EğİTİm ders notlari ismail can yunus Şengöz e. Vergi Başmüfettişi

KISALTMALAR

a.g.e. : adı geçen eser

a.g.m. : adı geçen makale

Ar-Ge : araştırma ve geliştirme

B : baskı sayısı

BKK : Bakanlar Kurulu Kararı

Bkz : bakınız

3. 
   : cilt
   

COSO : Committee of Sponsoring Organisations

çev. : çeviren

DMK : Devlet Memurları Kanunu

DTVT : Devlet Teşkilatı Veri Tabanı

ed. : Editör

INTOSAI : The Intrenational Organisation of Spreme Audit Institutions

KHK : Kanun Hükmünde Kararname

KİK : Kamu İktisadi Kuruluşu

KMYKK : Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu

Md. : madde

RYUUEHY : Resmi Yazışmalarda Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik

19. 
    : sayfa
    

SGK : Sosyal Güvenlik Kurumu

SMMMO : Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası

TBMM : Türkiye Büyük Millet Meclisi

TCK : Türk Ceza Kanunu

TEKEL : Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğü

TFRS : Türkiye Finansal Raporlama Standartları

TMS : Türkiye Muhasebe Standartları

TODAİE : Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü

VDKY : Vergi Denetim Kurulu Yönetmeliği

VİMER : Vergi İletişim Merkezi

VİVUEHY : Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik

VUK : Vergi Usul Kanunu

GİRİŞ

Bir kariyer meslek olan “Vergi Müfettişliği”ne yapılan sınavlar sonucu “Vergi Müfettiş Yardımcısı” olarak atananlar, aşağıda belirtildiği üzere, ilgili mevzuat hükümlerine çerçevesinde çeşitli eğitim programlarına katılırlar. Bu programlardan birisi de mesleki yönlendirme, mesleğe uyum ve mesleki eğitim anlamına gelen ve Fransızca kökenli bir sözcük ile ifade edilen “oryantasyon” eğitimidir.

Oryantasyon, Türkçe de yönlendirme, uyumlanma ve eğitme anlamına gelmektedir.¹ Fransızca da “orientation” sözü  “yönelme; çevre şartlarına uydurma veya uyma, alışma; yeni bir çevreye alıştırma programı” anlamlarında kullanılmaktadır. Oryantasyonun İngilizce karşılığı “Orientation” ve Almanca karşılığı da “Orientierung”dur.
Yönetimde oryantasyon işe yeni başlayan kişilerde veya görev değişikliği gibi durumlarda yeni kurum kültürüne uygun yetkinliklerin kazandırılabilmesi için gerçekleştirilen bir gelişim aracıdır. Oryantasyon, işe alınan yeni personelin görevlerine, amirlerine, iş gruplarına, teşkilatın değer sistemine alıştırılmasıdır. Oryantasyon eğitimi, işe yeni giren personelin öğrenmesini kolaylaştırır, hata yapma olasılığını azaltır, kendine güven duymasını sağlar. Bunun yanında yüksek potansiyelle çalışan personelin işletmeye bağlılığını geliştirir.²
Bu süreç, tanıtım amaçlı içeriği olan “bilgilendirme” bölümü ile daha çok ekip halinde veya bireysel olarak planlanan eğitimler gibi uygulamaları içeren “işe alıştırma” bölümünden oluşmaktadır.³

“Oryantasyon” eğitimi ile katılımcılar, teşkilatın temel amaçlarını; bu amaçlara ulaşmak için tercih edilen araçları; teşkilatta bir üye olarak üstlenmesi gerekli rol ve sorumlulukları; rolünü etkin bir şekilde başarabilmesi için istenilen davranış kalıplarını; kuruluşun kimliği ile bütünleşmeyi; teşkilattaki sembol ve seremonileri ve olayların anlamlarını öğrenirler.⁴

Oryantasyon eğitiminin yukarıda belirtilen yönlerinin yanı sıra, bir diğer özelliği de, bireyin iç tutum ve davranışlarını değiştirmesi ve gönül bağı ile örgüte bağlanmasını sağlamasıdır. Bu suretle, kişiye kendisinin “seçilmiş birkaç kişiden biri” olduğunu hissettirir. Oryantasyon süreci aynı zamanda yetenekli insanların potansiyellerinin açığa çıkması için gerekli organizasyonel iklime bir ilk adımdır. Yine, bu süreç bireyin kuruluşta uzun süre kalmasında oldukça etkili bir uygulamadır.⁵
Vergi Müfettiş Yardımcılarının oryantasyon eğitimi de, aşağıda açıklandığı üzere, Devlet Memurlarının ve Vergi Müfettiş Yardımcılarının yetiştirilmeleri programları kapsamında temel eğitim, mesleki eğitim ve refakat eğitimi şeklinde planlanmakta, uygulanmakta ve değerlendirilmektedir.

Bu çalışmada, esas olarak, “Hazırlayıcı Eğitim” konuları ile bunlarla doğrudan ilgisi bulunan “Temel Eğitim” konularının bir kısmına, ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde yer verilmiştir.

1. Devlet Memuru Adaylarının Yetiştirilmesi
Devlet memuriyetinde adaylığa kabul edilenlerin yetiştirilmesi, adaylık devresi içinde göreve son verilmesi ve adaylık süresi sonunda başarısızlık gösterilmesi hallerine ilişkin hususlar 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu(DMK)’nun 54-57’nci maddelerinde düzenlenmiştir.

Aday memurların Devlet memuru olarak atanabilmeleri için önce bütün memurların ortak vasıflarına ilişkin temel eğitime, bilahare sınıfları ile ilgili hazırlayıcı eğitime ve staja tabi tutulmaları ve bu çalışmalarda başarılı olmaları şarttır (DMK. Md.55/1).⁶

Devlet Memurları Kanunu’nun 55’inci maddesinin üçüncü fıkrası gereğince, aday memurların yetiştirilmesi için uygulanacak eğitim programları, eğitim süreleri, eğitimlerde uygulanacak sınavlar, sınav değerlendirme esasları ve ilgili diğer hususlar “Aday Memurların Yetiştirilmelerine İlişkin Genel Yönetmelik”⁷ ile düzenlenmiştir.

Aday Memurların Yetiştirilmelerine İlişkin Genel Yönetmeliğin uygulanmasında aday memur, ilk defa Devlet memurluğuna atanacaklar için uygulanacak merkezi sınavı kazanarak temel, hazırlayıcı eğitim ve staj'a tabi tutulmak üzere herhangi bir kurum veya kuruluşa atananları ifade etmektedir. Adaylık süresi, Devlet kamu hizmet ve görevlerine ilk defa atananların atandıkları tarihten başlamak üzere bir yıldan az iki yıldan çok olmayan süredir.
Aday memurların yetiştirilmesinde, kamu görevlerinde istihdam edilecek personelin; kamu hizmetlerinin gerektirdiği bilgi ve becerileri kazanarak hizmetlerin zaman ve kaynak israfına meydan vermeden en verimli bir şekilde yerine getirilmesini sağlayacak biçimde yetiştirilmeleri esastır.
Anılan Yönetmeliğin 3’üncü maddesi uyarınca, aday memurların yetiştirilmesinde, “Temel Eğitim”, “Hazırlayıcı Eğitim” ve “Staj” olmak üzere üç tür eğitim programı uygulanmaktadır.

             Devlet Memurları Kanunu ve ilgili yönetmeliğe göre “temel eğitim”, bütün aday memurların, asli memur olabilmeleri için tabi tutuldukları, Devlet memurlarının ortak vasıfları ile ilgili hususları kapsayan eğitimdir. Temel eğitimin hedefi; aday memurlara, Devlet memurlarının ortak vasıfları ile ilgili bilinmesi gereken, asgari bilgileri vermektir.

Hazırlayıcı eğitim, aday memurların atandığı kurum veya kuruluşu, sınıfı ve görevi ile ilgili olarak yapılan eğitimdir. Hazırlayıcı eğitimin hedefi; aday memurların işgal ettikleri kadro ve görevleri dikkate alınarak bu görevlerin yürütülmesi için gerekli bilgi ve becerileri kazandırmak ve görevlerine intibakını sağlamaktır.

Staj ise aday memurlara kurum veya kuruluşlarındaki görevleri ile ilgili olarak yapılan uygulamalı eğitimidir. Stajın hedefi; aday memurlara hazırlayıcı eğitim döneminde verilen teorik bilgileri ve işgal ettikleri kadro ve görevleri ile ilgili diğer bilgi ve işlemleri ve kazandırılan becerileri uygulamak suretiyle tecrübe edindirmektir.

Söz konusu Aday Memurların Yetiştirilmesine İlişkin Genel Yönetmeliğin 5’inci maddesine göre, “temel eğitim” ile “hazırlayıcı eğitim” konuları şunlardır;

             1.1.Aday Memurlar Temel Eğitim Konuları

             (1) Atatürk ilkeleri,

             (2) T.C.Anayasası,

             (a) Genel Esaslar,

             (b) Temel Hak ve Ödevler,

             (c) Cumhuriyetin Temel Organları,

             (d) Yürütme.

             (3) Genel olarak Devlet teşkilatı.

             (4) 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu.

             (a) Ödev ve sorumluluklar,

             (b) Genel Haklar,

             (c) Yasaklar⁸,

             (d) Disiplin işleri,

             (e) Sosyal ve Mali Haklar,

             (f) Amir - Memur ilişkileri,

              (g) Müracaat ve şikayetler,

             (h) Kılık kıyafet,

             (i) Yer değiştirme,

             (j) Beşeri ilişkiler.

             (5) Yazışma - Dosyalama usulleri.

             (6) Devlet malını koruma ve tasarruf tedbirleri.

             (7) Halkla ilişkiler.

             (8) Gizlilik ve gizliliğin önemi.

             (9) İnkilap tarihi.

              (10) Milli Güvenlik Bilgileri.

              (11) Haberleşme.

             (12) Türkçe Dilbilgisi Kuralları.

              (13) İnsan Hakları

             1.2.Aday Memurlar Hazırlayıcı Eğitim Konuları

             1) Kurum ve kuruluşun;

             (a) Tanıtılması,

             (b) Görevleri,

             (c) Teşkilatı.

             (d) İlgili mevzuatı,

             (e) Diğer kurumlarla ilişkileri,

             (2) Aday memurun görevi ile ilgili hususlar,

             (3) Kurum veya kuruluşun uygun göreceği diğer konular.