ƏHLİ SÜNNƏ VƏl cəmaatin

ÜÇÜNCÜ MƏRTƏBƏ: MÜŞİƏ - DİLƏMƏSİ

Biz,

Allahın göylərdə və yerdə olan hər şeyin Onun istəyi ilə olduğuna, Onun iradəsi olmadan heç bir şeyin olmayacağına, istədiyinin olacağına, istəmədiyinin də olmayacağına iman edirik.⁹⁴

DÖRDÜNCÜ MƏRTƏBƏ: YARATMA

Biz,

Allahın hər şeyi yaratdığına, göylərin və yerin xəzinələrinin Onun əlində olduğuna iman edirik. Allah subhənəhu və təalə bu haqda belə buyurur: «Allah hər şeyin Xaliqidir. O, hər şeyi Qoruyandır. Göylərin və yerin açarları Ondadır». (Zumər 62-63)⁹⁵

Bu dörd mərtəbə Allahın yaratdıqlarını əhatə etdiyi kimi, qullarının etdiklərini də əhatə edir. Qullarının dedikləri sözlər, etdikləri əməllər və ya etməyib tərk etdikləri şeylərin hamısı Allah subhənəhu və təalə tərəfindən bilinmiş və Onun qatında yazılmışdır. O şeyləri, Allah subhənəhu və təalə istəmiş və yaratmışdır. Allah subhənəhu və təalə aşağıdakı ayələrdə bu haqda belə buyurur: «Sizlərdən doğru (yolda) olmaq istəyənlər üçün. Aləmlərin Rəbbi Allah istəməyincə, siz istəyə bilməzsiniz!». (Təkvir 28-29). «Əgər Allah istəsəydi, onlar bir-biriləri ilə vuruşmazdılar. Lakin Allah istədiyini edir!». (Bəqərə 253). «Əgər Allah istəsəydi, onlar bunu etməzdilər. Elə isə onları uydurduqları ilə birlikdə tərk et». (Ənam 137). «Axı sizi də, sizin düzəltdiklərinizi də Allah yaratmışdır». (Saffət 96).

Biz,

Bununla yanaşı Allahın bəndəsinə seçmə haqqı ilə qüdrət verdiyinə və hərəkətin/əməlin bilavasitə bu ikisilə həyata keçdiyinə iman edirik. Bəndənin etdiyi hərəkətin/əməlin onun öz seçim iradəsi və qüdrəti ilə edilməsinə dəlalət edən ayələr çoxdur.