Elmi-praktiKİ konfransin materiallari

Səadət Əliyeva

Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin

sosial-iqtisadi elmi-tədqiqat laboratoriyasının elmi işçisi
Qlobal əmək bazarında yeni meyllərin gender aspektləri
Ötən əsrin son 10 illiyində güclənən qloballaşma və iqtisadi inteqrasiya prosesləri ilə birgə dünya mal və məhsullar bazarında, kapital bazarında, o cümlədən, əmək bazarında çoxşaxəli yeniləşmələr baş vermişdir. Əmək bazarındakı yeniləşmələr məşğulluğun kənd təsərrüfatı, sənaye sahələrində mütləq və nisbi azalması, xidmət sferasında artımı ilə müşayiət olmuşdur. Bundan başqa, iş qüvvəsi elmtutumlu xidmət sferalarına - informasiya texnologiyaları sahəsində, maliyyə xidmətləri sahəsində və s. daha üstün axını baş vermişdi. Qlobal əmək bazarındakı yeniləşmələr istər qadın məşğulluğu sahəsində, istərsə də qadın məşğulluğunun struktur dəyişmələrində də özünü biruzə vermişdir.
Bu illər ərzində xüsusilə, öncül Qərb ölkələrində administrativ vəzifələrdə - menecer, inzibatçı, və s. vəzifələrdə çalışan qadınların xüsusi çəkisi dinamik yüksəlmişdir. Belə ki, 1992-ci ildə menecer və nazirlik vəzifələrində çalışan qadınların sayı 37%, inkişaf etmiş ölkələrdə isə o cümlədən, Avropa ölkələrində 33%, Şimali Amerikada 43% təşkil etmişdir. 1995-ci ildə isə bu tip işlərdə qadınların sayı 14%, inkişaf etmiş ölkələrdə, o cümlədən Şərqi Avropa ölkələrində menecer vəzifələrində işləyən qadınlar 4%, nazirlik vəzifələrində çalışan qadınların sayı 3% olmuşdur.
Azərbaycanda isə bu meyllər özünü qabarıq göstərmir. Doğrudur, özəl sektorda bu cür dəqiq statistika mövcud deyil, amma öz-özlülüyündə aydındır ki, istər sahibkar qadınların, istərsə də idarəedici vəzifələrdə çalışan qadınların sayı kifayət qədər cüzidir. Dövlət sektorunda isə statistik göstəricilər yüksək məmur vəzifələrində çalışmada Gender maneələrinin olduğunu təsdiqləyir.
Belə ki, təhsil sistemində qadınların yüksək vəzifələrdə təmsili olduqca aşağıdır. Təhsil şöbələrinin müdirlərinin 8,5%, orta məktəb direktorlarının 18,9% qadınlardır.
Beləliklə, hələlik qlobal əmək bazarında baş verən meyllərə Azərbaycanda ciddi diqqət yetirilmir. Bu da, təkcə Gender probleminin həllinə yardımla bağlı deyil, həm də, qlobal dünya rəqabətində uğur əldə etməkdən ibarətdir.