Ekolojik tarimda iÇ pazarin geliŞİMİ

Çizelge 1. AB’de, Toplam Organik Tarım Alanı ve İşletme Sayısındaki Gelişmeler

	TOPLAM ORG. TARIM ALANI (Ha)	TOPLAM ORG. TARIM İŞLETMESİ (Adet)
1985	94 430	6 318	AB Toplam Tarım Alanı (1998) : 128 692 000 ha Organik Tarım Alanı Payı (1998) : % 2, 19 Organik Tarım Alanı Payı (2000): % 3, 06 AB Toplam İşletme Sayısı (1997) : 6 988 000 adet Organik İşletme Payı (1997) : % 1, 66 Organik İşletme Payı (2000) : % 1, 99 Ort. Org. İşletme Büyüklüğü (2000) : 28, 4 ha
1990	290 905	14 824
1995	1 407 850	59 752
1996	1 756 670	74 489
1997	2 301 943	94 113
1998	2 822 776	116 285
1999	3 489 128	132 179
2000	3 944 953	138 919

Kaynak: http://www.organic.aber.ac.uk/stats.shtml (AB Organik Tarım Raporu, Tablo 8-1, 9-1 Ekim-2000)

http://europa.eu.int/comm/agriculture/agrista/index_en.htm (T:3.5.4.1)

Çizelge-2: Başlıca AB Ülkelerinde, Toplam Tarım Alanı (Ha) ve İşletme Varlığında (Adet) Organik Alan ve İşletme Oranları (%)

ÜLKELER	İŞLETME SAYISI		(1) / (2)	TARIM ALANI		(3) / (4)
TOPLAM (000 Adet) (1997) (1)	ORGANİK (1998) (2)	TOPLAM (000 Ha) (1998) (3)	ORGANİK (1998) (4)
Avusturya	210	20 207	9, 62	3 415	287 900	8, 43
Almanya	534	10 684	2, 00	17 160	416 518	2, 43
Danimarka	63	2 228	3, 54	2 689	99 161	3, 69
Finlandiya	91	4 975	5, 47	2 172	126 176	5, 81
İsveç	90	13 527	15, 03	3 109	243 657	7, 84
İtalya	2 315	42 238	1, 82	14 833	785 738	5, 30
GENEL TOPL.	6 988	116 285	1, 66	128 692	2 822 776	2, 19

Kaynak: http://www.organic.aber.ac.uk/stats.shtml

(AB Organik Tarım Raporu, Tablo 8-1, 8-2, 9-1, 9-2 Ekim-2000)

http://europa.eu.int/comm/agriculture/agrista/index_en.htm (T:3.5.4.1)
Çizelge-3: AB’de, Toplam Organik Tarım Alanı (Ha) ve İşletme Sayısında

(Adet) Başlıca Ülkelerin Payı (%) (2000)

ÜLKELER	ALAN (%)	İŞLETME (%)
Almanya	13,84	9,17
Avusturya	6,76	13,22
Fransa	9,38	6,67
İngiltere	12,67	2,30
İspanya	9,66	9,64
İsveç	9,42	10,32
İtalya	26,37	35,84
GENEL TOPLAM	3 944 953 Ha	138 919 Adet

Kaynak: http://www.organic.aber.ac.uk/stats.shtml

Toplam organik tarım alanının üretim alanlarına göre dağılımı Çizelge-4’den incelendiğinde, en fazla payın %51, 86’lık oranla çayır ve mera alanlarına ait olduğu gözlenmektedir. Bunu %12, 16 ile bahçe bitkileri alanı ve %10, 93 ile tarla bitkileri alanı izlemektedir. Toplam organik tarım alanındaki tarla alanı oranı en yüksek ülke Danimarka, Almanya, Finlandiya’dır. Benzer şekilde, bahçe alanı payı yüksek olan ülkeler; Portekiz, İspanya ve İtalya’dır. Çayır ve mera alanı payı en yüksek ülkeler ise; Belçika, Avusturya ve Hollanda’dır.

Çizelge-4: AB’nde, Toplam Organik Tarım Alanının (Ha) Üretim Alanlarına Göre Dağılımı (%)

TOPLAM ORGANİK ALAN (Ha)	ÜRETİM ALANLARI VE TOPLAM ORGANİK ALANDAKİ PAYLARI
TARLA ALANI (Ha)	(%)	BAHÇE (Ha)	(%)	ÇAYIR/YEM (Ha)	(%)	DİĞER (Ha)	(%)
2 701 336	565 274	20,93	328 381	12,16	1 400 895	51,86	406 786	15,07

Kaynak: http://www.organic.aber.ac.uk/stats.shtml
AB’deki toplam organik tarla bitkileri alanının alt gruplara dağılımına bakıldığında, tahılların yarıya yakın payla en önde geldiği görülmektedir. Bunu baklagiller, yağlı tohumlar ve yumru bitkiler izlemektedir (Çizelge-5).
Çizelge-5: AB’de, Toplam Organik Tarla Bitkileri Alanında (Ha) Ürün Çeşitlerinin Payları (%) (1998)

TOPLAM TARLA ALANI		ÜRÜN ÇEŞİTLERİ VE TOPLAM TARLA ALANINDAKİ PAYLARI
TAHIL		BAKLAGİL		YAĞLI TOHUM		YUMRU BİTKİLER		DİĞER
Ha	(%)	Ha	(%)	Ha	(%)	Ha	(%)	Ha	(%)	Ha	(%)
565 274	100, 0	305 600	54, 1	36 366	6, 4	26 549	4, 7	11 927	2, 1	184 832	32, 7

Kaynak: http://www.organic.aber.ac.uk/stats.shtml

Toplam organik bahçe bitkileri alanı içerisindeki en fazla pay çok yıllıklar ve meyvelere ait olup %56, 8’dir. Sebze üretim alanı payı ise buna göre daha azdır. Ancak konuya ilişkin her ülkeye ait sağlıklı veriler olmayıp, belirtilenler de bilinenlerin toplamına göre hesaplanmış değerlerdir (Çizelge-6).
Çizelge-6: AB’de, Organik Bahçe Bitkileri Alanında (Ha) Ürün Çeşitlerinin Oranı (%) ve Ürün Toplamlarında Başlıca Ülkelerin Payları (%) (1998)

TOPLAM BAHÇE ALANI		SEBZE		ÇOK YILLIKLAR VE MEYVE
Ha	(%)	Ha	(%)	Ha	(%)
328 381	100, 0	18 762	5, 7	186 544	56, 8

Kaynak: http://www.organic.aber.ac.uk/stats.shtml

AB’de sadece organik bitkisel üretim olmayıp, hayvancılıkta da organik yetiştiricilik uygulanmaktadır. Toplam hayvansal ürünler üretimi ve hayvan varlığı dikkate alındığında, genelde süt ineği yetiştiriciliği ve süt üretiminde organik olanların payının diğerlerine göre daha yüksek olduğu dikkati çekmektedir. Bu oran henüz oldukça düşük olmakla birlikte süt inekçiliğinde %1, 27 ve süt üretiminde ise %3, 45’dir (Çizelge-7). Diğer yetiştiricilikte (koyun, keçi, domuz, et tavuğu vd.) bu oran çok daha düşüktür.
Çizelge- 7: AB’de, Başlıca Hayvancılık Üretim Alanlarında Organik Üretim Oranları (%)

ÜRETİM ALANLARI	AB GENEL TOPLAMI (1999) (1)	ORGANİK TOPLAM (1998) (2)	(2) / (1)
Süt İneği (000 Baş)	21 883 (1997)	278 663	1, 27
Süt (000 Ton)	29 084 (1998)	1 003 635	3, 45

Kaynak: http://www.organic.aber.ac.uk/stats.shtml
Organik Ürünler Pazarlama Yapısı ve Dış Ticareti
AB’de organik ürünler pazarlama yapısı ve ticaretindeki genel duruma yönelik aşağıda sıralanmış olan gelişmelerin olduğu görülmektedir.

• 
  Dünya perakende gıda ve içecek pazarında 1997 yılı verilerine göre AB’nin payı %50 dolayındadır. Bunu %40 ile ABD ve %10 ile Japonya izlemektedir.
  
• 
  AB’de organik gıda ürünlerinin pazarlaması; perakende mağazalarla, özellikli mağazalarda ve doğrudan üreticiden satışlar şeklinde gerçekleştirilmektedir. Bunlardan genelde perakende mağazalar aracılığıyla satış oranı, diğerlerine göre daha yüksektir. Öte yandan, pazarlama kanalı seçimi üye ülkelere göre farklılıklar göstermektedir. Örneğin özellikli mağazalar en fazla Hollanda’ da yaygındır.
  
• 
  AB, genelde dış alım yapılan organik tarımsal ürünler; tahıllar, meyveler, sebze, patates, süt ürünleri, yağlı tohumlar, yumurta ve şaraptır. En fazla dış alım yapan ülkeler; Almanya, Danimarka ve Lüksemburg’tur.
  
• 
  Dış alım büyük çoğunlukla üye ülkeler arasında gerçekleştirilmektedir. Üçüncü ülkelerden alınan ürünlerin başında; yağlı tohumlar, patates, sebze ve meyve gelmektedir. Dış alım yapılan ülkeler ise genelde; ABD, Avustralya, Kanada, Macaristan ve İsrail gibi önemli üreticilerdir. Türkiye’den ise çoğunlukla meyve grubu ürünler alınmaktadır.
  

AB’de İzlenen Politikalar
AB’de organik ürünler üretimi ve dış ticaretine yönelik politikalar ana başlıklarıyla aşağıda sıralanmıştır:

• 
  AB’de organik ürünlere yönelik standardizasyon ve sertifikasyon düzenlemeleri EC-Reg.2092/91 nolu Yönetmeliğe göre yapılmaktadır. Birlik genelinde Yönetmelik esaslarına uyum aranmaktadır. Sadece birlik dışı ticarette değil, birlik içi dolaşımda da bundan taviz olmayıp, aksi durumda dolaşım izni verilmemektedir.
  
• 
  Diğer yandan, üçüncü ülkelerden yapılacak dış alımlar için de aynı Yönetmelik 11. maddesinde belirtilen özel koşullar aranmaktadır. Türkiye’de, bu madde gereğince yeni yönetmelik taslağı oluşturmuş ve AB’ne dış satım yapabilecek ülkeler listesine girme çabası içerisindedir.
  
• 
  AB’de organik tarımın yönlendirilmesine yönelik düzenleme dışında doğrudan organik tarıma dönük politikalar bulunmamaktadır. Ancak organik üretimi doğrudan ve dolaylı etkileyen çeşitli politikalar izlenmektedir. Bunlar; Ortak Tarım Politikası kapsamında ve ayrıca sürdürülen kırsal kalkınma politikaları ve çevre politikalarıdır. Diğer yandan ulusal bazda oluşturulan bir takım düzenlemelerle de organik tarım yönlendirilmektedir.
  

• 
  Genelde bölge ve ürün çeşidine bağlı olarak doğrudan üreticiye sübvansiyon desteklemesi yapılmaktadır. Destekleme kapsamına bazı üye ülkelerde sadece sertifikalı işletmeler alınırken, bazılarında sertifika şartı aranmamaktadır.
  
• 
  Organik ürünlerin sadece üretimi değil pazarlaması da desteklenmelidir. Pazarlama organizasyonlarına bağlı üreticiler desteklemelerden yararlanmaktadırlar. Temel amaç, pazarlama kavramını geliştirmek ve ürünlerin işlenmesini teşvik etmektir.
  
• 
  Üretim ve pazarlamayı yönlendirmede kamunun rolü genelgede; EC-2092/91 nolu Yönetmeliğin uygulanmasını sağlamak, sübvansiyon desteği uygulamak ve pazarlamaya katkı sağlayıp, genel sorunlarla ilgilenmektir.
  
• 
  Üretimin teknik bilgi gerektirmesi nedeniyle danışmanlık ve yayım ön planda olup; kamu yanında özel sektör ve üretici organizasyon destekli danışmanlıklar da yaygındır.
  

SONUÇ VE ÖNERİLER
AB’nin geldiği düzey ve uyguladığı politikalar dikkate alındığında, Türkiye için aşağıda belirtilen öneriler belirtilebilir:

• 
  Türkiye’de organik üretim desteklenmeli ve doğrudan gelir desteğinden yararlanılmalıdır.
  
• 
  Sadece üretimin değil, bunun yanında iç ve dış pazarlama olanakları da artırılmalıdır.
  
• 
  Pazarlamaya yönelik kurumsal yapılanmaya şimdiden gidilmeli, üretici örgütlenmesi teşvik edilmelidir.
  
• 
  Sağlıklı kayıt sistemi geliştirilmelidir.
  
• 
  Eğitimin, yayım ve danışmanlık ağı yaygın olmalı ve önemsenmelidir.
  
• 
  AB’deki yönetmelik değişiklikleri anında izlenmelidir.
  
• 
  Kamu, bu dönemde aktif rol üstlenmeli ve yönlendirici olmalıdır.
  
• 
  Ürün çeşitliliği ve Avrupa pazarlarına yakınlık avantajı geliştirilmelidir.
  
• 
  Gübre ve ilaç kullanımı kontrol edilmelidir.
  
• 
  Yasal ve kurumsal düzenlemelerde, tecrübeli üretici-dış ticaretçi kurum ve kuruluşlarla işbirliğine gidilerek bunların tecrübelerinden yararlanılmalıdır.
  
• 
  Bölgesel ürün ve iklim farklılıkları dikkate alınmalı ve buna göre yönlendirme sağlanmalıdır.
  
• 
  Tüketici bilinçlenmesine katkı sağlanmalı, organik ürünlerin önemi anlatılmalıdır.