EğİTİm ders notlari ismail can yunus Şengöz e. Vergi Başmüfettişi

5. KAMU YÖNETİMİNDE PROTOKOL KURALLARINA

UYMAMANIN MÜEYYİDELERİ

Genel olarak insani davranış ve nezaket kurallarına uymamanın müeyyidesi kişisel olup, yasal bir müeyyidesi bulunmamaktadır. Ancak, kamu yönetiminde protokol kurallarına uymamanın bazı müeyyideleri bulunmaktadır.

5.1.Disiplin Suçu

Protokol kuralları ile de yakından ilgili olan ve uyulmama halinde çeşitli müeyyideler gerektiren düzenlemelere 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125’inci maddesine yer verilmiştir. Anılan maddede protokol kuralları ile de bağlantılı hükümler şunlardır:

Memura, görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesi olan uyarma cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:
-Devlet memuru vakarına yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak(DMK Md.125/A-e).

-Belirlenen kılık ve kıyafet hükümlerine aykırı davranmak(DMK Md.125/A-g).

Memura, görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesi olan, kınama cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:
-Görev sırasında amire hal ve hareketi ile saygısız davranmak (DMK Md.125/B-c).

-Hizmet dışında Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak(DMK Md.125/B-d)

-İş arkadaşlarına, maiyetindeki personele ve iş sahiplerine kötü muamelede bulunmak(DMK Md.125/B-g).

-İş arkadaşlarına ve iş sahiplerine söz veya hareketle sataşmak (DMK Md.125/B-h).

-Görev mahallinde genel ahlak ve edep dışı davranışlarda bulunmak ve bu tür yazı yazmak, işaret, resim ve benzeri şekiller çizmek ve yapmak (DMK Md.125/B-ı).

Memurun, brüt aylığından 1/30 - 1/8 arasında kesinti yapılması olan aylıktan kesme cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:

-Görevle ilgili konularda yükümlü olduğu kişilere yalan ve yanlış beyanda bulunmak ((DMK Md.125/C-d).

-Görev sırasında amirine sözle saygısızlık etmek (DMK Md.125/C-e).

-Hizmet içinde Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak (DMK Md.125/C-ı).
Fiilin ağırlık derecesine göre memurun, bulunduğu kademede ilerlemesinin 1 - 3 yıl durdurulması olan kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:
-Göreve sarhoş gelmek, görev yerinde alkollü içki içmek (DMK Md.125/D-a).

-Amirine veya maiyetindekilere karşı küçük düşürücü veya aşağılayıcı fiil ve hareketler yapmak (DMK Md.125/D-d).

-Amirine, maiyetindekilere, iş arkadaşları veya iş sahiplerine hakarette bulunmak veya bunları tehdit etmek (DMK Md.125/D-1).

-Diplomatik statüsünden yararlanmak suretiyle yurt dışında, haklı bir sebep göstermeksizin ödeme kabiliyetinin üstünde borçlanmak ve borçlarını ödemedeki tutum ve davranışlarıyla Devlet itibarını zedelemek veya zorunlu bir sebebe dayanmaksızın borcunu ödemeden yurda dönmek (DMK Md.125/D-m).

Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:
-Amirine ve maiyetindekilere fiili tecavüzde bulunmak (DMK Md.125/E-f).

-Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak (DMK Md.125/E-g).

-Yurt dışında Devletin itibarını düşürecek veya görev haysiyetini zedeleyecek tutum ve davranışlarda bulunmak (DMK Md.125/E-j).

5.2.Başka Görevlerde Değerlendirme

Protokol kurallarına uymayanlar, üstün anlayışına bağlı olarak, başka bir görevde değerlendirilmezler.

6. VERGİ MÜFETTİŞLERİ MESLEKİ PROTOKOL KURALLARI

6.1. MESLEKİ PROTOKOL KURALLARI

Üstat veya üstad (Farsça üstad); belli bir bilimde veya sanatta söz sahibi olan kimsedir.

“Reis, hoca” anlamlarında bir bilimin veya sanatın ustası olan kimseye hitap ederken kullanılan bir saygı ve hitap ifadesidir.
Farsça “üstad” hitap şekli Arapça’da “üstaz” dır. Farsça’daki “üstadî” yani üstatlık Arapça’da “Üstaziyet” dir.
Tarihte Memluklularda Memluk Sultanlarının özel işlerine bakan görevlilere “Ütad-üd-dar” denilirdi.
Vergi Müfettişlerinde kıdem esası geçerlidir.
Kıdem (Arapça); bir işte rütbece eski olmadır. Başlangıcı olmayacak derecede eskilik anlamına gelir. Kıdemli; bir işte tecrübe sahibi ve eski olan kimsedir. Kıdemsiz; kıdemi olmayan, bir işte yeni olan kimsedir.
Vergi Müfettişlerinde her bir promosyona mensup Vergi Müfettişi kendisinden kıdemli Vergi Müfettişine “Sayın Üstadım” şeklinde hitap eder.

Promosyon; Fransızca promotion (ilerleme, yükselme; artırma, çoğaltma) anlamına gelir. Kıdem esasına dayanan mesleklerde mesleğe ilk girişte mesleğe katılan kişilerin oluşturduğu gruptur. Ayrıca, işletmelerin özellikle gazete işletmelerinin satışlarını artırmak üzere başvurdukları armağan kampanyaları için de kullanılmaktadır.

Diğer taraftan “üstad” masonlukta “3.derece” mason anlamına gelir. “Üstadı Azam”, masonlukta mason localarının başkanlarının unvanıdır.“Büyük üstad” masonlukta Türkiye büyük locasının başkanının unvanıdır.

Bu nedenle, Vergi Müfettişlerince kendisinden kıdemli üstatlara “Büyük üstad” veya “Üstadı Azam” şeklinde hitap edilmez.

6.2. GRUPLARDA PROTOKOL KURALLARI

1- Vergi Müfettişi birinci sınıf giyinir.
2- Üstatlar randevu alınarak ziyaret edilir.
3-Üstatları ziyaretlerde çalışma odalarına girerken ceketler düğmelenir, çalışma odalarının kapıları (açık olsa dahi) vurulur ve “Sayın üstadım, müsait misiniz, gelebilir miyim? “ denilerek ziyaret edilir.
4-Üstatlar, gerek mesleki konuları ve sorunları tartışmak ve gerekse insani olarak hatırlarını sormak ve bayramlarda gönüllerini almak için ziyaret edilir.
5-Asansöre biniş ve inişlerde üstatlara “Sayın üstadım, buyurun” denilerek öncelik verilir.
6-Yemekhaneye giriş ve çıkışlarda yemekhanede yemek yiyen üstat ve meslektaşlara “Afiyet olsun.” denilir.
7-Yemek masasında, masanın konumuna göre, üstatların üst kısımlarına oturulmamaya özen gösterilir. Boş masa yoksa veya başka masalarda yer yoksa izin istenerek oturulabilir. Yemeğe birlikte gelinmiş ve erken kalkmak gerekiyor ise izin istenilerek masadan kalkılır.
8-Sokakta hazır yemek, simit, dondurma vb. yiyecekler yenmez.
9-Aile ve arkadaş toplantılarında, toplu taşıma araçlarında ve benzeri toplu yerlerde yapılan işler hakkında ve mesleki konularda konuşma ve açıklama yapılamaz

6.3. TURNELERDE PROTOKOL KURALLARI

Grup merkezlerinin bulunduğu iller dışındaki turne yerlerinde;

1-Vergi Müfettişi birinci sınıf giyinir.

2- Vergi Müfettişi birinci sınıf otelde kalır.

Konaklama yeri temini, ilde Defterdar veya Vergi Dairesi Başkanı ve ilçede Malmüdürü veya Vergi Dairesi Müdürü aracılığı ile yapılır.

3- Vergi Müfettişi temsil ettiği makama uygun çalışma odasında çalışır.

Çalışma yeri, ilde Defterdar veya Vergi Dairesi Başkanı ve ilçede Malmüdürü veya Vergi Dairesi Müdürü tarafından temin edilir. Uygun denetim odası mevcut ise bu denetim odası tercih edilmelidir. Ancak, çok zor durum mevcut olmadığı sürece söz konusu yöneticilerin makam odalarının, mevcut yöneticinin bulunmadığı haller hariç, çalışma yeri olarak seçilmemesine özen gösterilmelidir.

4- Vergi Müfettişi birinci sınıf lokantada yemek yer.
5- Vergi Müfettişi turneye gittiğinde, o ilin Valisini ve o ilçenin Kaymakamını ziyaret eder.

10.06.1949 tarih ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’nun 11’inci maddesine göre, valiler, ilde kamu düzenini ve güvenini korumak ve kamu güvenliğini sağlamakla görevli ve yetkili olduklarından, ilde kamu düzenini bozan kamu görevlilerini güvenlik kuvvetleri vasıtası ile il sınırları dışına çıkarma yetkisi bulunduğu bilinmelidir.

6- Vergi Müfettişi turneye gittiğinde, o ilin Defterdar, Vergi Dairesi Başkanı, Grup Müdürleri, Defterdar Yardımcısı, Vergi Dairesi Müdürü, Muhasebe Müdürü, Milli Emlak Müdürü ve Saymanlık Müdürünü ziyaret eder. İlçede ise Vergi Dairesi Müdürü ve Malmüdürünü ziyaret eder.
7-Ekip halinde turneye giderken ve turne süresince bilet alımı, ortak harcama ve benzeri konular en kıdemsiz denetim elemanı tarafından yürütülür.
8-Turne mahallinde o il yöneticilerinin nezaketen yaptıkları yemek teklifleri mümkün olduğu kadar kabul edilmez. Ancak, kabul edilmek zorunda kalınırsa, onların da yemeğe alınması gerekir.

Maliye il yöneticilerinin yemek tekliflerinin kabul edilmesi;

-Teftiş ile görevli iseniz,

-Haklarında soruşturma ile görevli iseniz,

-Haklarında şikayet veya ihbar yapılabilir ve soruşturma yapmak zorunda kalabilirsiniz,

-Vergi incelemesi ile görevli iseniz, bir yakını mükellef nezdinde vergi incelemesi yapabilirsiniz,

-Ve benzeri nedenlerle,

uygun değildir.

9-Diğer il veya ilçe yöneticilerinden ziyarette bulunanlara iade-i ziyaret yapılır.
10-Turne mahalline sonradan gelen bakanlık ve kamu idare ve kurumlarının merkez denetim elemanları, turne mahalline daha önce gitmiş olan denetim elemanlarını ziyaret eder.
11-Turne bitiminde aynı şekilde ziyaret ve iade-i ziyaret yapılan o il ve ilçe yöneticilerine veda ziyaretinde bulunulması gerekir.
12-Turne bitiminde turne mahallinden ayrılırken turne mahallinden en son ayrılan ekip mensubu tarafından ekibin otel, lokanta, çay ocağı ve benzeri yerlere herhangi bir kalmış ödemesi bulunup bulunmadığı araştırılır ve varsa gerekli ödeme yapılır.

6.4. RESMİ YAZIŞMA PROTOKOL KURALLARI²⁵⁷

Vergi Müfettişlerinin uymaları gereken resmi yazışma protokol kuralları aşağıda belirtildiği gibidir:

6.4.1. Türkçe Dilbilgisi Yazım Kuralları

Vergi Müfettişleri Türkçe dilbilgisi yazım kurallarına uyarlar.

Bunun için her birinin birer tane Türkçe Dilbilgisi Yazım Kılavuzu ve Türkçe Sözlük edinmeleri gerekmektedir. (R.Y.U.U.E.H.Yönetmelik, Md.1)

6.4.2. Resmi Yazışmalarda Uygulanacak Usul Ve Esaslar

Vergi Müfettişleri 2.12.2004 tarih ve 25658 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Resmi Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik” ile belirlenen resmi yazışma kurallarına uyarlar.

Ayrıca, Vergi Denetim Kurulu Yönetmeliği ve Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca Genelge veya Genel yazı ile belirlenen resmi yazışma kurallarına da uyulması zorunludur.
Diğer taraftan, resmi yazılarda Devlet Teşkilatı Veri Tabanında yer alan kamu kurum ve kuruluşları kod sistemi ile Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Genelgeleri, genel yazıları ve standart dosya planına da uyulması gerekir.

6.4.3. Mesleki Yazışma Kuralları

Vergi Müfettişleri “Resmi Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik” ile belirlenen resmi yazışma kurallarından mesleki yönden özellik arzeden aşağıda belirtilen kuralları uygularlar.

Vergi Müfettişlerinde kıdem esası geçerlidir.

6.4.3.1.Vergi İnceleme Tutanağı:
Vergi inceleme tutanağında;

-Mükellefin adı, soyadı veya unvanı sağda yer alır.

-Vergi Müfettişinin adı, soyadı ve unvanı solda yer alır.

-Vergi incelemesi birden fazla Vergi Müfettişi tarafında yapılmış ise, kıdemli Müfettişin adı, soyadı ve unvanı solda, kıdemsiz Müfettişin adı, soyadı ve unvanı hemen sağında, sağda mükellefin adı, soyadı ve unvanı yer alır.

6.4.3.2.Vergi İnceleme Raporu :
Vergi Müfettişlerince düzenlenen raporlar, “belirli bir standart ve içeriği olan” resmi belgedir ve dolayısıyla resmi yazı kapsamındadır.
Bu nedenle de Resmi Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik hükümleri göz önünde bulundurulur.
Vergi inceleme raporunda uyulacak kurallar da şunlardır:
6.4.3.2.1.Vergi İnceleme Raporu Kapağı ve İç Sayfasında;
Vergi incelemesi birden fazla Vergi Müfettişi tarafında yapılmış ise; vergi inceleme raporunun kapağı ve iç sayfasında kıdemli Müfettişin adı, soyadı ve unvanı solda ve kıdemsiz Müfettişin adı, soyadı ve unvanı sağda yer alır.

6.4.3.2.2.Vergi İnceleme Raporunun Sonuç Sayfasında;
-Vergi Müfettişinin adı, soyadı ve unvanı sağda yer alır.

-Vergi incelemesi iki Vergi Müfettişi tarafında yapılmış ise, kıdemli Müfettişin adı, soyadı ve unvanı sağda, kıdemsiz Müfettişin adı, soyadı ve unvanı solda yer alır. Vergi incelemesi ikiden fazla Vergi Müfettişi tarafında yapılmış ise kıdemli Müfettişin adı, soyadı ve unvanı solda ve kıdemsiz Müfettişlerin ad, soyad ve unvanları da kıdem sırasına göre sağda yer alır.

6.4.3.2.3.Diğer Tutanak ve Raporlar :
Diğer tutanak ve raporlarda da aynı kurallar uygulanır.

6.4.4. Mühür Kullanma ve Mühür Fekki Kuralı

6.4.4.1. Mühür Kullanma Kuralı
Resmî mühür, yetkili mercilerin karar ve talebi üzerine Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nce imal ve tescil edilen ve resmî mühür beratı ile birlikte kullanılma imkanı olan bir araçtır. (Resmî Mühür Yönetmeliği²⁵⁸, Md.2)

Resmî mühürler, yalnızca kuruluş kanunları ve bunlara dayanılarak çıkarılan kararnameler gereği kendilerine kamu görevi verilmiş kurum veya kuruluşlarca kullanılabilir. (Resmî Mühür Yönetmeliği, Md.3/1)

Kamu idare ve kurumlarının (kamu kurum veya kuruluşlarının) hangi birimlerinin mühür kullanacağı, anılan Yönetmeliğin 3’üncü maddesinin ikinci fıkrası hükmüne göre belirlenir. Bakanlıklarda mühür kullanacak birimler Bakanın onayı ile tespit edilir.
Bu nedenle, resmî mührü kullanacak kamu görevlisi ile mührün kullanılacağı resmî yazı ve belgeler ilgili kamu idare ve kurumlarınca belirlenir.
Bu çerçevede, resmî mühür;

1-Yasal düzenlemede veya idari düzenleyici işlemde ilgili resmî yazı veya belgenin resmî mühür ile mühürleneceği hükmü yer almış ise,

2- Resmî yazı veya belgede “Resmî mühür” ifadesi yer almış ise,

3- Resmî yazı veya belgenin taklidi veya tahrifi olasılığı nedeniyle güvenliğini sağlamak amacıyla,

4- Resmî yazı veya belgenin suretinin çıkartılması halinde,

kullanılmaktadır.

Ancak, gerek Resmî Mühür Yönetmeliğinde ve gerekse Resmî Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelikte mührün resmî yazı, belge veya raporun hangi kısmına basılacağı hakkında herhangi bir hüküm yer almamaktadır.
Resmî yazı veya belgede “Resmî mühür” ifadesi yer almış ise, bu ifadenin bulunduğu yere, suret çıkartılmakta ise aslının aynı olduğu şerhini veren ve onaylayan kamu görevlisinin ad, soyad ve unvanının bulunduğu yere ve diğer hallerde ise ilgili kamu idaresince resmen veya sözlü olarak belirlenen ya da teamül halinde uygulanan yere basılır.
Maliye Bakanlığı Vergi Müfettişlerince teamül olarak vergi inceleme tutanaklarında kıdemli Vergi Müfettişinin ad, soyad ve unvanının bulunduğu kısmın üzerine, vergi inceleme raporu ve diğer raporların kapağında sol üst köşede raporun sayısının bulunduğu kısma, raporun iç sayfalarında sol alt köşedeki raporun metninin son satırını da kapsayacak şekilde ve son sayfada ise ad, soyad ve unvanın üzerine, birden fazla ise kıdemlinin ad, soyad ve unvanının üzerine basılır.
6.4.4.2 Mühürleme, Mühür Mumu Kullanımı ve Mühür Fekki
Bilindiği üzere, VUK’nun 142 ve müteakip maddelerine göre arama yapılmakta ise, aramada bulunan ve incelenmesine gerek görülen defter ve belgeler müfredatlı bir tutanakla tespit olunacağından, arama yapıldığı sırada zaman müsaadesizliği ve sair sebeplerle bu tutanağın tanzimi mümkün olmazsa, bulunan ve incelenmesine lüzum görülen defter ve vesikalar, mükellef nezdinde emin bir yere konur veya kablar içinde daireye nakledilir. Bu defter ve vesikaların konulduğu yerlerin veya kabların aramayı yapan tarafından mühürlenmesi ve mümkün olan ahvalde mükellefin mühürünün de vaz'ı şarttır. Bilahare, mükellefin huzuriyle kablar ve yerler açılarak müfredatlı tutanaklar tanzim olunur. Mühürleme ve mühürün fekki halleri de birer tutanakla tespit edilir ve müfredatlı tutanağın bir nüshası da defter ve vesikaların sahibine veya adamına verilir. (VUK. Mad.143/1,3)
VUK’nun 143’üncü maddesinin dördüncü fıkrası gereğince, bu işler:
a) Mükellefin, aramada hazır bulunmakta veya mühür vaz'ından imtinaı hallerinde aramada hazır bulunanlar marifetiyle;

b) Mükellefin, mühürün fekki veya tutanağın tanzimi sırasında hazır bulunmaktan imtinaı hallerinde de aramayı yapan tarafından iki memurla birlikte;

tamamlanır.

Koruma altına alınacak defter ve belgeler veya diğer kıymetli eşya ve belgeler;

1- Bir odada korunacak ise odanın penceresi veya pencerelerinin ve kapısının resmî mühür ile mühürlenmesi,

2- Bir binada korunacak ise binanın dış kapı veya kapılarının da resmî mühür ile mühürlenmesi,

3- Bir torba, koli, sandık, zarf veya benzeri bir araçta korunacak ise bu aracın mühürlenmesi,

gerekmektedir.

Mühürleme, korunması sağlanacak şey iple bağlanıp ip uçları mühür yapılacak kağıdın üzerine getirilip mühür mumu eritilerek bu iplerin uç kısmı yapıştırılmak ve üzerine mühür basılarak donması beklendikten sonra, bu kağıt mühürlemeye katılan kişilerce imzalanmak suretiyle yapılır.
Yapılan bu mühürleme tutanak ile tespit edilir. Bu mührün fekki de aynı şekilde, mührün sağlam olduğu fekke katılan kişilerce görüldükten ve tutanak düzenlendikten sonra yapılır.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun “Mühürde sahtecilik” başlıklı 202’nci maddesinin (1) no.lu fıkrası gereğince “Cumhurbaşkanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı ve Başbakanlık tarafından kullanılan mührü sahte olarak üreten veya kullanan kişi, iki yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Ve (2) no.lu fıkrası gereğince, “ Kamu kurum ve kuruluşlarınca veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca kullanılan onaylayıcı veya belgeleyici mührü sahte olarak üreten veya kullanan kişi, bir yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

Türk Ceza Kanunu’nun “Mühür bozma” başlıklı” 203’üncü maddesi gereğince, “Kanun veya yetkili makamların emri uyarınca bir şeyin saklanmasını veya varlığının aynen korunmasını sağlamak için konulan mührü kaldıran veya konuluş amacına aykırı hareket eden kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.”