El-Mîzân Tefsiri Allâme Muhammed Hüseyin tabatabai Cilt-1
Yüklə 6,68 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AYETLERİN AÇIKLAMASI
Bakara Sûresi / 172-176 .......................................................
Allah'a şükredin; eğer sadece O'na kulluk ediyorsanız.
kesileni kesin olarak haram kıldı. Ama kim zulmetmeden ve sınırı aşmadan mecbur kalırsa, ona bir günah yoktur. Çünkü Allah hiç şüphesiz bağışlayan ve esirgeyendir.
değeri az bir şeyi satın alanlar; işte onların yedikleri karınlarında ateşten başkası değildir. Allah kıyamet günü onlarla konuşmaz ve onları arındırmaz. Ve onlar için acı bir azap vardır.
azabı satın almışlardır. Ateşe karşı ne kadar da dayanıklıdırlar!
Kitap konusunda anlaşmazlığa düşenler ise, uzak bir ayrılık içindedirler.
"Ey inananlar, size verdiğimiz temiz rızklardan yiyin." Daha önce tüm insanlara yöneltilen genel hitaptan sonra müminlere yöneltilen özel bir hitaptır bu. Hitabet sanatında, bir hitaptan diğer bir hitaba geçiş olarak nitelendirilir bu durum. Sanki burada öğüt almayan, söylenen sözleri dinlemeyen bir gruba hitap etmekten vazgeçiliyor ve imanından dolayı kendisini çağırana olumlu karşılık verene yöneltiliyor hitap. İki hitap tarzı arasındaki fark, muhatapların farklılığından kaynaklanıyor. Allah'a ve onun mesajına inananlar, çağrıyı kabul edecekleri beklendiği için "Yeryüzündeki helâl ve temiz şeyler" yerine "size verdiğimiz temiz rızklardan." ifadesi kullanılmıştır.
Bu durum tek ve ortaksız Allah'a şükür sunmalarına bir vesile olarak gündeme getirilmiştir. Çünkü onlar Allah'tan başkasına kulluk sunmayan muvahhitlerdir. Bu yüzden "size verdiğimiz temiz rızklar" deniliyor da "size verilen temiz rızklar" ya da "yeryüzündeki" şeklinde bir ifade kullanılmıyor. Çünkü kullanılan ifade, onların yüce Allah'ı tanımalarına, yüce Allah'ın onlara yakın olduğuna, onlara acıdığına, şefkat beslediğine ilişkin bir ima içermektedir. "Min tayyibat-i mâ re-zaknakum="size verdiğimiz temiz rızklardan" ifadesinde, sıfat mevsufa izafe edilmiştir. Yani sıfatın mevsuf konumuna geçmesi söz konusu değildir. Çünkü birinci yaklaşım açısından anlam, "Tümü temiz olan rızkımızdan yiyin." şeklinde olur. Ki bu, ifadenin atmosferinden de algılanan yakınlaşma ve şefkat gösterme havasına daha uygundur. İkinci yaklaşım açısından anlam, "Rızkın temizinden yiyin, pis olanından değil." şeklinde olur ki, ayetlerin akışı ile oluşan ortama uymamaktadır bu yorum. Çünkü atmosfer kısıtlamaları kaldırmak, kendi arzuları doğrultusunda yasalar koymak suretiyle Allah- 'ın kendilerine bahşettiği bazı rızkları yemekten kaçınmalarını, hiçbir ilâhî direktife dayanmaksızın yasak koymalarını önlemek şeklinde belirginleşiyor.
Dikkat edilirse, "bize şükredin" şeklinde bir ifade kullanılmıyor, tersine "Yalnızca Allah'a şükredin" deniliyor ki, ifade daha net bir şekilde tevhidi vurgulasın. "eğer sadece O'na kulluk ediyorsanız."
ifadesi de bu ilkeyi vurgulama amacına yöneliktir. Bu ifade de sınırlandırmayı ve bir noktaya özgü kılmayı dile getirir. Bu yüzden "eğer ona kulluk ediyorsanız." denilmiyor.
"Allah size leş, kan, domuz eti ve Allah'tan başkası adına kesileni kesin olarak haram kıldı." Allah'tan başkası adına kesilenden maksat, put ve benzeri düzmece ilâhlar adına kesilen hayvanlardır. "Ama kim zulmetmeden ve sınırı aşmadan mecbur kalırsa" yani haksızlık etmeden ve haddini aşmadan. Bunlar zor durumda kalmaktan kaynaklanan durumlardır. Bu durumda ayeti şu şekilde anlamlandırabiliriz: Kim yasaklanan bu yiyecekleri haksızlık ve aşırılık pozisyonunda olmaksızın bir şekilde yemek zorunda kalırsa, bundan dolayı bir günah kazanmaz. Ama haksızlık ve aşırılık pozisyonundayken ve bu iki durum zorlanmanın etkin unsuru durumunda iseler, onlara bunları yemesi caiz olmaz. "Çünkü Allah hiç
yüce Allah'tan mümin kullarına yönelik bir hafifletme ve ruhsattır. Yoksa yasaklamanın felsefesi ve hükmün hikmeti zorlanma ortamında bile mevcuttur.
"Allah'ın indirdiği kitaptan bir şeyi gizleyenler..." Ehlikitab'a yönelik bir kınamadır bu. Onların ibadet ve başka hususlarla ilgili helâl ve temiz bildikleri birçok şey vardı ki, ileri gelenleri ve başkanları bunları haram kılmıştı. Oysa yanlarında bulunan kitap söz konusu şeylerin haramlığını öngörmüyordu. Bunların kitapta helâl oldukları vurgulanan bu hususları gizlemelerinin tek nedeni, başkanlardan sağladıkları çıkarı korumak, liderler nezdindeki makam, mevki ve mali statülerini devam ettirmekti.
Bu ayeti kerime, son derece belirgin bir şekilde amellerin somutlaştırılmasını, sonuçlarının gerçekleşeceğini ifade ediyor. Yüce Allah öncelikle onların Allah'ın ayetlerini az bir para karşılığı satmalarını, karınlarını ateşle doldurmak şeklinde nitelendiriyor. Sonra Allah'ın hükümlerini gizlemeyi tercih edip, Allah'ın ayetlerini açıklama karşılığında az bir para almayı tercih etmelerini, hidayete karşılık sapıklığı tercih etme şeklinde dile getiriyor. Daha sonra bunu, bağışlanma yerine azaba çarptırılmayı seçme olarak nitelendiriyor. Daha sonra tüm değerlendirmeyi şu çarpıcı ifadeyle noktalıyor: "Onlar ateşe karşı ne kadar da dayanıklıdırlar!" Bu ce-
zaya çarptırılmalarını gerektirecek suçları ise, Allah'ın hükümlerini gizlemeye devam etme ve bu tutumlarını sürdürme olarak ön plana çıkıyor. Bu konuya iyice dikkat et.
AYETLERİN HADİSLER IŞIĞINDA AÇIKLAMASI el-Kâfi'de "ama kim zulmetmeden ve sınırı aşmadan mecbur kalırsa..." ayeti ile ilgili olarak İmam Sadık'ın (a.s) şöyle buyurduğu rivayet edilir: "[Ayetin orijinalinde geçen] 'el-bağiy', av peşinde olandır, 'el-adiy' ise, hırsızdır. Zor durumda kalsalar dahi bunlar leş yiyemezler. Bu, onlara haramdır ve Müslümanlara yönelik bu izin onları kapsamaz. Onların sefer sırasında namazı kısaltmaları da caiz değildir." [c.3, s.438, h: 7]
Tefsir'ul-Ayyâşî'de İmam Sadık'ın (a.s) şöyle buyurduğu rivayet edilir: "el-Bağiy, zalim demektir. 'el-Adiy' ise, gasıp, [yani başkalarının hakkına zorla el koyan) demektir." [c.3, s.74, h: 151] Hammad da onun (a.) şöyle buyurduğunu rivayet eder: "el- Bağiy, imama başkaldıran, 'el-adiy' de, hırsız demektir." [c.3, s.74, h: 154]
ikisine selâm olsun) şöyle buyurdukları belirtilmiştir: "Yani Müslümanların imamına baş kaldırmaksızın (el-bağiy) ve günah işleyerek hak ehlinin yolundan sapmaksızın (el-adiy)."
Ben derim ki: Bu rivayetlerde işaret edilen hususlar, bu kavramların somut belirtileri türündendirler ve bunlar bizim ifadeden çıkardığımız sonucu da pekiştirir niteliktedirler.
el-Kâfi ve Tefsir'ul-Ayyâşî'de İmam Sadık'ın (a.s) "Onlar ateşe karşı ne kadar da dayanıklıdırlar!" ifadesi ile ilgili olarak, "Yani onlar kendilerini ateşe sürükleyeceğini bildikleri fiilleri işlemeye ne kadar dayanıklıdırlar!" şeklinde bir açıklamada bulunduğu rivayet edilir. [el-Kâfi, c.2, s.268, h: 2; Tefsir'ul-Ayyâşî, c.1, s.75, h: 157]
Mecm'ul-Beyan tefsirinde, Ali b. İbrahim, İmam Sadık'tan (s.a.) şöyle rivayet eder: "Onlar ateşe karşı ne kadar da cesurdurlar!" Yine İmam Sadık'tan (a.s) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: "Ateş ehlinin amellerini ne kadar da çok yapıyorlar!"
Ben derim ki: Bu rivayetler yakın anlamlıdırlar. Birinci rivayette "ateşe karşı dayanıklılık" ifadesi, ateşin sebebine karşı dayanıklılık şeklinde yorumlanmıştır. İkinci rivayette "ateşe karşı dayanıklılık" ifadesi, ateşe karşı cesur olmak -cesaret dayanıklılığın temel koşuludur-" şeklinde açıklanmıştır. Üçüncü rivayette ise, "ateşe karşı dayanıklılık" ifadesi, "ateş ehlinin amellerini işleme" şeklinde yorumlanıyor. Buradaki anlam birinci rivayetin anlamına dönüktür.
177- Yüzünüzü doğu ve batı tarafına çevirmeniz iyilik değildir. Ama iyilik o kimsedir ki Allah'a, ahiret gününe, meleklere, kitaba ve peygamberlere inandı. Mala olan sevgisine rağmen, onu yakınlara, yetimlere, yoksunlara, yolda kalmışlara, dilencilere ve kölelere verdi. Namazı dosdoğru kıldı, zekât verdi. (Onlar) ahitleştikleri zaman ahitlerini yerine getirenler, sıkıntı, hastalık, savaş zamanlarında sabredenler(dir). İşte, bunlar doğru olanlardır, muttakiler de bunlardır.
AYETİN AÇIKLAMASI Deniliyor ki: Kıblenin Kudüs kentindeki Beyt'ül-Mukaddes yerine Mekke'deki Kâbe olarak değiştirilmesi insanlar arasında bir tartışmaya, sert münakaşalara yol açtı. Bu tartışmalar aldı başını gitti. Bunun üzerine yüce Allah tarafından yukarıya aldığımız ayet-i kerime indi.
"Yüzünüzü doğu ve batı tarafına çevirmeniz iyilik değildir." İfadenin orijinalinde geçen "birr" bol hayır ve ihsan demektir. Bu kelimenin "berr" şeklindeki okunuşu sıfat-ı müşebbehedir. (yani bol hayırlı ve ihsan sahibi olan kimse). Yine ifadede geçen "kibel" kelimesi de yön anlamına gelir. Kıble kelimesi de bundan türemiş ve bir tür yön ifade eder. İfadenin orijinalinde geçen "zevi'l-kurba", "yakın-
lar" demektir. "Yetama" kelimesi, yetimin çoğuludur ve babası olmayan çocuğa denir. "Mesakîn" kelimesi, "miskîn"in çoğuludur ve yoksullukta durumu fakirden daha kötü olan kimsedir. "İbni'ssebil" ailesinden uzakta bulunan kimse demektir. "er-Rikab" kelimesi, "rekabe"-nin çoğuludur ve kölelik anlamını ifade eder. "Be'sâ" kelimesi, tıpkı "bu's" gibi mastardır ve felaket ve yoksulluk demektir. "Zarrâ" kelimesi de tıpkı "zurr" gibi mastardır ve bir insanın hastalık, yaralanma, malını yitirme ya da evladının ölmesi şeklinde zarara uğramasını ifade eder. "Be's" ise, savaşın kızıştığı zaman demektir.
"birr" kelimesinin tanımlanmasından vazgeçilip "berr"-in tanımlanması tercih ediliyor ki, amaç, bu işi yapan adamları niteliklerine ilişkin ayrıntılı açıklamalarla birlikte etraflıca tanımlamaktır. Somut örnekten yoksun bir kavramın etkisiz olacağını ve bir fayda sağlamayacağını ima etmektir. Bu, Kur'ân-ı Kerim'in öteden beri uyguladığı bir anlatım tarzıdır. Kur'ân-ı Kerim konumları ve durumları açıklamak istediği zaman, öncelikle işte rol oynayan kişileri tanımlama yolunu seçer. Sadece kavramı açıklamakla yetinmez. Kısacası: "Ama iyilik o kimsedir ki, Allah'a ve ahiret gününe...
yöneliktir. Ayet-i kerime, onları üç mertebenin, yani inanç, amel ve ahlâk mertebelerinin tümünü göz önünde bulundurarak tanımlıyor. Başlangıçta "Allah'a inanan...", ardından "İşte bunlar doğru olanlardır.", sonra "muttakiler de bunlardır." buyurarak onları tüm yönleriyle tanımlıyor.
Yüce Allah'ın iyileri tanımlarken ön plâna çıkardığı niteliklere gelince; öncelikle onların inançlarını gözler önüne seriyor: "Allah'a, ahiret gününe, meleklere, kitaba ve peygamberlere inandı." Bu ifade yüce Allah'ın kullarının inanmalarını istediği tüm hak prensipleri ve öğretileri kapsamaktadır. Bu imandan maksat, tüm olumlu sonuçlarını beraberinde doğuran eksiksiz imandır. Yani kalpte en ufak bir kuşku kırıntısı, bir kararsızlık, bir itiraz, ya da hoşa gitmeyen bir durumun baş göstermesi anında en ufak bir kızgınlık bulunmayacaktır. Yine ahlâkî davranışlarda ve pratik hayatta imanla çelişen bir tavır sergilenmeyecektir. Bu hususun kas-
tedildiğinin kanıtı da şu ifadedir: "İşte bunlar doğru olanlardır." Bu ifadede doğruluk kavramı genel olarak dile getirilmiş ve kalp ya da bedensel organların bir hareketiyle kayıtlandırılmamıştır. Şu hâlde onlar gerçek müminlerdir, imanlarında doğrudurlar, tavırlarıyla imanlarını doğrulamaktadırlar.
Nitekim ulu Allah iman-tavır uyumunun zorunluluğunu şu şekilde dile getirmektedir: "Hayır, Rabbine andolsun ki, aralarında çıkan anlaşmazlıklar hususunda seni hakem kılıp, sonra da verdiğin hükmü içlerinde hiçbir sıkıntı duymaksızın tam anlamıyla kabullenmedikçe inanmış olmazlar." (Nisâ, 65) Bu durumda onlar, imanın dördüncü mertebesine ilişkin niteliklere sahip olurlar. "Rabbi ona, 'Teslim ol' demişti. (O da)'Âlemlerin Rabbine teslim oldum.' dedi." (Bakara, 131) ayetini incelerken söz konusu iman mertebesinin karakteristik özelliklerini okuyucuların dikkatine sunmuştuk.
Ardından yüce Allah iyilerin bazı amellerinden söz ediyor: "Mala olan sevgisine rağmen onu yakınlara, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışlara, dilencilere ve kölelere verdi; namazı dosdoğru kıldı, zekâtı verdi." Burada namazdan söz ediliyor ki o, ibadetle ilgili bir hükümdür Yüce Allah Kur'ân-ı Kerim'de namazı şu şekilde tanımlıyor: "Namaz kötü ve iğrenç şeylerden vazgeçirir." (Ankebût, 45) "Beni anmak için namaz kıl." (Tâhâ, 14) Bunun yanı sıra, maddî hayatın ıslahına yönelik malî bir yükümlülük olan zekâttan söz ediliyor. Bu iki ibadetten önce de mal vermekten söz edilmişti. Bununla da zorunlu bir yükümlülük olmaksızın, muhtaçların ihtiyaçlarını gidermek ve açıklarını kapatmak amacıyla tamamen gönüllü olarak hayır amaçlı harcamada bulunmak, yoksullara ihsan etmek kastedilmiştir.
Bunun ardından yüce Allah onların kimi ahlâkî özelliklerini gündeme getiriyor: "Ahitleştikleri zaman ahitlerini yerine getirenler, sıkıntı, hastalık ve savaş zamanlarında sabredenler." İfadenin orijinalinde geçen "ahid" kavramı bir şeye devamlı sarılmak ve kalben ona bağlı kalmak anlamını ifade eder. -Görüldüğü gibi yüce Allah bu kavramı da genel tutmuştur.- Bununla beraber bu kavram, bazılarının sandığı gibi imanı ve imanın hükümlerine uymayı kapsamına almıyor. "Ahitleştikleri zaman ahitlerini" ifadesi ima-
nın kapsam dışı kalmasını gerektirir. Çünkü inanmak, inanmanın gereklerini yerine getirmek, herhangi bir zamanla sınırlandırılmaz. Nitekim ifadede zaman sınırlandırılması son derece belirgindir. Ancak bu ifade genelliği itibariyle insanın gerçekleştirdiği her türlü antlaşmayı, verdiği her türlü vaadi ve yapmaya söz verdiği her hususu ve söylediği her sözü kapsar. "Falanca şeyi muhakkak yapacağım, kesinlikle şu şeyi terk edeceğim" dememiz gibi. İnsanlar arası ilişkilerde, davranış kuralları içinde bağlanan her türlü akit de bu ifadenin kapsamı içindedir.
Sabır, musibetlerin dört bir yandan saldırıya geçtiği, felaketlerin kapıyı çaldığı zorluk dönemlerinde ve savaşta acılara karşı direnebilme gücüdür. Ayet-i kerimede ön plana çıkarılan bu iki karakter, iyi ahlâkın tümünü ifade etmeseler de, ancak bunlar gerçekleşti mi diğerleri de gerçekleşirler. Antlaşmaya bağlı kalmak ve zorluklara karşı sabretme karakterlerinden biri durma ile, biri de hareket ile ilintilidir. Hareketle ilintili olan, ahde bağlı kalma hareketidir. Onların bu iki karakterlerinin gündeme getirilmesi ile şu mesaj verilmek isteniyor. Onlar bir söz söyledikleri zaman, hemen onu yapmaya kalkarlar ve kendilerini bir köşeye çekmezler. Yüce Allah iyileri tanımlarken kullandığı ikinci ifade şudur: "İşte bunlar doğru olanlardır." Hiç kuşkusuz bu, bilmeye ve uygulamaya ilişkin tüm iyi nitelikleri kapsayıcı bir nitelemedir. Çünkü doğruluk beraberinde iffetlilik, cesaret, hikmet, adalet ve bunların ayrıntılarını doğuran temel bir karakterdir. Çünkü bir insanın yapabileceği inanmak, söylemek ve amel etmektir. Doğru karakterli bir insan olduğu zaman bu üç nitelik birbirleriyle uyuşurlar. Yani dediğinden başkasını yapmaz, inandığından başkasını da demez. İnsanoğlu içten gelen bir duyguyla yaratılışı itibariyle gerçeği kabul etme ve gerçeğe boyun eğme eğilimindedir, bunun aksi bir tavır içinde olsa da... Gerçeği kabul ettiği zaman ve bu hususta da doğru bir tutum içinde olduğu zaman, inandığı şeyi söylemeye ve söylediğini yapmaya başlar. Bu den-klem tanımlandığı zaman, katışıksız iman, üstün ahlâk ve salih amel gerçekleşmiş olur. Nitekim yüce Allah şöyle buyuruyor: "Ey inananlar, Allah'tan korkun ve doğrularla beraber olun." (Tevbe, 119) Tefsirini sunduğumuz ayeti kerimedeki "İşte bunlar doğru olanlardır" şeklindeki sınırlandırı-
cı ifade, sınırlandırmayı pekiştirme, sınırı açık biçimde belirleme amacına yöneliktir. Allah doğrusunu herkesten daha iyi bilir, ama şu anlamın belirginleşmesi kastedilmiştir: Doğruların kim olduğunu öğrenmek istiyorsan, işte onlar iyiler (ebrar)dir. İyilerin üçüncü ayırıcı özellikleri ise, şudur: "Muttakiler de bunlardır." Buradaki sınırlayıcı ifade de erdemin tamamlandığını vurgulamaya dönüktür. Çünkü iyilik ve doğruluk gerçekleşmese, takva da gerçekleşmez.
Yüce Allah, bu ayet-i kerimede iyilere ilişkin olarak söz konusu ettiği karakteristik özellikleri başka ayetlerde de dile getirmiştir: "İyiler de, karışımı kafûr olan bir kadehten içerler. Bir kaynak ki, Allah'ın kulları ondan içerler, fışkırtarak akıtırlar. Adaklarını yerine getirirler ve kötülüğü salgın olan bir günden korkarlar. Ona olan sevgilerine rağmen, yoksula, yetime ve esire yemek yedirirler. Biz size sırf Allah rızası için yediriyoruz. ...sabrettiklerinden dolayı onları cennet ve ipekle mükâfatlandırmıştır." (İnsân, 5-12) Bu ayetlerde onların karakteristik özellikleri Allah'a ve ahiret gününe inanmak, Allah rızası için malî harcamada bulunmak, sözünde durmak ve sabretmek şeklinde dile getirilmiştir.
Bir başka yerde de şöyle buyuruyor: "Hayır, iyilerin kitabı İlliyyîn'dedir. İlliyyîn'in ne olduğunu sana öğreten nedir? Yazılmış bir kitaptır, yaklaştırılmış olanlar onu görürler. İyiler elbette nimet içindedirler... Onlara mühürlü, halis bir şaraptan içirilir. ...Bir çeşme ki yaklaştırılanlar ondan içerler." (Mutaffifîn, 18-28) Bu ayetlerle, bundan önce sunulan ayetler arasında bir karşılaştırma yapıldığı zaman iyilerin temel özellikleri ve sonuçta uğrayacakları akıbet belirginleşir. Ayetler iyileri "Allah'ın kulları ve mukarrebler (yaklaştırılmışlar)" olarak nitelendiriyor.
Bir ayette yüce Allah "kulları"nı şöyle tanımlıyor: "Benim kullarıma karşı sen (Şeytan)in bir gücün yoktur." (Hicr, 42) Yaklaştırılmışları da şu şekilde tanıtıyor: "Ve o sabıklar, o önde gidenler, işte o yaklaştırılanlar. Nimet cennetlerindedirler." (Vâkıa, 10-12) Dünyada onlar herkesten önce Rablerine koşanlardır ve ahirette de herkesten önce nimet cennetlerine konanlardır. Şayet ayet-i kerimelerin işaretleri doğrultusunda durumları incelenecek olursa ilginç şeylere rastlanacaktır.
Şimdiye kadar ki açıklamalardan çıkan sonuca göre, iyiler yüksek bir iman mertebesine sahiptirler. Daha önce değindiğimiz gibi, bu mertebe, dördüncü iman mertebesidir. Yüce Allah bu mertebeye erişenleri şu ifadeyle tanımlıyor: "İnananlar ve imanlarını
"Sıkıntı... zamanlarında sabredenler." Sabır olgusunun önemini vurgulamaya dönük olarak, övgü amacı ile "es-sabirîn" kelimesi irab açısından mensup olmuştur. Bazılarına göre, ifade peş peşe vasıfları sıralamak suretiyle uzayınca, Araplar övgü ya da yergi ifade eden cümleciklerle vasıflan birbirinden ayırırlar. Bunun için bazen sözün bir kısmının irabını ref, bir kısmının irabını da nasb yaparlar.
AYETİN HADİSLER IŞIĞINDA AÇIKLAMASI Resulullah (s.a.a) buyuruyor ki: "Kim bu ayete göre amel ederse, eksiksiz imana sahip olur." [Tefsir'us-Safi, c.1, s.161] Ben derim ki: Resulullah efendimizin vurguladığı husus, yaptığımız açıklamalarda son derece belirgindir. Zeccac ve Ferra'nın şöyle dedikleri nakledilir: "Bu ayetin içerdiği nitelikler Allah tarafından korunan (masum) peygamberlere özgüdür. Çünkü bunları ancak peygamberler noksansız yerine getirebilirler..." Onların bu yaklaşımları ayetlerin ifade ettiği anlam üzerinde gereği gibi düşünememekten ve manevî makamları birbirine karıştırmaktan kaynaklanıyor. İnsan suresindeki ayetler Resulullah'ın Ehlibeyt'i hakkında inmiştir. Bu ayetlerde yüce Allah onları "ebrar=iyiler" olarak nitelendiriyor ki, onların peygamber olmadıklarını da biliyoruz. Evet, iyilerin mertebeleri çok yüksektir. Bir ayet-i kerimede yüce Allah, Allah'ı ayakta, otururken ve yanı üzerinde uzanırken anan, göklerin ve yerin yaratılışı üzerinde düşünen sağduyu sahiplerinin durumlarını tasvir ettikten sonra, onların Allah'tan, kendilerini iyilere/ebrara katmalarını istediklerini dile getiriyor: "İyilerle
ed-Dürr'ül-Mensûr tefsirinde, Hakim et-Tirmizî, Ebu Amir el- Eş'arî'den şöyle tahric eder: "Ya Resulullah, birr'in (iyiliğin) tamamı nedir? dedim. Buyurdu ki: Açıkta yaptığını gizlide de yapmandır."
Mecma'ul-Beyan tefsirinde İmam Bâkır ve İman Sadık'ın (her ikisine de selâm olsun): "Yakınlardan maksat, Hz. Peygamber'in akrabalarıdır." buyurdukları rivayet edilir.
Ben derim ki: Bu rivayetin içeriği akrabalara ilişkin ayeti göz önünde bulundurarak mısdak belirlemek niteliğindedir.
el-Kâfi adlı eserde belirtildiğine göre İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: "Fakir, insanlardan dilenmeyen yoksuldur. Miskin, fakirden daha fazla geçimini sağlama çabası içinde olan kimsedir. el-Bais ise, durumu her ikisinden de daha kötü olan kimsedir." [c.3, s.501, h: 16]
Mecma'ul-Beyan tefsirinde, İmam Bâkır'ın (a.s) "İbn-i sebil, yolda kalmış kimsedir." buyurduğu rivayet edilir.
et-Tehzîb adlı eserde belirtildiğine göre, efendisiyle mal karşılığı azatlık sözleşmesi imzaladığı hâlde, taahhüt ettiği malın bir kısmını ödeyip de gerisini ödeyemeyen kölenin durumu İmam Sadık'tan (a.s) sorulmuş o da şöyle buyurmuştur: "Söz konusu kölenin
Tefsir'ul-Kummî'de, İmam Sadık'ın (a.s) "sıkıntı ve hastalık zamanlarında sabredenler" ifadesiyle ilgili olarak "Açlıkta, susuzlukta ve korkulu durumlarda sabredenler" dediği, ayrıca "hîn'elba's" ifadesi için de "savaşın kızıştığı anlarda" buyurduğu belirtilir. [c.1, s.64]
Yüklə 6,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|