Kitab və hikmət sözlərinin başındakı "əl" takısı, növ bildirməyə istiqamətlidir. Daha əvvəl "el-kitab"ın insanlar arasındakı ixtilafları qaldırma məqsədinə
istiqamətli vəhy, "el-hikmet"in də inanc və ya davranışla faydalı məlumat
olduğunu ifadə etmişdik. Bu baxımdan hər ikisi də hikmət ehtiva edən kitablar
olmalarına qarşı Tövrat və İncilin, kitab və hikmətə ətf edilmiş
olmaları, növdən sonra o növün bir fərdinin, xüsusi olaraq zikerdilmesi
əhəmiyyət daşıdığı üçün söz mövzusu edilməsinin bir nümunəsidir. "əl-Kitab"
sözünün başındakı "əl" takısı, istiğrak və əhatə üçün deyil.
Bunu da bu ayədən anlayırıq: "İsa açıq sənədlərlə gəlincə, dedi ki:
60 ......... əl-Mizan Fi Təfsir-el Quran - c.
"Mən sizə bir hikmətlə gəldim və haqqında ixtilafa düşdüklərinizin
bir qisimini sizə açıqlamaq üçün də. Elə isə Allahdan qorxun
və mənə itaət edin." (Zuxruf, 63)
Tövrata gəlincə; Quranda onunla əlaqədar şərhlərdən aydın olduğu
qədəriylə, uca Allah onu müqavilə zamanlarında lövhələrə
yazılı olaraq Hz. Musaya vəhy yoluyla endirmişdir. Ə'RAF surəsində
bu mövzuya toxunular. Bu gün Yəhudilərin əlində olan müqəddəs kitaba
gəlincə; onlar Babil kralı Buhtunnussar zamanında İran kralı
Koreş zamanına qədərki, dövrdə bununla əlaqələrinin kəsildiyini
qəbul edirlər. Bu qədəri var ki Quran, Peyğəmbərimizin
(s. a. a) zamanında Yəhudilərin əlində olan Tövratın üzərində
bəzi oynamalar və tahrifatlar edilmiş olmasına qarşı, orijinal
Tövratdan təməldən fərqli olduğunu söyləmir. Quran ayələrinin
Bu ayənin zahiri Hz. İsanın (ə.s) xüsusi olaraq İsrailoğullarına elçi olaraq göndərildiyini ifadə edir. Eynilə Hz. Musanın onlara göndərilişini ifadə
edən ayələr kimi. Lakin biz daha əvvəl "İnsanlar tək ümmət idi. Allah, müjdəçilər və xəbərdarlıqçılar olaraq peyğəmbərlər göndərdi." (Bəqərə, 213) ayəsini
təfsir edərkən "Nübuvvet" anlayışı üzərində dayanmış və İsanın da
eynilə Musa kimi, bütün dünya xalqına elçi olaraq göndərilmiş bir
ulu'l əzm (çığıraçıcı) peyğəmbər olduğunu ifadə etmişdik.
Ancaq, orada "Rəsul" ilə "Nəbi" arasındakı fərqi vurğulamağa
dönük olaraq etdiyimiz şərhlər, problemi həll edici xüsusiyyətdədir.
Belə ki: Nəbilik, göndəriliş və təbliğ ediş mövqesidir. Rəsulluq isə,
xüsusi elçilik missiyasıdır; insanlar arasında haqqa söykənən olaraq
hökm etməyi, ixtilafları həll etməyi tələb edir. Bu da ya həmsöhbət kütləni
yerində və nemətlər içində buraxmaq ya da yox etmək şəklində
reallaşar. Bunu bu ayədən də anlayırıq: "Hər ümmətin bir elçisi
vardır. Onlara rəsulları gəldiyi zaman aralarında ədalətlə hökm
verərlər." (Yunus, 47)
Digər bir ifadəylə: Nəbi, insanlara dini açıqlamaq üzrə
göndərilmiş kimsəyə deyilir. Rəsul isə, xüsusi bir şərhdə
vəziyyətdir. Çünki sıravi insanların ürəkləri, ən kiçik bir vəsvəsə
və demaqoqluq nəticəs(n)i quş yaradan və ölüləri dirildən bir kimsənin
ilahlığını qəbul edərlər. Qeybi məlumatlardan xəbər verən bir kimsənin
ilahlığına inanmaqsa, o qədər tez və asan reallaşmaz.
Çünki belə insanlar, bu cür xəbərlərin sırf Allaha xas bir məlumat
olmadığını, riyazət çəkən hər kəs və ya gözbağcı bir kahin üçün də
əldə edilə biləcəyini bilərlər.
Bu səbəbdən, söz mövzusu iki möcüzə gündəmə gəldiyində "Allah'
ın icazəsiylə" qeydinin düşünülməsi qaçınılmaz idi. Eyni
şəkildə xəstələri
yaxşılaşdırmanın da yalnız Allahın bəxş etdiyi bir möcüzə oldu
Al/götürü İmran Surəsi 1-6 ....... 65
ğundan danışılması kafi idi. Xüsusilə xitab, özlərinə mömin
deyən bir qövmə istiqamətlisə… Bu səbəblədir ki, ifadənin sonunda
belə bir cümləyə yer verilir: "Şübhəsiz, əgər inanmışsınızsa,
bunda sizin üçün qəti bir ayə vardır." Yəni əgər mömin olduğunuza
bağlı iddianızda səmimi sinizsə, bunda sizin üçün qəti bir
ayə vardır.
(Al/götürü İmran / 50) "Məndən əvvəl gələn Tövratı təsdiqləmək və sizə haram qılınan bəzi şeyləri halal etmək üzrə…" ifadəsi: "İsrail-oğullarına elçi edəcək."
ifadəsinə matuftur. Matuf, ifadənin tekellüm=birinci tək şəxs
kipi üzrə olmasına qarşı, matuf əleyhin (üzərinə ətf edilənin)