Dış lastik bak lastik

dip buzu, taban buzu olarak da bilinir, su sıcaklığı donma noktasının üzerindeyken akarsuların dibinde oluşan buz. Dip buzunun oluşmasının başlıca nedeni, akarsuyun dip bölümlerinden yukanlara doğru ısı yitiminin olmasıdır. Yalnızca açık gecelerde oluşan dip buzu, hiçbir zaman bulutlu havalarda tutmaz. Koyu renkli kayaçların üstünde kolaylıkla gelişir, öte yandan köp- rüaltlarmda ve benzeri alanlarda rastlanmaz. Ender olarak da yüzey buzunun altında oluşur. Soğuk ve açık geçen bir gecede dipteki kayaçlar hızla ısı yayar ve donma noktasının altındaki bir sıcaklığa iner; böylece üzerlerinde gevşek yapılı, süngersi dip buzlar oluşmaya başlar. Ertesi gün açık ve güneşli ise, güneşin ısısı buzlann kayaçlardan koparak hızla yüzeye çıkmalarına neden olabilir. Akarsulann dibindeki kaya parçalannm ve kumun üzerinde, ince bir durgun su katmanı bulunur; bu katman donduğunda, üzerinde dip buzlannm gelişmesi ve yüzeye fırlayan ince buz parçacıkla- nn yeniden dibe çökerken birikmesi için elverişli bir zemin oluşturur.

dip suyu, okyanus sularının yoğun, en alt katı. Daha üst bölümlerdeki su katmanlarına göre sıcaklığı, tuzluluk oranı ve oksijen içeriği oldukça farklıdır. Güney Büyük Ökyanus, Güney Atlas Okyanusu ve Hint Okyanusunun güney kesimlerinde yer alan dip sularının büyük bölümü ile Kuzey Atlas Okyanusu dip sularının bir bölümü, Antarktika yakınlarında kış ayları döneminde oluşur. Antarktika kıta sahanlığında, özellikle Weddell ve Ross denizlerinde, deniz suyunun kısmen donması sonucu tuzsuz buz kütlelerinin oluşması geride kalan sulann tuzluluk oranının binde 34,62'ye yükselmesine yol açar. Sıcaklığı ortalama — 1,9°C olan bu suların yoğunluğu da yüksektir (1,02789 gr/cm³). Bu nedenle dibe çökerken öteki sularla karışarak bir oranda ısınmakla birlikte deniz tabanına —0,9°C'de ulaşır ve okyanus dibinde kuzeye doğru akmaya başlar. Bu sıcaklık derecesini koruyarak, Atîas Okyanusunda, Ekvator'u geçer; kuzeyde ise Grand Sığlığı çevresinde 45° kuzey enlemine kadar uzanır. Topografik engellerle yalıtılmış olan Kuzey Buz Denizinde dip suları daha az miktarlarda oluşur. Bering Sili, dip sularının Büyük Okyanusa akmasına engel olur; Grönland ile Britanya adaları arasındaki denizaltı kayalıkları ve doğal setler de bu suların Atlas Okyanusuna girmesini engeller. Bazı dip suları ise, Grönland'm yakmla- nnda, tuzlu Gulf Stream yüzey sularının —l,4°C'ye kadar soğuması sonucunda oluşur. Bu sular Atlas Okyanusunun batısında taban boyunca güneye doğru akar. Oksijen, deniz suyuna, dip sularının başladığı yüzeyde kanşır; burada litrede 4-6 mililitre yoğunluğunda olan oksijen, denizaltı bitki ve hayvanlannın yaşamalan için tek kaynaktır. Seyrek bulunan derin deniz bitkileri ve hayvanlan çok az oksijen alır. Dip sularının içerdiği oksijen miktan, kaynak noktalarından uzaklaşıldıkça azalır. Bu olgudan, özellikle kaynağın Saptanmasında ve suyun akış hızının hesaplanmasında yararlanılır. Dip suları çok yavaş, genellikle saniyede 1-2 cm hızla akar. Buna karşılık, okyanus havzala- nmn batı kıyıları boyunca saniyede 10 cm'ye varan hızlar hesaplanmıştır.

Dipankara bak. Atişa

Dipavamsa (Pali dilinde "Adanın Tarihi"), Seylan (bugün Sri Lanka) tarihine ilişkin günümüze ulaşmış en eski belge. 4. yüzyılda derlenmiştir. Daha sonraki bir dönemde