, hayvan, doğa olayları, araç sesleri vb.

Ritm araçları: Ksilofon, metalofon, marakas, çelik üçgen, zilli tef, derili tef, tır tır, zil, parmak zili, trampet, gong, rüzgar çanı, tahta kaşıklar, çeşitli yöresel çalgılar. Müzik araçları. Keman, gitar, üşemeli çalgılar vb.

Müziğin çağrışımlarıyla bir oyun oluşturulabilir ve yaratıcı dans etkinliği yapılabilir. Oyun sırasında bir müzik yaratılabilir, müzik kasetlerinden uygun bölümler bir araya getirilerek, oyuna göre bir kurgu yapılabilir. Katılımcının karakter portresine ve etkinliğin özelliğine göre müzik seçilmeli ve teknik donanımla desteklenmelidir. Örneğin, duygusal durumlarda klasik veya romantik, heyecan varsa hızlı ritimli, coşku varsa ritmik, koro sesleri içeren müzikler seçilebilir.
2. Maskeler

Canlandırılacak oyunun özelliğine göre maskeler hazırlanabilir. Maskeler tüm yüzü kaplayabileceği gibi, sadece göz maskesi olarak da yapılabilir. Hayvan maskeleri, çeşitli karakterlere ait maskeler, cadı, melek, şeytan vb. maskelerle canlandırmalar yapılır. Bunun dışında maskelerden yola çıkılarak yeni oyunlar oluşturulabilir. Maskeler, role girmeyi kolaylaştırır. Duygu ve düşünceler maskenin arkasından, daha kolay ifade edilebilir.

Maskelerle drama etkinliği çocuklar için hazırlandığında, maskelerin çok korkutucu olmamasına özen gösterilmelidir. Maske hazırlama aktivitenin bir parçası olarak kullanılabileceği gibi aktivite öncesinde animatör tarafından hazırlanarak da aktivitelerde kullanılabilir. Maske hazırlamada çeşitli malzemeler kullanılır. Özellikle çeşitli kağıtlar, kartonlar, kumaş parçaları en kolay maske hazırlanabilecek malzemelerdir. Çeşitli iplikler, kumaş parçaları, çeşitli kâğıtlar, rafya ve benzerleri de süsleme malzemesi olarak kullanılabilir. Maskenin kalıbı hazırlandıktan sonra süslenerek istenilen karakter oluşturulabilir. Aynı maske kalıbı farklı şekillerde süslenerek farklı karakterler oluşturulabilir.
Örnek çalışma:

Maske kullanılarak yapılacak çalışma örneği: Çeşitli hayvan maskeleri katılımcılara takılır. Bunu yaparken katılımcı, taktığı maskenin hangi hayvana ait olduğunu bilmemelidir. Katılımcı, çeşitli sesle yürüyüş öykünmeleri yapar. Öykünmeler maskeye uygunsa, seyirciler ellerini hızla çırparlar. Uygun değilse, tepki vermezler. Bu tepkilere göre katılımcı, hangi hayvan maskesini taktığını bulmaya çalışır (Hayvan maskesi yerine tanınmış sporcu, sanatçı, vb. maskeler de kullanılabilir).

3. Kuklalar

Dramatik etkinliklerde kullanılacak araçlardan biridir. Kuklalar eski çağlardan beri dünyanın bütün bölgelerinde kullanılmıştır. Kukla ile canlandırmalar, çocuk kulübünde daha çok kullanılır. Yetişkinler için hazırlanan canlandırmalarda ise fazla yer almaz. En çok kullanılan, gölge kuklası (özellikle Hacivat ve Karagöz) gösterileridir. Bunun dışında, katılımcılar kukla olur, canlandırmalar bunun üzerine kurulur.

4. Kostüm ve Aksesuarlar

her türlü eşya ve giysi drama çalışmalarında kullanılabilir. Eski bir çanta, şapka, ayakkabı, terlik, şal, kumaş parçaları, örtüler, perdeler, takılar, süs eşyaları, biletler vb. drama çalışmaları için başvurulabilecek gereçlerdir. Bu liste daha da uzatılabilir. Canlandırılacak karakterlerin benimsenmesinde kostüm ve aksesuarlar önemlidir. Bunlar uygulanan etkinliği daha ilgi çekici hale getirir ve role daha iyi hazırlanılmasını sağlar.

Çeşitli hayvan kostümleri, hazırlanan oyuna ait kostüm ve aksesuarlar, palyaço kıyafeti, farklı kültürlere ait kıyafetler, sebze ve meyve kostümleri, başlık, kuyruk, şapka, kemer vb. araçlar etkinliklerde kullanılabilir. Dekora ve kıyafete uygun aksesuar hazırlanmalıdır. Yılbaşı eğlencesinde çam ağacı süslenirken, çanlar, kar spreyleri, konfetiler kullanılır. Sütun aksesuarı olarak parlak kumaşlar, lameler, kurdeleler kullanılabilir.
Kıyafetlere uygun aksesuarlar vardır. Başlık, takı, şal, fular, çanta, çorap, ayakkabı,baston, gözlük, eldiven, şemsiye vb. Kızılderili kostümü; tüy başlık, ok ve yay ile tamamlanabilir.Çeşitli karakterlere uygun aksesuarlar da kullanılmalıdır. Saç, sakal, bıyık, kaş, peruk, farklı ve ilginç tasarımda burun, kulak vb.
Örnek çalışma: Katılımcılar iki gruba ayrılır. Her gruba korsan kostümleri dağıtılır.Yüzler boyanır. Lider, hazine avına çıkacaklarını söyler. Her grup kendisine bir isim bulur. Gruplara haritalar dağıtılır. Katılımcılar haritalardaki ipuçlarından yararlanarak hazineyi bulmaya çalışırlar.
3. Lider/Eğitmen/Öğretmen

Drama uygulamalarında süreci yönlendirecek olan bir lidere/eğitmen/öğretmene gereksinim duyulmaktadır. Drama lideri drama süreçlerini planlayabilmeli, uygulayabilmeli ve yönlendirebilmelidir. Drama alanına hakim olmalı ve bir yöntem olarak dramayı nasıl kullanabileceğini bilmelidir. Bu alanda kuramsal ve pratik eğitimi olmalıdır. Drama sürecinin planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesinde liderin bilgi ve deneyiminin önemli olduğu söylenebilir. Ayrıca süreçte yaşanan bir problemin çözülmesinde de liderin önemli bir rolü vardır.

Bu bakımdan liderin alandaki bilgi ve deneyimi büyük önem taşımaktadır."Aslında liderin birinci işi, katılımcıların kendilerini rahat hissedebilecekleri bir atmosfer yaratmaktır". Lider, bu atmosferi nasıl yaratacağını bilmelidir. Drama süreçlerinde katılımcıların kendilerini rahat ifade edebilmeleri için liderin tutumu da önemlidir. "Öğrenciler kendi fikirlerini ve yorumlarını ifade edebilmeleri ve gruba önerilerini sunmaları için cesaretlendirilirler".
Drama lideri dramanın en önemli bileşenlerinden biridir. Drama uygulamalarında süreç, drama lideri tarafından tasarlanır, ancak sürecin özellikle canlandırma aşaması katılımcıların yaratıcılığıyla ve yaşam deneyimleriyle şekillenir. Sürecin aşamaları, konusu ve kazanımları bellidir ancak nasıl şekilleneceği ve sonucu katılımcılara bağlıdır. Bir drama liderinde olması gereken özelliklere bakıldığında, alanına hakim, grup çalışmalarına yatkın, iletişim becerileri gelişmiş, araştıran, yeniliklere açık, hoşgörülü, yaratıcı, katılımcıların aktif katılımını önemseyen ve katılımcılara rol model olabilen bir kişi olmasının önemli olduğu söylenebilir. Drama lideri sürece ilişkin sağlam bir plan yapabilmeli, mekan seçme ve atmosfer yaratma, katılımcıların dikkatini çekme konusunda da fark yaratabilmelidir. Liderin katılımcılarla iletişim kurarken göz teması kurması, enerjik olması da önemlidir. Lider, görüş bildirmek isteyen herkese söz hakkı vermeli ve herkesin çalışmasını sergilemelidir.
Drama mekanı terk edilirken minderlerin ya da diğer aksesuarların, kırtasiye malzemelerinin toplanması lider ve katılımcılarla hep birlikte yapılmalıdır, bir süre sonra bu bir alışkanlık haline gelecektir. Canlandırmalar hazırlanırken, anlık doğaçlama yapılmıyorsa, lider gruplara hazırlanmaları için belli bir süre verebilir.
Lider, drama oturumuna başlamadan katılımcılara üzerlerinde bulunan telefon, anahtarlık, kalem gibi aksesuarları bir kenara bırakmalarını isteyebilir, çünkü bu süreçte oluşabilecek kazaları engelleyecektir. Drama uygulamalarını oluşturan katılımcıların her biri birbirinden farklı özelliklere sahip olabileceğinden, lider her katılımcının oluşturacağı ürünün birbirinden farklı olabileceğinin farkında olmalıdır. Bu farklılıkların oluşması da katılımcıların bireysel farklılıklara hoşgörü geliştirmesi bakımından değerlidir.
Kenardan (dışarıdan) yönlendirme: Eğitici drama çalışma sırasında, öğretmen, etkinliği bazen tıpkı bir spor takımı çalıştırıcısı gibi dışarıdan yönlendirir ve açıklamalar yapar. Belirli oranda bilgi vererek süreci başlatır. Yönlendirme sırasında sözel açıklamalar, yönergeler verdiği gibi, çok sık olmamak üzere, kendisi model olarak, davranışların örneğini de gösterebilir. Örneğin rahatlama çalışmaları sırasında, gözleri kapalı olarak yerde uzanmış olan çocuklara yönerge verirken, öğretmen kenardan yönlendirme yapmaktadır. Kenardan yönlendirme yapılırken mümkün olduğu kadar, ayrıntılı rol davranışları, sözel ifade örnekleri verilmemeye çalışılmalı, çocukların kendi rol davranışlarını ve sözel ifadelerini yaratmaları sağlanmalıdır.
Katılımcı Liderlik: Öğretmenin, drama etkinliği sırasında, grubun içinde, grubun bir parçası olarak etkinliğe doğrudan katılmasıdır. Bu tür yönlendirmenin en önemli yararı, çocukların öğretmenlerinin de katıldığını görerek daha çok motive olmalarıdır. Katılımcı lider rolünde öğretmen, çocukların arasında onlardan biri gibi davranır. Oyunun ya da etkinliğin gerektirdiği tüm davranışları gösterir. Çocuklardan biri gibi atlar, zıplar, sürünür, bağırır. Bu sırada etkinliği yönlendirmekten mümkün olduğunca kaçınmak durumundadır. Etkinliğin başında, çocukları davet etmek ya da toplamak için, rolleri dağıtmak ve etkinliği başlatmak için bir oranda yönlendirici olabilir. Ancak etkinlik başladıktan sonra, daha çok çocuklardan biri gibi, üstlendiği rollerden birini oynamaya çalışır. Bu sırada, rolü gerektirmediği halde çocuksu davranmasına (çocuksu konuşmak, çocuk gibi yürümek koşmak) gerek yoktur. Hangi rolü üstlenmişse, o rolü kendi becerileri doğrultusunda yerine getirmeye çalışması daha doğaldır.
İyi bir lider drama çalışmaları için aşağıda belirtilen davranışlar yerine getirmelidir.

* Gruba güven vermelidir. İyi bir sır saklayıcı olmalıdır.

* Çocukların fikirlerine önem vermeli, grubu dinlemelidir.

* Sabırlı olmalıdır. Beklemeli, kendisinin de yeni şeyler öğrendiğinin farkında olmalıdır.

* Grubu etkin olarak dolaylı ya da doğrudan kontrol edebilmelidir.

* Taraf tutmamalıdır. Grubun durdurma, değiştirme, yönlendirme hakkına saygı duymalı.

* Sorulan sorulara soru ile karşılık vererek yanıtı çocuklardan almalıdır.

* Eleştiriler yapılırken hemen onaylamamalı, başka öğrenciye de söz hakkı vermelidir. İyi bir gözlemci olmalıdır.

* Mutlaka planlı çalışmalıdır. Dramanın sınırlarını bilerek hareket etmelidir.

* Salonun ya da sınıfın hazırlanmasında diğer kişilerden yardım alınmasını sağlamalıdır. İş birliği yapabilmelidir.

* Çocukların derse gergin başlamasına neden olabilecek durumlar yaratılmasına izin vermemelidir.

* Etkinliklerde müzik kullanılacak düzen hazırlamalıdır.

* Cana yakın, güler yüzlü, sempatik, doğal davranışlar sergilemelidir
4. Grup/Katılımcılar

Dramanın en önemli özelliği grupla yapılan bir çalışma olmasıdır. Drama grubunu oluşturan bireyler farklı kişilik özelliklerine sahip, değişik yaşam biçimleri ve deneyimlerden gelmişlerdir. Bu katılımcıların çalışma programlarında önemle üzerinde durulması gereken özelliktir. Katılımcılar için önemli diğer önemli özellikler ise yönlendirme ve zamandır. Zamanı belirleyen etkenler ise yaş, gelişim seviyesi, cinsiyet, ilgi ve ihtiyaçlardır. Araştırmacıların yaptığı çalışmalar, erken çocukluk döneminde çocuğun drama çalışmalarına katılabileceğini ortaya koymuştur. Drama çalışmalarına iki yaşından büyük herkesin katılımcı olabileceğini belirten araştırmacılar bu çalışmalardan kusursuzluk beklenilmemesini de vurgulamışlardır.

Çalışma programında yer alacak etkinliklerin yaşa uygunluğunu belirlemek oldukça zordur. Katılımcıların gelişim seviyeleri bu durumda daha da önem kazanmaktadır. Drama çalışma ortamı işlenen konuya uygun olarak deneyimlerini hatırlayabilmelerine, yansıtabilmelerine, eleştiriler yapabilmelerine, duygularına ilişkin yorumlar yapabilmelerine, sosyal, duygusal ve bilişsel yönden bireyler farklılıklarını fark edebilmelerine, duygu ve heyecanlarını hissedebilmelerine, dramanın basit tekniklerini kullanabilmelerine ister oyuncu isterse izleyici olsun çocuklara olanak sağlamalıdır.