2013 yılında İrlanda’ya gelen turist sayısı 6,980,600 kişi iken, 2014 yılında 7,604,000 kişiye yükselmiştir.
İrlanda’ya gelen turistlerden elde edinilen kazançlar ise, 2013 yılında 4,239 milyon €’dan artarak, 2014 yılında 4,679 milyon €’ya ulaşmış bulunmaktadır.
Ayrıca, İrlanda’lı yolcuların yurtdışında yaptıkları seyahat harcamaları 2013 yılında 4,286 milyon € iken, 2014 yılında 4,405 milyon €’ya yükselmiştir.
3.6. Enerji
İrlanda’nın elektrik enerjisi ihtiyacı 1998-2000 döneminde yılda yaklaşık %5 düzeyinde artış göstermiştir. Bu oran, uluslararası standartların çok üzerinde bir ortalamaya tekabül etmektedir. Halihazırdaki termal enerji bağımlılığına rağmen, İrlanda, gerek kara, gerekse deniz üzerindeki rüzgar santralleri bakımından atılım gerçekleştirmektedir. İrlanda Rüzgar Enerji Birliği (İrish Wind Energy Association) verilerine göre 2008 yılı itibariyle İrlanda’da 113 rüzgar çiftliği bulunmakta ve 21 ilçede 1.032 adet Rüzgar türbini faaliyette bulunmaktadır.Yenilenebilir enerji kullanımının toplam enerji tüketimi içerisindeki payının arttırılmasına yönelik çalışmalar sürdürülmektedir.
İrlanda, AB mevzuatı uyarınca, elektrik ve doğalgaz piyasalarındaki fiyat kontrolünü aşamalı olarak kaldırmaktadır. Bu yönde, fiyat kontrolünün kaldırılması, sektördeki rekabetin geliştirilmesi ve tüm katılımcıların lisanslı olmasını teminen “Enerji Düzenleme Komisyonu” oluşturulmuştur.
Temel enerji ihtiyacı içinde petrolün payı % 57’nin üzerinde gerçekleşmiş, petrol tüketiminde de % 2.8’lik artış gözlenmiştir. Enerji tüketimine bağlı CO2 emisyonu 1990 yılındaki seviyesine kıyasla %57 oranında daha yüksek olup, 2001 yılından bu yana kaydedilen en yüksek seviyeye ulaşılmıştır.
Toplam enerji bağımlılığı %90 düzeyinde gerçekleşmiştir.2020 yılına kadar toplam enerji ihtiyacında % 30’luk bir artış olacağı hesaplanmaktadır.
İrlanda, ülkenin petrol ihtiyacının karşılanması bakımından ithalata bağımlıdır. Bir diğer ifade ile net ithalatçı konumundadır. Bununla birlikte, AB ilgili mevzuatına paralel olarak, geçtiğimiz 10 yıllık sürede, petrole bağlı enerji kullanımında önemli oranda azalma kaydedilmiştir.
Doğal Gaz
İrlanda’nın açık deniz alanlarından gelen doğalgaz, ülkenin ihtiyacını karşılamakta önemli bir katkı sağlamaktadır. Kıta sahanlığının açıklarında bulunan doğal gaz ve petrol yataklarının keşfedilmesi 1960’lı yıllara denk gelmektedir.Ticari olarak kullanılabilir nitelikteki bir doğalgaz yatağı, 1978 yılında işletilmeye başlanmıştır.
İrlanda’nın doğal gaza olan ihtiyacı, tüketimin artışıyla birlikte (özellikle elektrik santrallerinde kullanımla bağlantılı olarak) giderek artmaktadır. Meskenlerde doğal gaz kullanım oranı, altyapının gelişmesiyle birlikte giderek artmakta ise de sıvı yakıt ve elektrikle ısınma oranı hala yüksektir.
3.7. Doğal Kaynaklar ve Madencilik
İrlanda zengin mineral yataklarına sahip bulunmamaktadır. Bununla birlikte, dünyanın en büyük çinko/kurşun yatakları arasında yer alan bir rezerv, Meath bölgesinde yer alan Navan yakınlarında yer almaktadır. 1970’lerde keşfedilen bu yataklar madencilikte bir sıçrama yaratmıştır. Ülkenin diğer madenleri arasında, bakır, alçıtaşı, kireçtaşı, dolomit, ayrıca az miktarda gümüş, sülfür ve barit bulunmaktadır.
Düşük kaliteli kömür yatakları bulunmakta ise de ülkede daha çok turba bulunmakta ve yakıt olarak da kullanılmaktadır. Turbanın kaynağını çürümüş bitkiler teşkil etmektedir. Çürümüş bitkilerden oluşan tabakanın kalınlığı birkaç santimetre ile 15 metre arasında değişmekte olup, İrlanda topraklarının yaklaşık 1/10’unu oluşturmaktadır.
3.8. Para ve Sermaye Piyasaları
İrlanda Borsası, İrlanda finansal altyapısının anahtar unsurudur. Kökleri 1793 yılına kadar uzanmaktadır. Bir diğer ifade ile borsa 200 yıldan uzun bir süredir faaliyet göstermektedir. İrlanda Borsası iki bölümden oluşmaktadır: Resmi Liste ve IEX (Irish Enterprise Exchange). Resmi listede yer almak isteyen firmalar; listelenecek hisselerin en az 1,000,000 € değerinde olması, hisselerin %25’inin halka arz edilmiş olması ve listelenme öncesinde en az 3 yıldır faaliyette bulunuyor olması şartlarını sağlaması gerekmektedir.IEX, İrlanda borsasının, küçük ve orta ölçekli firmalar için özel olarak oluşturulmuş ayrı bir piyasasıdır.
Yabancı milletlere mensup olan kişilerin İrlanda Borsası’nda işlem gören hisseleri almasını engelleyen bir kural bulunmamaktadır.
Şirketlerin hisse senedi ve tahvilleri, devlet tahvili, yatırım fonları, varlığa dayalı menkul kıymetler, teminat altına alınmış emtia senetleri, vb. ile ilgili işlemler yapılmaktadır.
3.9. 2008 Yılı Ekonomik Krizi ve Alınan Tedbirler
ABD kaynaklı olarak başlayan ve AB ekonomisini etkileyen global ekonomik ve finansal krizin etkisinin İrlanda’da derin olarak hissedilmeye başlaması ile birlikte İrlanda Hükümeti finansal sistemde istikrarı sağlamak ve sürdürmek amacıyla altı adet kredi ve finansal kuruluşuna banka kurtarma operasyonları kapsamında finansal destek sağlayarak, bahsekonu finansal ve kredi kuruluşlarının pasifleri 30 Eylül 2008- 29 Eylül 2010 yılları arasındaki dönemde devlet garantisi kapsamına alınmış ve ekonomik her birimde güven yaratılmaya çalışılmıştır.
İrlanda’nın önemli iki ihraç pazarından olan ABD ve Avro Bölgesinde meydana gelen ekonomik ve finansal kriz, İrlanda ekonomisini çok derin bir şekilde etkilemiş ve İrlanda Hükümeti ülkede faaliyette bulunan yabancı sermayeli firmaların ve diğer reel sektör firmaların ekonomi üzerindeki güvenini tesis etmek üzere diğer AB ülkelerine göre daha hızlı davranarak devlet yardımları desteklerini açıklayarak yürürlüğe koymuştur.
2008 yılının son iki döneminde, bütçede yaşanan zorluklar ve büyüme oranında negatif büyümenin gerçekleşmesi ve ekonominin durma noktasına gelmesi karşısında, İrlanda’nın uluslararası rekabetini korumaya yönelik olarak Hükümet ekonomik performansını arttırıcı birtakım önlemler almıştır. Sözkonusu önlemler 20 Kasım 2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Diğer taraftan, ekonomik ve finansal krizin ekonomideki etkisini hafifletmek üzere, 2008 yılı Ekim ayında alınan Bütçe Kontrol Tedbirlerinde öngörülen 2009 yılı bütçe açığı/Gayri Safi Milli Hasıla oranının %12’yi aşması üzerine 7 Nisan 2009 tarihinde yeni ek bütçe kontrol tedbirleri alınmıştır
2008 yılı ikinci yarısında başlayan ve giderek derinleşen ekonomik krizden en fazla etkilenen ihracata yönelik faaliyette bulunan küçük ve orta ölçekli firmalara yardımcı olmak üzere Avrupa Yatırım Bankasından 300 milyon € kredi desteği sağlanmış ayrıca, 2009 yılı Nisan ayında alınan ilave ekonomik istikrar tedbirleri çerçevesinde kurulan İşletmeler İstikrar Fonu olarak adlandırılan Girişimci Fonu (Enterprise Fund) kapsamında da 2009 yılında 50 milyon € ve 2010 yılında 50 milyon € olmak üzere toplam 100 milyon €’luk kredi küçük ve orta ölçekli firmalara sağlanmaktadır.
Özellikle, ihracata yönelik olarak faaliyette bulunan küçük ve orta ölçekli yerli firmalarla, ihracata yönelik üretim gerçekleştiren firmalara girdi temin eden küçük ve orta ölçekli yerli firmalara mevcut ekonomik koşullarda destek sağlamak üzere Girişimcilik, Ticaret ve İstihdam Bakanlığı (Department of Enterprise, Trade and Employment) bünyesinde “İşletme İstikrar Fonu (Enterprise Stabilisation Fund) ” kurulmuştur.
Sözkonusu Fonun 2009 ve 2010 yıllarında kullanılmak üzere toplam 100 Milyon Avro’luk bütçesi vardı. Sözkonusu miktarın 50 Milyon Avro’su 2009 yılında, geri kalan 50 Milyon Avro’su ise 2010 yılında kullanılmıştır. Sözkonusu fonun dağıtımı Girişimcilik, Ticaret ve İstihdam Bakanlığı’na bağlı Enterprise Ireland tarafından yapılmaktadır.
Diğer taraftan, 2009 yılı 3. çeyreğinde İrlanda Hükümeti İstihdam Teşvik Proğramını (Employment Subsidy Scheme-ESS) yürürlüğe koyarak, ekonomik krizden etkilenen ve mal ve hizmet üretiminde firmasından istihdam azaltan ve haftada ortalama 21 saat ve üzeri çalışan 10 dan fazla çalışana sahip ihracata yönelik faaliyette bulunan firmalara, tüm imalat sanayi firmalarına, uluslararası hizmetler sektörü ile perakende ticaret, inşaat, finansal hizmetler, distribütör, medya ve eğlence sektörü ile profesyonel meslek hizmetlerini yürüten tüm firmalara istihdam teşviği verilmektedir.
2009 yılı Ekim ayında toksik mevduatlara sahip bankacılık sistemini ve ekonomik iyileşmeyi desteklemek üzere Ulusal Hazine Yönetim Kuruluşuna bağlı Ulusal Mevduat Yönetim Ajansı (National Asset Management Agency-NAMA) kurularak, bankaların toksik ve batık kredilerinin NAMA’ya aktarılması ve bu sistem vasıtasıyla bankaların ekonomiye (kurum ve kişilere) normal kredi akışının tekrar sağlanması beklenmektedir.
3.10. 2010 ile 2012 Yılları Arasında İrlanda Ekonomisinde Gerçekleşen Gelişmeler:
Avrupa Birliği’ne üye ülke Maliye Bakanlarının 28 Kasım 2010 tarihinde gerçekleştirdiği acil toplantı sonucunda İrlanda Hükümetine verilecek 85 milyar € değerindeki mali yardım paketinin onaylandığı bildirilmiştir.
İrlanda Hükümetine Avrupa Birliği (AB/Uluslararası Para Fonu (IMF-Extended Fund Facility) Ortak Fonu’ndan verilecek mali yardıma ilave olarak İngiltere, İsveç ve Danimarka’dan da ikili kredi anlaşmaları kapsamında kredi verileceği ve sağlanan toplam mali yardıma uygulanacak faiz oranının piyasa koşullarına ve borç alınan yardımın zamanına göre değişebileceği ve ortalama faiz oranının %5.83 olduğu bildirilmiştir.
AB/IMF Ortak Fonundan verilecek 85 milyar Avro’luk borç miktarının 22.5 milyar Avro’sunun AB Mali İstikrar Mekanizmasından (European Financial Stability Mechanism-EFSM ), 22.5 milyar Avro’sunun Avrupa Mali İstikrar Fonu’ndan (European Financial Stability Fund - EFSF) ve 22.5 milyar Avro’sunun da IMF’den karşılanacaktır. Buna ilaveten, sözkonusu 85 milyar Avro değerindeki mali yardımın 17.5 milyar Avro’sunun İrlanda Ulusal Emeklilik Rezerv Fonundan ve diğer yerli nakit kaynaklarından karşılanacaktır.
Diğer taraftan, mali yardım programının birinci kısmını İrlanda bankacılık sisteminin yeniden yapılandırılması, ikinci kısmını ise ekonomide gerçekleştirilecek bir seri mali ve yapısal reformların oluşturduğu ifade edilmiştir.
Buna ilaveten, bütçe açığının GSYİH’nın %3’üne indirilmesi hedefinin karşılanması amacıyla, İrlanda ekonomisinde 2011 ve 2012 yıllarında gerçekleştirilecek temkinli büyüme oranları dikkate alınarak sözkonusu hedefin 2015 yılına kadar gerçekleştirilmesi garanti altına alınmıştır.
2011 yılında yayımlanan OECD İrlanda Raporuna göre:
OECD İrlanda’nın mali borçlarını ödeyebilmesi için bazı tavsiyelerde bulunmuştur.
-İrlanda bütçe açığını 2015 yılına kadar G.S.Y.İ.H.’nın %3’ün de altına indirmelidir.
AB/IMF Mali Yardım Programını uygulamasını şiddetle tavsiye etmektedir.
Büyümenin elverdiği ölçüde, bütçe açığını Programın gerekli kıldığından daha hızlı ölçüde küçültmeyi ve böylece mali piyasalarda daha kolay borç bulunabileceğini ifade etmektedir.
Öte yandan, OECD İrlanda Hükümetinin bütçe konsolidasyon çabasını harcamaları kısma yönünde kullanmasını önermektedir. Bu da, vergi tabanının genişletilmesi ile mümkün olabilecektir.
OECD, yeni bir maliye politikasının uygulanabileceğini ifade etmektedir. Bu mali çerçevenin bir parçası olarak çok yıllı bir bütçenin oluşturulabileceğini de önermektedir.
İrlanda, 2011 yılında bütçe açığını G.S.Y.İ.H.’nın %10’u olarak gerçekleştirerek AB/IMF/AMB tarafından verilen %10.6’lık hedefin altına inmeyi başarmıştır.
Dolayısıyla, İrlanda AB/IMF Programının yükümlülüklerini 2011 yılında başarı ile yerine getirmiştir.
21 Temmmuz 2011 tarihinde düzenlenen Zirvede, mevcut borçlarının konsolidasyonuna gidilmiş, faiz oranları düşürülmüş, vadeler uzatılmıştır. Bu ise, borcun yönetimini kolaylaştırmış ve ayrıca AB’nin İrlanda’nın uyguladığı %12.5 oranındaki düşük Kurumlar Vergisi oranını yükseltmesi tehditini de ortadan kaldırmıştır.
İrlanda’nın bankacılık sistemini yeniden yapılandırmasında hükümetin gayretleri sayesinde 2011 yılında başarı sağlanmıştır.
İrlanda ekonomisinde yaşanan zorluklar karşısında koalisyon ortağı Yeşiller Partisi, ülkenin içinde bulunduğu ekonomik krizden Hükümeti sorumlu tutarak koalisyon ortaklığından ayrılmış ve 2011 yılı Bütçesinin Parlamento tarafından onaylanmasını müteakip erken seçimin yapılması konusu gündeme gelmiştir. İrlanda'da 25 Şubat 2011 tarihinde gerçekleştirilen genel seçim sonucunda sandıktan birinci parti olarak çıkan Fine Gael partisinin lideri Enda Kenny, 166 sandalyeli İrlanda Parlamentosunda (Dail) yapılan oylamada 27’ye karşı 117 oy alarak Başbakan "Taoiseach" (İrlandaca Hükümet Başkanı anlamına gelmektedir) seçilmiştir. Ayrıca, İrlanda Parlamentosu (Dail), Fine Gael partisinden Sean Barrett'ı Meclis Başkanı seçmiştir.
Cumhurbaşkanı Mary McAleese'nin hükümet kurma yetkisini Başbakan Enda Kenny’ye resmen vermesi ile Fine Gael ve İşçi Partisi tarafından 9 Mart 2011 tarihinde koalisyon hükümeti kurulmuştur. Yeni Hükümetin 2011 yılında uygulanmak üzere aldığı Bütçe Kontrol Tedbirlerinden bazıları aşağıda yer almaktadır.
-
Asgari ücret 2011 yılı Temmuz ayından itibaren 8.65 €/saat olarak belirlenmiştir.
-
Gelir vergisi siteminde köklü değişiklikler yapılarak vergi tabana yayılmış ve vergi bantları genişletilmiştir. Böylece, vergi ödemesi sağlanmış ve hem çalışan hem de işveren tarafından ödenen PRSI (Pay Related Social Insurance) kesintisinde değişiklik yapılarak %20 ve %41 oranlarındaki standart vergi oranlarına genel sosyal harçlar ilave edilmiştir.
-
Sosyal güvenlik (işsizlik parası) ödemelerinde %4 oranında ve çocuk parası ödemelerinde ise kesinti yapılmıştır.
-
Kamu çalışanlarının maaşlarında kesintiye gidilerek, ilk defa işe alınacakların başlangıç maaşlarında %10 daha düşük ücret ödemesi yapılmış ve kamuda kullanılan devlet araçlarının kullanımında kısıntıya gidilmiştir.
-
Eski ya da yeni konut alımında (1 milyon € değerindeki işlemlerde) %1 oranında, 1 milyon € değerinin üzerindeki konut alım işlemlerinde ise %2 oranında damga vergisi alınmıştır.
-
Üniversite öğretim harçları artırılarak, öğrenci başına 2000 € öğretim harcı alınmıştır.
-
Sağlık sektöründe yapılan doktor ve ilaç ödemelerinde kesintiye gidilerek sağlık bütçesinde toplam 700 milyon € tasarruf sağlanmış ve sosyal güvenlik sisteminde yapılan kesintilerle 873 milyon € tasarruf edilmiştir.
-
Yeni faaliyete giren firmaların 3 yıl Kurumlar Vergisinden muaf olması avantajı getirtilmiştir.
İrlanda küçük ve açık bir ekonomidir. 2011 yılında İrlanda’nın toplam genel ihracatı 91.22 milyar € ve ithalatı ise 48.30 milyar € olarak gerçekleşmiştir. Dolayısıyla, ülkenin 2011’deki ihracat fazlası 42.93 milyar €’dur. İrlanda’nın ihracatının artmasında, ülkenin son yıllardaki rekabetçiliğinin artması ve yerli gıda sanayi ile turizmin başlıca ihraç kalemleri arasında yer alması önemli bir rol oynamaktadır.
Öte yandan, ekonomiyi baskı altında tutan esas sebep iç talebin düşük olmasıdır. Kişi başına harcanabilir gelir, artan vergiler, artan enerji fiyatları ve düşük sosyal ödemeler nedeniyle giderek azalmaktadır. Avro bölgesindeki belirsizlik ve ekonomideki belirsizlik iç talebi düşük tutmaktadır. Bu durum ise ülkedeki enflasyonun yükselmesini engellemektedir. 2009 yılında % -4.5 olan enflasyon, 2010 yılında % -1.0, 2011 yılında % 2.6 ve 2012 yılında % 1.7 olarak gerçekleşmiştir.
Diğer taraftan, emek piyasasına baktığımızda ise, halen ekonomideki en büyük sıkıntının işsizlik olduğunu görüyoruz. Ekonomideki ihracata dayalı büyüme henüz tam olarak emek piyasasına yansımamış durumdadır.
9 Mart 2011 tarihinde iktidara gelen İrlanda Başbakanı Enda KENNY önderliğindeki hükümetin gerçekleştirdiği hususlar ile 2012 yılında yapmayı planladığı hususlar aşağıda özetlenmiştir.
2011 yılında alınan önlemler:
-
İrlanda’ya yönelik olarak sağlanan AB/IMF Mali Yardım Programı yeniden görüşülerek faiz oranları düşürülmüş ve yaklaşık 9 milyar € kazanç elde edilmiştir.
-
Hükümet 2011 yılında bankacılık sistemini yeniden yapılandırarak, İrlanda bankacılık sistemini iki ana banka etrafında kurgulamıştır. Bunlar, The Bank of Ireland ile AIB’dir. Bankacılık sisteminin yeniden yapılandırılması ile yerli KOBİ’lere 3 milyar € kredi verilebilmiştir.
-
Hükümet 10 Mayıs 2011 tarihinde “İş Eylem Programını (Jobs Initiative)” başlatarak, ekonomide turizm, ulaştırma, enerji ve eğitim gibi sektörlerde istihdam yaratmayı amaçlamıştır. Bu program, yeni kurulan firmalara ve tüm iş yerlerine destekleyici mahiyette bir çevre yaratmayı amaçlayan önlemlerden oluşmaktadır.
-
Çeşitli ülkelere yönelik Ticaret Heyetleri düzenlenmiş ve Karma Ekonomik Komisyonu Toplantıları yapılmıştır. Bunlardan 2011 yılı Kasım ayında Rusya ile yapılan Karma Ekonomik Komisyonu Toplantısı başarılı olmuştur. 2012 yılında ise, Çin Halk Cumhuriyeti, Güney Kore, Suudi Arabistan ile yüksek düzeyli toplantıların yapılması kararlaştırılmıştır.
-
Yerli firmaların ihracat yapabilmeleri için 2011 yılının Eylül ayında İhracat Ticaret Konseyi (Export Trade Council) kurulmuştur. Bu Konsey, hükümetin ticaret, turizm ve yatırım alanlarındaki ana koordinasyonunu sağlayan mekanizmadır. Bu mekanizma ile esas itibariyle, ABD, İngiltere ve diğer AB ülkeleri gibi İrlanda’nın geleneksel pazarları ile BRIC (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin Halk Cumhuriyeti) ülkelerine Ticaret Heyetleri götürülecek ve Karma Ekonomik Komisyonu (Joint Economic Comission) toplantıları düzenlenecektir.
2012 yılında İrlanda’nın ihracatı 91,7 milyar €, ithalatı ise 49,2 milyar € olarak gerçekleşmiş olup, ülke 2012 yılında da dış ticaretinde 42,5 milyar € fazla vermiştir.
Dış ticaretteki bu fazlalık, ülkede halen devam etmekte olan ekonomik krizin ve alınan katı mali tedbirler nedeniyle azalan iç talebin etkisini telafi etmiştir.
2012 yılının en dikkat çekici tarafı ise mal ticaretindeki düşüşe rağmen hizmetler ticaretinde yaşanan artıştır.
Ülkede halen en büyük sıkıntı işsizlik olup, 2011 yılında %14.6 iken bu oran 2012 yılında %14.7’ye yükselmiştir.
İrlanda Hükümeti tarafından özel önem atfedilen bu konuya ilişkin olarak “2012 Jobs Action Plan” (2012 İş Eylem Planı) ise 2012 yılının Ocak ayında açıklanmıştır. İşsizliği azaltmak ve yeni iş imkanları sağlamak amacıyla tüm kamu kurum ve kuruluşları ile bağlı kurumları işbirliği halinde çalışarak “2012 İş Eylem Planı” (Action Plan for Jobs 2012) nı 2012 yılı Şubat ayında yürürlüğe koymuşlardır. Bu Plan uyarınca, kamu kurum ve kuruluşları bir arada çalışarak yeni firmaların kurulmaları, yurtdışına ihracat yapabilmeleri ve yeni iş imkanları yaratabilmeleri için çalışacaklardır.
“2012 İş Eylem Planı”na göre İrlanda’da 2008 yılında yaşanan ekonomik krizin ardından 300,000 kişiden fazla işsiz kalmıştır. Bu Programın ana hedefi 2016 yılına kadar ülkede 100,000, 2020 yılına kadar ise 2 milyon kişiye iş yaratmaktır.
Tüm Bakanlıklar ile 36 kamu kurum ve kuruluşun işbirliği halinde çalışmasını gerektiren bahsekonu Program 270 önlemden oluşmaktadır.
Program 7 ana konuyu kapsamaktadır.
-
Rekabet edilebilirliği sağlamak (Yenilik, Maliyet, Yetenek, Altyapı),
-
Yerli yeni firmaların kurulmasına destek olmak,
-
Yerli firmaların büyümesini desteklemek,
-
Yerli firmaları yatırıma teşvik etmek,
-
Yabancı sermaye yatırımının geliştirilmesi,
-
Toplumda işsizliğin azaltılmasına yönelik önlemlerin alınması,
-
Aşağıdaki sektörlere önem öncelik verilmesi;
-
İmalat sanayi
-
İlaç, Bio-ilaç, Sağlık v.b.
-
Yeşil Ekonomi
-
Gıda
-
Yazılım
-
Cloud Computing
-
Digital Oyun
-
Turizm
-
Uluslararası Finansal Hizmetler
-
Eğitim
-
Müteahhitlik
-
Perakende
-
Sanat, Kültür v.b.
2012 yılında İrlanda Hükümetinin yayımladığı 2013 Yılı Programına göre; “2012 İş Eylem Planı” tarafından öngörülen 270 önlemin %92’si başarılı bir şekilde uygulanmıştır.
3.11. 2013 Yılında İrlanda Ekonomisinde Gerçekleşen Gelişmeler:
2012 yılının Aralık ayında İrlanda Maliye Bakanı Sayın Michael NOONAN tarafından yapılan 2013 Yılı Mali Bütçe açıklamasında; yeni yıla ilişkin Bütçenin özellikle 1970'lerin sonunda kaldırılan ve son yıllarda yeniden konulması tartışılan "Gayrimenkul Vergisi" ile "Emekli Aylığı" alanlarında olduğu, bu Bütçenin esas amacının İrlanda'nın biriken borcunu azaltmak, ekonomide büyümeyi sağlamak ve yeni iş yaratmak özellikle KOBİ'lere destek vermek ve adil bir şekilde vergi artışlarını toplumun tüm kesimlerine yaymak olduğu ifade edilmiştir.
2013 Yılı Bütçesi, 2008 yılında ülkenin ekonomik krize girmesinden sonraki altıncı kriz bütçesi olup, şartları en ağır olanıdır.Bu Bütçede özetle; motorlu araç vergileri, alkollü içkiler,tütünde dolaylı vergiler yükseltilmiş, gayrimenkul vergisi konulmuş, ailelere yapılan çocuk yardımları ve diğer yardımlar da azaltılmıştır.
Sonuç olarak, yeni Bütçe halkın daha adil, eşit bir şekilde vergilendirilmesini, işsizliğin azaltılmasını, ihracat gelirlerinin artırılmasını hedef almaktadır.
AB üyeliğinin 40.yılını kutlayan İrlanda, 01 Ocak 2013 tarihinden itibaren 7.kez AB Konseyi Dönem Başkanlığını üstlenmiş bulunmaktadır.İrlanda'nın bu Dönem Başkanlığındaki esas hedefi Avrupa'da istikrar ile büyümeyi yeniden sağlamak ve işsizliği özellikle de genç nüfustaki işsizliği azaltmaktır.
İrlanda Dönem Başkanlığında ağırlık verilen konular özetle;
-Bankacılık Birliği'nin işlerliğinin sağlanması,
-Genç nüfustaki işsizliğin azaltılması,
-Geleceğin tek pazarının yaratılmasının somut bir adımı olarak Avrupa'nın dijital ekonomisini geliştirmek için veri korunması, sanal güvenlik, e-imza, ve yüksek hızda internete erişim alanlarında mevzuatın çıkartılması, (Halen Avrupa'da internet kullanıcılarının %35'i elektronik ortamda güvenliğin olmaması gerekçesiyle e-ticaret yapmamakta bu ise KOBİ'leri olumsuz etkilemektedir.)
-Avrupa ekonomisinin belkemiğini oluşturan ve Avrupa'da 87 Milyon kişiye iş sağlayan KOBİ'lere banka kredilerine daha kolay erişim, kamu ihalelerinde imkanlar ve AR-GE'ye ayrılan sermayenin arttırılmasının sağlanması gibi önlemlerin alınması,
-Şirketlere yeni iş imkanları yaratılarak büyümenin sağlanması için eski ve yeni pazarlarda ticari işbirliğine gidilmesi, (Örneğin ABD, Japonya,Kanada, Singapur)
-AB'nin Ortak Tarım Politikası alanında çalışmaların sürdürülmesi,
olarak belirlenmiştir.
İrlanda ekonomisi 2013 yılında % 0.2 oranında büyümüştür. İrlanda Maliye Bakanlığının tahminlerine göre büyümenin 2014 yılında % 2,1, 2015 yılında ise % 2,7 olarak gerçekleşmesi beklenmektedir. 2013 yılında büyümeyi yavaşlatan sebepler arasında ilaç patentlerinin sona ermesinin olumsuz etkileri ile azalan dış talebin etkisi bulunmaktadır. Öte yandan, 2011 yılında % 14,6 olan işsizlik oranı, 2013 yılında % 13,1 oranına düşmüştür. Emek piyasasındaki bu olumlu gelişmenin önümüzdeki dönemde de devam etmesi beklenmektedir.
Öte yandan, 2012 yılında %1,7 olan enflasyon oranı ise 2013 yılında %0,5 oranına düşmüştür.
İrlanda’nin 2012 yılında 91,7 milyar Avro olan ihracatı, 2013 yılında 86,9 milyar Avro’ya düşmüştür. 2012 yılında 49,2 milyar Avro olan ithalatı ise 2013 yılında 50,0 milyar Avro’ya yükselmiştir. Ülkenin genel ihracatındaki düşüşün nedenleri arasında 2013 yılında dış talebin az olması ve ilaç patentlerinin sona ermesi yer almaktadır.
İrlanda Hükümeti tarafından 07 Şubat 2013 tarihinde yapılan bir açıklamaya göre; 2010 yılında batan Anglo-Irish Bankası ile Irish Nationwide Building Soceity kuruluşlarına ait bonoların (promissory notes) borcu 10 yıllık dönem boyunca yıllık 3.1 Milyar € ödenmesi gerekirken, Avrupa Merkez Bankası ile varılan anlaşma sonucunda düşük faizli (yaklaşık %3) olarak 40 yıla yayılarak ödenmesi hususunda anlaşmaya varılması, ülke açısından 2013 yılı sonundan itibaren serbest piyasalara dönerek borçlanabilmesi için son derece önemli bir gelişme olmuştur.
09-18 Temmuz 2013 tarihleri arasında İrlanda AB/IMF Programının 11. gözden geçirilmesini başarıyla tamamlamıştır.
İrlanda’nın 7. kriz bütçesi olan 2014 Yılı Bütçesinin temel amacı İrlanda’nın 15 Aralık 2015 tarihinde AB/IMF/Avrupa Merkez Bankası Mali Programından çıkmasını sağlamak ve ekonomide yeniden firmaların büyümelerini teşvik edici önlemlere de yer vererek istihdam yaratmaktır.
2014 yılı Bütçe açıklamasında aşağıdaki hususlara ağırlık verildiği görülmektedir.
Bunlar:
-
Gelir Vergisi ile Katma Değer Vergisinde herhangi bir artışa gidilmemiştir.
-
Turizm sektöründeki düşük % 9 oranındaki KDV 2014 yılında da devam edecektir.
-
Diğer KDV’ler aynen korunmaktadır.
-
Havayolu şirketlerinin uçuş sayılarında artışa gidebilmelerini teminen Seyahat Vergisi (Air Travel Tax) oranı “0” a düşürülmüştür.
-
İrlanda %12.5 oranındaki düşük Kurumlar Vergisi uygulamasına devam edecektir.
-
2008 yılında başlayan ekonomik kriz sonucunda en çok etkilenen sektör olan müteahhitlik sektörüne yönelik olarak ev yenileme teşviği getirilmiştir.
(5,000 € - 30,000 €). Bu teşvik 2014 ve 2015 yıllarında gayrimenkullerinde yenileme yapan ev sahiplerine bir gelir vergisi teşviği olacaktır. Ev ile harcamanın yapılmasını müteakip 2 yılda ödenebilecektir. Bu teşvik evlere yönelik genişletme (extension), yenileme, tesisat, çerçeve değiştirme vb. harcamaları kapsamaktadır.
-
İrlanda bankalarının Hazine’ye her yıl 150 milyon € değerinde bir katkıda bulunmaları şartı gelmiştir.
-
2014 Yılı Bütçesinde getirilen “Kendi İşinizi Kurun” planı ile işsiz olup kendi işlerini kuran kişiler 2 yıl süre boyunca gelir vergisi ödemezler.
-
İşsizlere daha iyi hizmet sunmak için 9 Milyon € değerinde INTREO ofislerinin kurulması.
İrlanda 15 Aralık 2013 tarihinde AB/IMF/Avrupa Merkez Bankası Mali Yardım Programı’ndan herhangi bir ilave mali yardım almadan çıkmış ve mali piyasalara dönüş yapmıştır. Hükümet bunun için 25 Milyar €’luk ek bir bütçe ayırmıştır.
İrlanda’nın 15 Aralık 2013 tarihinde AB/IMF/Avrupa Merkez Bankası Mali Yardım Programı’ndan herhangi bir ilave mali yardım almadan çıkmasının ardından, ekonomisinin büyüme potansiyelini de dikkate alarak, Moody’s uluslararası kredi değerlendirme kuruluşu 17 Ocak 2014 tarihinde İrlanda’nın kredi notunu Ba1’den Baa3’e yükseltmiştir.
Öte yandan, İrlanda Hükümeti 17 Aralık 2013 tarihinde 2014-2020 yıllarını kapsayan “Orta Vadeli Ekonomik Planı”nı açıklamıştır. Bu “Orta Vadeli Ekonomik Planı”nın esas amacı:
-
Ekonomide yeni iş sahaları yaratmak,
-
Yeni iş sahaları yaratmak suretiyle gençlere ülkelerinde çalışma şansını vermek ve diğer ülkelere göçü engellemek,
-
Kamu maliyesini tümüyle istikrara kavuşturmak ve bankacılık sistemini tamamen etkin kılmak,
-
Fakirlikle mücadele etmek ve vatandaşların hakettiği kamu hizmetlerine ulaşmalarını sağlamak.
İrlanda Maliye Bakanlığı tarafından 15 Nisan 2014 tarihinde yayımlanan “İrlanda’nın İstikrar Programı”na göre, GSYİH’nin 2014 yılında %2,1 oranında 2015 yılında ise %2,7 oranında gerçekleşeceği öngörülmektedir. Öte yandan, istihdamın %2,2 oranında artış gösterek, 2014 senesinde işsizlik oranını %11,5’a düşürmesi beklenmektedir.
Ayrıca, 2013 yılında ABD, ÇHC, Japonya, Hindistan, İngiltere, Türkiye, Polonya, Almanya, Malezya, Singapur ve Çek Cumhuriyeti gibi ülkelere toplam 18 tane Bakanlar düzeyinde Ticaret Heyetleri gitmiş olup, bu heyetlerin sonucunda önemli iş bağlantıları yapılmıştır.
Dostları ilə paylaş: |