Ekelogiyaning rivajlanuw tariyxi

Qoraqalpog'iston davlat Universiteti
Aliyeva Dilbar
TEMA
EKELOGIYANING RIVAJLANUW TARIYXI
Joba.
1. Kirisiw
2. Grek ilimpazlarining miynetleri.
3. Orta Aziya alimlarining tabiyat hamde
ekologiya haqqindagi fikirleri.

Kirisiw

Tiri organizmler tirishiliginin sirtqi ortaliq penen baylamshligi azelden malim. Antik dawirde jasagan filosoflarding shigarmalanda haywanlarding turli instinkleri, baliqlar ham quslarding migrasiyalari,
osimliklerding sirtqi korinisi, topiraq ham klimat jagdaylar menen baylamshligi haqqindagi magliwmatlar keltiriledi.

Grek ilimpazlarining miynetleri

Daslepki ekologiyaliq tusinikler ayyemgi grek ilimpazlar shigarmalarinda bayan etilgen bolip, olarding miynetlerinde biz ekologiyaliq bagdarlardi koremiz. Biraq olar «ekologiya» terminin isletpegen.

Aristotel

Aristotel (eramizdan 384-322 jil aldin) alim 500 tur haywanlardi uyrenip olarding minez-qulqi, koship juriwi haqqinda, Teofrast osimliklerdin formasi ham osiwi klimat, topiraq sharayatna

baylanisliligin aniqlaydi.

A.Gumboltting

A.Gumbolttiri miynetleri osimlikler geografiyasinda janga ekologiyaliq bagdarlardi aniqlap berdi. Ol pange landshaft «fizionomiyasi» osimliklerding sirtqi korinisi menen aniqlanadi

siyaqli tusinikti kiritedi.

Orta Aziya alimlarining tabiyat hamde ekologiya haqqindagi fikirleri.

Orta asirlerde Orta Aziyada jasagan alimlardan Al-Xorezmiy, Farabiy, Beruniy, Ibn Sino ham basqalar tabiy panlerding rawajlamwina ulken ules qosqan. Olar ele ekologiya pani dunyaga kelmegen dawirde ondagi ten salmaqliliq, osimlik ham haywanat dunyasi, tabiyatti qadirlew haqqindagi ozlerinin qimbatli
pikirlerin aytqan.

Abu Nasr Farabiy

Abu Nasr Farabiydin (870-910 jj.) ilimiy

filosofiyaliq miyrasi jiuda bay bolip, shigarmalari hazirge shekem toliq aniqlanbagan. Abu Nasr Farabii ilimpazi M.K.Brokelmannin dizimindeI Farabiyding turli bagdarga tiyisli 180 shigarmasining ati keltiriledi. Bul shigarmalar bir neshe toparlarga bolinip, 11 - toparina onin tuhiyattaniw ilimi, ameliy iskerlik ham onermentshilik maselelerine tiyisli shigarmalar kiritilgen.

FAYDALANILGAN ADABIYATLAR.

Ekologiya
Jumanov.MA