EğİTİCİ EĞİTİMİ EĞİTİm becerileri kurs kitapçIĞI

GİRİŞ
Geniş anlamıyla eğitim, insanların yaşamlarını kolaylaştırıp, mutlu bireyler halinde yaşamalarını sağlamaları için gerekli davranışları edinme sürecidir. Bu amaçla, öğrenme ile kazanılan birikimler, alışılmış davranışlar haline gelirse, süreklilik kazanırlar.
Eğitimin bir tanımı da ortamı değiştirmektir. İstenen durum için ortam uygun olunca insan da kolaylıkla değişebilir. Eğitim için özel bir sorumluluk duyulduğunda, amaçlanan davranış değişikliğinin sağlanamaması çoğu kez öğrenicilerle eğitimciler arasında uygun bir iletişim yolu bulunamamış olmasına bağlıdır. Bireylerin öğrenme ortamındaki yaklaşımları büyük çeşitlilik gösterir. Bir birey için geçerli olan öğrenme yolu diğeri için aynı derecede yararlı olmayabilir. Eğitimciler de kimi zaman uygun yöntemler kullanmayabilirler. Uygulanan bir eğitim tekniğinin hedeflenen durum için işe yarayıp yaramadığını en iyi eğitimci kendisi farketmelidir. Eğitim becerilerinin geliştirilmesinde eğitimciler için yararı olabilecek bir öneri “Kendi hatanızı siz yapın” sözleriyle ifade edilebilecek olan sürekli olarak kendini değerlendirme çabası içinde olmadır.
Yüksek öğrenimde eğitim verilecek grup, meslek yaşamına atılmış ya da atılmak üzere olan erişkinlerden oluşmaktadır. Ayrıca erişkinler çocuklardan daha zor öğrenirler. Bu nedenle eğitimcilerin çocukluk çağındaki eğitim yaklaşımlarından farklı bir eğitim yaklaşımı benimsemeleri ve kullanmaları uygun olacaktır.
Erişkinler belli koşullarda daha iyi öğrenirler Andragoji erişkinlerin durumuna uygun öğrenme için kullanılan bir terimdir. İlk kez Avrupa’da eğitim felsefesinin bir parçası olarak kullanılmış, ancak Amerika’lı eğitici Malcolm Knowles tarafından tanıtılarak kabul görmüş ve yaygınlaştırılmıştır. Andragojik eğitimin temel ilkesi, bireylerin kendi gereksinimlerini algılayabilecekleri ve bu gereksinimleri karşılamak üzere öğrenme için çaba göstererek kendi kendilerine öğrenebilecekleridir. Bu yaklaşıma göre erişkin eğitiminin ilkeleri ve çocuklar için geçerli olan eğitim yaklaşımı Pedagoji ile erişkin eğitimi yaklaşımı Andragoji arasındaki farklılıklar aşağıda tablo halinde özetlenmiştir.

ERİŞKİN EĞİTİMİNİN İLKELERİ

ERİŞKİNLER EN İYİ

• 
  Kendileri yönlendirdiklerinde
  

Kendi gereksinimlerini bildiklerinden öğrenmelerinin sorumluluğunu taşıyabilirler.

• 
  Gereksinimi hemen karşılayacaksa
  

Öğrenme için en yüksek motivasyon, öğrenilenin gereksinimi hemen karşılayacağı durumlarda olur.

• 
  Kendi katılımlarıyla
  

Öğrenme sürecinde katılım pasif değil aktiftir.

• 
  Deneyimlerine dayanarak
  

En etkili öğrenme deneyim paylaşımıyla olur. Öğreniciler birbirinden, eğitici eğitilenlerden sıklıkla birşeyle öğrenir.

• 
  Yansıtırlarsa
  

Belli bir deneyime dayanan maksimum öğrenme, öğrenilen yansıtılırsa, tartışılırsa, bir sonuca bağlanır ve ilerideki uygulamalara yarayacak şekilde özümlenirse olur.

• 
  Geribildirim yapılırsa
  

Etkili öğrenme düzeltici ama destekleyici geribildirime dayanır.

• 
  Saygı gösterildiğinde
  

Eğitici ve öğrenici arasında karşılıklı saygı ve güven öğrenme sürecine yardım eder.

• 
  Güven içindeyse
  

Mutlu, gergin olmayan kişi; korkan, utanan ya da kızgın olanlardan daha kolay öğrenir.

• 
  Çevresi rahatsa
  

Aç, yorgun, üşüyen, hasta olan ya da başka bir fiziksel sorunu olan kişi etkin bir şekilde öğrenemez.
ÖĞRENİRLER.


PEDAGOJİ İLE ANDRAGOJİNİN FARKLILIKLARI

PEDAGOJİ	ANDRAGOJİ (erişkin-örgün değil)
ÖĞRENCİNİN ROLÜ Talimatları izler Pasif alıcıdır Bilgiyi kabul eder Öğrenmede sorumluluğu azdır	Deneyimlerine dayanarak fikirlerini sunar Bağıntı kurar Aktif katılır Öğrenmeden sorumludur
ÖĞRENME İÇİN MOTİVASYON Dıştan gelir;Toplum zoru (aile, din, gelenek, vs.) Öğrenici hemen yararını görmez	İçten gelir Öğrenici hemen uygulayabilir
İÇERİK SEÇİMİ Öğretmenin kontrolünde Öğrenicinin seçiminin önemi yok ya da az	Öğrenici tarafından işiyle ya da yaşamıyla ilgili problemler olarak ifade edilir.
YÖNTEM Bilgi ve durumları öğrenme	Bilgi ve deneyimleri paylaşma, oluşturma

ERİŞKİN EĞİTİMİ

KISSADAN HİSSE Eğitim bilgi edindirme yanı sıra, beceri ve tutum kazandırma amacıyla düzenlenen bir süreçtir. Öğrenme sonucunda çoğu kez bir değişim ortaya çıkar. Erişkinler en iyi, gereksinimleri hemen karşılanacaksa, kendileri katılırlarsa, deneyimlerine dayanarak, saygı gösterildiğinde, geribildirim yapılırsa, güvenli ve rahat bir çevre sağlanırsa, öğrenirler. Erişkinlerle çalışan eğitimciler, erişkin eğitiminin ilkelerini benimsemeli ve bu ilkeleri uygulamak için çaba sarfetmelidir

ÖĞRENME BİÇİMLERİ

AMAÇ	Değişik öğrenme biçimleri olduğunu ayırdederek eğitimde bireysel farkların önemini kavrayabilmek
ÖĞRENİM HEDEFLERİ	Bu oturum sonunda katılımcılar Değişik öğrenme biçimlerine göre, eğitici ve öğrencinin hangi rol ve sorumlulukları taşıdıklarını sayabilmeli, Değişik öğrenme biçimlerinin hangi durumlarda kullanılabileceğini söyleyebilmeli, Deneyime dayalı öğrenme döngüsünün evrelerini tanımlayabilmeli

GİRİŞ

Öğrenme, hedeflenen bilgi, beceri ya da tutumun bir birey ya da topluluk tarafından kazanılmasıdır. Öğrenme sonunda bireyin davranışının hedef doğrultusunda değişmesi gerekir. Davranışı değiştiremeyen bir eğitim işe yaramayacak, işlevsel olmayacaktır.

Bireylerin öğrenmeleri eğitmenler aracılığıyla kolaylaştırılır.
Bireylerin öğrenme biçimleri biribirinden farklıdır. Bu farklılıkları önceden belirlemek eğitmen ve öğrenciye kolaylık sağlar. Bu amaçla geliştirilen envanterlerle bireylerin öğrenme biçimlerinin farklıllıkları belirlenebilir.
Değişik öğrenme biçimlerinde öğrenicinin rolü, gereksinimleri ve eğitimi kolaylaştırıcı eğitmenin rolü de farklılık gösterir. Her öğrenme biçiminde eğitim etkinliğine katılanlarla, eğitmenin sorumluluk payları da farklıdır.
Aşağıda, öğrenme biçimini belirlemek için geliştirilmiş bir envanter örneği ve bulgulara göre yorumlama yaklaşımı sunulmuştur. Farklı öğrenme biçimlerinde öğrenicinin rolü, öğrenicinin gereksinimleri ve eğitmenin davranışları “Envanter Yorum Tablosu”nda öğrenme biçimlerine göre katılımcının katkısı ve eğitmenin rolü arasındaki ilişki ise bir şema halindeözetlenmiştir.

ÖĞRENME BİÇİMLERİ ENVANTERİ

1. 
   LÜTFEN: Öğrenme biçimi tercihinizi belirlemek için en çok hoşunuza giden eğitim deneyimlerinizi anımsayarak aşağıdaki cümleleri okuyup, doğruluğuna katıldığınız cümleleri işaretleyin. Aynı fikirde olmadığınız cümleleri boş bırakın. Hepsini okuduktan sonra sizin için vazgeçemeyeceğiniz 10 fikrin numarasını daire içine alın.
   

... 1- Eğitimci konusunu katılımcılara sunmalıdır.

... 2- Eğitimci öğrenme sürecini katılımcılarla paylaşmalıdır.
... 3- Eğitimci eğitim programının tümünü kendisi planlamalıdır.
... 4- Katılımcılar birbirlerinin yaptıklarını, eğitimciden belli oranda etkilenerek ya da hiç

etkilenmeden eleştirilebilmelidir.

... 5- Eğitimci ve katılımcı, konu ile ilgili materyal geliştirme sorumluluğunu paylaşmalıdır.
... 6- Katılımcılar eğitimcinin sınırlı rehberliği ile kendilerini yönlendirip, konularını

çalışabilmelidir.

... 7- Eğitimcinin asıl rolü katılımcıları beraber çalışmaya devam, alternatif keşfetme ve

hedeflerine doğru ilerleme için cesaretlendirmektedir.

... 8- Eğitimci programı, planı ve organizasyonu hakkında detaylı bilgi vermelidir.
... 9- Katılımcılar hedeflerine ulaşmak için gerekirse programı değiştirme konusunda

desteklenmelidir.

... 10- Eğitimci eğitim materyalini kendisi seçmelidir.
... 11- Eğitimci katılımcıların fikirlerini, kendisi katılmasa bile kabul etmelidir.
... 12- Katılımcılar, eğitimci ile birlikte programı kendi gereksinimlerine uygun olacak

şekilde adapte etme sorumluluğunu paylaşabilmelidir.

... 13- Eğitimci konuyu katılımcılar kadar bilmez.
... 14- Programın başarısını değerlendirmek büyük ölçüde katılımcılara bırakılmalıdır.
... 15- Eğitimci programı şekillendirirken katılımcıların görüş ve gereksinimini dikkate

almalıdır.

... 16- Katılımcılar program süresinde kendi gelişimlerini değerlendirir.
... 17- Eğitimci her konu için ne kadar zaman ayıracağını katılımcıların belirlenmesine izin

verir.
... 18- Programın önemli bir kısmı eğitimcinin özenle hazırladığı ders ve uygulamalara

ayrılmalıdır.
... 19- Katılımcıların eğitimcinin fikirlerini tartışmaları beklenen bir eylemdir.
... 20- Katılımcılara programdan ne beklendiği net olarak söylenmelidir.
... 21- Eğitimcinin küçük grup tartışmalarında sınıfta durmasına gerek yoktur.

... 22- Tartışmaların ayrılan zamanı aşmaması kesinlikle sağlanmalıdır.

... 23- Eğitimci konuyu bilse de nadir olarak belirgin katkı yapmalıdır.
... 24- Eğitimci öğrenme işinin tüm sorumluluğunu taşımalıdır.
... 25- Program düzenlenirken katılımcıların yardımı istenmelidir.
... 26- Katılımcılar pekçok sorularına cevap veren eğitimcinin bilgisine güvenirler.
... 27- Programın başarısını eğitimci değerlendirmelidir.
... 28- Katılımcılar programda yer alması gereken konu ve olayları belirlemelidir. Soruların

cevaplarını kendileri aramalıdırlar. Eğitimci yalnızca bu süreci kolaylaştırır.

... 29- Her katılımcı denetici ve eğitimcilerin görüşlerini alarak programın yararını

değerlendirmelidir ve oluşturduğu kararını korumalıdır.

... 30- Katılımcı programın yararlı olup olmadığına karar vermeli ve yararlanmayacağı bir

programı bırakabilmelidir.

2. 
   Soruların karşısına belirtilen harfleri yazın.
   

1. 
   A 11. B 21. C
   
2. 
   B 12. B 22. A
   
3. 
   A 13. C 23. C
   
4. 
   C 14. C 24. A
   
5. 
   B 15. B 25. B
   
6. 
   C 16. C 26. A
   
7. 
   B 17. C 27. A
   
8. 
   A 18. A 28. B
   
9. 
   C 19. B 29. B
   
10. 
    A 20. A 30. C
    

Kaç tane A, B ve C yazdınız?
TOPLAM: A: ......... B: ........ C: ........

ÖĞRENME ENVANTERİ YORUM TABLOSU

C. BAĞIMSIZ	Öğrencinin bilgili olduğu ve öğrenmeye kendisi devam etmek istediği durumlarda ya da yalnız çalışırken, başarılı bir deneyimi olup eğiticiden daha fazla uzmanlık alamayacağını hissettiği durumlarda olabilir.	kendini bilme deneme ön-yargısız destek	izin verme sorulursa geri bildirim kaynak sağlama danışmanlık dinleme irdeleme değerlendirme bilgiyi geçirme cesaretlendirme
B. İŞBİRLİĞİ İÇİNDE	Katılımcının biraz bilgisi ve fikri olan konularda olabilir. Bilgiyi paylaşmaktan hoşlanır ya da bilgiden kurtulmayı dener.	öngörü etkileşim uygulama gözlem katılım ikili çatışma ikili onama deneme	işbirliği sorgulama model geliştirme geri bildirim eşgüdüm değerlendirme yönlendirilme
A. BAĞIMLI	ÖĞRENİCİNİN ROLÜ Yeni bir konu, yabancıdil, vb. gibi katılımcının hiç bilgisi olmadığı ya da az bilgisi olduğu durumlar için geçerlidir	ÖĞRENCİNİN GEREKSİNİMLERİ kalıplaşmış bir sistem yönlendirilme dışarıdan güçlendirme cesaretlendirme otoritenin onaması	EĞİTİMCİNİN DAVRANIŞLARI ders anlatma demonstrasyon hakim olma kontrol etme sınama güçlendirme içeriği aktarma not verme materyal geliştirme

ÖĞRENME BİÇİMLERİNE GÖRE KATILIMCININ KATKISI VE EĞİTMENİN ROLÜ

Anlatıcı Otorite İşbirliği Yardımcı Kolaylaştırıcı

Eğitimci Katkısı Katılımcı Katkısı

Bağımlı İşbirliği içinde Bağımsız (Yönetilmeyen)

DENEYİME DAYALI ÖĞRENME
İnsanlar pek çok şeyi öğrenmedikleri halde deneyim kazanırlar. “Bir musibet bin nasihattan evladır” sözü bunu özetlemektedir. Ancak, deneyimler sonucu öğrenmenin gerçekleşmesi için, bir eğitimci aracılığıyla ya da kendiliğinden, belirli aşamalar yaşanır. Eğitimcilerin temel işlevi, bu aşamaları bilinçli olarak kullanarak, insanların deneyimlerle kazanacakları değişimleri uygulamaya hazır hale getirmektir. Özellikle erişkinler, kendi deneyimlerine dayanarak öğrenirler. Deneyime dayalı öğrenme, bir döngü halinde, deneyimleri gelecekte benzer durumlarda kullanmak amacıyla, yansıtarak ve bu deneyimlerden bir yorum oluşturarak öğrenmedir.

Öğrenilenlerin uygulanabilmesi için, öğrenicinin öğrenme döngüsü olarak tanımlanabilen DENEYİM (Yaşanılan), YANSITMA (İrdeleme, Düşünme), DENEYİMİ GENELLEME (Alınan dersler) ve UYGULAMA aşamalarının tümünü yaşaması gerekir.

DENEYİM

UYGULAMA YANSITMA

GENELLEME

Etkili bir öğrenme, birinci adımda yaşanan deneyimin ikinci adımda analiz edilerek, doğruların ilke haline getirilmesi, daha sonra da uygulanabilir halde gelmesi ile sağlanır. Bu adımlar deneyimleriyle öğrenen erişkinler için özel bir yer taşıyan evrelerdir. Tüm eğitim teknikleri bu bakış açısıyla, döngü tamamlanacak şekilde uygulanabilir.
Eğitim ortamında yaşatılacak bir deneyim (bir senaryoyu oynama, beklenmedik bir durum oluşturma, yaşanmış bir olayın paylaşılması, bir film gösterimi ya da bir alan gezisi) düşünme ve yansıtmayı başlatacak deneyim olarak kullanılabilir. Eğitici, neler yaşandığının anlaşılması için ikinci aşamada sorular sorarak düşünceleri, tepkilerin açığa çıkmasını sağlamalıdır. Bu aşamada herkes hislerini paylaşır, diğerinin düşüncelerini ve bilgilerini dinler. Yanlışlar, istenmeyen durumlar varsa bunlar belirlenir. Deneyimin grup tarafından irdelenmesi sonucu deneyimden öğrenilenler genellenir ve katılımlı olarak kuralların çıkarılması sağlanır. Son aşama, oluşturulan kuralların çeşitli durumlarda nasıl yaşama geçirilip uygulamaya konacağını düşünme ve uygulamadır. Bu aşama tasarım halinde de kalabilir. Her uygulama yeni bir deneyim olarak, geribildirimlerle irdelendiğinde yeni bir öğrenme döngüsü yaşanarak öğrenme pekişir.
Deneyime dayalı öğrenme süreci tutum geliştirme ve bilgilerin uygulamaya dönük kalıcılığını sağlama açısından özellikle değerlidir.