Əhmədov Əhməd-Cabir İsmayıl oğlu Osmanov Tofik Ramazan oğlu İstehlak mallarinin funksional

Elektrik çaynikləri. Elektrik çaynikləri kiçik məişət əşyalarına aid edilir. Müasir elektrik çaynikinin naqili olmur (naqil altlığa birləşdirilir); düymənin basılması ilə işə düşür; su qaynadıqda və ya olmadıqda avtoma-tik olaraq şəbəkədən açılır; suyun qaynadılma müddəti 5 dəqiqədən azdır; süzgəc (bir qayda olaraq neylondan) xırda hissəciklərin stəkanın içərisinə

düşməsinin	qarşısını	alır; çaynikin qapağı düymənin basılması ilə	açılır və
ya suyun	stəkana	tökülməsi zamanı qapağın açılmasının qarşısını alan
xüsusi cəftə ilə bağlanır; indikator lampa cihazın işlədiyini bildirir.
Məişət elektrik çayniklərinin bütün modellərini üç qrupa			bölmək
olar:

• 
  açıq qızdırıcı elementli və yandan birləşən;
  
• 
  qapalı (yastı) qızdırıcı elementli və mərkəzdən birləşən;
  
• 
  çaynik-termoslar, burada su nəinki qaynadılır, həm də uzun
  

müddət ərzində isti qalır.

Ciddi düzbucaqlı və klassik yumru formaları olan çayniklərin yerini konusşəkilli və axarlı formada («pinqvin») çayniklər tutmuşdur. Qeyri-adi formalı su səviyyəsi indikatorları, həm də dekorativ funksiya yerinə yetirməyə başlamışdır. 20-ci əsrin sonlarının ağ, qırmızı, qara rəngli mo-delləri öz yerlərini noxudu, yasəmən, narıncı, salat rənglərinə verir. Dəbdə yarımşəffaf və yastı dəstəksiz qapaqlı çayniklərdir.
Qızdırıcısı açıq olan modellərdə birləşmə elementi yanda olduğu üçün, onlar altlıq üzərinə ancaq bir vəziyyətdə qoyula bilir. Bu növ çaynikləri 100⁰C temperatura davam gətirən və bu zaman çox qızmayan qida üçün yararlı olan plastiklərdən hazırlayırlar.
Su səviyyəsi indikatoru müasir elektrik çayniklərinin sabit dizayn elementlərindən biridir. Onun olmaması ancaq yarımşəffaf çayniklərdə mümkündür ki, onlarda da hər şey kənardan görünür. Son dövrlərdə indi-katorları hər iki tərəfdən yerləşdirirlər. Çətin yuyulan darüzgəcli borudan onlar suyun miqdarını göstərən bölgülərə malik enli pəncərəyə çev-rilmişlər.
Çaynikin enli burnu suyu qapağı açmadan tökməyə imkan verir. Bu, rahatlıqla yanaşı, həm də təhlükəsizdir, belə ki, qaynar çaynikə su əlavə edən zaman açıq qapaqdan buxar insana xətər yetirə bilər. Dəbli detal
– özüaçılan qapaqdır. Onlar etibarlı bağlanması üçün şarnir mexanizmi ilə təmin edilmiş adi qapaqları əvəz etmişlər. Bu cür qapaqlar həm təhlükəsiz,
həm də rahatdır, onları açmaq üçün düyməni basmaq kifayətdir.
Qızdırıcı elementi qapalı olan çayniklərin üstün cəhətlərindən biri də onların birləşmə yerinin mərkəzdə olmasıdır. Bu zaman çayniki öz oxu ətrafında fırlatmaq və istənilən vəziyyətdə saxlamaq mümkündür. Paslan-
186
mayan poladdan hazırlanmış qızdırıcı element nazik metal lövhənin altında gizlədilmişdir. Onun üzəri kirəcləşmir. Çaynikin içəri səthi asanlıqla yuyulur. Məmulatın istismar müddəti uzanır, qaynatma sürəti isə zaman keçdikcə azalmır.
Qida plastiklərindən başqa, istehsalçılar paslanmayan poladdan və şüşədən hazırlanmış çayniklər təklif edirlər ki, bu materiallar da ekoloji cəhətdən tam təmiz hesab olunur. Lakin onların da çatışmayan cəhətləri vardır. Metal və şüşə gövdələr isinir, bundan əlavə şüşə sına bilər. Adətən paslanmayan poladdan olan yumru çayniklər müasir rahatlıqlardan məh-rumdur. Su səviyyəsi indikatoru olmur, qapaq ənənəvi üsulla açılır. Plastik altlıq üzərində dayanan şüşədən hazırlanmış yumru çaynik gözəl görünür
və suyun qaynama prosesini izləmək imkanı vardır.

Axarlı formaya malik dolçaşəkilli çaynikləri müxtəlif çalarlarda

istehsal edirlər: həm fil dişi, həm qızılı, həm narıncı və hətta yaş asfalt rəngində. Bəzi istehsalçılar bu növ çayniklərin qapaqlarını şəffaf hazırla-yırlar. Bəzi modellərdə çayniki alt hissəni halqa boyu işıqlandıran işəsalma indikatoru ilə təchiz edirlər. Bir çox modellər eyni üslubda və eyni rəngdə istehsal edilən mətbəx üçün məişət cihazları seriyasına – çaynik, qəhvədan, şirəçəkən, toster – daxil edilir.
Termos-çayniklərin gövdəsi, adətən istilik izolə materiallarından hazırlanır. Onların qızdırıcı elementi qapalı olur və birləşmə yeri mərkəzdə yerləşərək çaynikin öz oxu ətrafında fırlana bilməsini təmin edir. Səs siqnalları və paneldəki lampalar suyun qaynaması, suyun olmaması və cihazın şəbəkədən açılması barədə məlumat verir.