Dış lastik bak lastik

Dickey, James 124

rine ile evlendi. Aynı yıl çalıştığı gazeteden ayrılarak aylık Bentley's Miscellany dergisinin yayın yönetmenliğini üstlendi. Oliver Twist (1838; Oliver Twist, 1949, 1992) adlı romanı 1837-39 arasında bu dergide tefrika olarak yayımlandı. Tefrika biçimini kârlı ve yazdıklarına uygun bulan Dickens, daha sonraki birçok yapıtını da önce bu biçimde yayımladı. Nicholas Nickleby (1939) 1838-39 arasında, The Old Curiosity Shop (1841, Antikacı Dükkânı, 1970) 1840-41 arasında, Barnaby Rudge da (1841) 1841'de tefrika edildi. Daha sonra beş ay süreyle Amerika'yı gezen Dickens, orada edindiği olumsuz izlenimleri American Notes for General Circulation (1842; Genel Okur İçin Amerika Notları) ve Martin Chuzzlewit'de (1844; Martin Chuzz- lewit, 1982, 2 cilt) yansıttı. İlk romanları. Dickens'ın bütün ilk yapıtlarında olduğu gibi Mr. Pickwick'in Serüvenleri' nde de o dönem tiyatrosunun, geleneksel halk mizahının, 18. yüzyıl İngiliz romancılarının ve Don Quijote (Don Kişot) gibi yabancı klasiklerin etkisi belirgindir. Yetersiz kurumlar ve toplumsal kötülüklerin eleştirisi, Londra'daki yaşam üzerine ayrıntılı bilgiler, karakter yaratmadaki ustalık, güçlü bir anlatı ve yardımseverlik duygusu gibi daha sonraki yapıtlarındaki birçok özelliğe bu ilk romanında rastlanır. Bu romanıyla popüler roman türünde yeni bir gelenek başlatan Dickens, bir sonraki romanı Oliver Twist'te daha kendine güvenen, daha usta bir yazar olarak belirir. Önceki romanı gibi komedi öğeleri içeren Oliver Twist'te, toplumsal ve ahlaksal kötülüğün eleştirisi daha merkezî bir önem taşır. Dickens roman karakterlerini ve olayların geçtiği yerleri tasarlarken, yapıtlarını resimleyen Cruikshank ve 1860'lara değin birlikte çalıştığı "Phiz" (Hablot K. Browne) gibi sanatçılardan da etkilenmiştir. Dickens'ın halk arasında çok tutulmasının bir nedeni de, yapıtlarının kolay sahnelebilir nitelikte olmasıydı. Dickens'ın bir yapıtının Londra' da 20 tiyatroda birden aynı anda sahnelendiği oluyordu. Böylece okurlar dışındaki kitleler de, romanları izleyebilme olanağını buluyorlardı.

Nicholas Nickleby'ât Mr. Pickwick'in Se- rüvenleri'nin biçim ve atmosferi yeniden ön plana çıkar. Dickens bir yandan da Yorkshi- re okullarındaki acımasız uygulamaları eleştirerek Oliver Twist'\e İngiliz romanına getirdiği önemli yeniliği sürdürür. Baskı altında kalan ya da telef olan çocukların durumunu sergileyerek topluma eleştiriler yönelten bu tutum, Antikacı Dükkânı'nda daha da yoğunlaşır. Dickens, 18. yüzyılın sonlarında geçen Bamaby Rudge'da ise tarihsel roman türünü dener. Martin Chuzzlewit'le birlikte ise yapıtlarında genel amaç ve yapıyı daha çok gözetmeyi ve daha dengeli bir çizgiye ulaşmayı dener. Daha sonra yazdığı Dombey and Son'da (1848; Dombey ve Oğlu) bunu bir ölçüde gerçekleştirdiği görülür. Ama Dickens'ın yazdıklarında daha tutarlı ve bütünlüklü bir yapıya ulaşması, Noel kitapları olarak bilinen, daha kısa ve tefrika edilmek üzere yazmadığı yapıtlarıyla olmuştur.

Noel kitaplarının ilki olan A Christmas Carol (1843; Bir Noel Şarkısı, 1947, 1985) kısa zamanda olağanüstü bir başarı sağladı. Bu kitapla çağdaş edebiyatta bir Noel miti yaratan Dickens, ayrıca yeni bir tür geliştirmiş oldu. 1867'ye değin her yıl (1847 dışında) Noel'le ilgili kitaplar, denemeler ve öyküler yazmayı sürdürdü. Halk arasında daha da çok sevilmesini sağlayan bu yapıtlar arasında The Chimes (1845; Çan Sesleri), The Cricket on the Hearth (1846), The Battle of Life (1846; Yaşam Mücadelesi), The Haunted Man (1848; Lanetli Adam) ve çok sayıda Noel öyküsü vardır. Dickens bir süre İtalya (1844-45), İsviçre ve Fransa'da (1846-47) kalmanın dışında sürekli olarak Londra'da oturdu. İlgilerini edebiyatla sınırlamayarak 1846'da Daily News gazetesini kurdu ve yayın yönetmenliğini üstlendi. Gazete kısa sürede İngiltere' nin önde gelen liberal yayın organlarından biri olduysa da bir süre sonra gazeteciliğe dönüşünün yanlışlığını anlayan Dickens, bu işi bıraktı. Dönemin varlıklı kadınlarından Angela Burdett-Coutts'un desteğiyle, suça itilmiş kızlar için kurulan bir ıslahevinin yöneticisi oldu. 1846-48 arasında tefrika olarak yayımlanan Dombey and Son Dickens'ın romancılığında bir dönüm noktasıdır. Önceki romanlarına göre daha bütünsel bir bakışın ve kusursuz bir tasarımın ürünü olan ve daha gelişmiş bir düşünce örgüsünü yansıtan Dombey and Son'da paranın kötülükleri, mevki tutkusu, "saygın" değerler eleştirilirken, erdem ve namus gibi ahlaksal değerler basit, yoksul insanlara özgü nitelikler olarak gösterilir. Dickens 1849-50 arasında tefrika edilen David Copperfield (1850; David Copperfield, 1937, 1991) adlı romanında toplumsal sorunlardan çok kendi deneyimlerine ağırlık verir. Günümüze değin en çok okunan kitaplarından biri olan bu romanda, ilk kez birinci şahıs anlatım tekniğim kullanır. Fabrika işçiliği, öğrenim yılları, Maria Bead- nell'e duyduğu aşk, parlamento muhabirliğinden roman yazarlığına geçişi gibi kendi deneyimlerinden yola çıkar.