Ekolojik tarimda iÇ pazarin geliŞİMİ

Tablo 4. Farklı Organik Gübre Uygulama Dozlarının Marulun TopraküstüAksamıyla Kaldırmış Olduğu Bitki Besin Maddelerinin Miktarlarına Etkileri

Uygulamalar	N (kg)	P (kg)	K (kg)	Ca (kg)	Mg (kg)	Fe (gr)	Mn (gr)	Zn (gr)	Cu (gr)
ST1	2.07c	0.27bcd	4.48c	1.32bc	0.24abc	13.81cd	7.55c	2.63cd	2.00bc
ST2	3.17a	0.32abc	6.81ab	1.91ab	0.34ab	19.07bc	11.70ab	4.96a	2.41bc
KT1 + ST	2.72b	0.34ab	6.19b	1.69ab	0.29abc	27.22a	10.48b	4.26ab	2.22bc
KT2 + ST	2.99ab	0.46a	7.73a	2.09a	0.36ab	24.04ab	12.56a	5.08a	3.92a
KU1 + ST	1.33d	0.15cd	3.17d	1.31bc	0.31abc	16.08c	4.26d	3.37bc	1.41cd
KU2 + ST	3.13ab	0.34ab	6.64ab	1.77ab	0.43a	20.15bc	11.00ab	5.30a	2.78b
K	1.23d	0.19bcd	2.43d	0.80c	0.14c	6.89e	3.96d	1.52d	0.78d
KG	1.92c	0.11d	2.7d	0.93c	0.19bc	8.45de	3.55d	2.85bcd	2.11bc
LSD (p<0.05)	0.407	0.155	1.174	0.561	0.166	5.931	1.760	1.497	0.914

Tablo 4’de görüldüğü gibi, KT2 + ST gübre uygulaması yapılan parsellerde topraktan kaldırılan P, K, Ca, Mn, Zn ve Cu miktarları diğer uygulamalardan daha yüksek bulunmuştur (Tablo 4). N yönünden incelendiğinde; ST2 gübre dozu diğer uygulamalardan daha yüksek sonucu vermiş, bunu KT2 + ST ve KT1 + ST uygulamaları izlemiştir. Gerek sıvı tavuk gübresi gerekse katı tavuk gübre uygulamalarının yapıldığı parsellerde bitkilerin N’u daha fazla miktarda kaldırması, tavuk gübrelerinin kan ununa göre daha kısa bir sürede mineralize olmasından kaynaklanmaktadır. Nitekim Kacar (1986); kan ununun yüksek düzeyde azot içermesine karşın, organik formda bulunduğundan dolayı bitkilerin bundan kolayca yararlanamadıklarını belirtmiştir. Topraktan kaldırılan Mg miktarı; KU2 + ST gübre uygulamasında diğer uygulamalardan daha yüksek belirlenmiştir. Fe miktarı ise KT1 + ST uygulamasında bulunmuş, bunu KT2 + ST gübre uygulaması takip etmiştir.

Genel bir değerlendirme yapılırsa KT2 + ST gübre uygulamasının topraktan kaldırılan bitki besin maddelerinin miktarını en yüksek düzeye ulaştırdığı görülmektedir.

Uygulanan farklı organik gübrelerin etkilerini daha iyi anlayabilmek için doz farklılıklarının ortalamaları hesaplanarak Tablo 5’de verilmiştir.

Varyans analiz sonuçlarına göre; gübre uygulamaları, topraktan kaldırılan N, K, Fe, Mn, Zn ve Cu miktarlarına (p<0, 001), P ve K miktarlarına (p<0, 01) ve Mg miktarına (p<0, 05) önemli düzeyde etkili olmuştur.

Yapılan bu araştırma da dikkat edilmesi gereken en önemli husus; gübre uygulamaları ile bitkiye sağlanan N-P kombinasyonudur. Tablo 5’de görüldüğü gibi; kan unu ve sıvı tavuk gübresi daha yüksek azot ve daha düşük fosfor, katı tavuk gübresi ise daha yüksek azot ve daha yüksek fosfor içermektedir. Nitekim bitkiyle kaldırılan azota bakıldığında, sıvı tavuk gübresinin kısmen azotu sağlayabildiği ancak P sağlamada yetersiz kaldığı düşünülmektedir. Katı tavuk gübresinin ilavesi P miktarını kısmen artırmaktadır, fakat yeterli düzeyde değildir.

Tablo 5. Kan Unu, Sıvı Tavuk Gübresi ve Katı Tavuk Gübresinin Toplam N ve Toplam P₂O₅ İçerikleri

Uygulamalar	Toplam N (%)	Toplam P2O5 (%)	Bitkiyle Kaldırılan
			N (%)	P (%)
KU+ST	18.5	1.0	2.23	0.24
ST	21.0	1.7	2.62	0.30
KT+ST	20.6	19.9	2.86	0.40
Kimyasal Gübre (15 kg/da)	15.0	-	1.92	0.11

Deneme sonucunda; farklı organik gübre uygulamaları içerisinde KT2+ST uygulamasının gerek verim ve kalite, gerekse topraktan kaldırılan bitki besin maddelerinin miktarı üzerine etkili olduğu belirlenmiştir. Bütün bu sonuçlardan sonra; uygulanan farklı organik gübrelerin ekonomik analizi yapılarak Tablo 6’da verilmiştir.

Tablo 6. Farklı Organik Gübre Uygulamalarının Verime Göre Ekonomik Analizi

Uygulamalar (da)	Verim (kg/da)	Gübre Maliyeti ( 1kg Marul için) ( Bin TL.)
Kontrol	738.6	-
KU1 (50kg)+ ST (300kg)	1149.6	224
ST1 (500kg)	1441.3	278
KU2 (75kg)+ST (300 kg)	1698.3	157
ST2 (750 kg)	1778.0	338
KT1 (200 kg)+ST (300 kg)	1890.6	152
KT2(300 kg)+ST (300 kg)	2305.6	135
Kimyasal Gübre (N)	1049.3	12

Tablo 6’dan da görüldüğü gibi, organik gübreler içerisinde en düşük maliyeti 135.000 TL ile KT2+ST uygulaması vermiş, ancak kimyasal gübre ile kıyaslandığında maliyet oldukça yüksek bulunmuştur. Bu nedenle hem en yüksek verimi verecek, hem de en düşük maliyeti sağlayacak uygun organik gübrelerin üretilmesi gerekmektedir. Ancak gübre maliyetlerinde karşılaştırma yaparken organik gübrelerin çok yıllık etkilerinin önemli olduğunu da gözden uzak tutmamak gereklidir.

SONUÇ VE ÖNERİLER

1. 
   Kontrole göre gerek verim ve kalitede gerekse topraktan kaldırılan bitki besin maddeleri miktarları üzerine tüm uygulamalar etkin bulunmuştur. Ancak en iyi sonucu KT2+ST uygulaması vermiştir.
   
2. 
   Kimyasal gübrelerde olduğu gibi organik gübrelerde de denge zorunluluğu sözkonusudur.
   
3. 
   Araştırmada uygulanan organik gübre doz ve kombinasyonları yeterli ve dengeli besleme için yetersiz kalmıştır. Buna rağmen birim ürüne düşen gübre maliyeti yüksek bulmuştur.
   
4. 
   Organik gübrelerin etkinlik çalışmaları ekonomik analizlerle de desteklenmelidir.
   
5. 
   Organik gübrelerin etkinliklerini artırmak için hazırlanmalarında ideal karışımlar geliştirilmelidir.
   

KAYNAKLAR
Aktaş, M., 1991. Bitki Besleme ve Toprak Verimliliği. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları: 1202, Ders Kitabı: 347, Ankara.

Anonim, 1998. Türkiye İstatistik Yıllığı. Yayın No: 2240, Ankara.

Aydeniz, A., Brohi, A., 1993. Kümes Artıkları ve Kuş Dışkısı- Gülle, Gübreler ve Gübreleme. Gazi Osman Paşa Üniv. Ziraat Fak. Yayınları No : 1, Ders Kitapları Serisi Yayınları No: 1 (2. Baskı), Tokat.

Demir, K., Yanmaz, R., Özçoban, M., Kütük, A.C., 1996. Ispanakta Farklı Organik Gübrelerin Verimlilik ve Nitrat Birikimi Üzerine Etkileri. GAP I. Sebze Tarımı Sempozyumu 7-10 Mayıs 1996, Şanlıurfa.

Er, C., 1999. Organik Tarım Ders Notları, Ankara.

Kacar, B., 1972. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri. II. Bitki Analizleri. A.Ü. Z.raat Fak. Yayınları: 453, Ankara.

Kacar, B., 1986. Gübreler ve Gübreleme Tekniği. T.C. Ziraat Bankası Kültür Yayınları No: 20, Ankara.

Kacar, B., Kovancı, İ., 1982. Bitki, Toprak ve Gübrelerde Kimyasal Fosfor Analizleri ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi. Ege Üniv. Ziraat Fak. Yayınları No: 354.

Karataş, A., Demiraslan, R., 2000. Toprak Düzenleyicisi Terralyt Plus Elektrolitinin Marulda Bitki Gelişimi ve Bazı Toprak Özelliklerine Etkileri. III. Sebze Tarımı Sempozyumu 2000, 11-13 Eylül, Isparta.

Şensoy, S., Abak, K., Daşgan, H.Y., 1996. Eşdeğer Miktarda Mineral ve Organik Gübre Uygulamalarının Marulda Nitrat Birikimi, Verim ve Kaliteye Etkileri. GAP I. Sebze Tarımı Sempozyumu 7-10 Mayıs 1996, Şanlıurfa.

Vural, H., Eşiyok, D., Duman, İ., 2000.Kültür sebzeleri (Sebze Yetiştirme). Ege Üniv. Ziraat Fak. Bahçe Bitkileri Bölümü, Bornova-İzmir.

Yanmaz, R., 1996.Organik Tarım. Türk- Koop 286, Sayfa 5.

ORGANİK KOŞULLARDA YETİŞTİRİLEN BURSA SİYAHI İNCİRİNİN SOĞUKTA MUHAFAZASI
Rahmi TÜRK¹, Halis KARABAYIR²