EğİTİm ders notlari ismail can yunus Şengöz e. Vergi Başmüfettişi

7. KAMU GÖREVLİLERİ İLE İLİŞKİLER

VUK’nun 7’nci maddesine göre; “bilumum mülkiye amirleri, emniyet amir ve memurları, belediye başkanları, köy muhtarları ve kamu müesseseleri vergi kanunlarının uygulanmasında uygulama ile ilgili memurlara ve komisyonlara ellerindeki bütün imkanlarla kolaylık göstermeye ve yardımda bulunmaya mecburdurlar.”

Kamu görevlileri ilişkilerde resmi protokol kurallarına uygun olarak hareket edilir.
Resmi yazışmalarda “Resmi Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulur.

8. MÜKELLEFLERLE İLİŞKİLER

Mükellefler yani gerçek kişiler ve tüzel kişilerin ortakları gerçek kişiler bizim insanlarımızdır ve tüzel kişiler de bizim ülkemizin iktisadi işletmeleridir. Gerek gerçek kişiler gerekse tüzel kişiler kişisel çıkarları ile birlikte ülke çıkarları içinde çalışmaktadırlar. Ayrıca, Devlet aldığı vergiler nedeni ile bu gerçek ve tüzel kişi mükelleflerin birer ortağı konumundadır.

Bu nedenle, mükellefler ile uygarca bir diyalog kurularak, protokol kurallarına, sevgi, saygı ve nezaket kurallarına, insan haklarına ve mükellef haklarına uygun olarak davranılması gerekmektedir.
Ancak, bu davranış kurallarına uyulmakla birlikte, mükellef ile aramızda her zaman için belirli bir mesafe bırakılarak davranılması gerekmektedir.
Mükelleflerin, vergi inceleme elemanının karşısına, aynen mahkemede hakim karşısına çıkan davalıların ya da hastanede acil serviste doktor karşısına çıkan hastaların ve yakınlarının psikolojik yapıları gibi bir “hesap verme” psikolojik yapısında çıktıkları unutulmamalıdır.
Ayrıca, Devlet aldığı vergiler nedeniyle mükelleflerin ortağı olduğundan, toplumumuzun ekonomik durumu ve özdeyişimiz “Mal canın yongasıdır.” sözü unutulmamalıdır.
Vergi inceleme elemanı, yasama organında milletvekilinin yasama denetimi ve yargı organında hakimin yargı denetimi gibi yürütme organında yani idarede yasama ve yargı kararlarının mükelleflerce uygulanmasını denetler, diğer bir anlatımla idari denetim yapar. Bu nedenle, vergi inceleme elemanları hukuk kurallarına ve hukuk devleti ilkelerine uygun hareket eder.
Hukuk devleti, bütün işlem ve eylemlerinin hukuk kurallarına uygunluğunu başlıca geçerlik koşulu bilen, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurmayı amaçlayan ve bunu geliştirerek sürdüren, hukuku tüm devlet organlarına egemen kılan, Anayasaya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, insan haklarına saygı duyarak bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, Anayasa ve hukuk kurallarına bağlılığa özen gösteren, yargı denetimine açık olan, yasaların üstünde yasa koyucunun da uymak zorunda olduğu hukuk ilkeleri ile Anayasanın bulunduğu bilinci olan devlettir.
Hukuk devletinin temel özelliği, bütün vatandaşlar, hatta –vatandaş olmasa bile- ülkesindeki tüm insanlara hukuki güvence sağlanmasıdır.
Hukuki güvencenin ilk ve en basit şartı ise aleyhteki kanunların geriye yürümemesidir.
Hukuk devleti, aynı zamanda bireylerin haksızlıktan korunmasını ve mutluluğunu amaç edinir.

Uluslar arası vergilendirme de adil denge, orantılılık, hukuki güvenlik ve istikrar ilkeleri uygulanmakta olup, bu ilkelere vergi hukukumuza da girmeye başlamıştır.²⁵⁹

Adil denge; kamu yararı ve genel menfaatlerin icapları ile bireylerin temel haklarının gerekleri arasında adil bir denge kurulmasıdır.
Orantılılık veya ölçülülük; kamu yararı ve genel menfaat amacı ile mükellef hukukuna müdahalede bulunulduğu zaman bireye olağandışı ve aşırı, ölçüsüz bir yükümlülük yüklenmemesidir.
Hukuki güvenlik ve istikrar ilkesinden hukuki güvenlik ilkesi, kişilerin hukuksal ilişkiler kurarken tabi olacakları hukuk kurallarını önceden bilmeleri, hukuki istikrar ilkesi ise bu kurallara dayanılarak kazanılan hakların korunacağı güvencesinin kişilere verilmesi şeklinde tanımlanabilir.
Hukuki güvenlik ilkesi, vergi yasalarının geçmişte meydana gelen olaylara uygulanmamasını gerektirir. Mükellefler, gelecek dönemlere ilişkin planlarını yürürlükteki vergi yasalarına göre yaparlar. Nasıl sonradan çıkan yasalarla mükelleflerin geçmiş dönemler için vergi yükünün artırılması, mükelleflerin devlete ve hukuk düzenine olan güvenlerini sarsar, ekonomik ve ticari hayatta bulunması gereken belirlilik ve istikrarı bozarsa, mükellefin tarh zamanaşımı süresi içindeki geçmiş birkaç yıl öncesi hesaplarının incelenmesi sonucu ortaya çıkan vergi ve vergi cezası yükünün de mükellef nezdinde aynı sonuçları doğuracağının unutulmaması gerekir.
Gerek vergi incelemesi sırasında ve gerekse vergi inceleme tutanağı ve vergi inceleme raporu yazımı aşamasında, özdeyişimiz “Hatasız kul olmaz” ya da “Hatasız insan olmaz” sözünün ve hukuken haklı olsanız dahi, vergi inceleme raporunun Rapor Değerlendirme Komisyonunca mevzuata uygunluğunun değerlendirileceğinin göz önünde bulundurularak, bulunan matrah ve vergi farkı konusunda hiçbir bilgi verilmemesi gerekir.
Mükellefe “vergi kaçakçısı”, “Sahteci” veya benzeri hiçbir ön yargı ile bakılamaz ve davranılamaz. Vergi inceleme raporu ile “vergi ziyaı” tespit edilse, hatta hakkında “kaçakçılık” suçu nedeniyle Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulsa dahi, hiçbir suçlamada, eleştiri de ve hakarette bulunulamaz.
Aynı şekilde, mükelleflere, toplumuzda vergi incelemesinde fazla vergi ve ceza yükümlülüğü çıkmaması gerektiği düşüncesiyle kullanılan “Yumurtlayan tavuk kesilmez.” Ya da kayıt dışı kişilerin tespit edilmeyip, mükellefiyet tesis ettirmiş mükelleflere fazla vergi yükü yüklenmemesi için kullanılan “Tavuktaki kümesler”, “Yolunacak kazlar” gibi küçük düşürücü, rencide edici ifadelerin kullanılması da uygun değildir.
Vergi incelemesi sırasında mükellefin çay, yemek, vb. teklifleri kabul edilmez.

9. YEMİNLİ MALÎ MÜŞAVİRLERLE İLİŞKİLER

Vergi inceleme elemanları, eski kamu görevlilerini ve eski kamu görevlisi Yeminli Mali Müşavirleri kamu hizmetlerinden ayrıcalıklı bir şekilde faydalandıramaz, onlara imtiyazlı muamelede bulunamaz.

Vergi inceleme elemanları, görevin tarafsız şekilde yapmasını etkileyen ya da etkiliyormuş gibi görünen, Yeminli Mali Müşavirlere sağlanan her türlü menfaatin, mali ya da diğer imkânların ve çıkarların söz konusu olması halinde, gerçek ya da potansiyel bu çıkar çatışmasından titizlikle kaçınırlar. Çıkar çatışmasının gözlemlenmesi veya tespit edilmesi halinde durum Başkanlığa bildirilir.
Yeminli Mali Müşavirlerin de bir kamu hizmeti yaptıkları ve bir kamu görevlisi olduklarının göz önünde bulundurulması gerekir. Bu nedenle, Yeminli Mali Müşavirler ile uygarca bir diyalog kurularak, protokol kurallarına, sevgi, saygı ve nezaket kurallarına, insan haklarına ve Yeminli Mali Müşavir haklarına uygun olarak davranılması gerekmektedir.
Ancak, bu davranış kurallarına uyulmakla birlikte, Yeminli Mali Müşavir ile ilişkilerde her zaman için belirli bir mesafe bırakılarak davranılması gerekmektedir.
Vergi incelemelerinde mümkün olduğu kadarı ile mükellef ile temas kurulmasında ve bilgi ve belge istemlerinin mükellefe yapılmasında yarar bulunmaktadır