EğİTİmde kalite öDÜLÜ el kitabi

Kriter: Temel Performansa İlişkin Diğer Sonuçlar (125 Puan)

Sayısal Sonuç, Sonuçların Eğilim Göstermesi, Hedeflere Ulaşma, İl Ortalamaları, Türkiye Ortalaması Ve En İyi İle Karşılaştırmalar Sonuçların Okul/Kuruma Ait Olması Kapsam				Okulun sınıf ve her bir ders için başarı düzeyleri, Çeşitli yarışmalarda alınan sonuçlar, okulda üretilen projeler, yayınlar vb.,Yeni süreç tasarımı, Bina, donanım ve malzemelerin kullanımındaki etkililik ve verimlilik, Öğrenci/öğretmen oranı, Kütüphane, bilgi işlem ve bilgi teknolojilerinden yararlanma, Üniversiteler, eğitim ile ilgili kuruluşlarla yapılan işbirlikleri, Okulun diğer okullarla ve çevre ile olan ilişkileri, paylaşımı, Çevreye duyarlılık ve doğal ortamın korunması,doğal kaynakların korunmasına ilişkin sonuçlar.
1 (0-24)	2 (25-49)	3 (50-74)		4 (75-99)	5 (100-125)	Puan
Kriterin alt göstergeleri ile ilgili sonuç yok veya çok az veya sonuçlar okula/kuruma ait değil	Kriter alt göstergeleri ile ilgili bazı alanlarda 1 yıllık sonuç	Kriter alt göstergelerin çoğunluğu ile ilgili en az 2 yıllık olumlu sonuç var ve hedefleri karşılıyor (Not: sonuçların eğilimi sıçramalı veya çok yüksek ise üst puan, değilse alt sınırdan puan verilir.)	Kriter alt göstergelerinin çoğunluğu ile ilgili 3 yıllık olumlu sonuç var hedefleri karşılıyor karşılaştırmalarda göstergelerin en az yarısında iyi durumda (Not: sonuçların eğilimi sıçramalı veya çok yüksek ise üst puan, değilse alt sınırdan puan verilir.)		Kriter alt göstergelerinin tamamı ile ilgili 3 yıllık olumlu sonuç var hedefleri karşılıyor karşılaştırmalarda göstergelerin çoğunluğunda iyi durumda (Not: sonuçların eğilimi sıçramalı veya çok yüksek ise üst puan, değilse alt sınırdan puan verilir.)
İyileştirmeye Açık Alanları				Kuvvetli Yönler

Sonuç Kriterlerinin Değerlendirilmesi

Sonuç kriterleri değerlendirilirken “ne elde edildi ?” sorusuna cevap aranır. Hangi alanlarda sonuç istendiği yine puanlama matrisinin sağ bölümünde belirtilmektedir. Sonuçların niteliği ise sol bölümde yer alan esaslar çerçevesinde değerlendirilir.

Bu çerçevede her şeyden önce okul/kurumların sayısal sonuç göstermeleri gerekir. Sayısal olmayan sonuçlar değerlendirilmez. Sonuçların yüksek olması veya yıldan yıla artması puan getirecek diğer bir husustur. Sonuçların mümkün olduğu ölçüde il, Türkiye ve en iyi ile karşılaştırmalı olarak verilmesi istenen başka bir şeydir. Eğer karşılaştırmalarda okul/kurum karşılaştırılan alanlarda daha iyi ise puanı artacaktır.

Bir diğer önemli husus sonuçların okul/kuruma ait olması gerekir. Bunu ispatı ise yapılan iyileştirmelerdir. Bir alanda hiçbir iyileştirme yapılmadığı halde sonuçların artması söz konusu olmayacaktır. Olsa bile bu sonucun okula kuruma ait olmadığı düşünülmelidir. Bu sebeple okul ve kurumlar raporun ilgili bölümlerinde artan sonuçları hangi iyileşmeleri yaparak sağladıklarını anlatmalıdırlar. Değerlendiriciler bu tür kanıtlara ulaşamazlarsa sonuçlar mükemmel bile olsa dikkate almamaları gerekir.

“Bir okul kurum değerlendirilirken kesinlikle kriter ve göstergelerde yer almayan bir alanda sorgulanamaz veya böyle bir durum için puanı kırılamaz yada artırılamaz. Değerlendiriciler kriter ve standartların dışında kendi paradigmalarına göre değerlendirme yaparlarsa değerlendirme subjektif bir hal alır.”
9. İl/ilçe Düzeyinde Değerlendirme:

İlçe ve il değerlendirmeleri Bakanlıkça yayınlanacak takvime göre yürütülür. Belirlenen takvim aralığında tamamlanmak üzere il ve ilçe kalite kurulları ister yetiştirecekleri değerlendiriciler aracılığıyla veya bizzat kurul üyeleri aracılıyla değerlendirme yaparlar. İl/ilçede dereceye giren okullar uygun bir biçimde ödüllendirilir. Dereceye giren okul/kurum ve ekiplerin raporları il/ilçe Web sitesinde yayınlanır. Ödül törenleri iyi uygulamaların paylaşımı için uygun bir zemin oluşturacağından, ödül töreninde dereceye giren okul/kurum ve ekiplere yaptıklarını anlatmalarına fırsat tanınır.

Dereceye giren okul/kurum ve ekipleri belirleme yetkisi kalite kurullarındadır. Değerlendiriciler sadece puanlama yaparlar. Değerlendirmeler, değerlendirici kullanılarak yapılıyor ise değerlendiricilerden kapsamlı bir rapor istenebilir. Bu raporda hangi kritere kaç puan verdikleri delilleri ile birlikte yer almalıdır. Eğer isteniyorsa kurullar değerlendirme ekiplerinden yaptıkları değerlendirmeyi içeren bir sunum yapmalarını da isteyebilirler. Değerlendirme rapor ve sunumlarını alan kurullar il/ilçede dereceye giren okulları ilan ederler.

İlçe değerlendirmesinde her iki kategoride ilk üçe giren okul/kurum ve ekiplerin raporları il düzeyi değerlendirme için ile gönderilir. İlin her iki kategorisinde ilk üçe giren okul/kurum ve ekipler aynı usulle belirlenir ve ödüllendirilir. Ancak Türkiye geneli değerlendirme için Bakanlığa sadece okul/kurum ve ekip kategorisinin birincilerine ait raporlar gönderilir.

10. Bakanlık Değerlendirmesi:

Bakanlık kendisine ulaştırılan raporları oluşturacağı Bakanlık değerlendiricilerine dağıtarak rapor üzerinden birinci aşama değerlendirmeyi yapar. İl ve ilçede olduğu gibi değerlendiriciler sadece puanlama yaparlar. Bakanlıkta oluşturulan “Eğitimde Kalite Hareketi Yürütme Kurulu” dereceye giren okul/kurum ve ekipleri belirleme yetkisine sahiptir. Rapor üzerinde yapılan değerlendirme sonucunda her iki kategoriden en fazla puan alan ilk 10 okul/kurum ve ekip belirlenir.

11. Saha Ziyareti ve Son Değerlendirme

Rapor üzerinden yapılan değerlendirmelerde ilk 10’a giren okul ve kurumlar saha ziyaretine tabi tutulurlar. Saha ziyaretinin planlaması Bakanlıkça yapılır ve önceden ziyaret tarihleri ilgili okula/kuruma bildirilir.

Saha ziyaretinde değerlendiriciler raporda yer alan tüm bilgileri yerinde de görerek teyit ederler. Bu süreçte, öğretmenler, diğer personel, öğrenci ve veli ile özel görüşmeler yaparak okul uygulamaları hakkında bilgi toplarlar. Memnuniyet ölçümlerine ilişkin sonuçları bu görüşmeler yoluyla teyit ederler.

Raporda yeterince açık yazılmayan hususlar da saha ziyareti aşamasında netleştirilir. Sonuçta toplanan yeni bilgiler ışığında tekrar puanlama yapılır. Bu puanlamalar ışığında “Eğitimde Kalite Hareketi Yürütme Kurulu” Türkiye genelinde ilk üçe giren ve MEB Teşvik ödülü alacak olan okul/kurumları belirler. Bu okul/kurum ve ekiplerin raporları Bakanlık Web sayfasında yayınlanır.

12.Ödül Töreni

Bakanlıkça ilan edilecek bir tarihte dereceye giren ve teşvik ödülü alacak okul/kurum ve ekipler için ödül töreni düzenlenir. Bu törende dereceye giren okul/kurum ve ekiplere yaptıkları çalışmaları içeren sunumlar da yaptırılır. Böylelikle ödül törenlerinin aynı zamanda iyi uygulamaların paylaşıldığı bir toplantıya dönüşmesi sağlanır.

KALİTE KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ

Akış Çizelgesi (Flow Chart)	Bir ürün veya hizmetin izlediği yolun, sapmaların ortaya çıkarılabilmesi amacıyla açıklanmasına gerek duyulduğunda kullanılan bir çizelgedir.
Akreditasyon	Gerekli bilgi ve yetkilerle donatılmış bir üst organ tarafından bir mümessil, servis, birey veya operasyonel grubun belirlenen konularda belgelendirme yetkisine haiz kılınması
Alt Süreç (Micro process)	Asıl sürece girdi sağlayan bir süreçtir.
Ana Süreç Macro Process (Main Process)	Bir kuruluştaki asıl süreçtir. Bu süreç, içinde birden fazla alt süreçler içerebilmektedir. Bu alt süreçlerin çıktıları ana sürecin girdisini oluşturmaktadır.
Balık Kılçığı Diyagramı (Fishbone Diagram)	Bilinen bir problemin muhtemel nedenlerini belirlemek ve göstermek için kullanılan bir araçtır. Ishikawa tarafından geliştirildiği için ISHIKAWA veya Balık Kılçığı Diyagramı olarak da bilinir. Neden-sonuç diyagramı, bir süreci etkileyen nedenleri sınıflandırarak ve ilişkilendirerek açık biçimde göstermek için geliştirilmiştir. Bu yöntem kalitenin yedi aracından biridir.
Beyin Fırtınası Yaratma (Brainstorming)	Grupların kullandığı ve belirli bir konuda fikir üretmeye yarayan bir tekniktir. Gruptaki her kişinin yaratıcı düşünerek, aklına gelen bütün fikirleri yazmasıdır. Tüm fikirler ve düşünceler toplantı süresi sonunda tartışılır ve incelenir.
Bilgi Sistemleri (Information Systems)	Bilgi ve verileri toplayan, çözümleyen ve depolayan otomatik sistemleri tanımlamak amacıyla kullanılan bir terimdir.
Cazip Kalite (Attractive Quality)	Müşterinin henüz gereksinim duymadığı, fakat ileride gereksinim duyacağı farklılıkları hayal etmeyi ve bu farklılıkları ürün ve hizmete geçirmeyi amaçlayan kalite anlayışıdır.
Çevre (Environmental)	Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü, hava, su, toprak, tabii kaynaklar, bitki ve hayvan sistemlerini (flora ve fauna), insanı ve bunlar arasındaki faaliyetleri içine alan ortamdır.
Çevre Boyutu (Environmental Aspect)	Kuruluşun, karşılıklı olarak, çevreyle etkileşen faaliyet, ürün ve hizmetleridir.
Çevre Etkisi (Environmental Impact)	Çevrede kısmen veya tamamen, kuruluşun faaliyet, ürün ve hizmetleri dolayısıyla ortaya çıkan zararlı veya yararlı her türlü değişikliktir.
Çevre Kirliliği (Environmental Degradation)	İnsanların her türlü faaliyetleri sonucu, havada, suda ve toprakta meydana gelen olumsuz gelişmelerle ekolojik dengenin bozulması ve aynı faaliyetler sonucu ortaya çıkan koku, gürültü ve atıkların çevrede meydana getirdiği arzu edilmeyen sonuçları.
Denetçi (Auditor)	Sorumlulukları yapılan denetimin amacını anlamak, gerçekleştirmek, denetim sonuçlarını rapora dökmek, müşteri tarafından alınan istek geldiğinde alınan düzeltici işlemlerin sonuçlarını denetlemek, denetimle ilgili herhangi bir belgeyi muhafaza etmek veya gizli tutulup saklanmasını sağlamak, denetlenen kuruluşu denetimi etkili ve verimli bir şekilde planlayıp önyargısız bir incelemeye tabi tutmak olan ve bunları gerçekleştirirken belirlenen denetim standartlarına uyan kişidir.
Denetim (Auditing)	bkz. Kalite Sistem Denetimi
Denetim Örgütü (Auditing Organization)	Mevcut bir sistem, süreç, ürün veya hizmetin belirlenmiş standartlara uygunluğunu doğrulamak için yetkilendirilmiş bağımsız bir kuruluştur.
Denetlenen Kuruluş (Auditee)	Denetlenecek olan kurumdur.
Derece (Grade)	Kullanım amacı aynı olan, değişik ihtiyaçlara cevap veren ürün veya hizmetlerin, kapsadığı özelliklerin sıra veya sınıflandırılmalarının göstergesidir.
Doküman (Document)	Bir kuruluşta uygulama öncesi bilgi sağlayan ve çalışmak için gerekli verileri içeren yazılı biçimlerin (tanımlar, mühendislik çizimleri,standartlar, kalite planları, vb.) tümüdür.
Doküman Kontrolü (Document Control)	Kalite güvence sistemi çerçevesinde ürün kalitesini etkileyebilecek tüm dokümanların hazırlanmasının, muayenesinin, onaylanmasının ve geri çekilmesinin bir sistem çerçevesinde yürütülmesidir.
Dokümanların Gözden Geçirilmesi (Documents Review)	Kalite güvence sisteminin yeterli ölçüde dokümante edilip, yazılı kurallar ve talimatların belirtilen şartlara uygunluğunun ve uygulanıp uygulanmadığının, ISO 9000 maddeleri çerçevesinde yeniden gözden geçirilmesidir.
Düşük Kalitenin Maliyeti (Cost of Poor Quality)	Arzu edilen kaliteye ulaşmak ve kalitede sürekli bir gelişim sağlamak amacıyla gerçekleştirilen etkinliklerin toplam giderleridir.
Düzeltici faaliyetler (Corrective Action)	Kalite ile ilgili problemlerin teşhisine ce tatmin edici olmayan süreçlerin, uygulamaların, eğitimlerin, muayenelerin, testlerin, yöntemlerin, spesifikasyonların, mühendislik çizimlerinin, parçaların ya da malzemenin tamir, yeniden işleme, iptal ya da elden çıkarılmasının gerekip gerekmediğinin tahminine yardımcı olan ve bu problemlerin tekrarını önlemek ya da en aza indirmek için yapılan işlemleri içeren etkinliklerdir.
Ekonomik Kalite (Economic Quality)	Ürünün sağladığı ek karın aşıldığı kalite seviyesidir. Başka bir deyişle, gelir ve kazanç azaltma kavramını irdeleme yöntemlerinden biridir. Aynı zamanda ekonomik kalite yöneticilere, müşterilerin harcama-kar ilişkisine bakarak kaliteyi ne şekilde açıkladıklarını da hatırlatır.
Fırsat Sahası (Area of Opportunity)	Önceden belirlenmiş bir malzemenin, sürecin, ürün veya hizmetin bir parçası ya da bir biriminde meydana çıkabilir. "Area of Opprotunity"terimi ortada doğal bir birim (unit) olmadığı zamanlarda sıkça kullanılan bir terimdir. Bir boşluk alanını, bir zaman aralığını, bir üretim parçası ya da pek çok parçadan oluşan üretim aşamaları tamamlanmış bir ürünü vb. temsil edebilir. Rolü etkili bir şekilde tanımlandığı sürece, "birim" teriminin kullanımı, "fırsat sahası" terimine oranla daha fazla tercih edilebilir.
Geri Dönüşüm	Atıkların fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerden geçirildikten sonra ikinci hammadde olarak üretim sürecine sokulması.
Geri Kazanım	Tekrar kullanım ve geri dönüşüm kavramlarını da kapsayan; atıkların özelliklerinden yararlanılarak içindeki bileşenlerin fiziksel, kimyasal veya biyokimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye çevrilmesi.
Gölge Müşteri Araştırması (Blind Survey)	Bir kuruluşun başka bir firma tarafından incelenmesidir. Amaç, kuruluşun durumunu ve süreçlerini diğer firmalar ile karşılaştırmaktır.
Gündem (Agenda)	Toplantının etkin olarak yürütülebilmesi için yapılan plandır.
Güvenilirlik (Reliability)	Bir birimin, belirlenen şartlar altında ve belirli bir zaman diliminde, istenilen fonksiyonları yerine getirebilme kabiliyetidir. Güvenirlik terimi, aynı zamanda başarı ihtimalini veya başarı oranını gösteren güvenirlik özelliği olarak ta  kullanılır.
Hata Sakınma Poke (Error) - Yoke (Avoid)	Japonca "Poke" ve "Yoke" sözcüklerinden oluşan bir terimdir. Hataların oluşumunu ve uygun olmayan ürünün kullanımını önleme sistemini ifade eden etkin bir yaklaşımdır.
Hedef Grup (Focus Group)	Müşterilerin, ürün ve hizmetler hakkındaki düşüncelerini öğrenmek amacıyla bir araya getirilmesidir. Grubun amacı, ürünlerin veya hizmetlerin geliştirilmesi için yeni düşüncelerin yaratılmasıdır.
Histogram (Histogram)	Bir veri dizisindeki değişikliklerin sınıflandırılması ve bunların dağılımının çubuklar ile gösterimidir. Histogramlar sayısal tablolarda gözlenemeyen gruplaşmaların daha kolay anlaşılmasını sağlar. Histogram kalitenin yedi aracından biridir.
Hurda (Scrap)	Tasarlanan kullanım amacına uygun olmayan bir malzemedir. Onarım (repair) ve üzerinde tekrar çalışma (rework) işlemlerinin ekonomik olmadığı bir durumdur.
ISO 9000	Uluslar arası Standartlar Örgütü tarafından, şirketlerin kalite güvence sistemi oluşma çabalarında model teşkil etmesi ile oluşturulmuş, kalite standartları serisi
İzlenebilirlik (Tracebility)	Birim veya faaliyetin veya birbiri ile ilgili birimler veya faaliyetlerin geçmişinin, uygulama veya yerleşiminin, kayıt tekniği ile izlenme kabiliyetidir.
İyi yönetişim (Good Governance)	Açıklık, şeffaflık, katılım, etkileşim ve hesap verme kültürünün hakim olduğu yönetim anlayışı.
Kabul / Red Ölçütleri  (Accept / Reject Criteria)	Bir ürün veya hizmetin kabul edilebilir ya da edilemez olduğunun ölçülmesinde ve karar verilmesinde kullanılan ölçütleridir.
Kabul Edilebilir Kalite Seviyesi (Acceptable Quality Level (AQL)	Müşteri tarafından kabul edilebilecek durumdaki ürünlerin yüzdesidir.
Kaizen (Kaizen)	Sürekli iyileştirme kavramını gösterir. Japonca olan bu kavram zamanla birlikte küçük ve sürekli gelişmeler dizisidir. Bu gelişme tüm çalışanların katılımıyla elde edilir. Kai=değişim, Zen=iyi anlamına gelir.
Kalibrasyon (Calibration)	Ulusal ya da uluslararası standartlara göre izlenebilirliği mümkün olan ve doğruluğu kanıtlanmış ölçü aleti ya da cihazlarıyla karşılaştırılarak, standart olmayan ölçü aleti veya cihazlardaki sapmaların belirlenmesi ya da ayar yolu ile ortadan kaldırılmasıdır.
Kalite (Quality)	Bir ürün veya hizmetin belirlenen veya olabilecek ihtiyaçları karşılama kabiliyetine dayanan, özelliklerinin toplamıdır.
Kalite El Kitabı (Quality Manual)	Kuruluşun tüm kalite sistemlerini tanımlayan ve kalite politikasını belirten en üst düzeydeki dokümandır. Bu doküman ayrıca yetki,sorumluluk, ilişki ve sistem uygulamalarını tanımlayan bilgileri içerir.
Kalite Gözetimi (Quality Surveillance)	Kalite isteklerinin karşılanmasını temin için, belirlenen referanslara göre prosedürlerin, metotların, şartların, ürün ve hizmetlerin ve kayıt analizlerinin sürekli gözlenerek doğruluğunun tespit edilmesidir.
Kalite Güvencesi (Quality Assurance)	Ürün veya hizmetin, kalite için belirlenen istekleri karşılamak maksadıyla, yeterli güveni sağlaması için gereken planlı ve sistematik faaliyetlerin bütünüdür.
Kalite Halkası Quality Loop (Quality Spiral)	Herhangi bir ürün veya hizmet kalitesini etkileyen, ihtiyaçların belirlenmesinden, belirlenen ihtiyaçların yerine getirilip getirilmediğinin araştırılmasına kadar olan aşamaları kapsayan, birbirine bağımlı faaliyetlerin kavramsal modelidir.
Kalite Kontrol (Quality Control)	Kalite isteklerini sağlamak için kullanılan uygulama teknikleri ve faaliyetlerdir.
Kalite Maliyeti (Cost of Quality)	Uygun kaliteye erişmek amacıyla yapılan çalışmaların maliyetiyle yetersiz kontroller sonucu ortaya çıkan maliyetlerin toplamıdır. Kabaca, işlevsel kalite maliyetleri ve dış kalite güvencesi maliyetleri olarak iki başlık altında incelenebilir.
Kalite Planı (Quality Plan)	Belirli bir ürün, hizmet, sözleşme veya proje ile ilgili özel kalite uygulamalarını, kaynakları ve faaliyet sıralarını veren dökümandır.
Kalite Politikası (Quality Policy)	Kuruluşun üst yönetim tarafından kalite ile ilgili olarak belirlenen resmi amacıdır.
Kalite Sistem Denetimi (Quality System Audit)	Uygulanabilir kalite sistem elemanlarının uygunluğunun ve gelişmişliğinin, belirginliğinin ve belirtilen koşullar doğrultusunda etkin bir biçimde uygulanırlığının incelenmesi ve tarafsız olarak değerlendirilmesi yoluyla ispatı için uygulanan faaliyettir.
Kalite Sistemi (Quality System)	Kalite yönetiminin uygulanması için gerekli olan kuruluş yapısı, sorumluluklar, prosedürler, prosesler ve kaynaklardır.
Kalite Sisteminin Yeniden Gözden Geçirilmesi (Quality System Review)	Kalite politikası ve değişen koşullara göre yeni hedefler esas alınarak, kalite sisteminin durumun ve yeterliliğinin üst yönetim tarafından değerlendirilmesidir.
Kalite Yönetimi (Quality Management)	Kalite politikasını belirleyen ve uygulayan tüm yönetim fonksiyonlarından biridir.
Kalitenin Yedi Aracı (Seven Tools of Quality)	Kuruluşların kendilerini geliştirebilmelerin e ve işlemlerini anlayabilmelerine yardımcı olan araçlardır.Bunlar: a. Neden-Sonuç Diyagramı b. Kontrol Listesi c. Kontrol Formu d. Akış Çizelgesi e. Histogram f. Pareto Çizelgesi g. Dağılma Diyagramı'dır.