Əhli Sünnə Vəl Cəmaat Sələfi Salihin Əqidəsi SƏHİh dua və ZİKİRLƏR

الدعاء بعد الدفن

DƏFNDƏN SONRA EDİLƏN DUA
عن عثمان بن عفان  قال كان النبي : إذا فرغَ من دفن الميتِ وقف عليه فقال: (( استغفروا لأخيكمْ وسلُوا له التثبيتَ, فإنه الآن يسأل )) قال الشيخ الألباني : صحيح
Osman İbn Affan  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  cənazəni dəfn etdikdən sonra üzərində duraraq buyurdu: “Qardaşınız üçün Allahdan bağışlanma diləyin. Onun üçün (qəbir sualarına cavab vermək üçün) sabitlik istəyin. Çünki o, bu an sorğu-suala çəkilir”. (Allahumməğfir Ləhu, Allahummə Səbbithu – Allahım, onu bağışla! Allahım, onu sabit et)”¹³⁹⁰.
عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَا تَسُبُّوا الْأَمْوَاتَ فَإِنَّهُمْ قَدْ أَفْضَوْا إِلَى مَا قَدَّمُوا
Aişə  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  buyurdu: “Ölüləri söyməyin. Həqiqətən onlar etdiklərinin cəzasını artıq alıblar”¹³⁹¹.
دعاء التعزية

TƏZİYƏ (ÖLƏN KİMSƏNİN AİLƏ VƏ YAXINLARINA EDİLƏN) DUASI
عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ  قَالَ: أَرْسَلَتِ ابْنَةُ النَّبِىِّ  إِلَيْهِ إِنَّ ابْنًا لِى قُبِضَ فَائْتِنَا. فَأَرْسَلَ يُقْرِئُ السَّلاَمَ وَيَقُولُ: «إِنَّ لِلَّهِ مَا أَخَذَ وَلَهُ مَا أَعْطَى وَكُلٌّ عِنْدَهُ بِأَجَلٍ مُسَمًّى، فَلْتَصْبِرْ وَلْتَحْتَسِبْ…».قال الشيخ الألباني : صحيح
Usamə İbn Zeyd  rəvayət edir ki, Peyğəmbərin  qızı (Zeynəb): “Oğlum ölür, bizə gəl!”– deyə atasına xəbər göndərdi. Peyğəmbər  (xəbər gətirən adama buyurdu ki, Zeynəbin yanına qayıdıb) onu salamlasın və desin: “Şübhəsiz ki, Allahın aldığı da, verdiyi də Özünə aiddir. Onun yanında hər şeyin öz müəyyən əcəli var... Səbir et və (bunun əvəzinə Allah yanında mükafat qazanacağına) ümid bağla!”....¹³⁹²
أبي بزرة قال : قال رسول الله صلى الله عليه و سلم من عزى ثكلى كسي بردا في الجنة قال الشيخ الألباني : ضعيف
Əbu Bərzə  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  buyurdu: “Hər kim uşağını itirmiş bir qadına başsağlığı verərsə o, kimsəyə Cənnətdə bir libas geyindirilər”¹³⁹³.

دعاء زيارة المقابر

QƏBİRLƏRİ (QƏBRİSTANLIQLARI) ZİYAƏT EDƏRKƏN EDİLƏCƏK DUA
قال بريدة  كان رسول الله  يُعَلِّمهُم إذا خَرََجُوا إلى المقابِر, فكان قائلُهم يقولُ: ((السَّلاَمُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الدِّيَارِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُسْلِمِينَ، وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللهُ بِكُمْ لاَحِقُونَ, أنتمُ لنا فَرَطُ, ونحنُ لكُم تَبَعٌ, أَسْأَلُ اللهَ لَنَا وَلَكُمُ الْعَافِيَةَ)) قال الشيخ الألباني : صحيح
Bərirə  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  qəbristanlığa getdiyi zaman bizlərə belə deməyimizi öyrəddərdi: “Əs Sələmu Aleykum Əhləd Diyəri Minəl Mu’miniynə Vəl Muslimiyn Və İnnə İnşəallahu Bikum Ləhiqunə Əntum Lənə Fərat Və Nəhnu Ləkum Təbəun Əs’əlullahə Lənə Və Ləkumul Afiyətə – Ey (bu) diyarın mömin və müsəlman sakinləri! Sizə salam olsun! Allah istəsə biz də sizə qovuşacağıq. Siz bizdən öncə gedənlərsiniz, biz də sizə tabe olacağıq. Allahdan özümüzə və sizə salamatlıq diləyirəm!”¹³⁹⁴.
عن عائشة رضي الله عنها قال رسول الله : ((السَّلاَمُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الدِّيَارِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُسْلِمِينَ، وَيَرْحَمُ اللهُ الْمُسْتَقْدِمِينَ مِنَّا وَالْمُسْتَأْخِرِينَ وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللهُ بِكُمْ لاَحِقُونَ)) قال الشيخ الألباني : صحيح
Aişə  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  buyurdu: “Əs Sələmu Aleykum Əhləd Diyəri Minəl Mu’miniynə Vəl Muslimiyn Və Yərhəmullahul Mustəqdimiynə Minnə Vəl Mustə’xiriynə, Və İnnə İnşəallahu Bikum Ləhiqunə – Ey (bu) diyarın mömin və müsəlman sakinləri! Sizə salam olsun! Allah bizdən əvvəl gedənlərə və qalanlara rəhmət etsin! Allah istəsə biz də sizə qovuşacağıq!”¹³⁹⁵.
عن عائشة  أن رسول الله  كُلّما كان ليلتَها من رسولِ الله  يخرجُ من آخِرِ الليلِ فيقول: السَّلَامُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ دَارِ قَوْمٍ مُؤْمِنِينَ فَإِنَّا وَإِيَّاكُمْ وَمَا تُوعَدُونَ غَدًا مُؤَجَّلُونَ, وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ بِكُمْ لَاحِقُونَ, اللَّهُمَّ اغْفِرْ لأَهْلِ بَقِيعِ الْغَرْقَدِ)) قال الشيخ الألباني: صحيح
Aişə  rəvayət edir ki, mənim növbəm olduğu gecə Peyğəmbər  gecənin axırında (qəbristanlığa) gedərək buyurdu: “Sələmu Aleykum Əhlə Dəri Qovmin Mumininə Fəinnə Və İyyəkum Və Mə Tuadunə Ğadən Muəccəlunə Və İnnə İnşəallahu Bikum Ləhiqun Allahumməğfiril Əhli Bəqi-i Ğaraqad – Ey (bu) diyarın mömin sakinləri! Sizə salam olsun! Bizə və sizə vəd olunan tezləşəcəkdir. Allah istəsə biz də sizə qovuşacağıq! Allahım! Bəqi əhlini bağışla“¹³⁹⁶.
ما يقال عند المرور بقبور المشركين

MÜŞRİK (KAFİR) QƏBRİNİN YANINDAN KEÇDİKDƏ NƏ DEYİLİR
سعد بن أبي وقاص  قال جاء أعرابيُّ إلى النبي  فقال: أن أبي كان يصلُ الرحمَ, و كان و كان فأين هو؟ قال: (( في النّارِ )) فكأنّ الأعرابيَّ وجد في ذلك, فقال : يا رسول الله فأين أبوك؟ قال: (( حَيْثُما مررتَ بقبرِ كافرٍ فبشرهُ بالنَّار )) قال: فأسلمَ الأعرابيُّ بعْدُ, فقال: لقد كلَّفني رسول الله  تعباً! ما مررت بقبر كافرٍ إلا بَشَّرْتُهُ بِالنَّارِ. قال الشيخ الألباني : صحيح
Sad İbn Əbu Vaqqas  rəvayət edir ki, bir bədəvi ərəb Peyğəmbərin  yanına gələrək dedi: “Atam qohumluq əlaqələrini saxlayır, bu və bunu edirdi. O (yəni: yeri Cənnətdir yoxsa Cəhənnəm) haradadır? Peyğəmbər : “Oddadır!” deyə buyurdu. Bədəvi ərəb məyus oldu və sənin Atan haradadır!” deyə soruşdu. Peyğəmbər: “Hansı kafirin qəbrinin yanından keçsən onu odla müjdələ!”. Bədəvi İslamı qəbul etdi və dedi: “Peyğəmbər  mənə çətin bir şeyi öhdəmə götürməyi əmr etdi. Elə kafir qəbri yoxdur ki, onun yanından keçdiyim də onu odla müjdələməyim!” ¹³⁹⁷.
صلاة ركعتين لمن أراد السفر

SƏFƏR ETMƏK İSTƏDİKDƏ QILINAN İKİ RÜKƏT
عن أبي هريرة  عن النبي  قال: (( إذا خرَجت من مَنْـزلك, فَصَلّ ركعتين يمنعانكَ من مخرجِ السوءِ, وإذا دَخَلْتَ إلى منـزلك فصَلّ ركعتين يمنعانكَ من مدخل السوء )) قال الشيخ الألباني : صحيح
Əbu Hureyrə  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  buyurdu: “Mənzilindən çıxdığın zaman 2 rükət namaz qıl, çıxdığın zaman səni pislikdən qoruyar, mənzilinə daxil olduğun zaman 2 rükət namaz qıl, daxil olduğun zaman səni pislikdən qoruyar “¹³⁹⁸.

صلاة ركعتين إذا قدم من السفر

SƏFƏRDƏN QAYITDIQDA QILINAN İKİ RÜKƏT
عَنْ كَعْبٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ )قلَّما يقدمُ مِن سفرٍ سافَرَةُ إلا ضُحىً( كَانَ إِذَا قَدِمَ مِنْ سَفَرٍ ضُحًى دَخَلَ الْمَسْجِدَ فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ قَبْلَ أَنْ يَجْلِسَ. قال الشيخ الألباني : صحيح
Kəb  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  az səfər olardı ki, ondan qayıtdıqda Duha qılmasın. Nə zaman səfərdən səhər açıldıqda¹³⁹⁹ qayıdardısa, məscidə girib oturmamışdan əvvəl iki rükət namaz qılardı”¹⁴⁰⁰.
وعن جابر  أن النبي  قال له: (( ادْخُل )أي: المسجد(, فصلِّ ركعتين )) قال الشيخ الألباني : صحيح
Cabir  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  mənə buyurdu: “(Məscidə) daxil olduqda iki rükət namaz qıl!”¹⁴⁰¹.
دعاء المقيم للمسافر

SAKİNLƏRİN SƏFƏR EDƏN ÜÇÜN ETDİYİ DUA
وقال سالم كان ابن عمر  يقول للرجل إذا أراد سفراً ادنُ مني أودِّعك كما كان رسولُ الله  يودِّعنا فيقولُ: ((أَسْتَوْدِعُ اللهَ دِينَكَ، وَأَمَانَتَكَ، وَخَوَاتِيمَ عَمَلِكَ, ومن وجه آخر كان ـ يعني النبي  ـ إذا ودِّعَ رجلاً أخذَ بيدهِ فلا يدعُها حتى يكونَ الرجلُ هو الذي يدع يدَ النبي  )). قال الشيخ الألباني : صحيح
Səlim deyir ki, İbn Ömər  Səfər etmək istəyən bir kimsəyə dedi: “Mənə yaxınlaş! Peyğəmbərin  bizi yola saldığı kimi səni də yola salım: “Əstəvdiullahə Diynəkə Və Əmənətəkə Və Xavatiymə Aməlikə – Sənin dinini, sədaqətini və əməllərinin aqibətini Allaha əmanət edirəm!”. Peyğəmbər  bir kimsəni yola saldığı zaman əlini tutardı. O, kimsə Peyğəmbərin əlini buraxmadıqca əlini buraxmaz və belə dua edərdi¹⁴⁰².
وقال أنس  وجاء رجلٌّ إلى النبي  فقال:يا رسولَ الله إني أريدُ سفراً زوِّدني فقال: ((زَوَّدَكَ اللهُ التَّقْوَى)) قال: زِدْني قال (وَغَفَرَ ذَنْبَكَ) قال: زِدني قال (وَيَسَّرَ لَكَ الْخَيْرَ حَيْثُمَا كُنْتَ) قال الشيخ الألباني : صحيح
Ənəs  rəvayət edir ki, bir kişi Peyğəmbərin  yanına gələrək dedi: “Ey Allahın Rəaulu! Səfərə çıxmaq istəyirəm mənə dua et”. Peyğəmbər: “Zəvvadəkəllahut Təqva – Allah sənə təqva nəsib etsin”. Adam: “Bir az da artır” dedi. Peyğəmbər: “Və Ğafəra Zənbəkə - günahını bağışlasın”. Adam: “Bir azda” dedi. Peyğəmbər: “Və Yəssəra Ləkəl-Xayra – və harada olsan xeyirli olanı sənin üçün asanlaşdırsın!”¹⁴⁰³.
وعن أبي هريرة  أن رجلاً قال يا رسول الله إني أريد أن أسافرَ فأوصني قال: (( عليكَ بتقوى الله, والتكبيرِ على كلِّ شرفٍ )) فلما ولَّى الرجلُ قال ( اللهمَّ اطوِ لهُ البعدَ, وهوِّن عليه السفرَ )) قال الشيخ الألباني : صحيح
Əbu Hureyrə  rəvayət edir ki, bir kişi Peyğəmbərin  yanına gələrək dedi: “Ey Allahın Rəsulu! Səfərə çıxmaq istəyirəm mənə tövsiyyə et”. Peyğəmbər: “Sənə Allahdan haqq təqvası ilə qorxmağı və hər yüksək yerə çıxdığın zaman Allahu Əkbər – gətirməyi tövsiyə edirəm” deyə buyurdu. Adam getmək istədikdə Peyğəmbər: “Allahummə Tavıləhu Bəidə Və Həvvin Aleyhis Səfəra – Allahım! Bu səfərimizi bizim üçün rahat et və onun uzaqlığını bizə yaxın et”¹⁴⁰⁴.
دعاء المسافر للمقيم

MÜSAFİRİN SAKİNLƏR ÜÇÜN ETDİYİ DUA
عن أبي هريرة  عن النبي  قال: (( من أرادَ أنْ يسافرَ فليقلْ لمن يخلِّفُ أَسْتَوْدِعُكُمُ اللهَ الَّذِي لاَ تَضِيعُ وَدَائِعُهُ)) قال الشيخ الألباني : صحيح
Əbu Hureyrə  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  buyurdu: “Səfərə çıxanın qalanlar üçün etdiyi dua: “Əstəudiukumullahəlləzi Lə Tədiyu Vədəiuhu – Sizi (Özünə həvalə edilmiş) əmanətləri itməyən Allaha əmanət edirəm!”¹⁴⁰⁵.
دعاء ركوب الدابة

MİNİK VASİTƏSİNƏ MİNƏRKƏN EDİLƏN DUA
عن على بن ربيعة قال: شهدتُ علياً بن أبي طالب  أُتى بدابةٍ ليركبهَا فلمَّا وضعَ رجلهُ في الركابِ, قال: بسمِ اللهِ ـ ثلاثاً ـ فلمَّا استوى على ظهرها, قال: الحمدُ للهِ, ثمَّ قال:  سبحانَ الذي سخرَ لنا هذا وما كنَّا لهُ مقرنينَ, وإنَّا إلى ربنا لمنقلِبُونَ  ثُمَّ حَمِدَ اللَّهَ ثَلاَثاً. وَاللَّهُ أَكْبَرُ ثَلاَثاً )ثُمَّ قَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ ثَلاَثاً ثُمَّ قَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ(. ثم قال: سُبحانكُ إني قدْ ظلَمْتُ نفسي, فاغفِرْ لـي, فإنهُ لا يغفـرُ الذُّنُوبَ إلا أنتَ, ثم ضحكَ, قلتُ: من أيِّ شيءٍ ضَحِكتَ يا أمير المؤمنينَ؟! قال: رأيتُ رسولَ الله  صنعَ كمَا صنعْتُ, ثمَّ ضَحِكَ فقلت: من أي شيءٍ ضحكتَ يا رسولَ الله؟! قال : (( إنَّ ربكَ ليعجبُ منْ عبدهِ, إذا قالَ: ربِّ ! اغفرْ لي ذُنُوبي, إنَّهُ لا يغفرُ الذنوب غيرك )) قال الشيخ الألباني : صحيح
Əli İbn Rabiə deyir ki, mən Əlinin  miniyin tərkinə minməsi üçün bir minik gətrildi. O, ayağını miniyinin üzəngisinə qoyanda 3 dəfə: “Bismilləh – Allahın adı ilə!”- dedi. Miniyə minib oturduqda: Əlhəmdulilləh – Allaha həmd etdi”. “Subhənəlləzi Səxxara Lənə Həzə Və Mə Kunnə Ləhu Muqrininə Və İnnə İlə Rabbinə Ləmunqalibun – Bunu bizə ram edən Allah pakdır, müqəddəsdir. Yoxsa bizim ona gücümüz çatmazdı. Şübhəsiz ki, biz Rəbbimizə qayıdacağıq” (əz-Zuxruf 13-14). Sonra 3 dəfə: Əlhəmdulilləh, Əlhəmdulilləh, Əlhəmdulilləh, 3 dəfə: Allahu Əkbər, Allahu Əkbər, Allahu Əkbər (Başqa rəvayətdə: 3 dəfə: Subhənəllah, Subhənəllah, Subhənəllah, Sonra: Lə İləhə İllə Ənt). Sonra: “Subhanəkə İnniy Zaləmtu Nəfsiy Fəğfir Liy, Fəinnəhu Lə Yəğfiruz Zunubə İllə Ənt – Allahım, Sən pak və müqəddəssən! Mən özümə zülm etdim. Məni bağışla! Şübhəsiz ki, günahları ancaq Sən bağışlayırsan” dedi və güldü. Mən soruşdum: “ Ey möminlərin əmiri! Səni güldürən nədir?” O dedi: “Mən Allah Elçisinin  miniyinin tərkində yol getmişəm. O da mənim etdiyim kimi etdi və güldü”. Mən də: “Ey Allahın Elçisi! Səni güldürən nədir?”- deyə soruşdum. O dedi: “Uca və Böyük olan Allah qulunun bu cür deməsinə təəccüb edir: “Məni bağışla! Şübhəsiz ki, günahları Səndən başqa bağışlayan yoxdur”¹⁴⁰⁶.
ثَوْبَانَ عَنْ أَبِي لَاسٍ الْخُزَاعِيِّ قَالَ حَمَلَنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَلَى إِبِلٍ مِنْ إِبِلِ الصَّدَقَةِ لِلْحَجِّ فَقُلْنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا نَرَى أَنْ تَحْمِلَنَا هَذِهِ قَالَ مَا مِنْ بَعِيرٍ لَنَا إِلَّا فِي ذُرْوَتِهِ شَيْطَانٌ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا إِذَا رَكِبْتُمُوهَا كَمَا أَمَرْتُكُمْ ثُمَّ امْتَهِنُوهَا لِأَنْفُسِكُمْ فَإِنَّمَا يَحْمِلُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ. قال الشيخ الألباني : حسن صحيح
Sovban, Əbu Ləsin əl-Xuzaidən  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  həccə getdikdə bizi sədəqə dəvələrindən birnin belinə almışdı. Biz bu dəvələrin bizləri aparamasını (gücü yetəcəyini) düşünmürük. Peyğəmbər: “Elə bir dəvəmiz yoxdur ki, onun belində şeytan olmasın. Ona görə də sizə əmr etdiyim kimi miniyə mindikdə Allahın adını zikr etdn Sizi daşımasından aciz olmasını düşünməyin. Həqiqtən sizi daşıyan Allahdır”¹⁴⁰⁷.
قَالَ أَخْبَرَنِي مُحَمَّدُ بْنُ حَمْزَةَ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَاهُ يَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ عَلَى ظَهْرِ كُلِّ بَعِيرٍ شَيْطَانٌ فَإِذَا رَكِبْتُمُوهَا فَسَمُّوا اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ ثُمَّ لَا تُقَصِّرُوا عَنْ حَاجَاتِكُمْ. قال الشيخ الألباني : حسن صحيح
Muhəmməd İbn Həmzə deyir ki, atamdan o da Peyğəmbərdən  eşitdim ki, buyurdu: “Hər bir dəvənin belində şeytan vardır. Mindiyini zaman “Bismlləh” deyin, sonra heyvanın ehtiyaclarını (yemək və içməyini) kəsməyin”¹⁴⁰⁸.
التسمية إذا عثرت الدابة أو ما يقوم مقامها

HEYVAN VƏ YA DİGƏR BİR (MİNİK VASİTƏSİ) SÜRTƏLİ GETDİKDƏ “BİSMİLLƏH” DEMƏK
عَنْ أَبِي الْمَلِيح، عَنْ رَجُلٍ قَالَ: كُنْتُ رَدِيفَ النَّبِيِّ  فَعَثَرَتْ دَابَتُهُ، فَقُلتُ: تَعِسَ الشَّيْطَانُ فَقَالَ: «لا تَقُلْ تَعِسَ الشَّيْطُانُ فَإِنَّكَ إِذَا قُلتَ ذَلِكَ تَعَاظَمَ حَتَّى يَكُونَ مِثلَ الَبَيتِ وَيَقُولُ: بِقُوَّتِي، وَلَكِن قُلْ: بِسْمِ اللهِ فَإِنَّكَ إِذَا قُلتَ ذَلِكَ تَصَاغَرَ حَتَّى يَكُونَ مِثلَ الذُّبَابِ». قال الشيخ الألباني : صحيح
Əbul-Mələh rəvayət edir ki, bir kişi demişdir: “Mən Peyğəmbərin  miniyinin tərkində yol gedirdim. Birdən heyvanın ayağı sürüşdü (büdrədi). Mən: “Bədbəxt şeytan” – dedim. Peyğəmbər: “Bədbəxt şeytan demə, çünki sən bunu söylədikdə, o, ev boyda olana qədər böyüyər və: “Bu iş mənim qüvvətimlə olur”. Lakin sən “Bismilləh” de, çünki sən bunu söylədikdə, o, milçək boyda olana qədər kiçilir”¹⁴⁰⁹.
دعاء السفر

SƏFƏR DUASI
عن ابن عمر  كان النبي  إذا استوى على بعيرهِ خارجاً إلى سفرٍ كبَّرَ ثلاثاً, ثم قال: { سبحان الذي سخر لنا هذا وما كنا له مقرنين وإنا إلى ربنا لمنقلبون } ثم يقول  اللَّهُمَّ إِنَّا نَسْأَلُكَ فِي سَفَرِنَا هَذَا الْبِرَّ وَالتَّقْوَى، وَمِنَ الْعَمَلِ مَا تَرْضَى، اللَّهُمَّ هَوِّنْ عَلَيْنَا سَفَرَنَا هَذَا وَاطْوِ عَنَّا بُعْدَهُ، اللَّهُمَّ أَنْتَ الصَّاحِبُ فِي السَّفَرِ، وَالْخَلِيفَةُ فِي الأَهْلِ، اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ وَعْثَاءِ السَّفَرِ، وَكَآبَةِ الْمَنْظَرِ، )وَالْحَوْرِ بَعْدَ الْكَوْرِ وَدَعْوَةِ الْمَظْلُومِ( وَسُوءِ الْمُنْقَلَبِ فِي الْمَالِ وَالأَهْلِ)) وإذا رجع قالهن وزاد فيهن: ((آيِبُونَ، تَائِبُونَ، عَابِدُونَ، لِرَبِّنَا حَامِدُونَ)) فلم يزل يقولها حتى دخل المدينة. قال الشيخ الألباني : صحيح

İbn Ömər  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  dəvəyə minib səfərə çıxdığı zaman 3 dəfə: “Allahu Əkbər, Allahu Əkbər, Allahu Əkbər, Sonra: Subhanəlləzi Səxxara Lənə Həzə Və Mə Kunnə Ləhu Muqrinin, Və İnnə İlə Rabbinə Ləmunqalibun – Allah ən Böyükdür, Allah ən Böyükdür, Allah ən Böyükdür. «Bunu bizə tabe edən (Allah) pak və müqəddəsdir. (Yoxsa) bizim ona gücümüz çatmazdı. Şübhəsiz ki, biz Rəbbimizə qayıdacağıq». Sonra: “Allahummə İnnə Nəs’əlukə Fi Səfərinə Həzə Əl Birra Vət Təqva, Və Minəl Aməli Mə Tərda, Allahummə Həvvin Aleynə Səfəranə Həzə Vətvi Annə Bu’dəhu, (Allahummə) Əntəs Sahibu Fis Səfəri Vəl Xaliyfətu Fil Əhli, Allahummə Inniy Əuzu Bikə Min Və’səis Səfəri Və Kəabətil Mənzari Vəl Həuri Bəadəl Kəuri Və Dəavətil Məzlumi Və Suil Munqaləbi Fil Məli Vəl Əhl –Allahım! Bu səfərimizdə Səndən yaxşılıq, Allah qorxusu və razı qalacağın əməl diləyirik. Allahım! Bu səfərimizi bizim üçün rahat et və onun uzaqlığını bizə yaxın et. Allahım! Səfərdə dost və ailəmiz üçün hami Sənsən. Allahım! Səfərin ağırlığından, məyus edən mənzərədən, bolluqdan sonrakı darlıqdan, məzlumun bəd duasından, malda və ailədə xoşagəlməz dəyişiklikdən Sənə pənah aparıram”. Səfərdən qayıdanda isə həmin duanı oxuyub aşağıdakı sözləri də buna əlavə etmək lazımdır: “Ayibunə, Taibunə, Abidunə, Li Rabbinə Hamidun – (Biz) geri dönənlər, tövbə edənlər, ibadət edənlər, Rəbbimizə həmd edənlərik!” Şəhərə daxil olana qədər bu duanı deyərdi¹⁴¹⁰.

عن عبد الله بن سرجس قال : كان النبي صلى الله عليه و سلم إذا سافر يقول اللهم أنت الصاحب في السفر والخليفة في الأهل اللهم إني أعوذ بك من وعثاء السفر وكآبة المنقلب اللهم اصحبنا في سفرنا واخلفنا في أهلنا ومن الحور بعد الكون ومن دعوة المظلوم ومن سوء المنظر في الأهل والمال. قال الشيخ الألباني : صحيح
Abdullah İbn Sərcis  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  səfər etdiyi zaman (belə dua edərdi): “Allahummə Əntəs Sahibu Fis Səfəri Vəl Xalifəti Fil Əhli, Allahummə İnni Əuzu Bikə Min Vəasəis Səfəri Və Kəabətil Munqalib, Allahummə Əsbihnə Fi Səfərinə Vəxlufnə Fi Əhlinə Və Min Həuri Bəadəl Kəuri Və Min Dəavətil Məzlumi Və Suil Mənzəri Fil Əhli Vəl Məli – Allahım! Səfərdə dost və ailəmiz üçün hami Sənsən. Allahım! Səfərin ağırlığından, məyus edən xoşagəlməz dəyişiklikdən, çətinlik və pisliklərdən sənə sığınıram. Allahım! Səfərimizdə bizə yoldaş ol, əhlimizə Vəli (vəkil) ol, bolluqdan sonrakı darlıqdan, məzlumun bəd duasından, malda və ailədə (pis) mənzərədən Sənə pənah aparıram”¹⁴¹¹.
عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا أَرَادَ أَنْ يَخْرُجَ إِلَى سَفَرٍ قَالَ اللَّهُمَّ أَنْتَ الصَّاحِبُ فِي السَّفَرِ وَالْخَلِيفَةُ فِي الْأَهْلِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ الضُّبْنَةِ فِي السَّفَرِ وَالْكَآبَةِ فِي الْمُنْقَلَبِ اللَّهُمَّ اطْوِ لَنَا الْأَرْضَ وَهَوِّنْ عَلَيْنَا السَّفَرَ وَإِذَا أَرَادَ الرُّجُوعَ قَالَ آيِبُونَ تَائِبُونَ عَابِدُونَ لِرَبِّنَا حَامِدُونَ وَإِذَا دَخَلَ أَهْلَهُ قَالَ تَوْبًا تَوْبًا لِرَبِّنَا أَوْبًا لَا يُغَادِرُ عَلَيْنَا حَوْبًا. قال الشيخ الألباني : صحيح, تعليق شعيب الأرنؤوط : حسن كما قال ابن حجر في تخريج الأذكار.
İbn Abbas  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  səfərə çıxdığı zaman (belə dua edərdi): “Allahummə Əntəs Sahibu Fis Səfəri Vəl Xalifəti Fil Əhli, Allahummə İnni Əuzu Bikə Minəd Dubnəti Fis Səfəri Vəl Kəbəti Fil Munqaləbi, Allahummə Ətvi Lənəl Ərda Və Həvvin Aleynəs Səfəra – Allahım! Səfərdə dost və ailəmiz üçün hami Sənsən. Allahım! Ailəmin ehtiyaclarından və məyus edən xoşagəlməz dəyişiklikdən Sənə sığınıram. Allahım! Bu səfərimizi bizim üçün rahat et və onun uzaqlığını bizə yaxın et!”. Qayıtmaq istədiyi zaman: “Ayibunə, Taibunə, Abidunə, Li Rabbinə Hamidun – (Biz) geri dönənlər, tövbə edənlər, ibadət edənlər, Rəbbimizə həmd edənlərik!”. Ev əhlinin yanına daxil olduqda: Təvbən, Təvbən, Li Rabbinə Əvbən Lə Yuğadiru Aleynə Həvbən – Tövbə, Tövbə Rəbbimizə! Elə bir tövbə ki, günaha qayıdılmayan tövbə“¹⁴¹².
التكبير على المرتفعات والتسبيح عند الهبوط

HÜNDÜR YERƏ QALXDIQDA TƏKBİR, ENDİKDƏ İSƏ TƏSBİH ETMƏK
كان رسول الله  وأصحابُهُ إذا عَلَوا الثَّنايا )المرتفعات من الطرق( كبَّروا, وإذا هَبَطُوا سبَّحوا. قال الشيخ الألباني : صحيح
Peyğəmbər  və səhabələri yüksəyə qalxanda təkbir edər “Allahu Əkbər” deyər, aşağı enəndə isə təsbih edərdik “Subhanəllah” deyərdik!”¹⁴¹³.
دعاء دخول القرية أو البلدة إذا أراد دخولها

ŞƏHƏRƏ VƏ YA KƏNDƏ DAXİL OLMAQ İSTƏYƏRKƏN EDİLƏN DUA
عن صهيب  كان إذا أرادَ دخولَ قريةٍ لم يدخلها حتى يقولَ: (( اللَّهُمَّ رَبَّ السَّمَوَاتِ السَّبْعِ وَمَا أَظْلَلْنَ، وَرَبَّ الأَرَضِينَ السَّبْعِ وَمَا أَقْلَلْنَ، وَرَبَّ الشَّيَاطِينِ وَمَا أَضْلَلْنَ، وَرَبَّ الرِّيَاحِ وَمَا ذَرَينَ. أَسْأَلُكَ خَيْرَ هَذِهِ الْقَرْيَةِ وَخَيْرَ أَهْلِهَا، وَخَيْرَ مَا فِيهَا، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا، وَشَرِّ أَهْلِهَا، وَشَرِّ مَا فِيهَا )) قال الشيخ الألباني : صحيح
Peyğəmbər  bu duanı etmədikcə kəndə daxil olmazdı: “Allahummə Rabbəs Səmavətis Səb’i Və Mə Əzləlnə, Və Rabbəl Əradiynəs Səb’i Və Mə Əqləlnə, Və Rabbəş Şəyatiyni Və Mə Ədləltə, Və Rabbər Riyəhi Və Mə Zəraynə, Əs’əlukə Xayruhə Həzihil Qaryəti Və Xayra Əhlihə, Və Xayra Mə Fiyhə, Və Əuzu Bikə Min Şərrihə, Və Şərri Əhlihə, Və Şərri Mə Fiyhə – Allahım! Yeddi qat səmanın və kölgələndirdiklərinin Rəbbi! Yeddi qat yerin və daşıdıqlarının Rəbbi! Şeytanların və azdırdıqlarının Rəbbi! Küləklərin və sovurub apardıqlarının Rəbbi! Səndən bu kəndin xeyrini, onun əhalisinin xeyrini), orada olanların xeyrini diləyirəm! Onun şərindən, onun əhalisinin şərindən, orada olanların şərindən Sənə sığınıram!”¹⁴¹⁴.
عن أنس: أن النبي صلى الله عليه و سلم كان إذا قدم من سفر فنظر إلى جدرات المدينة أوضع راحلته وإن كان على دابة حركها من حبها. قال الشيخ الألباني : صحيح
Ənəs  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  səfərdən qayıtdığı zaman şəhərin evləri göründüyü zaman ordunu surətləndirir, əgər mink üzərində olsaydı Mədinə sevgisindən miniyinin surətini artırardı”¹⁴¹⁵.
الدعاء لمن نزل منـزلاً في سفر أو غيره

SƏFƏRDƏ VƏ YA BAŞQA VAXTLARDA MƏNZİL BAŞINA ÇATDIQDA EDİLƏN DUA
عَنْ خَوْلَةَ بِنْتِ حَكِيمٍ السُّلَمِيَّةِ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ  قَالَ «مَنْ نَزَلَ مَنْزِلاً ثُمَّ قَالَ أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ لَمْ يَضُرَّهُ شَىْءٌ حَتَّى يَرْتَحِلَ مِنْ مَنْزِلِهِ ذَلِكَ». قال الشيخ الألباني : صحيح
Xavlətu Binti Həkim əl-Səlmiyə  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  belə buyurduğunu eşitdim: “Kim bir mənzil başına çatdıqda (və ya qonaqlayacağı yerə çatdıqda): “Əuzu Bikəlimətilləhit Təmməti Min Şərri Mə Xaləq – Yaratdıqlarının şərindən Allahın tam kəlmələrinə sığınıram!” – deyərsə, oradan ayrılana qədər ona heç bir şey zərər verməz»¹⁴¹⁶.
دعاء المسافر إذا أسحر

MÜSAFİRİN SƏHƏR ETDİYİ DUASI
عن أبي هريرة  قال: كان رسول الله  إِذَا كَانَ فِى سَفَرٍ وَأَسْحَرَ يَقُولُ « سَمَّعَ سَامِعٌ بِحَمْدِ اللَّهِ )وَنِعْمَتِهِ( وَحُسْنِ بَلاَئِهِ عَلَيْنَا )اللَّهُمَّ( رَبَّنَا صَاحِبْنَا وَأَفْضِلْ عَلَيْنَا عَائِذًا بِاللَّهِ مِنَ النَّارِ » قال الشيخ الألباني : صحيح
Əbu Hureyrə  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  səfərdə ikən səhəri: “Səmmə’a Samiun Bihəmdilləhi (Və Nimətihi), Və Husni Bəlaihi Aleynə, (Allahummə) Rabbənə Sahibnə Və Afdil Aleynə Aizən Billəhi Minənnər – Üzərimizə olan gözəl nemətlərdən dolayı Allaha etdiyimiz həmdi eşidən eşitdi (və ya eşitdirdi). Oddan Allaha sığınaraq (deyirəm): Ey Rəbbimiz! Bizə yoldaş ol və bizə mərhəmət et!”¹⁴¹⁷.
دعا المسافر في الليل

MÜSAFİRİN GECƏ İKƏN ETDİYİ DUASI
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ –صلى الله عليه وسلم- إِذَا سَافَرَ فَأَقْبَلَ اللَّيْلُ قَالَ « يَا أَرْضُ رَبِّى وَرَبُّكِ اللَّهُ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ شَرِّكِ وَشَرِّ مَا فِيكِ وَشَرِّ مَا خُلِقَ فِيكِ وَمِنْ شَرِّ مَا يَدِبُّ عَلَيْكِ وَأَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ أَسَدٍ وَأَسْوَدَ وَمِنَ الْحَيَّةِ وَالْعَقْرَبِ وَمِنْ سَاكِنِ الْبَلَدِ وَمِنْ وَالِدٍ وَمَا وَلَدَ ».قال الألباني : ضعيف .
Abdullah İbn Ömər  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  səfərdə ikən qaranlıq düşdüyü zaman: “Yə Ərdu Rabbi, Və Rabbikilləhu Əuzu Billəhi Min Şərriki Və Şərri Mə Fiki Və Şərri Mə Xuliqa Fiki Və Min Şərri Mə Yədibbu Aleyki Və Əuzu Billəhi Min Əsədin Və Əsvədə Və Minəl Həyyəti Vəl Aqrabi Və Min Səkinil Bələdi Və Min Vəlidin Və Mə Vələdə - Ey yer (üçü), Mənim Rəbbimdə, Sənin Rəbbində Allahdır! Sənin şərrindən və səndə olanların şərrindən, səndə yaradılanların şərrindən və üzərində gəzən yaradılmışların şərrindən Allaha sığınıram. Aslanın, ilan və əqrəbin şərrindən, bu yerdə olanların şərrindən, doğan və doğulanların şərrindən Allaha sığınıram”¹⁴¹⁸.
دعاء الرجوع من السفر

SƏFƏRDƏN QAYIDARKƏN EDİLƏN DUA
عن ابن عمر  أن رسول الله  كَانَ إِذَا قَفَلَ مِنْ غَزْوٍ أَوْ حَجٍّ أَوْ عُمْرَةٍ يُكَبِّرُ عَلَى كُلِّ شَرَفٍ مِنْ الْأَرْضِ ثَلَاثَ تَكْبِيرَاتٍ ثُمَّ يَقُولُ: )إِذَا قَفَلَ مِنَ الْجُيُوشِ أَوِ السَّرَايَا أَوِ الْحَجِّ أَوِ الْعُمْرَةِ إِذَا أَوْفَى عَلَى ثَنِيَّةٍ أَوْ فَدْفَدٍ كَبَّرَ ثَلاَثًا( ثُمَّ قَالَ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ آيِبُونَ تَائِبُونَ عَابِدُونَ سَاجِدُونَ لِرَبِّنَا حَامِدُونَ صَدَقَ اللَّهُ وَعْدَهُ وَنَصَرَ عَبْدَهُ وَهَزَمَ الْأَحْزَابَ وَحْدَهُ)) قال الشيخ الألباني : صحيح
İbn Ömər  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  döyüşdən, həcdən və ya ümrədən qayıdarkən hər təpənin üstündə üç dəfə təkbir edib “Allahu Əkbər” deyib sonra: “Lə İlahə İlləllahu Vəhdahu Lə Şərikə Ləhu, Ləhul Mulku Və Ləhul Həmdu Və Huvə Alə Kulli Şeyin Qadir, Ayibunə Taibunə, Abidunə, Səcidunə Lirabbinə Hamidunə, Sadəqallahu Va’dəhu, Və Nəsara Abdəhu Və Həzəməl Əhzabə Vəhdəhu – Allahdan başqa məbud yoxdur, O təkdir, Onun şəriki yoxdur. Mülk Onundur və həmd Onadır! O hər şeyə Qadirdir. (Biz) geri dönənlərik İnşəallah, tövbə edənlər, ibadət edənlər, səcdə edənlər, Rəbbimizə həmd edənlərik! Allah vədinə sadiq oldu, quluna kömək etdi və (düşmənlərdən olan) dəstələri tək Özü məğlub etdi!”¹⁴¹⁹.
صفة التلبية

TƏLBİYYƏ (ALLAHIN ƏMRİNƏ MÜNTƏZİR OLMAQ)
عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ  «مَا مِنْ أَيَّامٍ الْعَمَلُ الصَّالِحُ فِيهَا )أعظم عند الله( أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ مِنْ هَذِهِ الأَيَّامِ». يَعْنِى الْعَشْرَ. )فأكثروا فيهن من التسبيح والتحميد والتهليل والتكبير( قَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ وَلاَ الْجِهَادُ فِى سَبِيلِ اللَّهِ قَالَ «وَلاَ الْجِهَادُ فِى سَبِيلِ اللَّهِ إِلاَّ رَجُلٌ خَرَجَ بِنَفْسِهِ وَمَالِهِ فَلَمْ يَرْجِعْ مِنْ ذَلِكَ بِشَىْءٍ». قال الشيخ الألباني : صحيح
İbn Abbas  rəvayət edir ki, Allah Elçisi  buyurmuşdur: “(Zül-Hiccə ayının) bu on günündə edilən yaxşı əməllər Allaha digər günlərdə edilən əməllərdən daha sevimlidir (Allah dərgahında daha əzəmətlidir)”. (Başqa rəvayətdə: “Bu günlərdə Təsbih (Subhənəllah), Təhmid (Əlhəmdulilləh), Təhlil (Lə İləhə İlləllah), Təkbir (Allahu Əkbər) və deməyi çoxaldın!”¹⁴²⁰). Dedilər: “Ey Allahın Elçisi, Allah yolunda edilən cihaddan da?!” Allah Elçisi: “Allah yolunda edilən cihaddan da! Yalnız öz canı və malı ilə Allah yolunda cihada gedib qayıtmayan (yəni şəhid olan) kişi müstəsnadır”¹⁴²¹.
قال الشيخ الألباني : ويستقبل القبلة قائماً, ثم يلبي بالعمرة أو بالحـج و العمـرة ويقول: (( اللهم هذه حجة لا رياء فيها ولا سمعة )) قال الشيخ الألباني : صحيح
Şeyx əl-Albani  deyir ki: “(Həci) ayaqüstə qibləyə yönəlir, sonra ümrə və ya ümrə və həcc üçün təlbiyyə edir”. Sonra: “Allahummə Həzihi Həccətu Lə Riyaəu Fihə Və Lə Suma – Allahım! Bu həcc riya (göstəriş) və şöhrət (qazanmaqdan) uzaqdır”¹⁴²².
ويلبي بتلبية النبي  : ((لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ، لَبَّيْكَ لاَ شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ، إِنَّ الْحَمْدَ، وَالنِّعْمَةَ، لَكَ وَ الْمُلْكَ، لاَ شَرِيكَ لَكَ)) وكان لا يزيد عليها. قال الشيخ الألباني : صحيح
Peyğəmbərin  Təlbiyəsi: “Ləbbeykəllahummə Ləbbeyk, Ləbbeykə Lə Şəriykə Ləkə Ləbbeyk, İnnəlhəmdə Vənni’mətə, Ləkə Vəl Mulkə, Lə Şəriykə Lək – Hüzurundayam, Allahım hüzurundayam! Hüzurundayam, Sənin şərikin yoxdur, hüzurundayam! Həmd Sənədir. Nemət və mülk Sənə məxsusdur. Sənin şərikin yoxdur!” və buna heç bir şey əlavə etməzdi¹⁴²³.
وكان في تلبيته لَبَّيْكَ إله الحقّ, )لَبَّيكَ() التزام تلبيته  أفضل, وإن كانت الزيادة عليها جائزة لإقرار النبي  الناس الذين كانوا يزيدون. قال الشيخ الألباني : صحيح
Peyğəmbər  Təlbiyyədə buyurardı: “Ləbbeykə İləhul Həqq (Ləbbeykə) – Hüzurundayam – haqq olan İlah”. Peyğəmbər  Təlbiyyə (sözlərinə) tabe olmaq ən xeyirli olanıdır. Lakin təlbiyyə sözlərinə əlavələrin edilməsində bir problem yoxdur. Çünki Peyğəmbər  insanların onun təlbiyyəsinə etdikləri əlavələrə heç bir söz deməmişdir¹⁴²⁴.
قولهم: لبيك ذا المعارج, لبيك ذا الفواضل. قال الشيخ الألباني : صحيح
Deyilir ki: “Ləbbeykə Zul Məaric, Ləbbeykə Zul Favadl – Hüzurundayam – Ey dərəcələr sahibi, Hüzurundayam – Ey rəhmət sahibi”.
قَالَ وَكَانَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ – رضى الله عنهما – يَزِيدُ فِيهَا لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ وَسَعْدَيْكَ وَالْخَيْرُ بِيَدَيْكَ لَبَّيْكَ وَالرَّغْبَاءُ إِلَيْكَ وَالْعَمَلُ. قال الشيخ الألباني : صحيح
İbn Ömər  təlbiyyənin sözlərinə əlavə edərdi: “Ləbbeykə Ləbbeykə Və Səadəykə, Vəl Xayru Biyədeykə Ləbbeykə, Vərrağbəu İleykə Vəl Aməl – “Hüzurundayam – Sənin izninlə Sənə təslim olmuşam, xeyir bütünlüklə Sənin əlindədir, əməllərim və işlərimlə Sənə yönəlirəm”¹⁴²⁵.
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ  قَالَ: قَالَ رَسُوْلُ اللهِ : «مَا أَهَلَّ مُهِلٌّ قَطّ ألاَّ بُشِّرَ، وَلاَ كَبَّرَ مُكَبِّرٌ قَطّ إِلاَّ بُشِّرَ». قِيلَ: يَا رَسُوْلَ اللهِ! بِالْجَنَّةِ؟ قَالَ: «نَعَمْ». قال الشيخ الألباني : حسن
Əbu Hureyra  rəvayət edir ki, Allah Elçisi  buyurdu: “Təlbiyyə”¹⁴²⁶ söyləyən elə bir kəs yoxdur ki, o müjdələnməsin. Habelə, təkbir söyləyən elə bir kəs yoxdur ki, o müjdələnməsin”. Soruşdular: “Ey Allahın Elçisi, Cənnətlə?”. O: “Bəli”– deyə buyurdu”¹⁴²⁷.

الدعاء عند رؤيته الكعبة

KƏBƏNİ GÖRƏRKƏN EDİLƏN DUA
قال الشيخ الألباني : فإذا رأى الكعبة رفع يديه إن شاء, لثبوته عن ابن عباس  ولم يثبت عن النبي  هنا دعاء خاص, فيدعو بما تيسر له, وإن دعا بدعاء عمر  :
Şeyx əl-Albani  deyir ki: Həci əgər istəsə Kəbəni gördüyü zaman əllərini yuxarı qaldıra bilər. Bu da İbn Abbas  sabitdir. Lakin Peyğəmbərdən  hər hansısa bir xas duanı bu yerdə söyləmək sabit olmamışdır. Ona görə də Həci istədiyi bir dua ilə Allaha yönələ bilər (bu yerdə). Əgər İbn Ömər  duasını etmək istəsə:
عن ابن عمر  قال: اللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلاَمُ وَمِنْكَ السَّلاَمُ فَحَيِّنَا رَبَّنَا بِالسَّلاَمِ. فحسنٌ لثبوته عنه رضي الله عنه. قال الشيخ الألباني : صحيح
İbn Ömər  dedi: “Allahummə Əntəs Sələmu, Və Minkəs Sələmu, Fəhəyyinə Rabbənə Bissələm – Allahım! Sən Salamsan və salamtlıq səndəndir. Bizə həyat ver ey Rəbbimiz! Səlam ilə!”¹⁴²⁸.
الذكر عند الحجر الأسود

QARA DAŞA ÇATDIQDA EDİLƏN ZİKR
قال الشيخ الألباني : ويسن التكبير عند الحجر الأسود في كل طوفة, لحديث ابن عباس  قال: طاف طَافَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِالْبَيْتِ عَلَى بَعِيرٍ كُلَّمَا أَتَى الرُّكْنَ أَشَارَ إِلَيْهِ بِشَيْءٍ كَانَ عِنْدَهُ وَكَبَّرَ. قال الشيخ الألباني : صحيح
Şeyx əl-Albani  deyir ki: Sünnədən hər təvaf vaxtı Qara daşa çatdıqda təkbir “Allahu Əkbər” söyləməkdir. İbn Abbas  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  Kəbəni dəvənin üstündə təvaf etdi. O, hər dəfə (qara daş yerləşən) küncə gəlib çatanda özündəki bir şeylə (Bu hədisdə “Bir şeylə” dedikdə “çomaq” nəzərdə tutulur¹⁴²⁹) ona tərəf işarə etdi və təkbir gətirdi “Allahu Əkbər” dedi”¹⁴³⁰.
وأما التسمية, فإنما صح عن ابن عمر  أنه كان إذا استلم الحجر قال: بسم الله والله أكبر . قال الشيخ الألباني : صحيح
Həqiqətən İbn Ömər  səhih olaraq rəvayət edilir ki: “Qara daşa əlini sürtərək: “Bismilləh, Allahu Əkbər – Allahın adı ilə, Allah böyükdür” – deyərdi¹⁴³¹.
الذكر في الطواف

TƏVAF ZAMANI EDİLƏN ZİKR
عن ابن عمر  قال: رأيت رسول الله  يطوف بالكعبة ويقول: ((مَا أَطْيَبَكِ ، وَأَطْيَبَ رِيحَكِ ، مَا أَعْظَمَكِ ، وَأَعْظَمَ حُرْمَتَكِ)) قال الشيخ الألباني : ضعيف
İbn Ömər  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  Kəbəni təvaf etdiyini və belə buyurduğunu gördüm: “Mə Ətyəbək, Və Ətyəbə Rıhəkə, Mə Əazəməki, Və Əazamə Hurmətək – (Ey Kəbə!) Sən nə gözəlsən və sənin qoxun necə gözəldir. Sənin əzəmətinə və hörmətinə heyranam”¹⁴³².
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ مَا بَيْنَ بَيْتِي وَمِنْبَرِي رَوْضَةٌ مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّةِ وَمِنْبَرِي عَلَى حَوْضِي.
Əbu Hureyrə  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  buyurdu: “Evimlə minbərim arası Cənnət baxçalarından bir baxçadır. Minbərimdə Hovuzun üzərin­dədir”¹⁴³³.
الدعاء بين الركن اليماني والحجر الأسود

YƏMƏN KÜNCÜ İLƏ QARA DAŞ ARASINDA EDİLƏN DUA¹⁴³⁴
عن عبد الله بن السائب  قال: سمعتُ رسول الله  يقول ما بين الركنين:  ربّنا آتنا في الدنيا حسنةً وفي الآخرةِ حسنةً وقنا عذابَ النار قال الشيخ الألباني : صحيح
Abdullah İbn Saib  rəvayət edir ki, eşitdim ki, Peyğəmbər  iki rükn arasında buyurdu: “Rabbənə Atinə Fid Dunyə Həsənətən Və Fil Axirati Həsənətən Və Qinə Azəbən Nər – Ey Rəbbimiz! Bizə dünyada da yaxşılıq (gözəl nemətlər) ver, axirətdə də yaxşılıq (Cənnət) ver və bizi Odun (Cəhənnəmin) əzabından qoru!” (əl-Bəqərə 201)¹⁴³⁵.
عَنْ سَالِمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ لَمْ أَرَ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَسْتَلِمُ مِنْ الْبَيْتِ إِلَّا )إلا الحجر (و الرُّكْنَيْنِ الْيَمَانِيَيْنِ.
Səlim İbn Abdullah atasından  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  Həcərul əsvəd və Ruknu Yəməndən başqa bir yerə əl sürtməzdi”¹⁴³⁶.
الذكر عند مقام إبراهيم 

İBRAHİM  MƏQAMINDA EDİLƏN ZİKR
عن جابر  قال: ثم نفذ  إلى مقام إبراهيم  فقرأ: ( واتخذوا من مقام إبراهيم مصلى ورفع صوته يسمع الناس, فجعل المقام بينه وبين البيت فصلى ركعتين, يقرأ في الأولى  قُلْ هُو اللهُ أحدٌ  وفي الثانية  قُلْ يا أيُّها الكافِرُونَ  قال الشيخ الألباني : صحيح
Cabir  rəvayət edir ki, sonra Peyğəmbər  İbrahim  məqamına yaxınlaşaraq, səsini insanların eşidə biləcəyi bir (həddə) qaldıraraq buyurdu: “Vəttəxazu Mim Məqami Ibrahimə Musallə - İbrahimin dayandığı yeri namazgah edin!” (əl-Bəqərə 125). Sonra İbrahimin  məqamı onunla Kəbə arasında qalacaq bir halda duraraq iki rükət namaz qıldı. Birinci rükətdə: “Qul Huvəllahu Əhəd” (əl-İxlas Surəsi), İkinci rükətdə: “Qul Yə Əyyuhəl Kəfirun” – (əl-Kəfirun Surəsi) oxuyur¹⁴³⁷.
الدعاء عند شرب ماء زمزم

ZƏM-ZƏM SUYU İÇİLDİYİ ZAMAN EDİLƏN DUA
عن ابن عباس  قال: قال رسول الله : (( ماء زمزم لما شرب له )) قال الشيخ الألباني : صحيح
İbn Abbas  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  buyurdu: “Zəm-zəm suyu nə üçün (nə niyyətlə) içilərsə, onun üçündür (o, niyyət də qəbul olunar)”¹⁴³⁸.
عن ابن عباس  قال: قال رسول الله : (( خير ماءٍ على وجه الأرض ماءُ زمزم, فيه طعامُ الطُّعم وشفاء السُّقم )) قال الشيخ الألباني : صحيح
İbn Abbas  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  buyurdu: “Yer üzündə ən xeyirli (mübarək) su Zəm-zəmdir. Yeməklərin (ən) doyumlusu, xəstəliklərin şəfasıdır”¹⁴³⁹.
عن ابن عباس  قال قال رسول الله  مَاءُ زَمْزَمَ لِمَا شُرِبَ لَهُ إِنْ شَرِبْتَهُ تَسْتَشْفِي بِهِ شَفَاكَ الله وَإِنْ شَرِبْتَهُ لِشِبَعِكَ أَشْبَعَكَ الله بِهِ وَإِنْ شَرِبْتَهُ لِتَقْطَعَ ظَمَأَكَ قَطَعَهُ الله وَهِيَ هَزْمَةُ جِبْرِيلَ وَسُقْيا الله إِسْمَاعِيلَ
İbn Abbas  rəvayət edir ki, Allah Elçisi  buyurdu: “Zəm-zəm suyu nə üçün içilirsə, onun üçündür. Əgər sən şəfa tapmaq üçün içərsənsə, Allah sənə şəfa verər. Tox olmaq üçün içərsənsə, Allah səni tox edər. Susuzluğunu yatırmaq üçün içərsənsə, Allah sənin susuzluğunu yatırdar. O, Cəbrayılın bulaq açması və Allahın İsmayılı içirtməsidir”¹⁴⁴⁰.
الدعاء على الصفا والمروة

SƏFA VƏ MƏRVA TƏPƏSİNDƏ EDİLƏN DUA
عن جابر  قال: ثم خرج النبي  إلى الصفا فلما دنا من الصفا قرأ:  إنَّ الصَّفَا والمروَةَ مِنْ شَعَائِرِ الله, فمنْ حَجَّ البَيتَ أو اعتمرَ فلا جُنَاحَ عَلَيهِ أن يَطَّوَّفَ بِهِمَا, ومن تَطَوَّعَ خيراً فإنّ اللهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ  نبدأ بما بدأ الله به فبدأ بالصفا فرقى عليه, حتى رأى البيت )الكعبة(, فاستقبل القبلة, فوحد الله, وكبره ثلاثاً )اللهُ أكبرُ, اللهُ أكبرُ, اللهُ أكبرُ( وقال: لا إلهَ إلا الله وحدَهُ لا شريكَ له, له الملكُ, وله الحمدُ, يحيي ويميت, وهو على كل شيء قدير, لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ، أَنْجَزَ وَعْدَهُ، وَنَصَرَ عَبْدَهُ، وَهَزَمَ الأَحْزَابَ وَحْدَهُ. يقول ذلك ـ ثلاث مرات ـ ويدعو بين ذلك )أي بين التهليلات بما شاء من الدعاء بما فيه خير الدنيا والآخرة( ثم يفعل على المروة, كما فعل على الصفا. قال الشيخ الألباني : صحيح
Cabir  rəvayət edir ki, sonra Peyğəmbər  Səfa təpəsinə çıxaraq buyurdu: “İnnəs Səfa Vəl Mərvatə Min Şəairilləh, Fə Mən Həccəl Beytə Əu İtəməra Fə Lə Cunəhə Aleyhi Ən Yəttavvəfə Bihimə Və Mən Tətavvəa Xayran Fəinnəllahə Şəkirun Əlim – Həqiqətən, Səfa və Mərvə Allahın qoyduğu nişanələrdəndir. Kim evi (Kəbəni) həcc və ya ümrə niyyəti ilə ziyarət edərsə, bunları təvaf etməsində ona heç bir günah olmaz. Kim yaxşı bir iş görsə, bilsin ki, Allah şükrün əvəzini verəndir, Biləndir”. (əl-Bəqərə 158). Sonra – Nəbdəu Bimə Bədə Allahu Bihi – Allah nə ilə başlamışsa, mən də onunla başlayıram!” dedi. Sonra Səfadan başlayıb onun üstünə qalxdı, Kəbəni görəndə isə üzünü qibləyə tərəf tutub “Lə İləhə İlləllah” və “Allahu Əkbər” 3 dəfə söylədi və: “Lə İlahə İlləllahu Vahdəhu Lə Şərikə Ləhu, Ləhul Mulku Və Ləhul Həmdu Yuhyi Və Yumitu Və Huvə Alə Kulli Şeyin Qadir, Lə İlahə İlləllahu Vahdəhu, Əncəzə Va’dəhu, Və Nəsara Abdəhu Və Həzəməl Əhzabə Vəhdəhu – Allahdan başqa ibadətə layiq haqq məbud yoxdur, O təkdir, Onun şəriki yoxdur. Mülk Onundur və həmd Onadır! Öldürən və Dirildəndə Odur! O hər şeyə Qadirdir. Allahdan başqa məbud yoxdur, O təkdir. Allah vədini yerinə yetirdi, quluna kömək etdi və (düşmənlərdən olan) dəstələri tək Özü məğlub etdi!”. Peyğəmbər  duanı üç dəfə təkrarladı və hər birinin arasında da (Allaha) dua etdi. (Təhlillər arasında istədiyi duanı seçər onunla dünya və axirət xeyirini istəyərdi). Peyğəmbər  Mərvada da eyni ilə Səfada etdiklərini etdi¹⁴⁴¹.
الدعاء في السعي

SƏY ZAMANI EDİLƏN DUA
وإن دعا في السعي بقوله: ((رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ، إِنَّكَ أَنْتَ الْأَعَزُّ الْأَكْرَمُ)) فلا بأس لثبوته عن جمع من السلف.
Səy zamanı edilən dua: “Rabbiğfir Vərhəm, İnnəkə Əntəl Əazzul Əkram – Allahummə bağışla və rəhm et! Həqiqətən sən ən İzzətili və Kərəm sahibisiən –Bu duada heç bir beis yoxdur. Çünki bir qrup sələfdən varid olmuşdur”¹⁴⁴².
الدعاء يوم عرفه

ƏRAFA GÜNÜ (ZİL HİCCƏ AYININ 9-ZU) EDİLƏN DUA
عن علي  مرفوعاً : (( أفضل ما قلتُ أنا والنبيونُ عشية عرفه: لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ)) قال الشيخ الألباني : صحيح
Əli  mərfu olaraq rəvayət edir ki, Peyğəmbər  buyurdu: “Ən xeyirli dua, Ərafa günü edilən duadır. Mənim və məndən əvvəlki Peyğəmbərlərin söylədiklərinin ən xeyirlisi budur: “Lə İləhə İlləllahu Vahdəhu Lə Şərikə Ləhu, Ləhul Mulku Və Ləhul Həmdu Və Huvə Alə Kulli Şeyin Qadir – Allahdan başqa məbud yoxdur, O təkdir, Onun şəriki yoxdur. Mülk Onundur və həmd Onadır! O hər şeyə Qadirdir!”¹⁴⁴³.
عن علي بن أبي طالب قال : أكثر ما دعا به رسول الله صلى الله عليه و سلم عشية عرفة في الموقف اللهم لك الحمد كالذي نقول وخيرا مما نقول اللهم لك صلاتي ونسكي ومحياي ومماتي وإليك مآبي ولك رب تراني اللهم إني أعوذ بك من عذاب القبر ووسوسة الصدر وشتات الأمر اللهم إني أعوذ بك من شر ما يجيء به الريح. قال الشيخ الألباني : ضعيف
Əli  rəvayət edir ki, Peyğəmbərin  Ərafa axşamı ən çox etdiyi duası: “Allahummə Ləkəl Həmdu Kəlləzi Nəqulu Və Xayra Mimmə Nəqulu Allahummə Ləkə Saləti Və Nusuki Və Məhyəyi Və Məməti Və İleykə Məbi Və Ləkə Rabbi Tərani, Allahummə İnni Əuzu Bikə Min Azəbil Qabri Və Vəsvəsətis Sadri Vəştətul Əmri, Allahummə İnni Əuzu Bikə Min Şərri Mə Yəciu Bihi Rıhi – Allahım! Sənin buyurduğun kimi və bizim söylədiyimizdən də xeyirli biçimdə həmd Sənədir, Allahım! Namazım, qurbanım, həyatım və ölümüm Sənin üçündür. Qayıdışım Sənədir, Allahım! Qəbr əzabından, qəlbimin vəsvəsəsindən, işlərimin dağılmasından Sənə sığınıram. Allahım! Küləyin gətirdiyi şərdən Sənə sığınıram”¹⁴⁴⁴.
جابر بن عبد الله قال قال رسول الله صلى الله عليه و سلم : ما من مسلم يقف عشية عرفة بالموقف ، فيستقبل القبلة بوجهه ، ثم يقول : لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ (مئة مرة) ، ثم يقول : (قل هو الله أحد) (مئة مرة) ، ثم يقول : اللهم ! صل على محمد ، كما صليت على إبراهيم وآل إبراهيم ، وإنك حميد مجيد ، وعلى سامعهم (مئة مرة) ؛ إلا قال الله تعالى : يا ملائكتي ! ما جزاء عبدي هذا ؟ سبحني وهللني ، وكبرني وعظمني ، وعرفني ، وأثنى علي ، وصلى على نبيي ؟! اشهدوا ملائكتي ! أني قد غفرت له ، وشفعته في نفسه ، ولو سألني عبدي هذا ؛ لشفعته في أهل الموقف كلهم ). قال الشيخ الألباني : ضعيف
Cabir İbn Abdullah  rəvayət edir ki, Allah Elçisi  buyurdu: «Hər hansı bir müsəlman Ərafada axşamı üzü ilə qibləyə yönələrsə: Sonra 100 dəfə: Lə İləhə İlləllahu Vahdəhu Lə Şəriykə Ləhu Ləhul Mulku Və Ləhul Həmdu Və Huvə Alə Kulli Şeyin Qadir – deyərsə, Sonra 100 dəfə: Qul Huvəllahu Əhəd – deyərsə, Sonra 100 dəfə: Allahummə Salli Alə Muhəmmədin Kəmə Salleytə Alə İbrahimə Və Əli İbrahim İnnəkə Həmidun Məcid – deyərsə, Allah: “Ey Mənim mələklərim! Bu qulunmun əcri nədir? (Qolun) Təsbih, Təhlil, Təkbir, Əzəmətləşdirdi, Tanıdı, Səna etdi və Peyğəmbərinə salavat gətirdi”. Ey mələklərim şahid olun! Mən onları artıq bağışladım, onu şəfaətçi edərəm. Əgər Məndən qulum şəfatçi olmağı istəyərsə əhli üçün onu şəfaəçi edərəm”¹⁴⁴⁵.
الدعاء عند المشعر الحرام

MƏŞƏRULHƏRAMDA (MUZDƏLİFƏDƏ OLAN DAĞ) EDİLƏN DUA
عن جابر  قال: ثم ركب النبي  القَصواء حتى أتى المشعَرَ الحرام, فرقى عليه فاستقبل القبلة, فحمد الله وكبره وهلله ووحده, ولا يزال كذلك حتى يسفر جداً. قال الشيخ الألباني : صحيح
Cabir  rəvayət edir ki, sonra Peyğəmbər  Qəsvayə¹⁴⁴⁶ minib MəşərulHərama gəldi, üzünü qibləyə çevirdi, Allaha həmd etdi, Onun ən Böyük olduğunu, Ondan başqa ibadətə layiq haqq məbud olmadığını və Onun Tək haqq İlah olduğunu söylədi – Əlhəmdulilləh, Allahu Əkbər, Lə İləhə İlləllah (O, hava işıqlanana qədər ayaq üstə dayanıb bu cür dua etməkdə davam etdi) və günəş çıxmazdan əvvəl yola düşdü!”¹⁴⁴⁷.
التكبير عند رمي الجمار

SÜTUNLARA DAŞ ATDIQDA EDİLƏN TƏKBİR
عـن ابن عمـر  أنه كـان يَرمـي الجمرةَ الدُّنيا )التي تَلِي مسجدَ مِنَّى( بسبعِ حَصياتٍ, يكبرُ على إثرِ كلّ حَصاةٍ, ثم يتقدّمُ حتى يُسْهِلَ, )أي يقصد السهل من الأرض( فيقومُ مستقبِلَ القِبلة, فيقومُ طويلاً, ويدعو, ويَرفعُ يديه, ثم يَرمي )الجمرةَ( الوسطى )فيرميها بسبع حصياتٍ, يكبِّر كلما رمى بحصاةٍ( ثم يأخذُ ذاتَ الشمالِ, فَيَستهِلُ ويقومُ مستقبِلَ القِبلة, فيقومُ طويلاً, ويدعو, ويرفعُ يديه, ويقومُ طويلاً, ثم يَرمي جمرةَ ذاتِ العقبةِ, من بطنِ الوادي )فيرميها بسبع حصياتٍ, يكبرُ عند كلّ حصاةٍ( ولا يَقف عندها, ثم ينصرفُ فيقولُ: هكذا رأيتُ النبي  يفعلُه. قال الشيخ الألباني : صحيح
İbn Ömər  yaxın sütuna¹⁴⁴⁸ əl-Cəmərat əd-Dunya yeddi daş atar və hər daşı atdıqda “Allahu Əkbər” deyərdi. Sonra irəli keçib vadinin aşağı tərəfində üzü qibləyə uzun müddət dayanar və əllərini göyə qaldırıb dua edərdi. Sonra orta sütuna (əl-Cəmərat əl-Vusta) daş atar və (yeddi daş atar və hər daşı atdıqda “Allahu Əkbər” deyərdi. Daşları atıb qurtardıqdan) sonra sol tərəfə keçib vadinin aşağı tərəfində üzü qibləyə uzun müddət dayanar və əllərini göyə qaldırıb dua edərdi. Sonra vadinin aşağı tərəfindəki böyük sütuna (əl-Cəmərat əl-Əqəbə) (yeddi daş atar və hər daşı atdıqda “Allahu Əkbər” deyərdi), sonra da orada durmadan çıxıb gedərdi və: “Mən Peyğəmbərin  belə etdiyini gördüm”– deyərdi¹⁴⁴⁹.
التكبير في صلاة العيد

BAYRAM NAMAZLARINDA OLAN TƏKBİRLƏR
عن عبد الله بن عمرو بن العاص  قال: قال رسول الله : (( التكبير في الفطر: سبع في الأولى, وخمس في الآخرة, والقراءة بعدهما كلتيهما)) قال الشيخ الألباني : صحيح
Abdullah İbn Amr İbn əl-Ass  rəvayət edir ki, Peyğəmbər  buyurdu: “Ramazan bayramında ilk rükətdə olan təkbir yeddi, son rükətdə beşdir. Hər ikisində də qiraət təkbirlərdən sonradır”¹⁴⁵⁰.
عن بعض أصحاب النبي  قال: (( صلـى بنا النبي  يوم عيـد, فكـبر أربعاً أربعاً, ثـم أقبـل علينا بوجهه حين انصرف, قال: (( لا تنسوا, كتكبير الجنائز, وأشـارَ بأصابعه, وقبضَ إبهامه. يعني في صلاة العيد )) قال الشيخ الألباني : صحيح
Peyğəmbərin  səhabələrinin birindən belə rəvayət olunur: “Peyğəmbər  bayram günü bizə bayram namazı qıldırdı, dörd təkbir etdi. Namazı bitirdikdən sonra bizə tərəf çevirlənərək buyrdu: “Unutmayın, (bayram namazında) təkbirlər cənazə namazında kimidir. Bayram namazını qəsd edərək əli ilə işarə etdi və baş barmağını tutdu”¹⁴⁵¹.
صفة التكبير في أيام العيدين

BAYRAMLARDA GƏTİRİLƏN TƏKBİRLƏR
Müsləman, Ramazan ayının son gününün günəşin batmasıyla (Şəvval ayının hilalın görülməsiylə) təkbir gətirməyə başlar, imamın bayram namazı xütbəsi için minbərə çıxana qədər təkbir gətirir. Eyni şəkildə Qurban bayramında, Ərafa günü sübh namazından etibarən təkbir gətirməyə başlar, bayramın dördüncü günü (Zilhiccə ayının on üçüncü gününün) Əsr namazına qədər davam edər.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ –صلى الله عليه وسلم- « أَيَّامُ التَّشْرِيقِ أَيَّامُ أَكْلٍ وَشُرْبٍ ». عَنِ النَّبِىِّ –صلى الله عليه وسلم- بِمِثْلِ حَدِيثِ هُشَيْمٍ وَزَادَ فِيهِ « وَذِكْرٍ لِلَّهِ ».
Peyğəmbər  buyurdu: “Təşriq günləri yemək, içmək və Allahı zikr etmək günləridir”¹⁴⁵².