During the groundbreaking ceremony and

PRESIDENT RODRIGO ROA DUTERTE’S SPEECH

DURING THE GROUNDBREAKING CEREMONY AND

LAUNCHING OF AFP/PNP NEW HOUSING DESIGN AND MODALITIES—MADAYAW RESIDENCES

Bgy. Talomo, Davao City

May 19, 2017

Maayong hapon kaninyong tanan mga silingan. (applause) Kindly sit down. Thank you. Maupo po kayo. Salamat.

Our Secretary to the Cabinet, Leoncio Evasco; Marcelino Escalada, the General Manager of the National Housing Authority, last week he attempted to resign, eh, ang sabi niya, maraming intriga dito sa Housing Authority especially iyong one of the biggest budget sa gobyerno. Sabi niya, gusto niya magpalayo lang sa intriga. Sabi ko sa kaniya, “Why would you do that? If you are doing right and good and honestly, you stay there until you die”. (applause) Si ating police director si Ronald Dela Rosa, si ‘Bato’, kaila pa mong Bato? (applause) Wala gihapoy buhok, murag gaba na na, sigig ana. (laughter) Si Lieutenant General Rey Leonardo Guerrero, ang Chief of Staff, mo resign na ni siya karong Hunyo, unya siya maoy mo lingkod pagka-DILG Secretary. So balhin lang siya og departamento. [applause] Og akong mga kauban sa gobyerno; ug ang akong mga kaigsuunan.
Kada sulti nako, ginabuhatan ko nila og speech duha ra ka panig o, mahurot ko nig basa mga singko minuto, di gani kaabot singko, mga usag tunga, unya mobabay na ta. Pero wala mugawas ngari akong gustong ipasabot sa Filipino.
Ani man gud, kamo ba, wala mag kuwang ang goberyno sa programa. Gipabuhatan nako og balay ning mga pulis og ang militar kay pareho pud ninyo pobre pud tanan. Dili man ta datu, kinahanglan sila og tabang sa gobyerno para magkabalay. Ang pinakadakong suweldo nga makuha ana og kuwartang makoptan, ang retirement. Kana inig-retire nila dili pud na magasto pareho natong tanan kay di man ta datu.
Magsalig ta sa atong pensiyon og benepisyo para kita mabuhi og dugay-dugay, pampalit og medisina, pang-ospital. Mao nay atong kuan, og walay mutabang sa atong isig ka tao, sa tanan, ma-militar man, ma-pulis, ma-sibilyan, trabahante sa gobyerno kuwang gyud permi kay wala tay kuwarta, kay ang atong nasod hantod karon wala gyud mo saka.
Ang atong nasod mao ra og naa sa highway—sa Airport, ga sige lang dagan ana pa-take off pero wala gyud mo saka. Naigo lang mo mohana og saka pero wala pa gyud tungod sa daghang butang. Di na lang ko mangita, I will not put the blame on anybody. It’s about too late in the day to do that. But what we are really saying to you is, unless we make an extra human effort ani karong atong panginabuhi, dili gyud ta mo saka.
And that is why, gi-ingnan tamo na nga maoy akong unang gisaad. Ang akong tan-aw, mao man gyud dahilan, ang corruption sa gobyerno. Ang sunod ka ning krimen nga daghang di mo sulod ngare kay mahadlok kidnapon, putlag ulo, loglogon. Things that disturb the normal course of a country.
So sugdan nato ngari sa gobyerno gi-ingnan tamo nga dili ko og korapsyon, og kana daghan nako og gipapahawa hilom lang. I have advised about, assistant directors, directors, mga 92 na kabuok dili lang nako ginapa publiko kay magtanaw ako sa ilang resume, ilang mga return, makita ko ang mga anak nila, mga doktor na, mga abogado and so dili pod ko gusto mga pakauwawan sila, especially the children. Wala na nako, basta resign lang mo. Resign, resign. I even fired katong unang nabakante ka ron kay akong gi patalsik.
You know, I want everybody in government, taga-gobyerno gyud, to treat his position with respetong gamay ba. Mao bitaw nang wa ko mo sugot nga kanang mga miyembro sa Kabinete nako mo gamit og mga plate number nga ubos. Kay usually na ang cabinet members, sais; ang siyete mga Senador; otso, mga Congressman. Ingon ko, pasagdi lang na sila, basta in my time you are not allowed to use low numbered plates because elitista ra kaayo na, mura ba og lain mo sa ubang tawo, that you are special breed of Filipinos, wa man poy abilidad, kugdi magsipangawat ang mga (expletive).
Well, anyway, hasta ng paggamit sa kuan o, didto ko na piss off nga mulakaw from an ordinary citizen na mulakaw na, wala ganiy sungkod og dala, na you go out of places naka-siren, may daghang pang, kaning pulis napu kabuok. Kinsa bay mo patay nimong yawa.
So, mao tong nga— and for signing a contract that was really detrimental to— palit og bombero nga tag-18,000] ang usa ka truck, binuang na nga. And that’s outright stupidity to me. Ang akong gyud sang gi— naay akong 911, kita man mo. It has been there serving you for several years, state of the art, it will cost you about 6 million pero guwapo na. Magpalit ka og truck, 18 million adto pa sa Europe og maguba nang yawa. Maghuwat pa ko ug lima katuig pun-an ang spare parts? Those are the things, the crazy things that you should not do if you are in government.
Ako, I give them all the leeway, hindi ako nakikialam, totoo iyan, magtanong ka ng Congressman o Cabinet member, I have yet for the life of me mo tawag sa ila, naay pangayuon. Pasagdan nako sila. Pero ingon nako naa may job description, naa may program of work, sunda lang na, og di nimo na masunod pasensiya ka. Di na ta mag-istorya kamao ka man mo basa og English, abogado man gani mo.
Ang program of work is there to follow, follow it To a T. And then there’s your job description, you just do what are suppose you’re doing and we’re alright. Di ta ka kinahanglan tudloan diha. Mao bitaw gi panguha ko na sila kay may mga utok. Asa na si Pete, mao nay gusto nakong ibutang ngari. Kay ngano kadugay ingon ani, because of corruption. Kani untang mga sundalo og pulis dugay na ni but there is one caveat that I would like to announce, kaubang— puwede ba ninyo taasan ni gamay? Kaning building? Mga kuan, kay bahaonon gyud ni.
You know, everywhere when there’s a precipitation that’s really— kusog kaayo ang uwan, di gyud mabangbang, we cannot prevent flooding all over. That is one huge billions of pesos, nga dili nato na mabuhat karon because we need the money for immediate and urgent projects.
Pero kaning flooding, it would do you well. Og kamong magbuhat mo og balay one, two, three, four o five ba; i-elevate lang ninyo og gamay. Kay ang Davao, there areas in Davao like the one in front of Davao Light, kanang Redemptorist diha, og southern parts in Ponciano Reyes is below the sea level. We need to pump them out, ang water.
We have the great canal sa Roxas, but I have to rehabilitate the old one. I do not know who’s going to do that, I cannot be a politician anymore. After this, I’m finished. I hope that Inday would stay for a little while, and do the things which I have not been able to do.
Ang kuwarta man gud ang gi apas nato, og naa lay kuwarta sobra-sobra, then I could have improved much more than what I could have shown you in the years passed.
Well, anyway that is one of the things—karon, I have here, si Secretary of DILG na— naay, si Escalada mao ning gustong mo-resign, kay samukan siya. Ingon nako, “ah basta huwag ka lang maniwala diyan sa— huwag ka lang magnakaw, wala man problema iyan.”
Then I have Mr. Ramon Ang, sa San Miguel Beer, ug uban pang negosyo. Do you know why he is here? He contributed a counterpart of that, didto sa Los Amigos sa atbang. You know, katong akong unang gipalit for— intended for victims of fire. Siyempre, ‘pag nasunog iyan, ayaw na iyan sila pabalikin ng mga may-ari; and some of them are really like just dogs. They’re left at— ibutang lang sila bisan asa, sa dalan.
So, I decided to buy that piece of real property there, and it’s already full. And though it was intended for fire victims, I cannot just also turn away mga— maraming pumasok diyan na saying, “Mayor, wala talaga kaming bahay.” Eh maski wa masunugan, ah sige na lang, tutal Pilipino man.
The same rational or rationale if you may, na ginamit ko doon sa Kadamay. You know, may mga— ang Pilipino, inosente man gud na.
I mean basically, dili init og ulo ba. But kung masakayan iyan sila ng leader na rabble rouser. Mga NPA! Iyan ‘yan sila, mga rabble rouser, ngano man kamo, nagapuyo mo ngari? Kita na sila o dagko og balay, kamo probre dire. Those are the things that would— maimbiyerna iyong tao na iyong ginamit ko na lupa pati nilagyan ko ng bahay, tutal, ayaw man ninyo rin. This is greatly enhanced and improved thing.
Ako, huwag mo na akong bigyan niyan sa panahon ko na may masabi pa iyong tao. Iyong tubig, tubig, suga. So katong gi pang ilog, mga Kadamay sa Manila, gitawag nako ang ilang opisyal. Gi ingnan nako, ayaw na lang pugsa ninyo na kay kamo may armas, kanang mga sibilyan nangilog, mga Kadamay, wala.
Og mo adto ngadto, mo pugos mo og sulod, unya mag-initay mo og ulo, mapusilan pa ninyong sibilyan, daghan pa tag istorya makuha diha nga dautan nga kita pay— Tayo na iyong— ginagawa na natin ang lahat, eh tayo pa iyong kontrabida. Sabi ko, ibigay na lang ninyo iyan, tapos simultaneously, Zamboanga, Oriental, Bulacan, iyong sa— pati iyong sa Rangers, kasi may 1,000 rin sila, ganito rin.
Mabuti na lang iyan, so you can save the— ang ano ninyo, bayaran ninyo nang dahan-dahan. Pero ‘pag hindi, pagpunta ng collector doon sa inyong kuwarto, linisan mo lang iyong .45 mo o iyong M-16 mo. (laughter) Ana man lang, ana man lang na! Iyong kolektor mo adto na, “Sir, galinis man si captain sa iyang—” Ay ‘di huwag na lang, bakit pa tayo magpatayan sa (expletive), pera-pera lang naman iyan.
So ganoon ano, you will have an extra gratuity of— you can have loans, ‘di ba? In addition to cover the— inyong pagbayad sa balay. You’ll have the additional— that that money should be used by you.
So ngayon kung igawa mo ng isang unit sa kabit mo, sabi nga ‘ning mga pulis. (expletive) ang hilig kaayo og— Kada lima ka pulis, duha ana, duhay asawa (laughter). Ang tulu ray limpyo. Ayaw ninyong maniwala? I’ve been the mayor of this city for the last 23 years. Kada adto nakog patay nga pulis gilubong, ka nabaril o nasakit, may dalawa/tatlong pamilya talaga ang umiiyak.
Ewan ko lang kung yang si Bato, kinsa man ning ga siyagit diri? Mao nang kuan sir, kadtong hostess sa kuan, didto sa Claveria bitaw nga kuan. Mao na kay sige mag-parking anang— (expletive) mo, sige parking anang mga bar-bar diha. Sabi ko, ayaw ko kayong makita mag-parking, bantay kayo.
Wala akong ano, problema kay mangulitawo man gud mo. Tapos, magkabit-kabit ka pa, wala na. Pagka namatay, daghan ang mo siyagit. Ang— mabahin-bahin na hinoon ang— totoo, iyang pulis, eh tatay ko, gobernador dito noon.
Eh sanay talaga ako sa pulis, maniwala kayo. Pa-fingertips ko iyang— may mag-istorya-istorya sila maliit pa ko, makikinig ako. Nga tinuod gyud hantod karon. Nagkamaling— buti’t na lang si Bato kay—sabi ko, “Tama na iyang tatlo, (expletive).” (laughter) Isa dito, isa kay— dahil PNP naman— wala, mabait ito. So iyon ang gusto kong, I am— mas gusto ko iyong—
Ako, hindi ako nag-iintriga ha? I do not need to do that. I am already the President. I got a majority that’s really very comfortable to me, and I do not hanker for any ambition anymore because I cannot run again.
But nandito itong mga taga-Maynila, and every time I get to speak in public, sinasabi ko sa mga mayayaman na mga oligarchs dito sa Pilipinas, iyong kayamanan ninyo, nakuha ninyo halos libre sa gobyerno dahil kayo ay pamangkin, kapatid, pinsan, tapos yaman dito, pasa-pasa to the generations, to the detriment of the Filipino people, hear me out.
Iyong propiedad ng tao, ng gobyerno; sa panahon ko, isasauli ninyo. Return it to the government, at baka magamit ko pa. Iyong Mile Long Creek diyan sa Makati, which is occupied by the Inquirer and the Dunkin Donut, iyan ang may-ari ng Inquirer, you got that property for 25 years for a song. Then another 25 years as a sweetheart deal.
It ended several years ago, ang ginawa ninyo, mag-file ng kaso and ito namang mga korte, kayong sa judiciary, you better come to your senses. Kasi kayong mga taga mga judges, either nabibili kayo, o talagang bobo kayo, o kontra Pilipino kayo.
That property should have been returned to the government kasi kung isauli iyan, ipagbili ko iyan, bidding. At gawain kong bahay para sa tao, masiguro ninyo iyan. But return it to the people. Kaya’t kayong mga sa judiciary, you are so very easy just issuing TRO, Restraining Order.
If somebody wants to move, he goes to court, and I’m inclined to believe, nabibili kayo kasi TRO should not be given— what for?
Ito, may isang bidding: nanalo si A, talo si B. ‘Pag award na, tatakbo ito sa korte, mag-TRO; ang project, mahinto. Dahil itong (expletive) natalo, maghingi rin siya ng pera, “Bigyan mo na ako nang konting pera, okay na, i-withdraw ko na ito.” Dito sa Pilipinas, (expletive) gobyerno, lahat, pera-pera lang. Stop it!
Kayong mga huwes, it should be the last. Do not wait, kaya kong magpakulong. I will rot in prison but do not wait for the time na hindi na ako maniwala sa inyo. Because if you keep on hostaging, i-hostage ninyo iyang property ng gobyerno na magamit pa namin para sa tao, tapos you delay, delay and delay dahil sa pera, baka pagdating ng araw, hindi na ako maniwala sa inyo.
I will just say, “To hell with you.” At sasabihin ko sa mga tao, “Ito, punta kayo ng Maynila, property ninyo iyan, hinahawakan for 50 years and it’s about to repossessed again for another 50 years, kunin ninyo iyang propiedad ninyo Inyo iyan. Occupy the place, mamili kayo ng inyong lugar diyan.” Sasabihin ko sa tao iyan. Huwag kayong matakot ng aresto. Hindi kayo puwedeng arestuhin, kasi iyang lupa na aagawin ninyo, inyo iyan. Pinapatagal lang nitong mga korteng mga corrupt na justices, pati huwes.
Ako, hindi ako nagsasalita nang ganoon noon eh, abogado ako. I’ve always been courteous in my words in the past months, pero nagsasawa na ako. Sabi ko, maniwala ako sa inyo, ang administrasyon ko, walang magawa para sa tao.
Pagka ganoon, hindi ako papayag, either kayo ang babagsak o ako. Either way, komportable ako. I can rot in prison. I can go to prison. And as I’ve said, dito sa presidency ko, itataya ko ang buhay ko, ang honor ko, pati ang presidency mismo. (applause) Wala akong ano—either way, maalis ako, matanggal ako, makulong, okay lang. Huwag lang ninyong lulu-in ang taong bayan.
Inaano ninyo eh. Kayo iyong kung mag-publish, when you criticize government, kami, kung mag-editorial kayo, kami para nang— you picture us as if we are pinakamagnanakaw sa buong sa lahat mundo.
When as a matter of fact, kayo iyong sige na binababoy ninyo kami. Kung ano na lang itatapon ninyo sa newspaper, pati iyang ABS na iyan. Isa ka pang (expletive) mga mukhang pera. Tapos, kung mag-editorialize kayo, iyong mga komentaryo ninyo, kami ang masasama. Actually, kayo ang magnanakaw eh.
Gabby Lopez, I paid ABS-CBN two million eight hundred. I was only able to gather money during the last weeks of my candidacy, noong tumaas na ang rating ko, because historically: 3-4, 3-4, 3-4 lang ako. Then, suddenly, two weeks, nag-akyat ako ng 36%.
Dumating na iyong pera, nagmakaawa ako sa inyo kasi wala akong pera, wala akong historical propaganda sa TV, sabi ko, “Puwede ba ito, isingit ninyo?” Tinanggap ninyo iyong pera ko, you never bothered to show my propaganda. Pagkatapos ng eleksyon, kinalimutan na ninyo, hindi naman ninyo sinauli iyong pera. You did it to me, kay Romulo, kay Cayetano, kay Chiz Escudero at marami pa.
Ngayong franchise ninyo, kumpiyansa kayo because ang franchise is renewable this year. If you are in operation for 25 years, maganda ang record mo, no need for another franchise. But I’m telling you now, I will be filing charges of multiple syndicated estafa. Ka-walanghiya ninyo, mga baga mo og nawong, ang kakapal ng mukha, (expletive) kayo! Letse, kayo iyong mayayaman, kami pa iyong mga pobreng pulitiko ang sasalsalin ninyo. Sabi ko, huminto kayong mga mayayaman sa Davao.
Kayo ba, mga lolo ninyo, saan nila kinuha ang pera nila noong binili nila iyong mga ano ninyo? They got it from government. They never used their own money, historically, iyong mga lolo ninyo, nag-acquire niyang mga ano ninyo.
They borrowed money because they had influence at that time, and they could borrow thousands of pesos at that time. Hindi iyong sabihin ninyo, ang puwis ng— pawis ninyo?
Iyan ang totoo diyan. You trace the history of your wealth, and you would see that all were borrowed money from the government. Kasi iyong pera doon sa bangko, pera ng tao iyon. Mabuti nang magklaru-klaro ta ba. You might want to— press freedom. Press freedom, kayo iyong number one na magnanakaw, ayaw ninyong isauli iyong propiedad— press freedom?
Kami, how about our freedom? We have our freedom of expression, to express our anger, and that is also my constitutional right. You, you’re a bullshit. You, mukha kayong pera. Kakapal ng mukha ninyo, kayong taga-media. You want to know my sentiments? (expletive) you.
Salamat.
* * *