Əl-Mizan Təfsiri Allame Məhəmməd

(Al/götürü İmran / 116) "Həqiqətən inkar edənlərin... onlara Allahdan yana bir şey

təmin edə bilməz." Ayələrin axışının bütünlüyünün pozulmadan davam

etməsi göstərir ki, bunlardan məqsəd, Əhli Kitabdan küfrə sapan

bir başqa kafir qrupdur. Bunlar, Peyğəmbər çağırışına müsbət qarşılıq

verməmiş, İslam əleyhində sui-qəsdlər təşkil etmiş və davamlı

olaraq onun nurunu söndürmək üçün səy sərf etmiş kəslərdir.

Bəziləri demişlər ki: "Ayə, müşriklərin vəziyyətini müşahidə edici

bir mahiyyətə malikdir. Bu səbəbdən, daha sonra işarə ediləcək

Uhud döyüşü hekayəsinə bir hazırlıq xüsusiyyətindədir. Lakin bu qiymətləndirmə,

bir az sonra gələcək olan bu ifadəylə uyğun gəlmir: "Siz

kitabın bütününə inanarsınız, onlar sizinlə qarşılaşdıqlarında: "i-

nandık" deyərlər..." Çünki bu ifadə, Yəhudilərlə Müsəlmanların əlaqəsini

əks etdirməkdədir, müşriklərin deyil. Bu da göstərir ki, ayələrin

axış bütünlüyü hələ davam edir.

Bəzi təfsir alimləri, bu ayəs(n)i müşriklərə, digərini də Yəhudilərə

u-yarlamak surətiylə bir orta yol tutmaq istəmişlərsə də, bu bir

yanılmadır.

(Al/götürü İmran / 117) "Onların bu dünya həyatındakı xərcləmələri..." Ayənin

orijinalında keçən "sirr" sözü, şiddətli soyuq deməkdir. Burada nümunə verilən

şey, bu ifadəylə qeydləndirilmişdir: "Dünya həyatında..." Bununla

verilmək istənən mesaj, onların axirətdə davamlılığının olmadığıdır.

Onların xərcləmələri sırf bu dünya həyatıyla əlaqədardır. Bu insanların

əkinləri: "Öz nəfslərinə zülmətmiş." şəklində qeydləndirilir.

Bununla da: "Allah, onlara zülm etmədi." ifadəsiylə əlaqə

qurulur.

Bu şərhlərdən çıxan nəticə budur: Onlar, bu dünya həyatında

bəzi infaklarda ol/tapılarlarkən, məqsədləri öz vəziyyətlərini

islah et/ət-mek və sırf təxribatçı məqsədlərinə çatma olduğu

üçün yalnız bədbəxtliyi məhsul olaraq əldə edərlər. Bu istədikləri və

onu özləri üçün bir xoşbəxtlik kimi qəbul etdikləri təxribatçılıqlar,

Al/götürü İmran Surəsi 1-6 ...............................................................................................353

zalımların əkinlərini qovurucu soyuq bir küləyə bənzər. Bu özlərindən

qaynaqlanan, yenə özlərinə istiqamətli olan bir zülmdən

başqa bir şey deyil. Çünki təxribatçı bir əməl, təxribatçı bir

meyvədən başqa məhsul verməz.

(Al/götürü İmran / 118) "Ey iman edənlər, özünüzdən başqasını özünüzə sirdaş əldə etməyin..."

Ayə, sirdaşlığı "bitənə" deyə adlandırır. "Bidənə" isə, iç

paltar deməkdir. Bunun əleyhdarı "zihare=dış geyim"dir. Bu şəkildə

adlandırılmasının səbəbi, insanın bədəninə yapışması, onu ehtiva edib

bürüməsidir.

"Onlar, sizə pislik verməkdən geri dayanmazlar." Yəni, sizin haqqınızda

hər cür pislik üçün çalışırlar. Ayənin orijinalında keçən

"habal", pislik və fəsad deməkdir. Necə ki cin çarpmış olanlar

haqqında da "habl" sözü istifadə edilər. Çünki onların ağılı bacarıqları

ifsat olmuşdur.

"Sizə çətinlikli bir çətinlik verəcək şeydən xoşlanarlar." İfadənin orijinalındakı

"ma" məsdər ədatıdır. Yəni, onlar sizin çətinliyə düşmənizi

və ağır bir zərərə uğramanızı istəyərlər.

"Onların ağızlarından hirs xaricə vurmuşdur." Bu ifadəylə kin və

düşmənliyin sözlərlə, dillərinin hərəkətləriylə aşkar edilməsi nəzərdə tutulmuşdur.

Bu səbəbdən burada lətif bir kinayə və incə bir məcaz

vardır. Bunun yanında, içlərində saxladıqları kin və düşmənlikdən

danışılmamış, mübhəm buraxılmışdır.

"Sinələrində gizlədikləri isə, daha böyükdür." Bununla, sinələrinin

gizli tutduğu kin və düşmənliklərin müxtəliflik və böyüklük baxımından

vasfedilmeyecek ölçülərdə novu eyham edilir. Necə ki

"daha böyükdür." xarakterizə etməsi də bu eyhamı gücləndirməyə istiqamətlidir.

(Al/götürü imran / 119) "Sizlər, işdə eləsiniz; onları sevərsiniz..." Ayənin zahirindən

anladığımız qədəriylə "ulai" işarə adıdır. "Ha" ədatı da diqqət çəkmə

məqsədinə istiqamətlidir. "Entum=siz" sözcüyü, "ha" və "ulai" sözlərinin

arasına girmişdir. Bu vəziyyətdə məna: "Siz işdə eləsiniz, onlarsınız."

şəklindədir. Eynilə Ərəblərin "Zeyd budur, belədir və Hind

budur, belədir." demələri kimi.

354........................................................................... əl-Mizan Fi Təfsir-el Quran - c.

"Siz kitabın bütününə inanarsınız..." Kitabın başındakı "əl" takısı,

cins ifadə edər. Yəni, siz Allah qatından enən bütün səmavi kitablara

inanarsınız. Onların kitabına və öz kitabınıza... Amma onlar sizin

kitabınıza inanmazlar. "Sizinlə qarşılaşdıqlarında "inandıq" deyərlər."

Bu deməkdir ki, onlar münafiqdirlər.

"Amma öz başlarına qaldıqları zaman, sizə qarşı olan hirslərindən

ötəri barmaq uclarını dişləyərlər." Ayənin orijinalında keçən "ad idi"

sözü, bir şeyi dişlərlə möhkəmcə tutub dişləmək deməkdir. "Enamil",

"nəmlə"nin çoxluğudur və barmaq ucu mənasını verər. "Gayz" kin,

nifrət deməkdir. Bir şeydən ötəri barmaq uclarını dişləmək, hirs

və kinlə hayıflanma və kədərlənmə vəziyyətinə nümunə olaraq deyilən

bir deyimdir.

"Də ki: Hirsinizdən ölün." Əmr sigasıyla, onlara yönəldilən bir

qarğışdır. Beləcə cümlə: "Şübhəsiz Allah, sinələrin özünü bilər."

ifadəsiylə əlaqələndirilir. Yəni: Allahım, onları kinləriylə

qəhr et. Çünki sən, sinələrinin, yəni ürəklərinin, yəni nəfslərinin

özünü bilənsən.

(Al/götürü İmran / 120) "Sizə bir yaxşılıq toxununca dərdlənərlər." Dərdlənmək

sevinmənin əleyhdarı olan bir duyğudur. Ayədən qəbul etdiyimiz qədəriylə, bu, kindar

kafilərin tələlərindən yana təhlükəsizlikdə olmaq, səbir və təqva

sahibi olma şərtinə bağlıdır.

-------------------------------

Qiymətli Qardaşlarım Mizan Təfsirini və digər Ehlibeyt əsərlərini

www.islamkutuphanesi.com

www.mizantefsiri.com

www.ehlibeytkutuphanesi.com

saytlarından endirə bilərsiniz.

[e-mail]

[YUXARI GIT]