Əhməd-Cabir İsmayıl oğlu Əhmədov

Xiyarın müalicəvi xassələri. Xiyar təzə (tər), duza və sirkəyə qoyulmuş halda yeyilir. Ondan müxtəlif salatlar hazırlanır. Duzlu xiyar şorpası (рассолник, солянка) bişirilir. Xiyar iştahanı artırır, zülalların və yağların bağırsaqlarda sov­rul­masını yaxşılaşdırır. Duza və sirkəyə qoyulmuş xiyar xüsu­silə həzm vəzilərinin sekresiyasını qıcıqlandırır, onların fəaliy­yətini yaxşılaşdırır. Iştahanı artırdığı üçün kökəlməyə meyilli olanlar istifadə etməməlidirlər. Mədə-bağırsaq xəstə­likləri zamanı, ürək qüsuru, ateroskleroz qantəzyiqi, qaraciyər və böyrək xəstəliklərində və hamiləlik dövründə duza qoyul­muş xiyardan istifadə olunmamalıdır.

Xiyar həm də mədəyə yumşaldıcı təsir göstərdiyindən, daimi qəbizlikdə istifadə etmək məsləhət görülür. Xiyar ödqovucu və sidikqovucu təsir də göstərir. Ona görə də xır­dalanmış təzə xiyar və ya xiyar şirəsi ürək xəstəlikləri ilə əla­qə­dar olan vodyanka və şişlərdə faydalı ola bilər. Xalq təba­bətində təzə xiyar şirəsi ağrıkəsici və sakitləşdirici vasitə kimi mədə-bağırsağın iltihabında (kolitdə) məsləhət görülür. Xiyar şirəsini və ya xiyar şirəsinin balla qarışığını yuxarı tənəffüs yollarının katarında və öskürəkdə gündə 2-3 dəfə 2-3 xörək qaşığı içmək məsləhət görülür.

Qafqazın xalq təbabətində yetişib ötmüş xiyar və pletey həlimi sarılıq və qaraciyərin digər xəstəliklərində içilir.

Xiyar şirəsi və yaşıl qabığından alınan sulu tinktura ilə üzdəki sızanaqların, çillərin, piqmentli ləkələrin və yanıqların (günəş) kənar edilməsində istifadə edilir. Yay mövsümündə artıq tərləmə zamanı dərini təravətləndirmək üçün xiyar dilimləri və ya təzə sıxılmış xiyar şirəsi ilə silirlər. Kosme­toloqlar yağlı üz dərisi üçün spirtlə eyni miqdarda qarışdırılmış xiyar şirəsindən istifadə etməyi məsləhət görürlər. Bunun üçün ev şəraitində 1 stəkan təzə xiyar əzintisinə 1 stəkan araq töküb 2 həftə saxlayır və cunadan süzürlər. Belə losyon öz xassələrini itirmədən uzun müddət saxlanıla bilər. Quru dəri üçün hazırlanmış losyona eyni miqdarda qaynanmış su və 100 q-a 1 çay qaşığı qliserin əlavə etmək lazımdır. Yağlı dəridə üzün təravətini saxlamaq üçün həftədə ən azı iki dəfə xiyarla almadan hazırlanan əzinti ilə maska etmək məsləhət görülür. Xalq təbabətində bəzən qurudulmuş xiyar əzintisi və şirəsi ilə xırda üyüdülmüş xiyar toxumlarının düyü unu ilə qarışığından hazırlanan xiyar kirşanından (огуречная пудра) istfiadə olunur.