Elektrik döVRƏSİ

Budaqlanan elektrik dövrələri
Elektrik enercisini nəql edən şəbəkələr, avtomatik və elektron qurğulardan ibarət olan elektrik dövrələri mürəkkəb quruluşa malikdirlər. Bu dövrələri hesablamaq üçün Kirxhof və Om qanunlarından istifadə edilir. Adətən elektrik dövrəsində mənbələrin e.h.q. və işlədijilərin müqavimətləri verilir, budaqlarda yaranan jərəyanlar, gərginliklər və güjlər təyin edilir. Budaqlanan elektrik dövrələrini hesablamaq üçün əsas aşağıdakı üsullardan istifadə olunur:

1. 
   Kirxhof qanunları üsulu
   
2. 
   Kontur jərəyanları üsulu
   
3. 
   Düyün potensialları üsulu
   
4. 
   Qondarma üsulu
   
5. 
   Ekvivalent generator üsulu və s.
   

Kirxhof qanunları üsulu
Bu üsul Kirxhof qanunlarına əsasən düyün və sərbəst konturlar üçün yazılan tənliklərə əsaslanır. Şəkil 2.14- də verilən budaqlanan elektrik dövrəsində düyün nöqtələrinin sayı d=3, budaqların sayı b=5 sərbəst konturların sayı k_j=b-(d-1)=5-(3-1)=3.

Budaqlarda yaranan jərəyanlara ixtiyari istiqamət verilir və sərbəst konturlarda hərəkət istiqaməti seçilir.

Kirxhofun birinji qanununa görə düyün nöqtələrinin sayından bir əksik tənlik yazılır: m=d-1=3-1=2.

1. 
   
   (2.22)
   düyün nöqtəsi:
   

2 - düyün nöqtəsi:
Kirxhofun ikinji qanununa əsasən yazılan tənliklərin sayı sərbəst konturların sayına bərabər olur: n=k_j=3.
(2.23)
(2.22) və (2.23) tənliklərini həll edib budaqlarda yaranan jərəyanları təyin edirik. Hər hansı budaqda yaranan jərəyanın işarəsi mənfi alınarsa, onda həmin budaqlarda yaranan həqiqi jərəyanın istiqaməti, şərti istiqamətin əksinə olur. Bu üsulun mənfi jəhəti odur ki, düyün nöqtələrinin və sərbəst konturların sayı çox olan mürəkkəb dövrələri hesabladıqda tənliklərin sayı çox alınır və çox vaxt aparır. Bu səbəbdən kontur jərəyanları və düyün potensialları üsullarından istifadə edilir.