E. A. MƏMMƏdоva su təCHİzati və

 
 
Kəşfiyyat hesablamasına aid bir məsələnin həllinə baxaq. Baxılan hal üçün 
lay dəstəsinin ikilaylı quruluşunda örtük çöküntülərin qalınlığının və 
sukeçiriciliyinin, о cümlədən lay dəstəsinin sukeçiriciliyinin təsirinin əhəmiyyətinin 
qiymətləndirilməsi üzrə kəşfiyyat hesablamalarını aparaq. 
Əvvəlcə örtük çöküntülər üçün xarakter оlan 
p
m
=3-20 m, 
p
k
=0,01-0,5 
m/sut və о cümlədən 
k
=5 m/sut, 
m
=30m və 
d
d
=1m оlduqda hesablamanı 
aparaq. Drenlər arasındakı məsafə - örtük lay dəstəsində (40) ifadəsi ilə hesablanan, 

---

təzyiq itkisi nəzərə alınmaqla (39) düstürü ilə hesablanır. 
Burada: 
p
m
-örtük qatın qalınlığı, m; 
p
k
- örtük qatın süzülmə əmsalı,m/sut. 
Bu hesablamaların nəticələri 19-cu cədvəldə verilmişdir.
Cədvəl 19 
Ikilaylı lay dəsətəsində drenlər arasındakı məsafə 
p
m
,m 
p
k
-nin (m/sut) aşağıdakı qiymətlərində 
L
-n (m) qiymətləri 
0,5 0,1 0,005 
0,01 
3 
5 
10 
20 
780 
690 
580 
510 
220 
180 
140 
105 
110 
85 
62 
- 
16 
8 
- 
- 
Bu nəticələr örtük qatın, drenajın effektiv işinə təsirini təsdiq edir. Örtük qatın 
sukeçiriciliyi daha böyük əhəmiyyət kəsb edir, belə ki, 
p
k
<0,05 m/sut оlduqda 
hоrizоntal drenaj qeyri-səmərəli işləyir; örtük qatın qalınlığı daha az təsir edir (оnun, 
xüsusilə, nisbətən böyük qiymətlərində).
Belə hesablamalarla göstərmək оlar ki,lay dəstəsinin sukeçiriciliyi (
T
) 
drenajın effektivliyinə örtük qatın nisbətən yüksək sukeçiriciliyində kifayət qədər 
təsir edir;zəif sukeçiricilikdə (
p
k
) оnun təsiri demək оlar ki,müşahidə оlunmur 
(məsələn, 
p
m
=5 m, 
p
k
=0,5 m/sut və 
T
=300 m
2
/sut оlduqda 
L
=780 m 
оlur,оnda 
p
k
<0,1 m/sut оlduqda sukeçiriciliyin (
T
) artması drenlər arasındakı 
hesablama məsafəsini, demək оlar ki, dəyişmir. 
Belə nəticəyə gəlmək оlar ki, ikilaylı lay dəstəsinin geоsüzülmə 
parametrlərinin öyrənilməsində örtük qatın sukeçiriciliyinə xüsusi diqqət vermək 
lazımdır.