Araştırmada azot kaynağı olarak kan unu, potasyum kaynağı olarak Ormin K ve çiftlik gübresi karışımından oluşan ortam, kontrol olarak dikkate alınan geleneksel gübrelemesinin yapıldığı yetiştirme tekniği ile kıyaslanmıştır. Organik yetiştirme tekniğinin uygulandığı parsellere dikim öncesi, çiftlik gübresi 5 ton/da, kan unu 292 kg/da ve Ormin K 143 kg/da dikimden sonra ise kontrol dışındaki parsellere vegetasyon süresince Coplex ticari adıyla bilinen organik sıvı gübre haftalık 5 kg/da olacak şekilde uygulanmıştır. Geleneksel yetiştiricilikte ise dikim öncesi çiftlik gübresi 5 ton/da, triple süper fosfat (TSP) 26 kg/da, dikim sonrası ise vegetasyon süresince dekara 24 kg amonyum sülfat [(NH4)2SO4], 36 kg amonyum nitrat (NH4NO3) ve 113 kg potasyum nitrat (KNO3) verilmiştir. Denemede kullanılan bitki besin maddelerine ilişkin miktarlar, 7-8 t/da domates verimi göz önüne alınarak hesaplanmış (12) ve denemede damla sulama sistemi kullanılmıştır.
Araştırmada kullanılan kan unu analiz sonuçlarına ilişkin değerler Çizelge’2 de, Coplex, Ormin K ve çiftlik gübresinin analiz değerleri ise Çizelge 3, Çizelge 4, Çizelge 5., de verilmiştir.
Çizelge 2. Denemede Kullanılan Kan Unu Analiz Sonuçlarına İlişkin Değerler.
Bitki Besin Maddeleri
| Miktar |
N
|
12.94 (%)
|
P
|
0.15 (%)
|
K
|
1.41 (%)
|
Ca
|
1.20 (%)
|
Mg
|
0.37 (%)
|
Fe
|
631.4 (ppm)
|
Mn
|
65.60 (ppm)
|
Zn
|
143.4 (ppm)
|
Cu
|
24.00 (ppm)
|
Çizelge 3. Denemede Kullanılan Coplex Sıvı Gübresinin İçeriğine İlişkin Değerler.
Bitki Besin Maddeleri
|
Miktar
|
Organik madde
|
50 (%)
|
Azot (N)
|
3.5 (%)
|
Fosfor (P2O5)
|
0.1 (%)
|
Potasyum (K2O)
|
7.5 (%)
|
Kalsiyum (CaO)
|
1.0 (%)
|
Magnezyum (MgO)
|
0.1 (%)
|
Kükürt (SO3)
|
1.0 (%)
|
Demir (Fe)
|
80 (mg/kg)
|
Çnko (Zn)
|
60 (mg/kg)
|
Mangan (Mn)
|
40 (mg/kg)
|
Bor (B)
|
10 (mg/kg)
|
Kobalt (Co)
|
4 (mg/kg)
|
Molibden (Mo)
|
0.6 (mg/kg)
|
Bakır (Cu)
|
0.5 (mg/kg)
|
Çizelge 4. Denemede Kullanılan Ormin K Gübresinin İçeriğine İlişkin Değerler.
Bitki Besin Maddeleri | Miktar |
Organik madde
|
8 (%)
|
Potasyum (K2O)
|
35.50 (%)
|
Azot (N)
|
1.20 (%)
|
Fosfor (P2O5)
|
0.05 (%)
|
Kükürt (Sülfat) (SO4)
|
31.50 (%)
|
Kalsiyum (CaO)
|
3 (%)
|
Magnezyum (MgO)
|
1 (%)
|
Demir (Fe)
|
60 (mg/kg)
|
Mangan (Mn)
|
34 (mg/kg)
|
Çinko (Zn)
|
7 (mg/kg)
|
Bakır (Cu)
|
6 (mg/kg)
|
Molibden (Mo)
|
0.50 (mg/kg)
|
Çizelge 5. Denemede Kullanılan Çiftlik Gübresinin Fiziksel ve Kimyasal Analizine İlişkin Değerler.
EC (micromhos)
|
3100
|
Nem %
|
34.40
|
Kül %
|
40.60
|
Org.mad. %
|
25.00
|
P ppm
|
655
|
K ppm
|
7750
|
Ca ppm
|
1900
|
Mg ppm
|
2132
|
Hastalık ve zararlılara karşı organik yetiştiricilikte yönetmeliklerin izin verdiği preparatlar kullanılmıştır (13). Zaralılara karşı ısırgan otu suyu, arap sabunu, kükürt, Bacillus thuringiensis var. kurstaki; hastalıklara karşı ise bakıroksiklörür ve kükürt uygulanmış buna karşın geleneksel yetiştiricilikte ise ticari sentetik ilaçlar kullanılmıştır.
Her bitkide toplam beş salkımın oluşmasına izin verilmiş olup, ilk hasat 15.06.2001 tarihinde yapılmıştır. Deneme sırasında, ilk(mayıs), orta(haziran) ve son(temmuz) hasatta ve her parseldenden 20 adet meyve olacak şekilde örnek alınarak, ortalama meyve en, boy (cm) ve indeks, ortalama meyve eti sertliği (lib/inch2), ortalama meyve ağırlığı (g/adet) tespit edilmiş bununla birlikte ortalama bitki boyu (cm) ve toplam verim (kg /da) değerleri saptanmıştır. Araştırma tesadüf parselleri deneme desenine göre 3 tekrarlı olarak kurulmuş ve varyans analizinde farklılık oluşturan ortalamalar LSD testiyle gruplandırılmıştır.
BULGULAR VE TARTIŞMA
M-74 F1 Domates çeşidinde geleneksel ve organik yetiştiricilik sonucu elde edilen bitki boy ölçümleri Şekil 1’de gösterilmiştir.
Şekil 1. M-74 F1 Domates Çeşidinde Geleneksel ve Organik Yetiştiricilikte Aylara Göre Saptanan Bitki Boyları.
Bu şekilde de görüldüğü gibi bitki boyu açısından her iki yetiştirme tekniği arasında istatistiksel bir farklılık saptanmamıştır. Nitekim temmuz ayında geleneksel yetiştiricilikte bitki boyu 135.2 cm, organik yetiştiricilikte ise 129.6 cm olarak saptanmıştır. Ayrıca yetiştirme teknikleri arasında vegatatif gelişme bakımından bir farklılık gözlenmemiştir.
M-74 F1 Domates çeşidinde geleneksel ve organik yetiştiricilikte aylara bağlı olarak saptanan meyve en ve boy ölçümleri ile indeks değerleri Çizelge 7.’de verilmiştir. Bu çizelgeden de anlaşılacağı gibi incelenen tüm kriterler üzerine gerek yetiştirme tekniği gerekse ayların istatistiksel olarak farklılık yaratmadığı ve elde edilen sonuçların birbirine yakın bulunduğu görülmektedir.
Çizelge 7. Denemede Kullanılan Domates Bitkilerinden Elde Edilen Meyve En ve Boy Ölçümleri Ve Buna Bağlı Olarak Elde Edilen İndeks Değerleri.
Uygulamalar
| Aylar |
Uygulama
Ortalaması
|
Haziran
|
Temmuz
|
Ağustos
|
En (cm)
|
Geleneksel yetiştiricilik
|
5.75
|
6.32
|
5.95
|
6.00
|
Organik yetiştiricilik
|
5.93
|
6.32
|
5.59
|
5.95
|
Ay ortalaması
|
5.84
|
6.32
|
5.77
|
5.97
|
|
Ö.D.
|
Ö.D.
|
Ö.D.
|
Ö.D.
|
Boy (cm)
|
Geleneksel yetiştiricilik
|
5.06
|
5.36
|
5.30
|
5.24
|
Organik yetiştiricilik
|
5.21
|
5.49
|
5.13
|
5.27
|
Ay ortalaması
|
5.13
|
5.42
|
5.21
|
5.25
|
|
Ö.D.
|
Ö.D.
|
Ö.D.
|
Ö.D.
|
İndeks (en/boy)
|
Geleneksel yetiştiricilik
|
1.14
|
1.18
|
1.12
|
1.15
|
Organik yetiştiricilik
|
1.14
|
1.15
|
1.09
|
1.13
|
Ay ortalaması
|
1.14
|
1.16
|
1.11
|
1.14
|
|
Ö.D.
|
Ö.D.
|
Ö.D.
|
Ö.D.
|
Ö.D.: Önemli Değil
Geleneksel ve organik yetiştiricilikle M-74 F1 domates çeşidinde saptanan meyve eti sertlik değerleri Çizelge 8’de verilmiştir. Çizelge 8.’den yetiştirme tekniklerinin meyve eti sertliği üzerine önemli bir farklılık oluşturmadığı, buna karşın ayların etkisinin ise önemli olduğu görülmektedir. Meyve eti sertlik değeri haziran ayında 2.19 iken, temmuz ayında 3.29, ağustos ayında ise 3.00 olarak belirlenmiştir. Özellikle temmuz ayında yapılan hasatlarda meyve eti sertliğinin artması, bitki gelişiminin daha hızlı olduğu ve topraktaki besin maddelerinin daha yarayışlı hale geçmesiyle açıklanabilir. Hasat zamanı ve yetiştirme şekilleri interaksiyonu da istatistiksel olarak önemli bulunmuş, organik yetiştiricilikte temmuz ayında meyve eti sertliği diğer dönemlere göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.
Çizelge 8. Geleneksel ve Organik Yetiştiricilikle M-74 F1 Domates Çeşidinde Saptanan Meyve Eti Sertlik Değerleri (Lib/İnch2).
Aylar
|
Geleneksel Yetiştiricilik
|
OrganikYetiştiricilik
|
Ay ortalaması
|
Haziran
|
2.09
|
2.28
|
2.19 C
|
Temmuz
|
2.82
|
3.77
|
3.29 A
|
Ağustos
|
3.24
|
2.76
|
3.00 B
|
Uygulama ortalaması
|
2.71
|
2.94
|
LSD%5(ay):0.280
|
Geleneksel ve organik yetiştiricilikte saptanan ortalama meyve ağırlıkları Çizelge 9.’da verilmiştir. Çizelgede de görüldüğü gibi yetiştirme tekniklerinin ortalama meyve ağırlığı üzerine etkisi önemli bulunmamıştır. Her iki yetiştirme tekniğinde de birinci ve ikinci sınıf meyve ağırlıklarının birbirine yakın olduğu görülmektedir.
Çizelge 9. Geleneksel ve Organik Yetiştiricilikte Saptanan Ortalama Meyve Ağırlıkları.
Uygulamalar
|
Birinci sınıf (g/meyve)
|
İkinci sınıf (g/meyve)
|
Geleneksel Yetiştiricilik
|
118.4
|
79.6
|
Organik Yetiştiricilik
|
114.9
|
84.9
|
|
Ö.D.
|
Ö.D.
|
Ö.D.: Önemli Değil
M-74 F1 domates çeşidinde geleneksel ve organik yetiştiricilik sonucu saptanan verim değerleri Çizelge 10.’da verilmiştir. Bu çizelgede, incelenen tüm verim değerleri üzerine yetiştirme tekniklerinin önemli olmadığı görülmektedir. İncelenen kriterlerden birinci sınıf verim değerleri geleneksel yetiştiricilikte 7661 kg/da, organik yetiştiricilikte 6773 kg/da, toplam verim değerleri ise, sırasıyla 9461 kg/da ve 8793 kg/da olarak saptanmıştır. Toplam verimle ilgili elde edilen bulgular, Quattrucci’nun İtalya’da yaptığı çalışma ile benzerlik göstermektedir. Bu çizelgedeki değerlerden toplam verim içindeki 1.sınıf meyve miktarı geleneksel yetiştiricilikte %81, organik yetiştiricilikte ise %77’dir. Organik yetiştiricilikte birinci sınıf meyve verimi geleneksel yetiştiriciliğine göre % 4 daha azalmış, diğer bir ifadeyle ikinci sınıf meyve verimi artış göstermiştir. Yapılan gözlemler sonucu bu artış miktarında zararlı etkisinin önemli rol oynadığı söylenebilir.
Çizelge 10. M-74 F1 Domates Çeşidinde Geleneksel ve Organik Yetiştiricilikte Saptanan Meyve Verim Değerleri (kg / da).
Uygulamalar
|
Birinci sınıf (kg)
|
İkinci sınıf (kg)
|
Toplam verim
(kg)
|
Toplam verim içindeki
1. Sınıf meyve %’si
|
Geleneksel Yetiştiricilik
|
7661
|
1436
|
9461
|
81
|
Organik Yetiştiricilik
|
6773
|
1793
|
8793
|
77
|
|
Ö.D.
|
Ö.D.
|
Ö.D
|
|
Ö.D.: Önemli Değil
Ülkemizde yeni yeni üzerinde çalışılmaya başlanan organik yetiştiricilikte ilk hedef bilindiği gibi sağlıklı ve kaliteli ürünler elde etmektir. Hiç şüphesiz ki daha sonraki hedef birim alandan verim artışı sağlamak, geleneksel yetiştiricilikten elde edilen verim miktarına ulaşmaktır.
Yapılan bu araştırmadan elde edilen bulgulara göre, açık alanda domates yetiştiriciliğinin yapıldığı organik yetiştirme yöntemiyle, geleneksel NPK gübrelemesi ile yapılan yetiştiricilik arasında, bitki gelişimi, meyve en-boyu, meyve eti sertliği ve verim değerleri açısından bir farklılığın bulunmadığı, bitki besleme açısından alternatif organik gübrelerle de verim ve kaliteden fazla ödün vermeden yetiştiricilik yapılabileceği sonucuna varılmıştır.
Dostları ilə paylaş: |