Əhməd-Cabir İsmayıl oğlu Əhmədov

C Ö V H Ə R
Cövhər (nastoy) aşağıdakı üsulla hazırlanır. Xırdalanmış bitki xammalı emallı qazana, çini və ya şüşə qaba qoyulub, üzərinə su əlavə edilir. Bəzi hallarda cövhər hazırladıqda qarışıq fırında və ya sobada bir neçə saat qızdırılır.

Əsasən bir hissə bitki xammalından 10 həcm hissə cöv­hər alınır. Məsələn, 100 ml cövhər almaq üçün 10 q xır­da­lanmış bitki xammalı götürülür. Qeyd etmək lazımdır ki, cöv­hərləri isti üsulla hazırladıqda suyun bir hissəsi buxarlanır. Ona görə də əvvəldən suyun miqdarı bir qədər çox götürülür. Cövhər hazırlanacaq qabın ağzı bağlanır və qaynayan su ha­ma­mında 15 dəq qızdırılır. Ev şəraitində su hamamını dərin lə­yəndə (tazda) qaynayan su əvəz edir. Bu suya içərisində cövhər olan qab yerləşdirilir.

Hazırlanmış cövhər su hamamından çıxarılır, bir saat müddətində otaq temperaturuna qədər soyudulur, təmiz ağ bez parçadan və ya cunaya bükülmüş pambıqdan süzülür, cecə sıxılır və üzərinə lazımi həcmə qədər qaynanmış soyuq su əlavə olunur. Məsələn, 1:10 nisbətində 20 q bitki xammalından 200 ml hazır cövhər alınmalıdır. Əgər süzülmüş cövhər 190 ml olarsa, üzərinə 10 ml qaynanmış soyuq su əlavə olunmalıdır.

İçilmək üçün nəzərdə tutulan cövhərlər nisbətən az qa­tılıqda, başqa sözlə, 1:10, 1:20, 1:30 və s. nisbətində hazırlanır. Xaricə tətbiq olunmaq məqsədilə nəzərdə tutulan cövhərlər isə daha qatı konsentrasiyada hazırlanır.

Cövhər hazırlamaq üçün su hamamından istifadə edil­məyə də bilər. Bunun üçün xırdalanmış bitki hissəciklərinin üzə­rinə qaynayan su tökülür və qaz plitəsi və ya soba üzərinə qoyulur. Bu zaman nəzarət olunmalıdır ki, kütlə qaynamasın. 15 dəqiqədən sonra qarışıq soyudulur və süzülür. Bu üsulla ha­zır­lanmış cövhər adi qaydada çay dəmlənməsindən təcrübi olaraq fərqlənmir. Bəzi cövhərləri «soyuq üsulla» hazırlayırlar. Bu məqsədlə xırdalanmış bitki xammalının üzərinə emallı qa­zanda və ya şüşə qabda qaynanmış su əlavə olunur, ağzı örtülü halda 4-12 saat saxlanılır. Sonra süzülür və istifadə edilir.