Een uitgave van de Heemkundekring m m. V de Gemeente Schijndel 2003

BALKEMANSBROEK

Op Veerdonck naest Balkemansbroeck 1425 (FS).

Benoeming naar een PN. Men moet hier rekening houden met een mogelijke leesfout, omdat ook Batemansbroek bekend is.

BALLEKOMSESTEEG zie: Berlicumsesteeg

Ballekomschesteeg 1779 (Tiendarchief).

De benaming kan verband houden met de dialectische uitspraak van Berlicum > Ballekom of verwijst naar de familienaam van Ballekom.

BALTUSSENDRIES

Baltussendries (vm) E 2123 (he).

Eigendom (geweest) van Balthasar van der Sangen. De familie van der Sangen werd in de volksmond ook wel "D’n Baltus" genoemd. Ontgon­nen in 1841.
BANHEKKEN

Den weg van den Meildoorn naar het Banhek 1868 (NAA 411); Banhekken 1888 (NA) B906-910 (b;1.19.70), 905 (b;-.39.80).

Einde van een rechtsgebied. Het perceel is gelegen op de gemeen­te­grens met Den Dungen en Berlicum.
BARIS(KE)

Een campken hoijlants ondert Wijbosch gemeynlicken genoemt het Baeryxken ene zijde de Hoochweij andere zijde de reviere van der Aa andere einde den Crommenbeemt 1653 (RA 77 fol.6v); eenen camp hoijlant onder d’Elschot aen de Aa genoemt het Barisken e.z. den Crommen Beemt 1712 (RA 149 fol.5); Baris 1863 (NA) E 39 (w;-.30.80).

Afgeleid van de PN of het patroniem Barens (dubieus).

BARBARASAKKER

In de Hulsebraeck e.z. den Barbarenacker 1702 (RA 146 fol.43v); in de Hulsebraeck genoemt den Bergacker a.z. den Barbarenacker 1692 (RA 94 fol.20).

Vermoedelijk vernoemd naar het Barbaragilde die deze akker in eigendom had.

BARBARA WIJNANTSHEIKAMP

Achter Barbara Wijnantsheijcamp int Hermalen 1582 (Prinsen bloc 10 fol.4).

Afgeleid van een PN.
BARRIERE

Barriëre 1852 (NA) B 855, 858 (b,he,og,s;1.59.20).

Op de gemeentelijke grindweg naar Heeswijk rich­ting Zuid-Willemsvaart is tot 1874 tolgeld geheven. (APB inv.nr. 8561)
BARSEN

De Barssen langs de Grootdonck teijnde den Ouden Acker 1713 (RA 194 fol.11).

BARTRADENSTUK

Aent Lutteleijnde land genaemt Bart Raden stuc 1422 (BP 1193).

Afleiding van de PN Raden, waarschijnlijk afgeleid van de veel voorkomende familienaam Radenmakers. [dubieus!]
BASELAARSBRAAK

Erfenisse genoemt de Baselaersbraecke 1590 (RA 56 fol.31); de Baselaarsebraak 1757 (J.W.); huis bestaande in ene landmanswoning koestal schuur dorsvloer schop hof boomgaard en aangelegen bouw en weilanden onder Borne genaemt de Bazelaarschebraak 1824 (NA 7179/1854).

Benoeming naar de (gewezen) eigendommen van het te 's-Herto­genbosch gevestigde klooster van de Wilhelmieten op de Basel­donk, die weer hun naam kan hebben ontleend aan de bekrachti­ging van de Orde in 1435 door het Concilie van Bazel. (Katho­lieke encyclopaedie 1938, blz. 222)
Kleine BASELAARSBRAAK

Een perceel bouwland.onder Elschot genaemd de Kleine Bazelaarschebraak 1825 (NA 7180/1960).

BASELAARSHOEF

De laet van den Baseldonck 1513 (RANB no.1 inv.nr.177); op seeckere hoeffve opten Boschwech genoemt de Roijpoordt toebehoirende den Convente van de Baselaers 1647 (NvdH 12 fol.129); Baselaershoeffve genoempt de Roijpoordt 1647 (NvdH 12 fol.129); Lambert Janssen pachter van de hoeve eertijts behoort hebbende den Convente van Baselars opten Bosweg ebde gemeynlicken genoemt de Baselaershoeve 1664 (RA 90 z.f.); seeker ‘slantshoeve gehoorende den Convent van de Baselaars 1709 (RA 131 fol.80v); Baselaarshoef 1757 (J.W.); onder den gehugte Borne in de Baselaarssehoeff 1768 (RA 166 fol.104); de kinderen van Adriaan Voets bezitten 5/6 parten in 1/6 part van de goederen en landerijen genaamt de Baselaarsehoeve aan den Boschweg groot voor dit part zes loopense en transporteren dit aan Antony Adriaan Voets, lasten: 45 gulden jaarlijks aan de rentmeester der geestelijke goederen in de Meijerij van Den Bosch 1806 (RA 137 fol.72v); Baselaarshoef onder Weidonk 1816 (GA 141 507b/2773); 6 percelen bouwland onder Borne in de Weidonk genaemd de Bazelaarsche hoeve 1823 (NA 7178/1819); Baselaarshoef 1835, 1838, 1880 (NA) B 1260-1269, 1271-1274 (b,og;1.43.40), 1866-1869, 1871-1874 (b,og;1.43.40), 1886-1889 (b;-.44.2).

BASELAARSSTEEG

Een heiveld onder Schijndel en Berlicum in het Liessent aen de Baselaerssteeg 1766 (RA 134 fol.315).

Vernoemd naar de Baselaars, vermoedelijk in dit geval de steeg die leidde naar de Baselaarshoef aan de Boschweg.

BASELAARSWEI

Tegenover de Olymolen e.z. de Baselaarsweij 1806 (RA 183 fol. 164).
BASTIAANKAMPKE

De koning, vaandrig en dekens van de schutterij van St.Bastiaan verkopen na twee voorgaande publicaties éen partije opgaande eijkeboomen seer bequaam tot timmerhout staande alhier in het campke genaamt Bastiaanscampke 1750 (RA 239 map 2).

De kamp die aan het gilde van Sint Sebastiaan toebehoort.

BASTIAAN ZEGERSAKKER

Onder Schijndel in de Broekstraat vier ende halff loopense ackerlants genoemt Bastiaen Zegersacker 1694 (RA 132 fol.40v).

Afgeleid van een PN.
BATENBURGSEBROEK

Land die Zeepsche hoeve in Bathenborchsche Broeck in Eijlde 1489 (BP 1258).

Mogelijk vernoemd naar de heer van Batenburg, die eigendommen had liggen in het nabijgelegen Den Dungen. (Camps - 922)
BATENMANSBROEK

Veerdonc bij de gemeijnt Batenmansbroec 1408 (BP 1185).

Batenman betekent o.a. geldgaarder. Bate is voordeel, nut. (Van Wijk - 27) Ook kan gedacht worden aan de PN Batenman of de FN Baten, waaraan het suffix ‘man’ wordt toegevoegd om een perceel land aan te duiden.
BAUSEMKUIL

Bausemkoul (vm) B 2137 (b;-.47.40).

Heeft in het Schijndelse dialect de betekenis van plukselkuil.

Een andere betekenis zou zijn een deegtrog, waarin met blote voeten het deeg werd gekneed. Het woord 'bausum'zou bekend zijn onder "prut van de brouwer". Bausem en buissel zijn identiek.
BEEK

Broekland in de parochie Gemonde in 't gericht van Scijnle bij die Beecke en strekkende tot Veerdonc 1406 (BP 1184); een stuckken gebrooken hey groot een quart gelegen op te Beeck 1662 (RvS - 26); klein huisje met een perceel teel – en heiland onder de Broekstraat genaemd de Beek 1811 (NA 7167/141); Beek 1832 1834, 1849, 1870, 1875, 1882, 1890, 1893, (kad) (NA) V.- C 798-802 (b;1.13.70), 824 (he;-.94.-), 877 (og;1.14.20), 969-970 (b;-.38.60), 1043-1044 (b;-.80.80), 1130-1133 (b,w;1.20.70), 1134-1136 + 1139-1141 (b,w;1.20.30), 1163-1172, 1178 (w,b,og;2.39.60), 1275-1276 (b,og;1.09.30).

Benoeming naar de nabijgelegen beek, die de grens vormt met Sint-Oedenrode. Behalve de benaming als waterloop, is het ook wel gebruikelijk, dat het aanliggende gebied dezelfde naam draagt. (Van Loon - 35) Het mnl. beke, uit germ. * baki en waar­schijn­lijk ook het Ierse buar "flux diarrhoea"; bual "strom­end water". (van Wijk - 39)
Achterste BEEK

Achterste Beek 1895, 1897 (NA) C 1175-1179 (w,og,s;-.87.11), 1206-1207 (b;-.46.60).

Akkers (met de naam beek), die het verst verwijderd liggen ten opzichte van de weg.
Grote BEEK

Groote Beek 1858 (NA) C 147 (b;-.81.60).

Een lang smal perceel, waarschijnlijk groot genoemd, omdat het met de lange zijde belendt aan een groot stuk beek (water­loop).
Hoge BEEK

Onder Hermalen op die Hoghe Beeck 1456 (BP 1226); land onder Lutteleyndt op die Hoeghe Beecke 1536 (CvB 516); Hooge Beek 1893 (NA) F 869 (b;-.88.-).

Gebied in de Roderheide dat hoger gelegen was.