Əl-Mizan Təfsiri Allame Məhəmməd

(Al/götürü İmran / 29) "Da ki: Sinələrinizdə olanı gizləsəniz də, aşkar etsəniz də Allah

onu bilər." ayəs(n)i, "İçinizdəkini aşkar etsəniz də, gizləsəniz də, Allah

sizi onunla sorğuya çəkər." (Bəqərə, 284) ayəsinə bənzəyir. Ancaq

deyildiyi kimi "sorğuya çəkmə"dən çox "bilmə" faktı gizliliklə

elin idili olduğu üçün, ayədə "aşkar etmə" vəziyyətindən əvvəl

"gizləmə" vəziyyətinə işarə edilmişdir. Bəqərə surəsindəki ayədə

isə, tam tərsi bir vəziyyət sözkonusudur. Yəni, "sorğuya çəkmə" faktı,

aşkar edilənlə elin idili olduğundan, "gizləmə" vəziyyətindən

əvvəl "aşkar etmə" vəziyyəti zikr edilmişdir.

Uca Allah bu ayədə, Rəsuluna bu gerçəyi -yəni öz

nəfslərində gizlədikləri və ya aşkar etdikləri

şeyləri uca Allah

tərəfindən bilindiyi gerçəyini- təbliğ etməsini əmr edir və əvvəlki

ayədə olduğu kimi, doğrudan özü bu gerçəyi birbaşa ifadə

etmir. Bunun, özünə tövsiyə edilənlərə uyğun gəlməyəcəyi hissiyyatlan

adama doğrudan xitab etməyə tənəzzül etməməkdən başqa bir

səbəbi yoxdur. Necə ki: "Kim belə etsə…" ifadəsiylə əlaqədar

olaraq da belə bir vəziyyətə işarə etmişdik.

"Göylərdə olanı da, yerdə olanı da bilər. Allah hər şeyə güc çatdırandır."

ifadəsi daha əvvəl haqqında şərhdə olduğumuz Bəqərə

surəsindəki əlaqədar ayəyə (ayə 284) bənzəməkdədir.

(Al/götürü İmran / 30)"Her bir nəfsin, xeyrdən etdiklərini hazır tapdığı və

hər nə pislik işlədisə onunla özü arasında uzaq bir məsafə

olmasını istədiyi o günü…" Ayələrin axışı arasındakı bütünlükdən, bu ayənin

Peyğəmbərimizə (s. a. a) istiqamətli əmri ehtiva edən əvvəlki ayənin bütünləyicisi,

tamamlayıcısı olaraq iştirak etdiyi aydın olmaqdadır. İfadədə zərf

olaraq keçən "yevme=gün" təqdir edilmiş bir ifadəylə elin idilidir.

Yəni: "O günü xatırla ki…" ya da: "Allah bilər" ifadəsiylə elin idilidir.

Doğrusu qiyamət günündə bizlərin görəcəyi səhnələri, uca Allah'

ın məlumatıyla elin idiləndirmənin heç bir qorxusu yoxdur. Çünki:

"yevme=o gün" bizim üçün ortaya çıxması məzmununda uca Allahın

494 ............................................................. əl-Mizan Fi Təfsir-el Quran - c.

bilməsi üçün bir "zərf" funksiyasını görər, ONun tərəfindən reallaşdırılmış

olması məzmununda deyil. Bu, ONun suverenliyinin, qüdrətinin

və gücünün, o gün ortaya çıxmasına bənzər. Necə ki uca Allah,

mövzuyla əlaqədar olaraq belə buyurur: "O gün, ortaya çıxarlar.

Onlardan heç bir şey Allaha qarşı gizli qalmaz. Bu gün mülk kimindir?

Bir olan, Kahhar olan Allahındır." (Mu'minun, 16) "Bu gün

Allahdan başqa qoruyucu yoxdur." (Hud, 43) "O zülm edənlər, əzaba

uğrayacaqları zaman, şübhəsiz bütün qüvvətin tamamilə Allahın

olduğunu… bir bilsədilər." (Bəqərə, 165) "O gün əmr təkcə

Allahındır." (İnfitar, 19)

Heç şübhəsiz, suverenlik, qüdrət, güc və əmr hər vaxt -qiyamətdən

əvvəl də, sonra da- Allahındır. Xüsusilə qiyamət günüylə

elin idili olaraq bu faktlara işarə edilmiş olması, bunların qiyamət

günü bizim üçün ortaya çıxacaq olmalarından ötəridir. Artıq bunları,

biz canlılar heç bir şübhəyə yer/yeyər buraxmayacaq xüsusiyyətdə

müşahidə edəcəyik.

Bundan ötəri "zərf"in uca Allahın "Allah bilər." sözüylə elin idiləndirilmiş

olması, uca Allahın, qulların xeyr və şər xüsusiyyətli sərhədlərini

bilməsinin qiyamət gününə təxirə salındığı mənasını ifadə etməz.

Qaldı ki, ayədə "hazır" yerinə "muhzar" ifadəsinin istifadə edilmiş

olması da bunu sübut etməkdədir. Çünki "hüzur/dincliyə gətirmə" ancaq

mövcud olub, görülməyən bir şey üçün haqqında danışılan edilə bilər. Bu halda

uca Allah, var olan və etibarsız qılınmağa qarşı qoruma altında

tutulan faktları, qiyamət günü qulları üçün hazırlayar, hüzur/dincliyə gətirərər.

Və bunların Allahdan başqa qoruyucuları da yoxdur. Uca Allah

mövzuyla əlaqədar olaraq belə buyurur: "Sənin Rəbbin hər şeyin üzərində

qoruyucudur." (Səba, 21) "Qatımızda saxlayıb-qoruyan bir

kitab vardır." (Qaf, 4)

Ayədə keçən "tecidu=bulur" sözü "vicdan" masdarından

gəlir. "Fikdan=yitirme"nin zidd ididir. "Xeyrdən" və "pislikdən" ifadələrinin

orijinalının başındakı "min" ədatı, bəyanıya, yəni açıqla

Al/götürü İmran Surəsi 28-32 ........................................................................................ 495

maya dönükdür. İfadənin nekre=belirsiz olması da ümumiləşdirmə

üçündür. Yəni: Az da olsa işlədiyi hər xeyiri, eyni

şəkildə hər pisliyi

tapar. "və hər nə pislik işlədisə…" ifadəsi "xeyrdən etdikləri"

ifadəsinə matuftur. İfadənin axışından bunu anlayırıq. Bu ayə,

əməllərin konkretləşməsinə, cisim halına gəlməsinə (qiyamət günü)

işarə edən ayələr arasında yer alar. Bəqərə surəsində bu xüsusla

əlaqədar şərhlərdə ol/tapıldıq.

"Onunla özü arasında uzaq bir məsafə olmasını istədiyi..."

Ayənin zahirindən, bu ifadənin mahzuf bir mübtedanın, yəni

"o" əvəzliyinin xəbəri olduğunu anlayırıq. Bu əvəzlik də "nəfs" sözünə

dönükdür. İfadənin başındakı "lev" ədatı, xahişi bildirər.

Quranda bu ədatın "ənnə" ədatının başına gəldiyinin bir çox nümunələri

vardır. Bu səbəbdən, bunun caiz olmadığına, keçdiyi yerlərdə

uyğun bir şərh gətirmənin lazımlılığına bağlı qiymətləndirmələri

diqqətə al/götürməmək lazımdır.

İfadənin orijinalında keçən və məsafə mənasına al/götürdüyümüz

"emed" sözü, zamansal aralığı, uzaqlığı izah edər. Ragıp, əl-

Tədris planı adlı əsərində belə deyər: "Emed" və "əbəd" sözləri,

bir-birinə yaxın mənaları ifadə edərlər. Ancaq əbəd; sərhədsiz və qeydsiz

bir zamansal müddət deməkdir. Bu səbəbdən: "Bu qədər əbəd"

deyilməz. Amma emed; mütləq olaraq istifadə edildiyi zaman, sərhədi bilinməyən

bir zaman dilimini ifadə edər. Necə ki bu söz müəyyən bir

müddət mənasında istifadə edilər. Eynilə "bu qədər zaman" deyildiyi kimi

"bu qədər emed (vaxt)" da deyilə bilər. Zaman ilə vaxt (emed) arasındakı

fərq, emeddə sonun, zamanda isə həm başlanğıcın, həm

də sonun əsas alınmasıdır. Buna görə bəziləri: "Emed və med (uzunluq)

bir-birinə yaxın mənalar ifadə edər." demişlər." Ragıbın

şərhləri burada sona çatdı.

"Onunla özü arasında uzaq bir məsafə olmasını istədiyi…"

ifadəsi, pis əməlin hüzur/dincliyə gətirilib gözlər önünə sərilməsinin

insanın canını sıxdığını, narahat etdiyini göstərər. Necə ki, bunun

əleyhdar səhnəsi olaraq da yaxşı əməlin sərgilənməsinin də insanı

496 ............................................................. əl-Mizan Fi Təfsir-el Quran - c.

sevindirdiyini ortaya qoyar. Pislikləri işləyən adamın, bunların heç

olmamasını istəyəcəyi yerdə, özüylə onların arasında uzaq bir

məsafənin olmasını istəməsi, bunların Allahın qorumasıyla qalıcı

olduqlarını müşahidə etmiş olmasından irəli gələn bir rəftardır. Onun

əlindən, bunların ən pis bir zamanda, fəlakətlərin dörd bir tərəfdən

sökün etdikləri bir vəziyyətdə gündəmə gətirilməmələrini və uzaq

qalmalarını istəməkdən başqa bir şey gəlməz əlindən. Necə ki

pis yoldaş ilə əlaqədar olaraq da bənzəri bir diləkdə ol/tapılılar. Uca

Allah bu xüsusla əlaqədar olaraq belə buyurur: "Biz ona bir şeytanı

qucaqlatdırarıq; artıq o, onun bir yaxın dostudur... Sonunda bizə gəldiyi

zaman, (pis yoldaşına) deyər ki: "Kaş ki mənimlə sənin aranda

iki şərq uzaqlığı olsaydı. Məgər nə pis yaxın dostmuşsan sən."

(Zuxruf, 36-38)

"Allah, sizi özündən çəkindirər. Allah, qullarına çox şəfqətlidir."

Heç şübhəsiz, ikinci dəfə çəkindirmədən danışılması, mövzuya verilən

əhəmiyyəti və təhdidin ciddiliyini ortaya qoymaqdadır. Bu ikinci

çəkindirmənin, işlənən günahların axirətdəki aqibətlərinə -ki aya-

tin mövzusu da budur- birinci çəkindirmənin də bu günahların yalnız

dünyadakı günahlarına və ya həm dünya həm də axirət məsuliyyətinə

dönük olması ehtimal daxilindədir.

"Allah, qullarına çox şəfqətlidir." ifadəsi, uca Allahın qullarına

istiqamətli şəfqətini və ağrımasını izah edər. Qulluq xüsusiyyətinin önə çıxarılmış

olması da bu nöqtəyə istiqamətli bir vurğu xüsusiyyətindədir. Amma

eyni zamanda yuxarıdakı təhdidi də gücləndirməkdədir. Çünki qorxutma

və çəkindirmə məqsədli izahatlarda, bu cür ifadələrə yer/yeyər

verilməsi, qorxunu gücləndirmə və natiqin öyüd verməyi hədəflədiyini,

xeyr və islahdan başqa bir şey istəmədiyini izah etmə

məqsədinə istiqamətlidir. Eynilə birinə belə deməyin kimi: "Əsla/çəkin bu işi

etmiş olaraq qarşıma çıxma. Çünki mən, belə bir şey edib də

qarşıma çıxan kimsəyə fölerans tanımamağa and içdim. Mən

bunu, sənə ağrıdığım və şəfqət duy/eşitdiyim üçün xəbər verirəm."

Al/götürü İmran Surəsi 28-32 ........................................................................................ 497

Bu səbəbdən yuxarıdakı ifadə -Allah doğrusan daha yaxşı bilər-bu

şəkildə şərh oluna bilər: "Uca Allah qullarına istiqamətli şəfqətindən

ötəri, cəzasının çəkilməsi qaçınılmaz olan, heç bir şəfaətçinin və

savunmacının ən kiçik bir fəaliyyət göstərmədiyi belə bir günahı

işləmədən əvvəl, onları bu cür davranışlardan nəhy edir."

(Al/götürü İmran / 31) "Də ki: Əgər siz Allahı sevirsinizsə mənə yatıl ki,

Allah da sizi sevsin."

Daha əvvəl "hübb=sevgi" anlayışının mənas(n)ı üzərində dayanmış və bunun

gerçək mənada Allaha istiqamətli ola biləcəyi kimi başqasına da istiqamətli

ola biləcəyini: "İman edənlərin isə Allaha olan sevgiləri daha güclüdür."

(Bəqərə, 165) ayəsini təfsir edərkən vurğulamışdıq.

Burada isə, artıqdan bunları söyləyirik: Heç şübhəsiz, ayələrdə

dəqiq bir şəkildə dilə gətirildiyi kimi, uca Allah qullarını özünə

iman etməyə və ixlasla qulluq təqdim etməyə və şirkdən uzaq dayanmağa

dəvət edər. Bu ayələrdə olduğu kimi: "Xəbərin olsun; xalis olan

din yalnız Al-lahındır." (Zumər, 3) "Onlar, dini yalnız ONA xalis

edən hanifler olaraq yalnız Allaha qulluq etməkdən… başqasıyla

əmr olunmadılar." (Beyyinə, 5) "Elə isə, dini yalnız ONA xalis

edənlər olaraq Al-laha dua edin; kafirlər xoş görməsə də."

(Mu'minun, 14) Bunun kimi bir çox ayəs(n)i nümunə göstərmək mümkündür.

Heç şübhəsiz, ihlas=dini sırf Allaha xas etmək, ancaq insan

ürəyinin -ki bir şeyi ancaq ürəyi, sevgi və meyl nəticəs(n)i istər və ya

məqsədlər- Allahdan başqa saxta mabut, matlup, büt, bərabər/yoldaş və ya

dünyəvi bir məqsəd və hətta cənnətə qovuşma və atəşdən xilas olma

kimi ührəvi bir hədəfdən mücərrədlənməsi, maraqlanmaması ilə reallaşa bilər.

Ürəyin bütün maraq/əlaqəsi, tək məbudu olan Allaha istiqamətli olmalıdır.

Bu halda, dini sırf Allaha xas etmək Allahı sevməklə

mümkündür.

Gerçək sevgi, hər axtaranı axtardığına, hər diləyəni diləyinə bağlayan

tək vasitədir. Sevgi, sevəni sevgiliyə doğru çəkər, ki onu tapsın

və sevən sevimli vasitəsilə əskikliyini tamamlasın. Bir sevən üçün

498 ............................................................. əl-Mizan Fi Təfsir-el Quran - c.

sevgilisinin özünü sevdiyi müjdəsindən daha böyük müjdə ola bilməz.

İşdə bu zaman görüşər iki sevgilinin sevgisi və buradan başlar

aşiqlərin qarşılıqlı nazları.

Sözgəlişi, insan qida maddələrini sevər və özünü onlara

istiqamətli bir çəkiliş sahəsinin içində tapar. Ki onları tapsın və aclıq

bu səbəbdən özündə meydana gələn əskikliyi xərcə bilsin. Yenə

insan cinsi birləşməyi istər. Ki nəfsinin buna istiqamətli gözləməsini

tapa bilsin. Bu istiqamətdəki əskikliyin əlaməti də şəhvət duyğusudur.

Eyni şəkildə insan, yoldaşlarıyla görüşməni də istər. Onu tapmağı

və onunla yaxınlıq qərargahı arzular. Onu görmədiyi zamanlar canı

sıxılar. Kölə əfəndisini istər və bəzən xidmətçi sahibini özünə

əfəndi əldə edər. Ki sahibin sahiblik haqqı və xidmətlinin də xidmətlilik

haqqı doğulsun. Meyl və sevgi ilə əlaqədar məsələləri araşdırsan

və ya dəyişik eşq hekayələrini oxusan, söylədiklərimizin nə cür

gerçəyi əks etdirdiyini görərsən.

Sevgini sırf Allaha xas edən qulun tək arzusu, özünün Allahı

sevdiyi kimi Allahın da onu sevməsi və yalnız uca Allahın

onun üçün olmasıdır. İşin gerçək mahiyyəti də budur işdə. Ancaq uca

Allah, Quranda hər sevgini özünə istiqamətli sevgi olaraq

qiymətləndirməz. (Sevgi; gerçəkdə, iki şeyi bir-birinə bağlayan bir

bağdır.) Bu, varlıq aləminə suveren olan sevgi qanununun da bir

gərəyidir. Çünki bir şeyi sevmək, onunla əlaqədar olan hər şeyi sevməyi

tələb edir. Onun yanından və ondan tərəf gələn hər şeyə boyun

əyməyi və təslim olmağı qaçınılmaz edər. Uca Allah isə, tək

və ortaqsız ilahdır. Hər şey varlığıyla əlaqədar hər mövzuda ONA söykən/dözər.

ONA çatmaq üçün vasitələr əldə etməyə çalışar. Böyük-kiçik hər şeyin

gedişi ONA istiqamətlidir. Bu səbəbdən hər şeyin sevgisi də ONA istiqamətli

olmalıdır. Səmimiliklə ONA boyun əyməlidir.

Hər insan, tövhid dini və İslam yolu vasitəsilə və insanın qavrayışı

və algılayışı nisbətində qulluğu sırf ONA xas etməlidir. Allah

qatında etibarlı olan tək din İslamdır. Allahın mesajını təqdim edənlər,

nəbilər və rəsullar, insanları bu dinə dəvət etmişlər. Xüsusilə

Al/götürü İmran Surəsi 28-32 ........................................................................................ 499

İslam dini, Allaha istiqamətli ixlaslı bir qulluq sistemini təmsil edər

ki, bundan kənar bir ixlas, bundan dəqiq bir dini ONA xas etmə əsaslı

bir sistem tapmaq mümkün deyil. İslam dini; qanunların, şəriətlərin

və nəbəvi yolların gəlib söykən/dözdükləri fitrətlə üst-üstə düşən bir dindir.

Peyğəmbərlər, tamamilə bu fitri xəttdə hərəkət etmişlər.

Quranı gərəyi kimi araşdıran bir kimsə, bu söylədiklərimizdən

şübhə etməz.

Peyğəmbər Əfəndimiz (s. a. a) izlədiyi yolu, tövhid yolu və uca

Allahın özünə əmr etdiyi kimi şirkdən bəri qulluq xətti olaraq

təyin etmişdir. Uca Allah bu məzmunda Peyğəmbərimizə (s. a. a) bu

əmri verməkdədir: "Də ki: Bu mənim yolum. Bir bəsirət üzrə

Allaha dəvət edərəm; mən və mənə uyanlar da. Və Allahı tənzih

edərəm, mən müşriklərdən deyiləm." (Yusuf, 108) Burada Peyğəmbərimizin

(s. a. a) yolunun bir bəsirətə, qulluğu sırf Allaha xas etməyə

və şirkdən uzaq dayanmağa söykənən olaraq Allaha dəvət etmə

olduğu ifadə edilir. Bu halda, onun yolu dəvət və şirkdən uzaq qulluqdan

ibarətdir. Ona təbii/tabe olmaq və onu izləmək bu barədə onun

kimi davranmaqla mümkündür. Bu, eyni zamanda ona təbii/tabe olanların

də xüsusiyyətidir.

Bir başqa ayədə uca Allah, Rəsulullah (s. a. a) üçün bir həyat

sistemi olaraq qanuniləşdirdiyi

şəriətinin, bu yolu, yəni dəvət və şirkdən

bəri qulluq əsaslı yolu təmsil etdiyini vurğulayır və belə buyurur:

"Sonra səni də bu əmrdən bir şəriət üzərinə etdik; elə isə

sən ona uyğun gəl." (Casiyə, 18) Bunun eyni zamanda Allaha təmsil olmağı

də ifadə etdiyini bildirər: "Əgər səninlə çəkişib-mübahisə et/müzakirə etsələr, de ki:

"Mən mənə uyanlarla birlikdə özümü Allaha təslim etdim." (Al/götürü

İmran, 20) Sonra bunu özünə nisbət edərək onun özünün

dümdüz yolu olduğunu ifadə edir: "Bu mənim dümdüz olan yolum.

Bu halda ona yatıl." (Ən'am, 153)

Bütün bu şərhlərdən aydın olur ki, İslam=temel məlumatların,

əxlaqi qaydaların, praktik tətbiqlərin və həyat düsturunun top-

lamından ibarət olaraq Peyğəmbərimiz (s. a. a) vasitəsilə qanunlaş

500 ............................................................. əl-Mizan Fi Təfsir-el Quran - c.

tırılan şəriət, Allah qatında şirkdən bəri qulluq sisteminin adıdır. Bu

də sevgiyə söykən/dözər, sevgi əsasına söykənən olaraq yüksələr. Demək ki

İslam, ixlas dinidir. Digər bir ifadəylə sevgi dinidir.

Etdiyimiz bu uzun şərhlərlə, təfsirini təqdim etdiyimiz: "Də

ki: Əgər siz Allahı sevirsinizsə mənə yatıl; Allah da sizi sevsin"

ayəsinin mənas(n)ı diqqətə çarpanlaşır. Buna görə -Allah doğrusunu daha

yaxşı bilər- nəzərdə tutulan məna budur: "Əgər siz gerçək sevgiyə söykənən

ibadətlərinizi sırf Allaha xas etmək istəyirsinizsə, ixlas və İslam

olaraq təzahür edən sevgiyə söykənən olan bu şəriətə yatıl. Bu, adamı

Allaha çatdıran dümdüz yoldur. Əgər xüsusiyyəti bu olan yolumda

mənə xəbərdar etsəniz, Allah da sizi sevər. Heç şübhəsiz bu, bir sevən üçün

ən böyük müjdədir. O zaman dilədiyinizə qovuşarsınız. Bir sevən,

sevgisi vasitəsilə ancaq belə bir şeyi arzu edər." Ayəs(n)i mütləq

olaraq ələ aldığımız zaman belə bir nəticə əldə edirik.

Ayənin kafirləri dost əldə etməyi qadağan edən ayələrdən sonra yer/yeyər

al/götürmüş olmasını göz qarşısında saxlayıb, onu özündən əvvəlki

ayələrlə əlaqəli olaraq ələ aldığımız zaman, belə bir nəticə

çıxır qarşımıza: Bir yerdə dostluq meydana gəldimi daha əvvəl

söylədiyimiz kimi buna bağlı olaraq adam ilə dost əldə etdiyi arasında

bir sevgi bağı meydana gələr. Əvvəlki ayə, həmsöhbətləri, Allahı vəli əldə etdiklərinə,

onun hizbinin saflar/tərəflərində iştirak etdiklərinə bağlı iddialarında

doğru dirlərsə, bunu Peyğəmbərə (s. a. a) təbii/tabe olmaqla konkret olaraq

ifadə etməyə çağırmışdı. Çünki Allahı vəli əldə etməklə kafirlərin

hevalarına uyğun gəlmək bir yerdə olmaz. (Dost və vəli əldə etmək də ancaq

təbii/tabe olmaqla olar.)

Allahı dost əldə edən kimsənin, kafirlərin sahib olduqları dünyanın

başdan çıxarıcı, cazibədar bəzəklərinə qapılaraq onların ehtiraslı ehtiraslarının

arxasından getməsi düşünülə bilməz. Tam tərsinə belə biri

Allahın Peyğəmbəri (s. a. a) tərəfindən pratize edilən dinə təbii/tabe olmağa

möhtacdır. Necə ki uca Allah bir ayədə belə buyurur:

"Sonra səni də bu əmrdən bir şəriət üzərinə etdik; elə isə sən

ona uyğun gəl və bilməyənlərin hevalarına uyğun gəlmə. Çünki onlar, Allahdan

Al/götürü İmran Surəsi 28-32 ........................................................................................ 501

heç bir şeyi səndən sova bilməzlər. Şübhəsiz zalımlar, bir-birlərinin

vəlisidirlər. Allah isə, muttakilerin vəlisidir." (Casiyə, 18-19) İkinci

ayədə, təbii/tabe olma mənasından vəli əldə etmə və dostluq qurma an-

lamına doğru reallaşdırılan keçişə diqqət yetirin!

Buna görə, Allahı sevib dost əldə etdiyini söyləyən bir kimsənin

Rəsula (s. a. a) təbii/tabe olması lazımdır. Ta ki bu sevgisi Allahın da onu

sevib dost əldə etməsiylə nəticələnsin. Bu səbəbdən sevgi, dost əldə etmənin

əsasını, təməlini meydana gətirdiyi üçün, təfsirini təqdim etdiyimiz

ayədə ancaq Allahın sevgisindən danışılmış, vəli əldə edilməsinə

yer verilməmişdir. Yenə, Rəsulullaha (s. a. a) və möminlərə olan

sevginin gerçəkdə Allaha dönük olmasından ötəri də ayədə yalnız

Allahın sevgisinə işarələ kifayətlənilmişdir.