dispne bak. soluk darlığı
disprosyum (Dy), periyodik tablonun Illb grubundaki azrak toprak metalleri dizisin den kimyasal element. Oldukça sert ve çok tepkin bir metal olan disprosyum, hava ve suyla kolayca yükseltgenir. Erime noktası nın yüksek olması ve nötron soğurma özelliği, bu elementin nükleer reaktörlerde- ki denetim çubuklarında kullanılmasına ola nak verir. Bileşikleri de petrol antma sanayisinde katalizör, bazı elektronik dona nımların bileşeni ve fosfonşıma etkinleştiri- cisi olarak kullanılır.
Disprosyumu 1886'da P.-E. Lecoq de Bo- isbaudran, holmiyum ve öbür ağır azrak toprak metalleriyle bileşik halde buldu; 1906'da Georges Urbain elementi oldukça katışıksız biçimde ayırmayı başardı. Dis prosyumun bazı önemli mineral kaynaklan ksenotim, öksenit ve monazittir; ayrıca çekirdek bölünmesi (fisyon) ürünlerinde de bu elemente rastlanır. Sanayide ayırma için iyon değişimi yöntemlerine başvurulur. Su suz halojenürlerin, alkali ya da toprak alkali metallerle ısıl yoldan indirgenmesiyle elde edilen metal haldeki disprosyum, oda sıcaklığında, yakın birleşmiş heksagonal ya pıda kristalleşir: -168°C'nin altında ferro- magnetiktir, çok düşük sıcaklıklarda üstün- iletken olur. Kütle sayıları 156, 158, 160, 161, 162, 163 ve 164 olan doğal izotopları nın tümü kararlıdır; bu izotoplardan son dördü, doğal disprosyumun yaklaşık yüzde 98'ini oluşturur.
Dostları ilə paylaş: |
