Elektronika 1

Plenkali elementlar – rezistorlar va kondensatorlar

Yupqa plenkali rezistorlar – eng ko‘p tarqalgan IMT elementlari hisoblanib, turli materiallardan tayyorlanishi mumkin: metallar va ular qorishmlaridan, metallar aralashmasi va yarim o‘tkazgichlardan, metallar aralashmasi va dielektrik metariallardan. Plenkani kvadrat qarshiligi 200 dan 600 Om/s gacha va sochiolish quvvatini taxminan 10 mVt/mm² ta ega bo‘lgan ko‘pincha xrom GOST 5905-67 bo‘yicha ishlatiladi. Bunda u vaqt bo‘yicha yetarli stabillashgan. Yupqa plenkali rezistorlarni himoyalangan dielektrikni zinapoyalari bo‘lmagan silliq yuzada joylashtiriladi. Rezistiv materiallarning asosiy parametrlari – bu rezistiv plenkani kvadratini solishtirma qarshiligi, qarshilikni haroratli koeffitsiyenti va yo‘l qo‘yiladigan sochilish quvvati.

Kondensatorlar qoplamlari uchun eng yaxshi material bo‘lib alyuminiy hisoblanadi, ammo u taglikka yomon yopishadi. Kondensatorlar qoplamalari yuqori o‘tkazuvchanlikka ega bo‘lishi kerak, korroziyaga chidamlik, taglik materiali va kondensatorning dielektriki bilan texnologik sig‘ishishiga ega bo‘lishi kerak: TKLR, TKLR ga yaqin tagliklarga va dielektrikka, taglikka va dielektrikka yaxshi yopishishi, yuqori mexanik mustahkamligi.
Dielektrik materiali taglikka va qoplama materialiga yaxshi jipslashishi kerak, yuqori elektrik mustahkamlikka va kam yo‘qolishiga, ega bo‘lishi, plenkani shakllantirish jarayonida parchalanib ketmaslik. Plenkali kondensatorlarni tayrlashda kremniy monoachishmasi yoki germaniy monoachishmasini, eng texnologikli bo‘lgani uchun, qo‘llash tavsiya etiladi. GIS ni yaratishda solishtirma yuza qarshiligi P_s(N0) har bir kvadratga 10 dan 10 ming Om gacha bo‘lgan rezistiv plyonkalar kerak bo‘ladi. Plyonka qarshiligi qancha kichik bo‘lsa, P_s shunchа yuqori bo‘ladi.


O‘kazgichlar (simlar) va kontakt maydonchalari

O‘tkazgichlar (simlar). IMT elementlari qalinligi 0,8 mkm gacha alyuminiyli tarqatish yordamida elektrik o‘zaro ulangan.

Kontakt maydonchalari. Kontakt maydonchalari (KM) yarimo‘tkazuvchi kristallning odatda atrofida joylashtirilib, oltin yoki alyuminiy simlarini uchlari yordamida (termokompressiya usuli bilan) yarimo‘tkazuvchi sxemani yaratish uchun xizmat qiladi. Tarqatishni yaratganidek (odatda alyuminiy) KM uchun o‘sha material ishlatiladi.
O‘tkazgichlar va kontak maydonchalari kichik solishtirma qarshilikka taglikka yaxshi birikishga, yuqori korroziyalikka chidamlikka ega bo‘lishi kerak. O‘tkazgich va kontak maydonchalarni tayyorlashda elektroo‘tkazuvchanlik miqdori bo‘yicha bir-birovidan farqlanadigan va taglik bilan yopishishni mustahkamligi bo‘yicha turli metallar ishlatilishi mumkin. Boshida (avval) taglikka yaxshi adgeziya (birikishga) ega (nixrom yoki titian) material plyonkasi yopishtiriladi. Keyin – yuqori solishtirma o‘tkazuvchanlikka ega material (alyuminiy, mis va boshq.), undan keyin – payvandlash uchun yoki simli yopishtirish yoki boshqa uchlarini, shuningdek tashqari ta’sirlardan sim yurituvchi yo‘llarni himoyalashni sharoitlarni ta’minlaydigan materialdan plyonka.
Yuqori elektro‘tkazuvchanlinka ega bo‘lgaн metallar, odatda taglik bilan qoniqarsiz mustahkam yopishqoqlikka ega. Faqat alyuminiy qatlam ostisiz o‘tkazuvchanlik va kontak maydonlari uchun material sifatida ishlatiladi. Boshqa metallarni taglikka o‘tkazuvchilarni adiziyani oshirish uchun qatlam osti bilan qo‘shiladi.