El-esmâul-hüSNÂ

30. EL-LATİF

Yaratılmışların bütün ihtiyaçlarını en ince noktasına kadar bilip sezilmez yollarla karşılayan,⁸⁶⁶ en ince işlerin bütün inceliklerini bilen, nasıl yapıldığına nüfuz edilemeyen, en ince şeyleri yapan, ince ve sezilmez yollardan kullarına çeşitli faydalar ulaştıran, ⁸⁶⁷

"Rabbim dilediğine karşı lütufkârdır. O, her şeyi bilen, hikmet sahibidir." ⁸⁶⁸

Sübhan Tealâ, her şeyin gizli ve aşikar tarafını ve eşyanın inceliklerini, bütün boyutlarıyla derinlik­lerini, en ince yönünü ve letafetini bilir. O sadırlardakini en iyi bilen ve idrak edendir. Çünkü Allah Tealâ her şeyin yaratıcısıdır. Yaratıcı ise yarattığı şeyi en iyi bilir.

"Hiç yaratan bilmez mi? O, ince işleri görüp bilmektedir ve her şeyden haberdardır." ⁸⁶⁹

"El-Latif’in bir diğer manası da, "nasıl geldiğini bilmeden kullarına iyilik yapan" demektir. O, hiç um­madıkları yerden onların maslahatlarına uygun se­bepler yaratandır.

Nitekim Cenab-ı Hak:

"Allah kullarına karşı lütufkârdır, dilediğini rızıklandırır."⁸⁷⁰

"El-Latif” Kur'ân-ı Kerim'de yedi defa zikredilmiş­tir. ⁸⁷¹

Yüce Allah şöyle buyurur:

"Allah kullarına lütufkardır, dilediğini rızıklandırır. O kuvvetlidir, gaaliptir." ⁸⁷²

"Gözler O'nu göremez; halbuki O, gözleri görür. O, latiftir, herşeyden haberdardır."⁸⁷³

el-Latîf de Allah'ın güzel isimlerinden birisidir. O, kuluna karşı, gerek iç dünyasıyla ilgili işlerinde ve gerekse dış dünyasıyla ilgili işlerinde son derece lütufkar ve nezaketli muamelede bulunur. Onu kendi iyiliğine ve hayrına olacak şeylere doğru hissettirmeden sevkeder. Ve O'nun ilminin, cömertliğinin ve rahmetinin eserlerindendir. Bu sebeple "el-Latîf'in iki anlamı vardır

1. O her şeyden haberdardır. O'nun ilmi her türlü gizlilikleri, kapalılıkları, incelikleri, kalplerin gizlediği şeyleri, ğaybî konuları, meselelerin arka planlarını ve herşeyin en ince ve gizli yönlerini ihata eder.

2. Kuluna ve iyilik yapmak istediği dostuna karsı son derece lütufkardır. Onu cömertliğiyle kuşatır ve yüksek mertebelere eriştirir. Kolaylıklarda ona başarı ihsan eder, zorluk ve güçlüklerden de onu uzaklaştırır. Onun hoşuna gitmeyen ve meşakkat veren çeşitli sıkıntılar vermek suretiyle onu imtihan eder. Bu sıkıntılar aslında onun iyiliğine ve hayrınadır ve onu saadete götüren şeylerdir. Nitekim peygamberleri de kendi kavimlerinin eziyetleriyle ve uğrunda cihad etmekle imtihan etmiştir. Allah Teâlâ'nın Kur'an'da verdiği bilgilere göre Hz. Yusuf (a.s), başına gelen hadiseler nasıl da yükselmiş ve Allah'ın lütuf ve ihsanına mazhar olmuştur. Bu olayların neticesinde Hz.Yusuf için Allah Teâlâ'nın takdir ettiği şey meydana gelmiş, dünya ve ahirette en güzel mertebeye ulaşmıştır. Aynı şekilde Allah Teâlâ veli kullarını da, arzu ettiklerine nail olmaları için hoşlanmadıkları şeylerle imtihan etmektedir.

Allah Teâlâ'nın akıllarının almadığı, düşüncelerin tasavvur edemediği nice lütuf ve keremi vardır. Kul, velayet ve riyaset gibi nice dünyevî arzuya veya kendisine hoş gelen, daha başka şeylere gözünü diker de Allah Teâlâ bunları ona, dinine zarar vereceği için rahmetinden dolayı nasip etmez. Kul da cehaletinden veya Rabbini tanıyamadığından dolayı bundan üzüntü duyar. Halbuki o, bilmediği nice şeylerin kendisi için hazırlandığını ve bu konuda onun hayrının ve iyiliğinin murad edildiğini bilmiş olsaydı Allah'a hamdeder ve bundan dolayı O'na şükrederdi. Şüphesiz ki Allah kullarına karşı pek şefkatli ve merhametli, dostlarına karşı çok lütufkardır. Hadiste geçen bir duada şöyle denilir: ⁸⁷⁴

"Ey Allah'ım, benim isteyip de bana nasip ettiğin şeyleri senin sevdiğin şeyleri yapmamda bana güç kaynağı kıl. Benim isteyip de bana vermediğin şeylerin yerine de kendi sevdiğin şeyleri bana nasip et." ⁸⁷⁵

Allahu teâlâ Lâtiftir, en ince şeyleri bilir. Nasıl bilmesin ki, onları yaratan O'dur. Nasıl yapıldığı gizli olan en ince şey­leri yapar. Meselâ: Ruh nedir? Akıl nedir? İlîm nedir? Nur ne­dir? Bunların esrarı çözülebilmiş midir? Gözlerin gördüğü manzaraları, memleketleri ve çeşit çeşit eşyayı kafatasımızın içinde zapteden ve senelerce sonra onları seyretmek istediği­mizde, idrâkimizin önüne açılan o filimlerde, kulakların işit­tiği bunca sesleri, sözleri birbirine karıştırmadan muhafaza eden o hazinelerde, akıl ve düşünce sahiplerini düşündürecek o san'at incelikleri nedir?

Su, hava gibi hayâtımız için en ziyâde lâzım olan gıdaları Allahu teâlâ lûtfiyle bol bir surette yaratmasaydı, bunlar da karaborsacıların eline düşseydi hâlimiz nice olurdu? Henüz dünyâya gelmiş bir çocuğun kulağına lâf gitmez, gitse bile ma'nâsını anlamaz. Allah ona, ana memesini ağzına alıp ta emmesini lûtfiyle ilham etmemiş olsaydı, biz nasıl anlata­caktık? Emerken memeyi ağzında sıkıca tutsun diye meme başlarının çocuğun ağzına göre topacık yaratılması bir lütuf değil midir? Velhâsıl Allahu teâlâ öyle bir Lâtiftir ki, her şe­yi bir şeye hazîne yapmıştır. Meselâ, sedef dediğimiz deniz böceğini inciye, arıyı bala, tırtıl böceğini ipeğe hazîne yaptı­ğı gibi, insan oğlunun gönlünü de kendi ma'rifetine hazîne yapmıştır. Eğer bir gönülde bu ma'rifet nuru inkişâf edememişse, sahibinin bal yapmaz arılar gibi sâdece iğnesi vardır, önüne geleni zehirler durur.

Bilenler tasdik eder ki, dünyânın her türlü bahtiyarlığında bir takım elemler, kederler gizlenmiştir, safî değildir. Bunun gibi her türlü ıztırap ve felâketli hâdiselerde de gizli bir takım lûtuflar, teselli kaynakları vardır. İşte bütün bunlar El-Lâtîf ism-i şerifinin tecelliyâtıdır. ⁸⁷⁶

Kula Gereken Şey:

Kalp gözünü açmalı, Allahu teâlâ'nın kederleri sürurla ka­ncık bir halde yaratmış olduğunu görmeli; görmeli de hayâtın hiç eksik olmayan ıztırablı demlerinde başkasının tesellisine muhtaç olmadan kendi kalbinde Hak'kın tesellisini duymalı, kahrında bile lûtfu görünen Allahu teâlâ'yı minnetle anarak ecir ve mükâfat kazanmalı.. Böyle bir kalbe yeis denilen musibet ne kadar uzaktır. ⁸⁷⁷