Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin hesap ve işlemlerinin denetimi sırasında denetçiler tarafından kamu zararına yol açan bir husus tespit edildiğinde sorumluların savunmaları alınarak mali yıl sonu itibariyle yargılamaya esas rapor düzenlenir.
Yargılamaya esas raporun düzenlenmesinde, tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde cevap vermeyen sorumluların savunmaları dikkate alınmaz.
Yargılamaya esas raporlar eki belgelerle birlikte Başkanlığa sunulur. Başkanlık bu raporları en geç onbeş gün içinde hesap yargılamasının yapılacağı daireye gönderir.
Daireler tarafından yapılan hesap yargılaması sonucunda; hesap ve işlemlerin yasal düzenlemelere uygunluğuna (beraat) veya kamu zararının sorumlulardan tazminine hükmedilir. Bu hükümler dışında, gerekli görülen hususların ilgili mercilere bildirilmesine karar verilebilir.
Daireler tarafından yapılan hesap yargılaması sonucunda; hesap ve işlemlerin yasal düzenlemelere uygunluğuna (beraat) veya kamu zararının sorumlulardan tazminine hükmedilir. Bu hükümler dışında, gerekli görülen hususların ilgili mercilere bildirilmesine karar verilebilir.
Verilen hüküm ve kararlar gerekçeli olarak tutanağa bağlanır ve daire başkanı ve üyeler tarafından imzalanır.
Hesap yargılaması sırasında, mahkemelere veya yürütülen bir soruşturma için ilgili idari mercilere verilmiş olması nedeniyle belgeleri bulunmayan hesap yargılamasına konu olan bir işleme ilişkin bilgi ve belgelerin yeterli görülmemesi ve kovuşturma veya soruşturma sonucunun beklenmesine gerek görülen hallerde, bu hususlara ilişkin hesap ve işlemlerin yargılanması durdurularak, hüküm dışı bırakılabilir. Hüküm dışı bırakılan hususlara ilişkin noksanlıklar giderildikten sonra bu hesap ve işlemlerin yargılanmasına devam edilir.
İlamlar gerekçeli olarak düzenlenir.
İlamlar gerekçeli olarak düzenlenir.
Sayıştay ilamları; sorumlulara, sorumluların bağlı olduğu kamu idarelerine, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri için Maliye Bakanlığına, ilgili muhasebe birimine ve başsavcılığa tebliğ edilir.
İlamların infazı
Sayıştay ilamları kesinleştikten sonra doksan gün içerisinde yerine getirilir. İlam hükümlerinin yerine getirilmesinden, ilamların gönderildiği kamu idarelerinin üst yöneticileri sorumludur.
İlamlarda gösterilen tazmin miktarı hüküm tarihinden itibaren kanuni faize tabi tutularak, 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre tahsil olunur.
Temyiz Kurulu temyiz olunan hükmü olduğu gibi veya düzelterek tasdik eder, bozar ya da Kurul üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu ile kaldırır. Bozma halinde evrak yeniden karara bağlanmak üzere o kararı veren daireye gönderilir.
Temyiz Kurulu temyiz olunan hükmü olduğu gibi veya düzelterek tasdik eder, bozar ya da Kurul üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu ile kaldırır. Bozma halinde evrak yeniden karara bağlanmak üzere o kararı veren daireye gönderilir.
Daire ilk kararında ısrar eder ve bu ısrar üzerine temyiz olunarak tekrar Temyiz Kurulunca bozma kararı verilirse daire bu karara uymak zorundadır.
Temyiz Kurulunun tazmin hükmünün kaldırılmasına ilişkin kararları, temyiz konusu ilam maddesindeki bütün sorumluları kapsar.
Kararı temyiz edilen daire başkan ve üyelerinin oy hakkı yoktur.
Başvuru: Hesabı Yargılayan Daireye Yapılır.
Başvuru: Hesabı Yargılayan Daireye Yapılır.
Nedenleri
Hesapta Maddi Hata, Noksanlık, Mükerrerlik
İbraz Edilen Belgelerde Sahtecilik
Hüküm Sırasında Görülmeyen Usulsüz İşlem
Sonradan Ortaya Çıkan Hükme Tesir Edecek Belgeler
Hükme Esas Tutulan Mahkeme İlamının Bozulması
Bilirkişi veya Uzmanın Gerçeğe Aykırı Rapor Düzenlemesi
Vergi ve Benzeri Yükümlülüklerde Danıştay Kararları İle Çelişki
İstemde Bulunabilecek Olanlar : Sorumlular, Sorumluların Bağlı Olduğu Kamu İdaresi, Maliye Bakanlığı, Sayıştay Başsavcılığı
Süre: İlamın Tebliğinden İtibaren 5 Yıl İçinde
Yargılamanın iadesi isteminde bulunmak ilamın icrasını alıkoymaz. Yargılamanın iadesi dilekçesini inceleyen daire gerekli gördüğü takdirde, kanunen geçerli teminat karşılığında, icranın geciktirilmesine karar verebilir.
Yargılamanın iadesi isteminde bulunmak ilamın icrasını alıkoymaz. Yargılamanın iadesi dilekçesini inceleyen daire gerekli gördüğü takdirde, kanunen geçerli teminat karşılığında, icranın geciktirilmesine karar verebilir.
Yargılamanın iadesi istemi, hükmü veren dairece incelenir ve ilk olarak yargılamanın iadesi talebinin kabulüne veya reddine karar verilir. Kabul kararı verilmesi halinde iade edilen hususlarla sınırlı olmak üzere hesap yargılaması yapılır.
Başvuru: Temyiz Kuruluna Yapılır. Temyiz Kurulu Kararlarına Karşı Gidilebilir
Başvuru: Temyiz Kuruluna Yapılır. Temyiz Kurulu Kararlarına Karşı Gidilebilir
Nedenleri:
İddia ve İtirazların Kararda Karşılanmamış Olması
Bir Kararda Aynı Konuda Birbirine Aykırı Hükümler Olması
Belgelerde Hile ve Sahtekarlık Olduğunun Ortaya Çıkması
Temyiz Sebeplerinden En Az Birinin Bulunması
İstemde Bulunabilecek Olanlar: Sorumlular-Sorumluların Bağlı Olduğu Kamu İdaresi-Maliye Bakanlığı-Sayıştay Başsavcılığı
Süre: Kararın Tebliğinden İtibaren 15 Gün İçinde
İşin gereği ve ibraz edilen belgelerin mahiyeti bir olduğu halde aynı konu hakkında dairelerce veya Temyiz Kurulunca verilen ilamlar birbirine aykırı ise Sayıştay Başkanı bu ilamları içtihatların birleştirilmesi için Genel Kurula gönderir.
İşin gereği ve ibraz edilen belgelerin mahiyeti bir olduğu halde aynı konu hakkında dairelerce veya Temyiz Kurulunca verilen ilamlar birbirine aykırı ise Sayıştay Başkanı bu ilamları içtihatların birleştirilmesi için Genel Kurula gönderir.
Sayıştay Başkanı birleşmiş içtihadın değiştirilmesi için de istemde bulunabilir.
İçtihatların birleştirilmesi veya değiştirilmesi kararları Resmi Gazetede yayımlanır. Bu kararlara Sayıştay daire ve kurulları ile kamu idareleri ve sorumlular uymak zorundadır.
Vergi, benzeri mali yükümlülükler ve ödevler hakkında Danıştay ile Sayıştayın kesinleşmiş kararları arasındaki uyuşmazlıklarda, 52 nci maddede belirtilen ilgililerin 56 ncı maddedeki esas ve usuller (Yargılamanın iadesi ) dairesinde başvuruları üzerine Sayıştay kararı yargılamanın iadesi yoluyla görüşülerek uyuşmazlık Danıştay kararı doğrultusunda giderilir.
Vergi, benzeri mali yükümlülükler ve ödevler hakkında Danıştay ile Sayıştayın kesinleşmiş kararları arasındaki uyuşmazlıklarda, 52 nci maddede belirtilen ilgililerin 56 ncı maddedeki esas ve usuller (Yargılamanın iadesi ) dairesinde başvuruları üzerine Sayıştay kararı yargılamanın iadesi yoluyla görüşülerek uyuşmazlık Danıştay kararı doğrultusunda giderilir.
Uyuşmazlığın bulunmadığı hakkındaki Sayıştay kararına karşı 52 nci maddede belirtilen ilgililerce Danıştaya başvurulduğu takdirde, bu hususa ilişkin Danıştay kararına uyulur.
Uyuşmazlığın mevcut olmadığı tespit edilinceye kadar Sayıştay ilamının yerine getirilmesi durdurulur.
Dış Denetim Sürecinde İç Denetim Çalışmalarından Yararlanma
(INTOSAI Denetim Standartları)
Uluslararası Yüksek Denetim Kurumları Standartları (ISSAI) 1610- İç Denetçilerin Çalışmalarından Yararlanılması
INTOSAI İyi Yönetim Rehberleri (INTOSAI GOV) 9100 ve 9150 – Kamu Sektöründe Yüksek Denetim Kurumları ile İç Denetçiler Arasında Koordinasyon ve İşbirliği
Kuruluşa ait iç denetim fonksiyonunun bulunduğu ve dış denetçinin, bunun denetimle ilgili olabileceğine karar verdiği hallerde dış denetçinin amaçları:
Kuruluşa ait iç denetim fonksiyonunun bulunduğu ve dış denetçinin, bunun denetimle ilgili olabileceğine karar verdiği hallerde dış denetçinin amaçları:
İç denetçilerin çalışmalarından faydalanılıp faydalanılmayacağına ve ne derece faydalanılacağına karar vermek ve
İç denetçilerin çalışmalarından faydalanılması halinde o çalışmaların, denetimin amaçları açısından yeterli olup olmadığına karar vermektir.
İç Denetim Fonksiyonu ile Dış Denetçi Arasındaki İlişki
İç Denetim Fonksiyonu ile Dış Denetçi Arasındaki İlişki
İç denetim fonksiyonunun amaçları, idare tarafından ve uygun olduğu yerde yönetimden sorumlu olanlar tarafından belirlenir. İç denetim fonksiyonunun ve dış denetçinin amaçları farklı olmakla birlikte amaçlarını gerçekleştirmek için uyguladıkları bazı yöntemler benzer olabilir.
İç denetim fonksiyonunun özerklik ve tarafsızlık derecesi ne olursa olsun bu fonksiyon, mali tablolara ilişkin görüş bildirirken dış denetçinin olduğu kadar bağımsız değildir. Dış denetçi, ifade edilen denetim görüşünün tek sorumlusudur ve dış denetçinin, iç denetçilerin çalışmalarından faydalanması, bu sorumluluğu azaltmaz.
İç Denetçilerin Çalışmalarından Faydalanılıp Faydalanılmayacağı ve Ne Derece Faydalanılacağı
İç Denetçilerin Çalışmalarından Faydalanılıp Faydalanılmayacağı ve Ne Derece Faydalanılacağı
Dış denetçi, aşağıdakileri belirler:
İç denetçilerin çalışmalarının denetimin amaçları açısından yeterli olup olmadığı, ve
Yeterliyse iç denetçilerin çalışmalarının dış denetçinin denetim prosedürlerinin niteliği, zamanlaması ve kapsamı üzerinde planlanan etkileri
İç Denetçilerin Çalışmalarından Faydalanılıp Faydalanılmayacağı ve Ne Derece Faydalanılacağı
İç Denetçilerin Çalışmalarından Faydalanılıp Faydalanılmayacağı ve Ne Derece Faydalanılacağı
İç denetçilerin çalışmalarının, denetim amaçları açısından yeterli olup olmadığına karar verirken dış denetçi şunları değerlendirir:
İç denetim fonksiyonunun tarafsızlığı,
İç denetçilerin teknik yeterliliği,
İç denetçilerin çalışmalarının gerekli mesleki özenle yürütülüp yürütülmediği,
İç denetçiler ve dış denetçi arasında etkin iletişim olup olmayacağı.
İç Denetçilerin Çalışmalarından Faydalanılıp Faydalanılmayacağına ve Ne Derece Faydalanılacağına Karar Verilmesi
İç Denetçilerin Çalışmalarından Faydalanılıp Faydalanılmayacağına ve Ne Derece Faydalanılacağına Karar Verilmesi
İç denetçilerin çalışmalarının; denetim amaçları açısından yeterli olup olmayacağına ilişkin dış denetçinin kararını etkileyebilecek faktörler arasında aşağıdakiler sayılabilir:
Tarafsızlık
İç denetimin kuruluş bünyesindeki statüsü ve bu statünün iç denetçilerin tarafsız olma becerisi üzerindeki etkisi.
İç denetim fonksiyonunun, üst yönetime rapor verip vermediği ve üst yönetime doğrudan erişime sahip olup olmadığı.
İç denetçilerin çatışan sorumluluklardan bağımsız olup olmadığı.
Yönetimden sorumlu olanların, iç denetim fonksiyonuna ilişkin istihdam kararlarını denetleyip denetlemediği.
İç denetim fonksiyonu üzerinde üst yönetim tarafından uygulanan herhangi bir kısıtlama veya sınırlama olup olmadığı.
İdarenin, iç denetim tavsiyelerine göre hareket edip etmediği
İç Denetçilerin Çalışmalarından Faydalanılıp Faydalanılmayacağına ve Ne Derece Faydalanılacağına Karar Verilmesi
İç Denetçilerin Çalışmalarından Faydalanılıp Faydalanılmayacağına ve Ne Derece Faydalanılacağına Karar Verilmesi
Teknik Yeterlilik
İç denetçilerin, ilgili meslek birliklerinin üyesi olup olmadığı.
İç denetçilerin, iç denetçi olmak için yeterli teknik eğitim ve uzmanlığa sahip olup olmadığı.
İç denetçileri istihdam etme ve eğitmeye yönelik belirlenmiş politikalar olup olmadığı.
İç Denetçilerin Çalışmalarından Faydalanılıp Faydalanılmayacağına ve Ne Derece Faydalanılacağına Karar Verilmesi
İç Denetçilerin Çalışmalarından Faydalanılıp Faydalanılmayacağına ve Ne Derece Faydalanılacağına Karar Verilmesi
İç denetim fonksiyonuna ait faaliyetler için, uygun planlama, gözetim, gözden geçirme ve belgeleme yapılıp yapılmadığı.
Denetim el kitabı veya benzeri belgelerin, çalışma programlarının ve iç denetim belgelerinin mevcudiyeti ve yeterliliği.
İç Denetçilerin Çalışmalarından Faydalanılıp Faydalanılmayacağına ve Ne Derece Faydalanılacağına Karar Verilmesi
İç Denetçilerin Çalışmalarından Faydalanılıp Faydalanılmayacağına ve Ne Derece Faydalanılacağına Karar Verilmesi
İletişim
Dış denetçi ve iç denetçi arasındaki en etkin iletişim; iç denetçilerin, dış denetçilerle açıkça iletişim kurmasının serbest olması
Uygun aralıklarla toplantılar düzenlenmesi,
Dış denetçinin, ilgili iç denetim raporlarından haberdar edilmesi, bunlara erişiminin olması, iç denetçinin dikkatini çeken ve özellikle de dış denetçinin çalışmalarını etkileyebilecek önemli hususlar bulunduğu zaman bu hususlar hakkında bilgilendirilmesi ve
Dış denetçinin, iç denetim fonksiyonunu etkileyebilecek herhangi bir önemli husus hakkında iç denetçileri bilgilendirmesi.
İç Denetçilerin Çalışmalarından Faydalanılması
İç Denetçilerin Çalışmalarından Faydalanılması
İç denetçiler tarafından gerçekleştirilen bir çalışmanın, kendi amaçları açısından yeterliliğini belirlemek için dış denetçi:
Bu çalışmanın, yeterli teknik eğitim ve uzmanlığa sahip iç denetçiler tarafından gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini,
Bu çalışmada uygun gözetim, gözden geçirme ve belgeleme yapılıp yapılmadığını,
İç denetçilerin makul sonuçlar çıkarmasına imkân verecek yeterli denetim kanıtı elde edilip edilmediğini,
Varılan sonuçların duruma uygun olup olmadığını ve iç denetçilerce hazırlanan her türlü raporun gerçekleştirilen çalışmaların sonuçlarıyla tutarlı olup olmadığını ve
İç denetçiler tarafından açıklanan her türlü istisnanın ve olağan dışı hususun, uygun şekilde çözülüp çözülmediğini değerlendirir.
Dış denetçiler yönünden sağlanan yararlar:
Dış denetçiler yönünden sağlanan yararlar:
İç denetçiler tarafından hazırlanan rapor ve çalışma kağıtları denetim kanıtı olarak kullanılabilir.
İç denetçilerin çalışmaları iç kontrol sisteminin değerlendirilmesinde kılavuzluk yapar.
İç denetim çalışmaları dış denetçilere denetim yaklaşımının tespitinde yol gösterir.
Denetimle ilgili sorunların çözümünde ve kurumun tanınması hakkında genel bir fikir sağlar.
İç denetim çalışmalarında kurumun mali olmayan yönü ile ilgili çalışmalar var ise bunların mali tablolara etkileri değerlendirilir.
Risk değerlendirmesine veri teşkil eder.
Dış denetim çalışmasında tekrarların azaltılması ve denetimin maliyeti açılarından önemli oranda tasarruf sağlar.
Dış denetçilerin belirli denetim alanlarına yoğunlaşmasına imkan verir.
İç denetçiler yönünden sağlanan yararlar:
İç denetçiler yönünden sağlanan yararlar:
İç denetim plan ve programlarının kapsamı ve içeriğine ilişkin katkı sağlar.
Risk değerlendirmelerinde yardımcı olur.
Dış denetimin ilgisi iç denetim raporlarının etkinliğini artırır.
Dış denetimin amaçları iç denetim çalışmasına yol gösterir.
İç kontrolün tanınması, denetim yaklaşımı, denetim teknikleri ve denetim programları konusunda dış denetçiler tarafından geliştirilen eğitim materyalleri iç denetçiler için fayda sağlar.
Dış denetçilerin diğer kurum denetimlerinden elde ettikleri tecrübe ve mesleki birikimler ışığında yaptıkları yorumlar iç denetçiler açısından rehber niteliğindedir.
Güçlü bir iç denetim birimi Sayıştayların denetim yükünü hafifletip denetimdeki mükerrerliği önleyebilir. Sayıştay, iç denetim raporlarının ilgili çalışma kağıtlarına ve denetim kararlarına ilişkin bilgilerin erişim hakkına sahip olmalıdır. (GOV 9100)
Güçlü bir iç denetim birimi Sayıştayların denetim yükünü hafifletip denetimdeki mükerrerliği önleyebilir. Sayıştay, iç denetim raporlarının ilgili çalışma kağıtlarına ve denetim kararlarına ilişkin bilgilerin erişim hakkına sahip olmalıdır. (GOV 9100)
Sayıştay ile iç denetçiler arasında kurulacak koordinasyon ve işbirliğinden elde edilebilecek faydalar şunlardır:
Sayıştay ile iç denetçiler arasında kurulacak koordinasyon ve işbirliğinden elde edilebilecek faydalar şunlardır:
Görüş ve bilgi paylaşımı,
iç kontrolün öneminin idarece daha fazla anlaşılmasının sağlanması
Denetim çalışmasının gereksiz tekrar edilmesi olasılığının azaltılması,
Risk değerlendirmeleri ve önemli risklerin tespit edilmesi yoluyla denetim kapsamının iyileştirilmesi ve azami seviyeye çıkarılması,
Denetim hizmetlerinin etkinliğini artırabilecek denetim tavsiyelerine ilişkin karşılıklı destek sağlanması
(GOV 9150)
Koordinasyon ve işbirliği sürecine özgü bazı riskler mevcuttur.
Koordinasyon ve işbirliği sürecine özgü bazı riskler mevcuttur.
- Gizlilik, bağımsızlık ve tarafsızlığa gölge düşmesi,
- Olası çıkar çatışmaları,
- Birbirlerinin çalışmalarını kullanırken sonuçların yanlış yorumlanması,
- Konuya ilişkin çıkarılan sonuçların veya verilen görüşlerin farklı olması
İhtimali vs.
(GOV 9150)
İşbirliği Yolları:
İşbirliği Yolları:
Denetim planlama/ denetim stratejisinin karşılıklı olarak iletilmesi,
iç denetçiler ile düzenli toplantıların yapılması,
ortak eğitim program ve kurslarının düzenlenmesi ile eğitim materyallerinin paylaşımı,
Metodolojilerin geliştirilmesi, metodolojileri ile denetim çalışma programlarının paylaşımı, denetim dokümanlarına erişimin verilmesi,
Uygulanacak olan denetim prosedürlerinin niteliği, zamanlaması ile boyutuna karar verilirken birbirlerinin çalışmalarının bazı yönlerinden faydalanılması ile bazı denetim prosedürlerinde işbirliği yapılması.
