Een uitgave van de Heemkundekring m m. V de Gemeente Schijndel 2003

KEMPENEEUWSEL

Uit een erf genaamd Cempeneusel 1500 (PAS 417).

Afgeleid van de FN Kemps of van der Kemp of Kamp.

KEMPKES [zie ook Kampjes]

Op den Heuvel genoemt de Kempkens 1702 (RA 146 fol.41v); ter plaatse genoemt de Kempkens 1705 (RA 97 fol.30); de Kempkens 1757 (JW); een perceel teullant genaemt de Kempkens onder Borne twee lopense 1795 (RA 179); de Kampkes onder Borne 1816 (GA 141­); een perceel bouwland onder Borne genaamd de Kempkes of het Braakje bij de Schutsboom N.1828; de Kempkes N.1901; B 1538 - B 1543 (b, w: 1.48.50).

Kempkens of kampkens is het meervoud van de diminutiefvorm of verkleiningsvorm van kamp, ontleend aan het lat. campus. Met dit woord schijnt oorspronkelijk een afge­sloten, omheind stuk land aangeduid te zijn dat niet tot het gemeenschappelijke grondbezit behoorde (Plaatsnamenboek 96).
KEMPSEPAD

Kempsepad (vm); weg over A 916, A 918, A 919.

De pad die langs Tinus Kemps liep.(vm.1985)
KERK

Voorbij de Kerk 1382 (FS); ex domo prope templum 1524 (PAS 417); in die prochie van Schyndel by die prochiael Kercke 1599 (RA 59 fol.129v); een schoon en nieuw getimmerde huysinge met den hof onder het Lutteleijnde omtrent de Roomsche kerk andere einde aan Armefundatie 1783 (RA 356 z.f.); huysinge ende hoff geleegen nevens de Roomsche Catholieke Kerk 1804 (RA 183 fol.5); aan de Groote Kerk van Schijndel 1805 (RA 184 fol.2v); de RC Kerk 1832 D 199-200; achter de Kerk N.1900; E 1103 - E 1104 (hu, erf, tu: 10.14).

Bedoeld is de St.Servatiuskerk aan de Markt, waarvan de historie uitgebreid is beschreven in het boek “De Servatiuskerk te Schijndel” [verschenen in november 2000].
KERKAKKER

Land ter plaetse de Kerckeacker 1406 (BP 1184); land die Keircacker bij de Kerk 1426 (BP 1196); uit een wei nabij Hoeleycke en uit een akker genaamd de Kercacker 1507 (HH 133); bouwland onder den Borne metten gemeijn name genoemt den Kerckacke­ren of sPapenpat belent o.a. van den gemeijnen wech totten gemeijnen Broexendijc 1571 (CvB); uit den akker genaemt Kercacker 1620 (HH 146); in Pastoorstiende ene zijde den Kerckenacker 1656 (RA 78 fol.132); uit akker genaemt Kerckacker 1783 (HH 165); een perceel akkerland onder Elschot genaamd de Kerkenakker 2 lopensen 43 roeden N.1814.

Bezit van of benoeming naar de ligging bij de kerk. Aangezien het hier om een behoorlijk uitgebreid akkercomplex gaat dat doorliep tot aan de Pegstukken is de aanleiding tot deze benaming zeer zeker de ligging van het complex geweest. De middeleeuwse kerken lagen in Brabant meestal temidden van open akkercomplexen. Op sommige dorpen werd later het kerkgebouw verplaatst en bleef de (gemeente)toren eenzaam in de akkers achter. Historisch gezien is er geen aanleiding te veronderstellen dat de Schijndelse kerk ook verplaatst zou zijn geweest. Nader onderzoek vanuit veldnaamkundig standpunt toont aan dat de Servatiuskerk van meet af aan op de plaats heeft gestaan waar hij nu nog staat, nabij de Kluis. [zie artikelenserie van Henk Beijers in Schijndels Weekblad 1998 - 1999 'De Servatiuskerk in Middeleeuws Schijndel of het in 2000 verschenen boek over de Servatiuskerk'].

KERKBRAAK

Een stuck lants acht lopensen onder den Borne gemeynlick genoempt die Kerckbrake 1566 (RA 50 z.f.).

KERKEIND

Weijders van daer bij de weduwe van den Bogaert het Kerkeijnt langs ende zo tot aen de Pastorijehuysinge 1769 (RA 210 fol.83v).

Het gebied rondom de Kerk en de Kluis.

KERKENDIJK

In de Beemde – andere zijde den Kerckendijck 1696 (RA 143 fol.195v); in de Voorste Beemde ene zijde het Pastorylant ene einde eenen dijck toebehoorende de Kercke alhier 1710 (RA 98 fol.42); aan den Kerkendijk N.1836, 1842; E 1181 (w: 13.20); den Kerkdijk, Kerkendijk N.1865, 1884, 1900; E 947; E 1020, E 1022 - E 1023 (b, w: 61.90); E 1037 (b: 35.70); E 1041 (b: 55.10).

Een weg in de Helakkers die naar de Servatiuskerk leidde, toebehorend aan de kerk, zoals vermeld in de notitie uit 1710. Sommi­gen beweren dat de benaming ont­staan zou zijn in de retorsieperi­ode na de val van Den Bosch toen de Schijndelse bevolking ter kerke ging in de schuurkerk op de grens Veghel/Uden. De weg erheen noemde men de Kerkendijk. Dit lijkt een dubieuze verkla­ring, omdat we geen vroegere vermeldingen van de naam 'Kerkendijk' kennen.
KERKENHUIS

Huysinge met den hoff ende aengelagh groot ontrent een loopense aen de Straet tegenover het Kerckenhuys 1704 (RA 189 fol.44); een braecke teulants met sijne gerechtigheyt groot ontrent vijff loopense in de Straet – dit lot sal noch jaerlycx vande gemeynte trecken volgens contract van de gront daer het Kerckenhuys op staet vijff gulden hier uyt staet jaerlycx te vergelden seven stuyvers aende Vicarije alhier 1705 (RA 147 fol.26); een ackerken teulants daert Kerckenhuysken op gestaen heeft 1709 (RA 193 fol.18v); een perceel lants mit den houtwas int Lutteleynd waar is staande ’t Rooms Kerckenhuys tsamen groot anderhalf bosch loopense ene zijde den gemeene Kerkpad 1711 (RA 98 fol. 153); huys ende aengelagh lande houtwas ende geregtigheden ontrent derdalff loopense ontrent het Kerckenhuys in de Straet d’een sijde het Kerckenhuys ende Christiaen Cluytmans in erfmangelinge opgedragen ende overgegeven den Heer Daniel van Gemert Rooms Pastoor alhier 1718 (RA 99 fol.188); publieke verkoop van een nieuwt getimmert schoon en welgelegen Heerenhuys met een huysmanswooninge [ook nederhuysinge genoemd] stallinge hoff boomgaard aen malcanderen gelegen ter plaetse ontrent het Kerckenhuys 1722 (RA 200 fol.81); twee huysinge hoff ende aengelagh ontrent een loopense ondert Lutteleijnde ter plaetse ontrent het Kerckenhuys ene zijde seker Armhuyske aldaer 1727 (RA 152 fol.84v); onder het Lutteleijnde waer op is staende het Rooms Kerckenhuys ene zijde de gemeene Kerkpad, andere zijde de Heer Zilverster Idoleth, ene einde de gemeene straet andere einde Jennemarie Hendrick Vugts 1735 (RA 102 fol.14v); een huysinge en hoff alhier ter plaetse aen de Roomsche Kercke gelegen met den gront daer het Kerckenhuys op is staende 1735 (RA 102 fol.16); het Kerkenhuijs 1757 (JW).

Oud KERKENHUIS

Item een oude huysplaets met een braecke teulants daer bij gelegen met sijne houtwas rechten ende toebehoorten groot ontrent drij loopense onder d’Elschot genoemt het Oude Kerckenhuys ene zijde Hendrick Gijsberts van den Bogaert andere zijde de gemeynt 1695 (RA 233.3) en 1700 (RA 145 fol.131v); eene braeck teulants groot ontrent vier loopense onder d’Elschot genaemt het Ouden Kerckenhuys 1701 (RA 96 fol.116v); verkoop van een oude hoffstadt genoemt het Oude Kerckenhuys 1701 (RA 233 map 3); onder d’Elschot van outs genoemt het Out Kerckenhuys 1712 (RA 149 fol.26); een huysinge schoppe secreet en hoff in sijne heggen gelegen soo groot ende cleijn deselve huysinge schop ende hoff aen des comparants (Simon Jansse van der Haigen) groote huysinge en lande gestaen ende gelegen onder het Lutteleijnd etegenover den Ouden Kerckenhuyse aldaer rontsomme in ende aen des comparants groote huyse ende landerijen gestaen ende gelegen is, in voegen ende manieren dat deselve huysinge schop ende hoff bij de Heer Gaspar Molensteen gewesen Rooms Pastoor bewoont ende gebruyckt is geweest 1734 (RA 101 239); drie loopense gronde onder d’Elschot genoemt het Oude Kerckenhuys andere eynde de Straet en Heijde – hier uyt te gelden twee gulden vijf stuyvers aan de Armen, een gulden acht stuyvers aan de rentmeester van het Groot Bagijnhoff in Den Bosch, vier stuyvers tien penningen aen de heren van Helmond en nog eens 8 penningen aan de Heren van Helmond 1745 (RA 156 fol.93); in Elschot juxta Mullenheijde nu een braeck teullants met sijn hautwassen en voorpootingen groot 3 loopense onder Elschot genaemt het Oudt Kercken huijs 1783 (HH).

De eerste schuurkerk die in de retorsieperiode door de katholieken werd gebruikt, omdat de St.Servatiuskerk in handen was van de protes­tanten. De tweede schuurkerk werd gebouwd op het huidige terrein van de Zusters van Schijndel aan de Pastoor van Erpstraat, toentertijd Lochtenburg genoemd.