Ek-7: “Son dönemde gerçekleşen ve yakın zamanda gerçekleştirilecek büyük inşaat projeleri”ne ilişkin bilgi notu

T.C. Budapeşte Büyükelçiliği 2 Şubat 2013

Ticaret Müşavirliği

I. MACARİSTAN İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN GENEL GÖRÜNÜMÜ
Macaristan’da inşaat sektörü ulusal ekonominin önemli bir parçası olarak değerlendirilmekte olup GSYİH’nın yaklaşık %5’ini oluşturmaktadır. Ancak Macar inşaat sektörü, 2008 yılındaki küresel ekonomik krizden en fazla etkilenen sektörler arasında başta gelmekte olup sürekli küçülmektedir. Nitekim, 2006 yılına göre 2010 yılındaki daralma %40, 2011’de %60’tır. Ayrıca, 2011 yılında Macaristan’da ekonominin genelinde yatırımlar, 2010 yılına göre %4,5 oranında azalırken, inşaat sektörüne yönelik yatırımlar %13,9 oranında azalmıştır. 2012 yılında ise –beklendiği gibi- sözkonusu daralma daha da derinleşmiş ve Macaristan inşaat sektörü, 2011 yılına göre %5.9 oranında küçülmüştür.

Söz konusu küçülmede, ekonomideki durgunluk nedeniyle geniş çaplı altyapı projeleri başta olmak üzere tüm segmentlerdeki inşaatlara yönelik talep daralmasının payı büyüktür. Nitekim, hükümetin ve Avrupa Birliği’nin alt yapı yatırımlarına (otobanlari köprüler, metro vb.) yönelik talepleri ciddi ölçüde azalmıştır. Bu yöndeki görüş, 2012 yılının Mayıs ayında “Hungarian Building Material Association” Başkanı György Széman tarafından da yinelenmiş ve Macaristan inşaat sektörünün karşı karşıya bulunduğu en önemli sorunun, devletin inşaat sektörüne yönelik talebinin neredeyse durma noktasına gelmesi olduğu belirtilmiştir. Aynı şekilde, Macar hükümetinin 2010 yılından bu yana kamu-özel sektör işbirliği projelerine finansman sağlamadığı ve bu durumun 2014 (Macaristan’da seçim yılı) yılına kadar sürmesinin tahmin edildiği belirtilmiştir.

Öte yandan, 1 Ocak 2012 tarihinde Parlamento tarafından onaylanan ve 300 metrekareden büyük perakende merkezlerinin inşaasını yasaklayan kanun da sektörü sıkıntıya sokan diğer bir gelişmedir. Ülkenin önde gelen işadamlarından olan ve gayrımenkul sektörünün lideri konumundaki Sandor Demjan tarafından yapılan açıklamada ise söz konusu yasağın zaten krizde olan sektöre 1 milyar tutarında bir zarara mal olacağı belirtilmektedir.

İnşat sektöründeki fiyat artışlarının (%1.9), enflasyon düzeyinin (% 5-6) altında kalması, ihaleleri kazanmak için firmaların gerçekçi olamayacak kadar düşük fiyat önermeleri, sektördeki her 7 şirketten birinin iflas etmekte olması ve firmalara karşı hukuki işlem başlatma bakımından inşaat sektörünün en riskli sektörler arasında bulunması, Macaristan inşaat sektörünün diğer sorunları arasında belirtilmektedir.

Diğer taraftan, Macar inşaat sektöründe uzun süredir hüküm süren krizden ise en büyük zararı konut inşa eden firmalar görmüştür. 2012 yılında Macaristan konut piyasası %7.6 oranında küçülmüştür.¹ Ayrıca, Aralık 2012 itibariyle inşaat sipariş stoğu (stock of orders) 2011 yılına (düşük baz yılı) oranla %25.6 artmıştır. Bu durumun bir yansıması olmak üzere, Macaristan’da son 4 yıldır düşüşte olan konut fiyatları 2012 yılında da 2011 yılına göre cari fiyatlarla %2.2, reel fiyatlarla ise %7.4 oranında düşüş göstermiştir. Kalkınma ve kredi bankası FHB’nin tahminlerine göre 2013 yılında, daha düşük faiz oranları, daha uygun borçlanma koşulları ve devlet destekleri ile Macaristan’da konut fiyatları istikrara kavuşacaktır. FHB, böyle uygun piyasa koşullarının en son 2005 yılında kaydedildiğine dikkati çekmekte; ayrıca, Hükümetin mevcut konut alımlarına ilişkin desteklerinin süresini uzatma planının da piyasanın canlanmasına katkıda bulunacağını belirtmekte ve emlak piyasasının sağlam bir büyüme göstermesinin esas itibariyle hanehalkının alımgücünün iyileşmesi ile sağlanabileceğinin altını çizmektedir.²
Öte taraftan EVOSZ, 2013 yılında da Macar inşaat sektörünün bazı alt kollarında büyüme kaydedilebileceğini; ancak bunun senenin 2. yarısında ve çok küçük oranlarda görülebileceğini tahmin etmektedir.³
Tüm bu gelişmelerin bir yansıması olmak üzere, 2011 yılını %20’lik gelir kaybı ile kapatan Macaristan’daki yapı marketler sıkıntılı bir süreçten geçmektedir. Nitekim Avusturyalı yapı market zinciri Baumax ile Alman muadili Praktiker, Macaristan’daki mağazalarından bazılarını kapatma veya ölçülerini küçültme kararı almıştır. Fransız yapımarket zinciri BricoStore ise Macaristan’daki toplam 9 mağazasının tamamını 2012 yılı sonunda kapatmıştır. Son olarak, inşaat malzemeleri üreticisi İtalyan Mapei firması Macaristan’da bulunduğu 20 yılda ilk kez 2012 yılında gelir artışı kaydedemediğini açıklamıştır.⁴
II. TÜRKİYE-MACARİSTAN İKİLİ EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİ

KAPSAMINDA MÜTEAHHİTLİK SEKTÖRÜ VE OLASI İŞ FIRSATLARI
27-28 Nisan 2009 tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirilen Türkiye-Macaristan Karma Ekonomik Komisyon (KEK) I. Dönem Toplantısı kapsamında 28 Nisan 2009 tarihinde bir Protokol imzalanmış olup, sözkonusu Protokol, diğer hususlar yanında, iki ülke firmaları arasında ortak girişimler (joint venture) tesis edilmesini ve üçüncü ülkelerde ortak yatırımlar gerçekleştirilmesini teşvik etmekte; hatta bu tür yatırımların Türk ve Macar ihracat kredi bankaları tarafından desteklenmelerini öngörmektedir. Bahse konu Protokol’e ilave olarak, Sanayi ve Ticaret Bakanı Sayın Nihat Ergün’ün 16-18 Kasım 2009 tarihlerinde Budapeşte’ye yönelik resmi ziyaretleri kapsamında imzalanan 16 Kasım 2009 tarihli Mutabakat Zaptı da, iki ülke firmalarının üçüncü ülkelerde işbirliği yapmaları hususuna yer vermektedir. Son olarak, 24-25 Ocak 2013 tarihlerinde Budapeşte’de gerçekleştirilen Türkiye-Macaristan II. Dönemj KEK Toplantısı sonunda taraflar arasonda imzalanan Protokolün “Müteahhitlik ve Altyapı” bölümünde aşağıdaki hükümlere değinilmiştir:
“Taraflar, Macaristan’daki ve ayrıca üçüncü ülkelerdeki mevcut ve gelecek altyapı projelerinin Türk ve Macar firmalarının ortak girişimleri vasıtasıyla hayata geçirilmesi amacıyla, ülkelerindeki müteahhitlik sektörünün kapasitelerine ilişkin bilgi değişiminde bulunmuşlardır.
Macar Tarafı, bu bağlamda, Macaristan’da önümüzdeki dönemde planlanan altyapı projelerinin ve Türk müteahhitlik firmaları ile eşleşebilecek Macar müteahhitlik firmalarının listesini Türk Tarafına iletmeye karar vermiştir.
Taraflar, havalimanı altyapısı dahil olmak üzere, kamusal kalkınma projelerinde doğru finansman yollarının uygulanmasının önemini vurgulamış ve Macaristan’daki kalkınma projelerinde Türk ve Macar Eximbank’larının fonlama imkanlarının kullanılması yollarının araştırılması konusunda mutabık kalmışlardır.”
Öte taraftan, Türkiye’nin Macaristan’a yönelik inşaat ürünleri ihracatına ve bu ürünler bakımından Türkiye’nin Macar inşaat ürünleri piyasasındaki konumuna ilişkin tablolar aşağıda sunulmaktadır.

Tablo-1: Macaristan’ın Türkiye’den inşaat ürünleri ithalatı (son 7 yıl)

Yıl	Değer($)	Geçen yıla göre değişim (%)	Türkiye’den Genel İthalat İçindeki Payı(%)	Sektörün İthalatı İçindeki Payı (%)	Türkiye’nin sıralamadaki yeri (Macaristan’ın inşaat ürünleri ithalatı kapsamında)
2006	47.893.897		10.91	0.96	16
2007	152.270.118	68.4	28.55	2.42	9
2008	176.849.846	14.1	29.70	3.08	12
2009	100.925.364	-76.0	24.87	4.39	11
2010	97.008.999	-3.0	22.93	1.71
2011	69.375.594	-40.5	13.95	1.05	18
2012	65.854.679	-0.5	12.82	1.07	18

Kaynak:Macaristan İstatistik Ofisi

Tablo-2: Macaristan’ın inşaat ürünleri ithalatı (Türkiye dahil, son 7 yıl)

Yıl	Değer($)	Tüm ithalat içindeki payı (%)	Geçen yıla göre değişim (%)
2006	4.983.777.546	6.5
2007	6.733.120.346	7.1	35.1
2008	7.548.602.928	6.9	12.1
2009	4.981.602.344	6.4	-34.0
2010	5.645.503.066	6.4	11.7
2011	6.568.746.396	6.5	14.0
2012	6.152.655.818	6.5	-0.07

Kaynak:Macaristan İstatistik Ofisi

Tablo-3: Macaristan’ın inşaat ürünleri ithalatında ilk 10 ülke (2011)

Sıra	Ülke	Değer (milyar $)	Sektördeki payı (%)
1	Almanya	1.95	31.7
2	Avusturya	0.49	7.9
3	İtalya	0.40	6.5
4	Romanya	0.36	5.9
5	Polonya	0.34	5.5
6	Slovakya	0.32	5.2
7	Çek Cumhuriyeti	0.31	5.0
8	Fransa	0.29	4.7
9	ÇHC	0.22	3.6
10	Hollanda	0.18	2.9

Kaynak:Macaristan İstatistik Ofisi

Macaristan’daki Başlıca İnşaat Projeleri⁵
Macar inşaat sektörünün içinde bulunduğu olumsuz durum nedeniyle, Macaristan’da kayda değer büyüklükte bir inşaat yatırımı dikkati çekmemekle birlikte, Macaristan’da İngilizce olarak yayımlanmakta olan Budapest Business Journal gazetesinde yer verilen bir araştırmaya göre Macar Hükümeti, 2011-2014 dönemini kapsayan 33.6 milyar Dolarlık Széchenyi Planı’nda, bir kısmı bütçeden bir kısmı ise AB fonlarından karşılanmak üzere 70 milyar Forintlik (yaklaşık 233 milyon Avroluk) inşaat yatırımı gerçekleştireceğini açıklamıştır. Bahsi geçen projeler arasında yeni bir futbol stadyumu, bir kamu üniversitesi ve Budapeşte’de bir müze bölgesi inşaatı da yer almaktadır. Ayrıca, Ticaret Müşavirliğimizin Macar basınından ve Bakanlıklardan edindiği bilgilerle derlediği başlıca inşaat projeleri aşağıda sunulmaktadır.
1. Futbol Stadyumları, Futbol Sahaları ve Diğer Spor Tesisleri İnşaası
Macaristan’da birkaç yıldır efsanevi Macar futbolcu Puşkaş’ın adı ile anılan Budapeşte’deki stadyumun yıkılarak yerine yenisinin inşa edilmesi veya mevcut stadyumun korunarak yanına ilave bir stadyumun inşa edilmesi tartışmaları yapılmaktadır. Henüz sözkonusu yatırım hakkında bir karara varılabilmiş olmamakla birlikte önümüzdeki dönemde bununla ilgili bir duyuru yapılmasına hazırlıklı olunmasında fayda görülmektedir.
Puskas Stadyumu’nun akıbeti hakkında henüz bir açıklama olmasa da Macaristan'ın başkenti Budapeşte'ki Albert Stadyumu'nun yıkılarak yerine yenisinin inşa edilmesine ilişkin olarak 15 Kasım 2012 tarihinde bir ihale duyurusu yapılmıştır. 14 Aralık’a kadar tekliflerin kabul edileceği sözkonusu ihalenin ayrıntıları Ekonomi Bakanlığımız ile de paylaşılmıştır.⁶ Üçüncü stadyum projesi de, yine Budapeşte’de bulunan Fradi Stadyumu’nun yerine 22.000 kapasiteli ve telekomünikasyon sistemleri ile uyumlu (örneğin maç sırasında pozisyonların akıllı telefonlarda tekrar izlenebileceği) yenisinin inşa edilmesine yöneliktir. Bu proje için 14 milyar Forintlik bir bütçe ayrılmıştır ama inşaat kompleksine ait bir kısmın satılması halinde nihai maliyetin 10 milyar Forint’in altında olacağı beklenmektedir.
Ayrıca, Macaristan Futbol Federasyonu MLSZ'nin Başkanı, aynı zamanda Macaristan'ın en önemli iki işadamından biri ve OTP Bank'ın CEO'su olan Sandor Csanyi, 13 Kasım 2012 tarihinde Csongrad Bölgesi'nin Algyö kentindeki suni çim sahanın açılışında yaptığı konuşmada, önümüzdeki 10 yılda her yıl için 100'er adet olmak üzere Macaristan'da futbol sahaları inşa edileceğini ifade etmiştir. Bahse konu sahaların maliyetinin bir kısmı MLSZ tarafından karşılanacaktır.
Futbola olan tutkusu ile bilinen Başbakan Orban da Macar Futbolunun kalkındırılmasında⁷ sözkonusu altyapı yatırımlarına özel önem vermektedir. Macar Futbol Federasyonu’nun Başkanlığını ülkenin önde gelen işadamlarından biri olan Sandor Csanyi’nin yürütmesi ve bu hususta Orban ile görüş birliğinde olması, futbol stadyumları ile sahalarının inşaasını ülkenin en umut veren yatırımları arasına almamıza vesile olmaktadır.
Öte yandan, 2014 yılında Budapeşte’nin, Avrupa Artistik Buz Pateni Şampiyonasına ev sahipliği yapacak olması nedeniyle bu kapsamda bazı inşaat projelerinin ortaya çıkması beklenmektedir.
Keza, Macaristan Yüzme Federasyonu, başvuru süresi dolmuş olmakla birlikte Macaristan’ın 2021 Dünya Yüzme Şampiyonası’na evsahipliği yapmak için aday olacağını⁸ ve Avrupa ile Amerika kıtasından başka aday ülke olmaması nedeniyle bu organizasyonu alma ihtimallerinin çok yüksek olduğunu; bu vesile ile de Budapeşte’deki Rakoczi Köprüsü’nün Buda tarafına bakan kısmında birinci sınıf bir yüzme kompleksi inşaa edileceğini duyurmuştur. Bu kapsamda son olarak 6 Ocak 2013 tarihinde Hükümet, 11. Bölgedeki Teknik Üniversite yakınlarına yapılması planlanan 2.2 milyar Forintlik sözkonusu yüzme havuzu için gereken onayın alınması işlemlerini hızlandırmak için bu projeyi “stratejik önemi olan projeler” arasına aldığını duyurmuştur.
2. Paks Nükleer Santrali’nin Genişletilmesi

Macaristan’ın ilk ve tek nükleer santrali olan Paks Nükleer Santrali’nin mevcut 4 ünitesine 5. ve 6. ünitelerin eklenmesi planlanmaktadır. Son olarak 22 Kasım 2012 tarihinde Hükümet tarafından sözkonusu yatırıma ilişkin ihalenin çok yakında duyurulacağı bildirilmiştir. Paks Nükleer Santrali’nin genişletilmesi de Macaristan tarafından stratejik yatırımlar arasında gösterilmektedir. Nitekim santralin genişlemesine ilişkin olarak oluşturulan komiteye Başbakan Orban bizzat başkanlık etmektedir. Zira Hükümet enerjide dışa bağımlılığını bu yolla azaltmaya çalışmaktadır. Öte taraftan santral mevcut hali ile Macaristan’ın elektrik tüketiminin %40’ını karşılamaktadır; sırasıyla 2025 ve 2030 yıllarında devreye girmesi öngörülen 5. ve 6. ünitelerin ise bu zamana kadar %30 oranında artması beklenen Macaristan’ın elektrik gereksiniminin bahse konu kısmını karşılaması beklenmektedir.

Diğer yandan, Paks Nükleer Santrali’nin genişletilmesine ilişkin yatırım konusunda özellikle ABD’nin, G. Kore’nin, Almanya’nın, Fransa’nın, Japonya’nın ve son zamanlarda Rusya’nın⁹ özel ilgisinin bulunduğunu Amerikalı muhataplarımızla yaptığımız görüşmelerden ve Macar basınından takip etmekteyiz. Bununla birlikte sözkonusu yatırımın Türkiye tarafından da, özellikle malzeme tedariki bakımından, dikkatle takip edilmesi gerektiğini düşünmekteyiz.

Öte taraftan, 18 Ocak 2013 tarihli Hungary Around the Clock gazetesinde yer alan bir habere gore Paks Nükleer Santrali için güvenlik veri merkezi inşaasına yönelik 410 milyon Forint’lik sözleşmeyi Synergon Integrator firması kazandı. Sözkonusu 200 m2’lik veri merkezinin önümüzdeki Mayıs sonuna kadar tamamlanması öngörülüyor.

Son olarak, ihale şartnamesinin koşullarına haiz 5 firmadan biri olan Rus nükleer enerji devlet firması Rosatom (Macaristan şubesi:Rusatom Overseas Magyarország), Paks Nükleer Snatrali’nin genişletilmesine ilişkin projesini 4 Nisan 2013’te sunmuştur. 10 milyar Avroluk yatırımın 15 yıl içerisinde kendini amorti edeceğini belirten Rusatom, yatırım kapsamındaki gerekli tedarikin %20-30’luk kısmın Macar tedarikçilerden sağlanacağını bildirmiştir.¹⁰

3. Budapeşte’deki Bazı Meydanların Yeniden Düzenlenmesi

Budapeşte’deki meydanlardan Kossuth Tér ve Ferenciek Tere ile Széll Kálmán Tér yeniden düzenlenmektedir. Bu kapsamda, ilk açıklama Macar Parlamentosu’nun bulunduğu Kossuth Tér için gelmiş, hatta geçtiğimiz aylarda 20 milyar Forint tutarındaki projenin ihalesi dahi yapılmıştı. Ancak, ihaleye katılan toplam 2 firmadan birinin 28 Kasım’da ihaleden çekilmesi üzerine ihalenin geçersiz olduğu bildirildi. Proje ulusal güvenlik meselesi olarak değerlendirildiğinden daha fazla ayrıntı edinilememekle birlikte, sözkonusu proje için yeni bir ihale açılması beklenmektedir.
Budapest Times gazetesinde 30 Kasım 2012 tarihinde yayımlanan habere göre Ferenciek Tere baştan aşağı yenilecektir. Sözkonusu yenileme faaliyeti için bütçeden 4.1 milyar Forint (14.65 milyon Avro) tahsis edilmiştir.
11 Aralık 2012 tarihinde yapılan açıklamaya göre ise Széll Kálmán Tér’in yeniden düzenlenmesi için yapılan ihale sonuçlanmıştır ve inşaatın 2014 yılının ilk aylarında başlaması beklenmektedir.
4. Yol ve Sınır Geçiş Binası Projeleri
Macaristan’daki karayollarının idaresinden sorumlu Magyar Közut Nonprofit Zrt (Hungarian Public Road Management A.Ş.) tarafından yapılan açıklamada, 2013 yılında 87 milyar Forint’e mal olması hesaplanan toplam 600 km’lik karayolu inşa edilmesi/yenilenmesi gerektiği, bunun %50’lik kısmının acil olarak yapılmasının icap ettiği bildirilmiştir.¹¹

Bu kapsamda son olarak Nisan 2013’te Devlet Altyapı Geliştirme Kurumu NIF, m4 Otoyolunda Abony ile Fegyvernek şehirleri arasında 2 otoyol hattı ve bir köprü inşaası için 3 ayrı ihale duyurmuştur. Toplam 29 km.lik otoyolun ilk ayağı 13.4 km'lik Abony-Tisza nehri arasında, ikinci ayağı ise Tizsa nehrinden Fegyvernek'e uzanacaktır. 3. ihale ise Tizsa nehri üzerinde inşa edilecek köprüye ilişkin olup başvuru için son tarih 6 Haziran 2013’tür.

Ticaret Müşavirliğimizce yapılan araştırmada, bahse konu ihalenin ayrıntılarının aşağıdaki linklerde bulunduğu tespit edilmiştir.
1-)

İngilizce: http://ted.europa.eu/udl?uri=TED:NOTICE:118049-2013:TEXT:EN:HTML&src=0&tabId=2

Macarca: http://ted.europa.eu/udl?uri=TED:NOTICE:118049-2013:TEXT:EN:HTML&tabId=1
2-)

İngilizce: http://ted.europa.eu/udl?uri=TED:NOTICE:119758-2013:TEXT:EN:HTML&src=0&tabId=2

Macarca: http://ted.europa.eu/udl?uri=TED:NOTICE:119758-2013:TEXT:EN:HTML&tabId=1
3-)

İngilizce: http://ted.europa.eu/udl?uri=TED:NOTICE:119757-2013:TEXT:EN:HTML&src=0&tabId=2

Macarca: http://ted.europa.eu/udl?uri=TED:NOTICE:119757-2013:TEXT:EN:HTML&tabId=1
Öte taraftan, Macaristan’ın güneydoğusunda Romanya sınırında yer alan sınırın genişletilmesi münasebetiyle 29 Kasım 2012 tarihinde düzenlenen törende konuşan Başbakanlık Devlet Sekreteri Péter Szijjártó, önümüzdeki 18 aylık dönemde Hükümet tarafından yol ve sınır geçiş binası yapımına yönelik geniş çaplı bir proje başlatılacağını açıklamıştır. 123 milyar Forint tutarında olduğu bildirilen sözkonusu proje kapsamında 51 sınır geçiş noktasının yenileneceği ve 33 yeni sınır yolu inşa edileceği duyurulmuş olup projenin finansmanı Macaristan ve AB tarafından karşılanacaktır.
Halihazırda Macaristan’da aralarında ortalama 25 km’lik mesafe olan 91 sınır noktası bulunmaktadır. (Sözkonusu mesafenin Almanya-Fransa sınırında ortalama 4 km. olduğunun altı çizilmektedir.)

5. Doğal Gaz Boru Hattı Projeleri
Macaristan, Avrupa’nın önemli doğal gaz boru hattı projelerinden “Nabucco” ile “Güney Akımı”nın ortağıdır. Nabucco’nun inşaasına ne zaman başlanacağı henüz netleşmemiştir; ancak, Güney Akımı’nın inşaası 7 Aralık 2012 tarihinde resmen başlamıştır. Boru hattının toplam 229 km’lik Macaristan ayağına ise 1 yıl içerisinde başlanacağı, maliyetinin ise 200 milyar Forint civarında olacağı beklenmektedir.
Buna ilave olarak Macaristan Hükümeti, Macaristan ve Slovakya arasındaki doğal gaz boru hatlarına yönelik bir bağlantı hattı (interconnector) inşa edilmesi hususunu öncelikli projeler arasında gördüğünü açıklamıştır. Bağlantı hattı aracılığıyla gaz dağıtımına 2015 yılında başlanması planlanmaktadır. Bu kapsamda, boru hattının Macaristan tarafındaki 95 km’lik kısmının 100 milyon Avroya mal olacağı belirtilmektedir.
6. Üniversite Binası
2011-2014 dönemini kapsayan Széchenyi Plan’ında değinilen projelerdendir. Konu hakkında 14 Aralık 2012 tarihinde BBJ gazetesinde “Budapeşte’deki Büyük Yatırımlardan Sorumlu Hükümet Komiseri” Balazs Fürjes tarafından yapılan açıklamaya göre, Budapeşte’nin nispeten “arka sokakları” olarak bilinen ama esasen merkezinde bulunan 8. bölgesinde bir “public affairs” üniversitesi ve kampüsü oluşturulacaktır. Hatta proje sözkonusu üniversite ve kampüsün ötesinde bir kentsel dönüşüm projesi¹² olarak nitelendirilmektedir; zira bu kapsamda parklar, rekreasyon merkezleri başta olmak üzere bazı sosyal tesislerin inşaası da öngörülmektedir. Toplam 26 hektarlık alana yayılacak olan ve 2012-2015 yılları arasında yapılması planlanan proje için 24.5 milyar Forintlik bütçe gerekmekte, bununla birlikte sözkonusu bütçenin %75’e kadarlık kısmının AB fonlarından karşılanabileceği beklenmektedir.
Öte taraftan, Hankook Lastiklerinin Macaristan yatırımını genişletmesi ve bu kapsamda firma ile Macar Hükümeti arasında Kasım 2012’de yapılan Stratejik Yatırım Anlaşması’nın imza töreninde yaptığı konuşmada Başbakan Orban, İngilizce dilinde eğitim veren işletme (“business”) alanında bir üniversite açmayı planladıklarını açıklamıştır.
7. Rubik Sergi Sarayı
İsmini ve hatta şeklini, “Akıl Küpü” (“Rubik’s Cube”) olarak bilinen zeka oyunun mucidi Macar Ernö Rubik’ten alan Rubik Sergi Sarayı aynı zamanda bir bilim müzesini de barındıracaktır. Henüz planlama aşamasında olan projenin 2017-2018’de tamamlanması öngörülmekte, maliyetinin ise netleşmemekle beraber milyarlarca Forint tutacağı bildirilmektedir.¹³
8. Tarihi Türk Eserlerinin TİKA Koordinasyonunda Restore Edilmesi
TİKA Başkanı Dr. Serdar Çam, 2012 yılı Eylül ayının sonlarında Macaristan’a bir ziyaret gerçekleştirmiş ve Macaristan’daki Tarihi Türk eserlerinin TİKA koordinasyonunda restore edileceğini duyurmuştur. Budapeşte, Peç, Mohaç ve Zigetvar şehirlerinde yoğunlaşan bahse konu eserlerin tespitinin ardından bu yöndeki ihalenin TİKA tarafından 2013 yılında açılması beklenmektedir.
III. 3. ÜLKELERDEKİ PROJELERDE ORTAKLIK
Ticaret Müşavirliğimizin değişik vesilelerle görüştüğü Macar yetkililer Türk ve Macar inşaat firmalarının üçüncü ülkelerde işbirliği yapabileceğini vurgulamıştır. Bu kapsamda Macar yetkililer, inşaat sektöründeki daralma nedeniyle Macaristan’da kalifiye personel fazlası olduğuna dikkati çekmiş ve bu personelin ortak projelerde değerlendirilebileceğini ifade etmiştir.
Öte yandan, önemli ölçüde finansman sıkıntısı yaşanan ülkede, AB uyum fonlarının da askıya alınmasıyla birlikte sektörün özellikle ülkemizin etkin olduğu Kuzey Afrika ve Ortadoğu pazarlarına gözünü diktiği ve bu çerçevede Macar müteahhitlerin Türk müteahhitleri ile işbirliği yapmak istedikleri anlaşılmaktadır.
Macaristan’ın en önemli iki işadamından biri ve aynı zamanda “Macaristan’ın TÜSİAD’I” olarak bilinen VOSZ’un Başkanı Sandor Demjan ile Macaristan’ın en varlıklı işadamları listesinde 10. sırada bulunan Elek Nagy, Macaristan inşaat sektörünün önemli isimleridir. Demjan’ın inşaat firması TriGranit’in başta Balkanlar ve Doğu Avrupa olmak üzere dünyanın değişik bölgelerinde büyük yatırımları bulunmaktadır. Keza, her ne kadar Libya’daki işsavaş nedeniyle geçen yıl bu ülkedeki yatırımına son vermek zorunda kalmış ve bu sebeple iflasın eşiğine kadar gelmişse de, Nagy da Vegyepszer ünvanlı firması ile yurtdışında yatırımları olan bir işadamıdır. Bu çerçevede Türk müteahhitlerinin başta Demjan ve Nagy olmak üzere sektörün deneyimli işadamları ile özellikle Avrupa’da ortak projeler üstlenebilecekleri değerlendirilmektedir.
Kaynak: Müşavirliğimiz raporları ve bilgi notları ile Macaristan’da sektörden temsilcilerle yapılan görüşmeler ve Macar basını.

1 2011 yılında ise tablo şöyleydi: “….konut piyasası son 5 yılda %70 oranında küçülmüştür. 2011 yılında 2010 yılına kıyasla %39 oranında daha az sayıda (12.655) konut inşa edilmesine karşın yeni konut inşası için verilen izin sayısı aynı yıla kıyasla %28 oranında azalmış ve 12.488 olarak kaydedilmiştir. Uzmanlar, böylesi düşük değerlerin 1930’ların ve 1940’ların zorlu ekonomik ortamlarında dahi görülmediğine dikkati çekmektedirler.”Budapeşte Ticaret Müşavirliği, 2011 Yılı Müteahhitlik Raporu.

2 Hungary Around the Clock, 29 Mart 2013.

3 Metropol, 17 Nisan 2013

4 Budapest Times, 8-14 Şubat 2013.

5 Bahse konu projeler hakkında, 23-24 Ocak 2013 tarihlerinde Budapeşte’de düzenlenen II. Dönem Türkiye-Macaristan KEK Toplantısı kapsamında, “Budapeşte’deki Büyük Yatırımlardan Sorumlu Hükümet Komiseri” Balazs FÜRJES ile bir görüşme gerçekleştirilmiş ve görüşmede kendisine Türk müteahhitlik sektörü hakkında bilgi verilerek sözkonusu projelere Türk müteahhitlerinin de talip olacağı belirtilmiştir. FÜRJES de bu talepleri memnuniyetle değerlendireceklerini ifade etmiştir.

6 Sözkonusu ihaleyi Market Építő ünvanlı bir Macar firma, Mart 2013’te kazanmış, inşaat maliyeti 13.5 milyar Forint olarak açıklanan ve 2014 Sonbaharı’nda tamamlenmesi öngörülen stadyumun temeli 28 Mart 2013 tarihinde atılmıştır.

7 Macar futbolunun kalkındırılmasına o denli yoğunlaşıldı ki, son olarak Macar Futbol Federasyonu Başkanı Sandor Csanyi 19 Aralık 2012 tarihinde yaptığı açıklama ile Macar 1. futbol ligindeki 24 takımın oyuncularının en azından 8’inin Macar olması zorunluluğu getirileceğini, ilerleyen yıllarda bu sayının daha da artırılacağını bildirdi.

Ayrıca, Macar Parlamentosu’nda Muhalefet tarafından yöneltilen bir soruya verdiği yazılı cevapta spordan da sorumlu İnsan Kaynakları Bakanı Zoltán Balog Hükümetin 2013 yılında futbol projeleri için 15.9 milyar Forint harcamayı planladığını bildirmiştir. Geçen yıl sözkonusu rakam 7.8 milyar Forint’ti. “National Sport Center” yatırım projeleri için yapılan harcamaların halihazırda 3 misline ulaştığı bildirildi.

8 Macaristan tarafından sözkonusu resmi başvuru Başbakan Orban eliyle Uluslararası Yüzme Federasyonu FINA’ya 27 Mart 2013 tarihinde yapılmıştır. Kazanan şehrin 19 Temmuz 2013’te açıklanacağı organizasyona evsahipliği yapmak isteyen diğer ülkeler; ÇHC, Japonya, G. Kore ve Birleşik Arap Emirlikleri’dir.

9 Sözkonusu ülkeleri temsilen Koreli APR 1400, Fransız-Japon ortaklığı ATMEA, Amerikalı Westinghouse AP 1000, Fransız-Alman EPR ve Rus VVER firmalarının potansiyel yatırımcılar olduğu bildirilmektedir. (Metropol Budapest, 19 Aralık 2012)

10 HAC, 5 Nisan 2013.

11 Metropol, 2 Mayıs 2013.

12 Benzer bir “kensel dönüşüm projesi” Budapeşte’nin 9. Bölgesi’nde , 1998-2002 yılları arasında görev yapan I. Viktor Orban iktidarı zamanında da gerçekleştirilmiş ve bu kapsamda bulunan büyük sanat merkezlerinin (konser binası MÜPA’nın, Milli Tiyatro binası ve folrik sanatlar binası) yer aldığı bir bölge kurulmuş, etrafına da modern iş merkezleri ve konutlar inşa edilmişti.

13 Budapest Business Journal, 14 Aralık 2012-10 Ocak 2013.