KULAK KORUYUCUSU NEDEN GEREKLİDİR -
Belli gürültülü bölgelerdeki çalışanların kulak koruyucu takması gereklidir.
-
Uzun süre aşırı gürültüye maruz kalma hassas işitme mekanizmasına zarar verebilir.
-
Kulak tıkacı ya da manşon gibi kulak koruyucuları gürültüyü kulak zarına gelmeden azaltacaktır.
-
Kulak tıkacı (yerleştirme) ya da manşon
(kapak) takmanız gerektiğini göreviniz belirleyecektir.
-
Gürültülü işyerlerinde kulak koruyucularla konuşma ve ikaz sinyalleri tam olarak duyulabilir.
KULAK KORUYUCULARI NASIL KULLANILIR -
Bunları nasıl takacağınızı işyerindeki görevli öğretecektir.
-
Bunları kısa süreyle takın ve takma süresini kademeli olarak arttırın. Birkaç gün sonra bunları en az rahatsızlık duyarak tüm gün takabileceksiniz.
Tavsiye edilen Takma Zaman Programı
Sabah Öğleden sonra
1. gün = 30 dakika - 30 dakika
2. gün = 1 saat - 1 saat
3. gün = 2 saat - 2 saat
4. gün = 3 saat - 3 saat
5. gün = tüm gün çalışma süresince
-
Beş gün sonra kulak koruyucusu sizi rahatsız ediyorsa, işyeri hekiminiz ile görüşün.
-
Aşındığı, sertleştiği ya da şekli bozulduğunda kulak koruyucuları değiştirilmelidir.
-
Kulak koruyucunuz kulağınıza uymuyorsa, gecikmeden yeni bir çift alınmalıdır.
-
Kesinlikle kirli kulak tıkaçlarını kulağınıza takmayın. Kulak tıkaçlarınız yıkanabilir cinsten ise, en az günde bir kez sabun ve su ile yıkayın.
-
Özen gösterildiğinde kulak tıkaçları aylarca, manşonlar ise yıllarca kullanılabilir.
BUNLARI UNUTMAYINIZ -
En iyi kulak koruyucusu gerektiği şekilde takılmış olandır.
-
İyi koruma koruyucunun yerine tam oturmasına bağlıdır. Küçük bir kaçak korumanın etkisini ortadan kaldırabilir.
-
Kulak tıkaçları konuşma ya da bir şey çiğneme sonucu gevşeyebilir, bu nedenle işgünü içinde zaman zaman yerine tekrar oturtulmalıdır.
-
Kulak tıkaçları temiz tutulursa, cilt tahrişleri ve diğer reaksiyonlar oluşmaz.
İŞİTMENİZE FİYAT BİÇİLEMEZ KORUYUN
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği mevzuatı, çalışanlar aşırı gürültü seviyelerine maruz kaldığı zaman bu seviyelerin azaltılması için uygun idari ya da mühendislik kontrollerinin kullanılmasını öngörmektedir. Bu kontrol tedbirleri tam olarak gerçekleştirilemediği zaman ve/veya bu kontroller uygulamaya geçirilirken personel aşırı gürültü seviyelerinin etkilerinden korunmalıdır. Bu koruma bir çok durumda uygun işitme koruyucu cihazlar takılarak sağlanabilir.
Yönetim, işitme koruyucuların takılması gerektiğine karar verdikten sonra, böyle bir programın başarısı büyük ölçüde kullanılan başlatma yöntemine ve denetim personelinin ve işçilerin gerektiği şekilde aşılanmasına bağlıdır. Süpervizörler, ustabaşları ve ustalar gürültülü bölgelere girerken işitme koruyucularını takarak bir örnek teşkil etmelidir.
Bazı işyerleri, düşünülen koruma programlarını ayrıntılı bir şekilde incelemek ve mevcut problemler konusunda bir mutabakata varmak için işçilerle ya da temsilcileriyle toplantı yapmanın faydalı olduğunu tespit etmiştir. Bunlar, işitme korumasının temin edileceği ya da gerekli olduğu işyerlerinin incelenmesini ve işitme koruyucu cihazların kullanılmasını öngören işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatına uyulmasını içerir. İşitme koruyucuların kullanılmasıyla sağlanacak amaç ve faydalarla ilgili kısa bir açıklama gereklidir (Şekil 1-15).
Şekil 1-15. Bir kişi işitme koruyucu taktığı zaman ses, iç kulağa farklı yöntemlerle ulaşır.
Kişisel işitme koruyucuları kulak kanalından iç kulaktaki alıcılara iletilen ses enerjisi miktarını azaltan akustik bariyerlerdir.
İşitme koruyucusunun ses zayıflatma (azaltma) yeteneği (desibel cinsinden) işitme koruyucu takan bir gözlemcinin ölçülen işitme seviyesi eşiği (test eşiği) ile gözlemcinin kulakları açıkta iken ölçülen işitme eşiği (referans eşik) arasındaki farktır.
Tıkaç ya da manşonlar günümüzde çok kullanılan işitme koruyucu cihazlardır. Kulak tıkaçları tipindeki koruyucu dış kulak kanalını tıkayarak gürültüyü zayıflatır, manşon tipindeki koruyucu akustik bir sızdırmazlık sağlayacak şekilde kulağın kulak kepçesini kapatır. İşitme koruyucularının etkinliği, ses enerjisinin koruyucu içinden ya da etrafından geçme şekliyle ilgili bir çok faktöre bağlıdır. Şekil 9-15’de işitme koruyucuları kullanılırken sesin iç kulağa ulaşabileceği dört yol vardır.
-
hava sızıntısı,
-
malzeme sızıntısı,
-
koruyucu vibrasyonu,
-
kemik ve doku iletim.
Hava sızıntısı. Maksimum koruma için koruyucu kulak kanalını ya da başın yan tarafını tamamen hava geçirmez şekilde kapatmalıdır. Tıkaçlar kulak kanalının dış çevresine tam olarak oturmalı, manşonlar ise dış kulağı çevreleyen bölgelere tam olarak oturmalıdır. İşitme koruyucu ile cilt arasındaki kapatmadaki küçük hava sızıntıları düşük frekanslı ses zayıflamasını büyük ölçüde azaltabilir ya da düşük frekanslı seslerin büyük bölümünün içeri girmesine izin verebilir. Hava sızıntısı artıkça tüm frekanslardaki ses azaltıcılık düzeyi düşer. (Şekil 1-15-A)
Şekil 1-15-A Kulak tıkacında ve manşonda hava sızıntısı
Malzeme sızıntısı. Ses için ikinci muhtemel iletim yolu doğrudan işitme koruyucu cihazın malzemesi içindendir. Dolayısıyla işitme koruyucusu ses enerjisinin çoğunu zayıflatabilir ya da geçmesini önleyebilir, ancak yine de bir miktar ses geçebilir.(Şekil 1-15-B)
Şekil 1-15-B Kulak tıkacında ve manşonda malzeme sızıntısı
Koruyucu vibrasyonu. İşitme koruyucusu harici ses enerjisine maruz kalarak titreşime girdiğinde sesin iç kulağa iletilmesi için üçüncü bir yol ortaya çıkar.
Kulak kanalındaki etin esnekliği nedeniyle kulak tıkaçları kulak kanalı içinde piston gibi titreşebilir. Bu, tıkaçların düşük frekanslı zayıflatma özelliğini sınırlar. Aynı şekilde manşonlar da kafaya tamamen sıkı bir şekilde takılamaz. Manşonun kupası kafada bir kütle/yay sistemi gibi titreşir. Manşonunu etkili sağlamlığı kapak yastığının ve kulağı çevreleyen etin esnekliği ve kupa altında hapsedilen hava hacmi ile belirlenecektir.(Şekil 1-15-C)
Şekil 1-15-C Kulak tıkacında ve manşonda koruyucu vibrasyonu
Kemik ve doku iletimi. Kulak kanalı hiç ses girmeyecek şekilde tamamen kapanmış ise, yine de bir miktar ses enerjisi kemik iletimi yoluyla iç kulağa ulaşabilir. Ancak bu şekilde iç kulağa ulaşan ses açık kulak kanalından hava ile iletilen sesin seviyesinin yaklaşık 50 dBA altında olabilir. Bu nedenle, kulak kanalının nasıl tıkandığının bir önemi olmadığı açıktır, işitme koruyucusu kafatasından kemik iletim yoluyla kısa devre edilecektir. Mükemmel bir işitme koruyucusu 50 dBA etkili ses zayıflatmasından daha fazla bir zayıflatma sağlayamaz.(Şekil 1-15-D)
Şekil 1-15-D Kulak tıkacında ve manşonda kemik ve doku iletimi
Bir işitme koruyucusu uygun boyutlarda olduğu ve dikkatli bir şekilde takılarak bir laboratuar nesnesi üzerinde optimum performans verecek şekilde ayarlandığı zaman hava sızıntısı en aza indirilir. Malzeme sızıntısı, işitme koruyucunun titreşimi ve kemik iletimi en önemli ses iletim yollarıdır. Ancak işyerinde bu genellikle söz konusu değildir; hava sızıntısı ile ses iletimi çoğunlukla en önemli yoldur.
Tüm işitme koruyucular ilk verildiğinde gerektiği şekilde takılmalıdır. Rahatlık, motivasyon ve eğitim de, işitme koruyucuların başarıyla kullanılıp kullanılmadığını değerlendirmede çok önemli faktörlerdir.
İşitme koruyucuları. Kişisel işitme koruyucuları dört sınıfa ayrılabilir:
-
Baretler (tüm kafa);
-
İşitsel tıkaçlar;
-
Üstün işitsel koruyucular; ve
-
Çevresel işitsel koruyucular.
BARETLER. Adından da anlaşıldığı gibi baret tipi işitme koruyucusu, kafayı tamamen içine alan donanımın içinde bulunur. Astronotların giydiği gibi tamamen başı boyundan itibaren içine alan tipleri de vardır. Bu durumda kulaktaki zayıflatma başlığın akustik özellikleriyle sağlanır.
Bu tip işitme koruyucuların kulağa ulaşan sesi azaltabileceği maksimum miktar 250 Hz’ de yaklaşık 35 dBA ile daha yüksek frekanslarda yaklaşık 50 dBA arasındadır. İşitme koruyucu takarak ve sonrada kafayı örten bir başlık ilave ederek kulaklara ses iletiminde fazladan bir 10 dBA azalma sağlanabilir.
Baretler kulak tıkaçlarını ya da kulaklıkları desteklemek ve kafanın kemik ile iletilen sesi azaltmak amacıyla kemikli bölümünü kapatmak için kullanılabilir. Başlıklar özellikle çok yüksek gürültülü alanlarda ve kafanın çarpma ya da mermilere karşı korunması gereken yerlerde kullanıma uygundur. İyi bir tasarım ve baretin kenarları ile kafa arasında iyi bir yalıtım ile baret içindeki kulak tıkaçları ya da kulaklıklarla sağlanan zayıflamanın üzerinde 5-10 dBA ses zayıflaması elde edilebilir. Aşırı gürültüye karşı korumaya olan bu yaklaşım yalnızca çok özel uygulamalarda mümkündür. Maliyet ve hacim normalde, genel bir endüstriyel işitme koruma programında başlık tipi koruyucuların kullanılmasını ortadan kaldırır.(Şekil 1-16)
Şekil 1-16 Baret tipi koruyucular
İŞİTSEL TIKAÇ KORUYUCULAR. İşitsel tıkaç tipi işitme koruyucular normalde tıkaç ya da kulak tıkacı olarak adlandırılır. Bu tip koruyucu genelde ucuzdur, ancak servis ömrü bir kez kullanımdan aylarca kullanıma kadar değişebilir. Tıkaç tipi koruyucular ya da tıkaçlar çok farklı konfigürasyonlarda satılmakta ve kauçuk, plastik, cam yünü, köpük ve mum emdirilmiş pamuk gibi malzemelerden yapılmaktadır. Bu işitsel tıkaçlarda kullanılan bükülgen malzemeler oldukça yumuşak olup, kulak kanalının narin yüzeyine yanlışlıkla bastırılmasından kaynaklanan yaralanma riski çok düşüktür.
Kulak tıkaçları takılmadan önce personelin kulaklarının uzman tıbbi personel
tarafından muayene edilmesi istenir. Ender durumlarda kulak kanalının fiziksel şekli tıkaç tipi koruyucuların kullanılmasına izin vermez. Kulak kanalının sertleşmiş mumla dolma olasılığı da vardır. Mum problem oluyorsa nitelikli personel tarafından alınmalıdır. Bazı durumlarda kulak derisi bazı kulak tıkacı malzemelerine karşı duyarlı olabilir ve alerjik tepkiye yol açmayan kulak tıkaçları tavsiye edilmelidir.
İşitsel tıkaç tipi işitme koruyucular üç genel kategoriye ya da gene sınıfa ayrılır: (1) şekillendirilebilir tip; (2) Özel kalıplanmış tip; ve (3) önceden kalıplanmış tip.
Şekillendirilebilir koruyucular. Şekillendirilebilir tip işitme koruyucusu iyi bir koruma sağlayabilir ve tüm kulaklara uyar. Şekillendirilebilir tiplerin bir çoğu tek kullanımlık olarak tasarlanır ve kullanıldıktan sonra atılır. Bu tek kullanımlık tıkaçların yapıldığı malzemeler ince fiberglas (çoğunlukla İsveç yünü olarak anılır), mum emdirilmiş pamuk, genleşen plastik ve köpüktür.
Bu malzemeler genelde kulağa takılmadan önce konik şekilde rulo haline getirilir. Ancak, tıkacın tam oturmasının önemini vurgulamak için yeterli talimat verilmesi gerekmekle birlikte kullanıcı, malzemeyi kulak kanalı içine fazla bastırmamaya özen göstermelidir, aksi halde bunun tıbbi personel tarafından çıkartılması gerekir.
Diğer bir malzeme tipi ise macun kıvamında plastik benzeri maddedir. Bu malzemenin hazırlanması kişinin .bu maddeden bir miktar alarak kulak kanalına yerleştirilecek şekilde kalıplamasını ya da şekillendirmesini gerektirir. Kullanıcıya, doğru malzeme şekillendirme yöntemi gösterilmelidir. Ayrıca, malzemeyi şekillendirirken ve kulağına yerleştirirken ellerinin temiz olması konusunda uyarılmalıdır. Eller kirli ise kulak kanalına yabancı madde girebilir.(Şekil 1-17)
Şekil 1-17 Şekillendirilebilir koruyucular
Özel kalıplanmış koruyucular. Bu kategorideki şekillendirilebilir işitme koruyucular adından da anlaşıldığı gibi kullanıcıya özel olarak kalıplanmıştır. Genelde, iki ya da daha fazla malzeme (ayrı ayrı ambalajlanmış) karıştırılarak sertleştiğinde yumuşak kauçuğa benzeyen bir bileşik oluşturulur. Bir işitme koruyucusu olarak kullanmak için karışımın bir kısmı kulak kanalında olacak şekilde, imalatçı tarafından öngörüldüğü şekilde dış kulağa yerleştirilir. Malzeme, sertleştikçe kulak ve dış kulak kanalı şeklinde kendi kendine kalıplanır. Bazı durumlarda malzemeler önceden karıştırılarak bir tüp içine konur ve bu tüpten kulağa enjekte edilebilir.
Önceden kalıplanmış işitsel tıkaç koruyucu. Önceden kalıplanmış işitsel tıkaç koruyucular çoğunlukla önceden imal edilmiş olarak adlandırılır çünkü, genellikle çok delikli kalıplarda büyük miktarlarda yapılırlar. Yapım malzemesi yumuşak
silikondan kauçuğa ya da diğer plastiklere kadar farklılık gösterir.
Önceden kalıplanmış tıkaç koruyucunun iki versiyonu vardır. Biri üniversal takılan tip olarak bilinir. Bu tipte, tıkaç bir çok kulak kanalı şekline ve boyutuna uyacak şekilde tasarlanır. Diğer önceden kalıplanmış koruyucu tipi ise iyi bir uyum sağlayacak bir çok farklı boyutta satılmaktadır. Tıkacın tasarımı önemlidir. Örneğin, düz mermi şekilli tıkaç çok rahattır ve düz kulak kanallarında yeterli zayıflama sağlar; ancak, bir çok bozuk şekilli kanalda performansı birden düşer.
Önceden kalıplanmış tıkaç tipi koruyucuların kullanımı eğitimli personel tarafından uygun şekilde takılmasını gerektirir. Bir çok durumda sağ ve sol kulak kanalları aynı boyda değildir. Bu nedenle, her kulak kanalı için doğru koruyucu boyutunu gerektiği şekilde eğitilmiş personel belirlemelidir. Tam uyumu sağlamak için boyutlandırma cihazları mevcuttur.
Önceden kalıplanmış tip kulak tıkacının, pratik uygunluğunu sınırlayan bir çok dezavantajı vardır. Etkili olması için tam olarak oturmalı, bu ise bazı kullanıcılar için rahatsız edicidir. Tıkaç sıkı bir şekilde oturması gerektiği için ve bir çok insan bozuk şekilli kulak kanallarına sahip olduğu için yanlış tıkaç boyutu seçilebilir ya da tıkaç yeterince ileriye yerleştirilmeyebilir ve iyi bir oturma elde edilmez.
Bazı önceden kalıplanmış tıkaç koruyucular büzülerek sertleşebilir. Bu özellikle kulak kirinden (tüm kulak kanallarında bulunan) kaynaklanır. Kulak kiri bazı tıkaç malzemelerinden plastikleştiriciyi çıkartır, bu ise tıkacın sertleşmesine ve muhtemelen büzülmesine yol açar. Tıkacın sertleşme ve büzülme derecesi, sıcaklık, kullanım süresi ve kullanıcının kişisel hijyeni gibi faktörlere bağlı olarak kişiden kişiye değişir. Koruyucuların yumuşak sabun ve su ile düzenli olarak temizlenmesi faydalı ömrünü uzatır. Tıkaçları temiz tutmak için çoğu imalatçı tıkaçların kullanılmadığı zaman muhafaza edilmesi için bir taşıma çantası verir.(Şekil 1-18)
Şekil 1-18 Önceden kalıplanmış işitsel tıkaç koruyucu
ÜSTÜN İŞİTSEL KORUYUCULAR. Bu kategorideki işitme koruyucu cihazlar ses zayıflaması sağlamak için kulak kanalının dış deliğini kapatır. Yumuşak, kauçuk benzeri malzeme çok hafif bir bant ya da baş süspansiyonu ile sabitleşir. Bandın gerginliği cihazı kulak kanalının dış deliği önünde tutar.(Şekil 1-19)
Şekil 1-19 Üstün işitsel koruyucular
ÇEVRESEL İŞİTSEL KORUYUCULAR. Genellikle muf ve manşonu olarak adlandırılan çevresel işitsel işitme koruyucular temel olarak kulak memesi dahil tüm dış kulak üzerine oturan şekli kupa ya da kubbe olan ve başın yan tarafını kapatan uygun yastık ya da altlığa sahip contadan oluşur. Genelde, kulak kupaları kalıplanmış sert plastikten yapılır ve hücre tipi köpük malzeme ile kaplanır. Kulak kupasının boyut ve şekli imalatçıdan imalatçıya farklılık gösterir (Şekil 1-20).
Şekil 1-20 Çevresel işitsel koruyucular
Kupalar genellikle yaylı süspansiyon düzeneği ya da baş bandı ile sabitleşir. Uygulanan kuvvet doğrudan istenen zayıflatma derecesine bağlıdır. Başa oturan kulak mufu yastığının genişliği, dış çevresi ve malzemesi uygun bir performans dengesi ve rahatlık sağlayacak şekilde olmalıdır. İyi bir akustik yalıtım sağlamak için gerekli temas yüzeyi genişliği büyük ölçüde yastıkta kullanılan malzemeye bağlıdır. En büyük kulak memesini alacak şekilde mümkün olan en küçük dış çevreye sahip bir kupa seçilmelidir. Kulak memesi üzerindeki hafif bir baskı zamanla ağrı yapabilir, dolayısıyla yeterince büyük bir manşon kubbesi seçmek çok önemlidir.
Şu anda piyasada bulunan kulak manşonlarında köpük, sıvı ya da hava ile doldurulabilen değiştirilebilir kulak contaları ya da yastıkları bulunur – köpükle doldurulan tip en yaygın olandır. Bu contaların dış kapağı vinil ya da benzeri termoplastik malzemedir. İnsan teri yalıtım malzemesinden plastikleştiriciyi çıkarma eğilimi gösterir, bu ise sonuçta contaların sertleşmesine yol açar. Bu nedenle contalar periyodik olarak değiştirilmelidir; değiştirme sıklığı etkilenme şartlarına bağlıdır.
Koruyucunun seçimi. Belli bir uygulama için kullanılmadan önce belli bir işitme koruyucunun zayıflatma özellikleri dikkate alınmalıdır (Şekil 1-21).
Şekil 1-21. Kalıplanmış tip kulak tıkacının ve bir kulak manşonun zayıflatma özelliklerinin karşılaştırılması. Kulak tıkacının düşük frekanslarda daha fazla zayıflatma sağlarken yüksek frekanslarda kulak manşonunu daha iyi olduğuna dikkat edin.
İyi planlanmış bir işitme koruma programının bir parçası olarak çeşitli bölgelerdeki gürültü seviyelerinin özellikleri bilinmelidir. Bu bilgilerden ve imalatçılardan alınan zayıflatma bilgilerinden koruyucunun düşünülen uygulama için uygun olup olmadığı belirlenebilir. Kişinin işitme koruyucu kullanması gereken işyeri dikkate alınmalıdır. Örneğin büyük hacimli bir kulak manşonu, çok az kafa boşluğu bulunan dar yerlerde çalışması gereken bir kişi için uygun olmayabilir. Bu tür durumlarda çok küçük ya da yassı kulak kupası ya da tıkaç tipi koruyucu daha uygun olabilir.
Özel tehlike arz eden yerlerde örneğin elektrik tehlikesinin bulunduğu enerji üretim tesisleri gibi yerlerde manşon tipi koruyucuları kullanırken, manşon tipi koruyucularla bağlantılı olarak iletken olmayan süspansiyon sistemlerinin kullanılması istenebilir. Aynı zamanda, emniyet baretleri ya da emniyet gözlükleri gibi başka kişisel koruyucu donanım takılması gerekiyorsa gerekli işitme koruma derecesi azaltılmamalıdır. Göz koruyucu cihazların çerçeveleri üzerinden takıldığında manşon tipi koruyucuların verimi azalır. Gürültü zayıflatmadaki azalma takılan camların tipine ve kullanıcının kafasının boyut ve şekline bağlı olacaktır. Göz koruması gerekli olduğu zaman kablo tipinin kullanılması tavsiye edilir. Bu tip conta ile kafa arasında mümkün olan en küçük boşluğa sahiptir.
Bir işitme koruyucusu seçilirken aşırı gürültünün frekansı da dikkate alınmalıdır. Etki günde ya da haftada bir kez gibi nispeten seyrek ise, tıkaç muhtemelen istenen zayıflatma şartını karşılayacaktır. Diğer yandan gürültü etkisi nispeten sık ise ve personelin uzun süre işitme koruyucusu takması gerekiyorsa manşon tipi koruyucu tercih edilebilir. Gürültü etkileri kesintili ise manşon tipi koruyucu muhtemelen daha çok istenir, çünkü kulak tıkaçlarının çıkarılması ve tekrar takılması daha zordur.
İşitme koruyucusu belli bir uygulama için uygunluğunu belirlerken imalatçının rapor halindeki test verileri dikkatle incelenmelidir. Bu bilgilerin ilgili spesifik gürültü etkisi ile karşılaştırılması gerekir. Her işitme koruyucusu zayıflatma özellikleri farklı frekanslarda karşılaştırılır.
Bir işitme koruyucusunun zayıflatma kapasitesini ölçmenin en uygun yöntemi Gürültü Azaltma Sınıfının (NRR) kontrol edilmesidir. NRR EPA tarafından geliştirilmiştir. EPA düzenlemesine göre NRR işitme koruyucunun ambalajı üzerine yazılmalıdır. Belli bir işitme koruyucunun zayıflatma özelliklerinin yeterliliğini değerlendirmek için, NRR daha sonra belli bir işçinin gürültü ortamı ile karşılaştırılır. 29 CFR 1910.95’in Ek B’ si belli bir işitme koruyucunun belli bir etki ortamında yeterli koruma sağlayıp sağlamadığını değerlendirmek için NRR’ nin kullanım yöntemlerini açıklamaktadır.
OSHA DÜZENLEMELERİ (STANDART 29-CFR)
Kulak koruyucuları Gürültüyü Zayıflatma Derecesi Uygunluğunun Tespit Etme Metotları 1910.95 Ek B
Standart Numarası : 1910.95 App B
Standardın Adı:Kulak Koruyucusu Ses Zayıflatma Derecisinin Uygunluğunu Tespit Etme Metotları
Alt Başlık: G
Alt Başlık Adı: Mesleki Sağlık ve Çevre Kontrolü
Bu ek mecburidir. Yüksek Ses Seviyesine maruz kalan işçiler için Kulak koruyucu ses azaltma derecesi işçinin maruz kalmasını 85 dB TWA ya düşürecek kadar yeterli olmalıdır. İşçiler, kulak koruyucu ses azaltma derecelerinin uygunluğunu tespit etmek için aşağıda verilen dört metottan birini seçmelidir.
En uygun metot Çevre Koruma Ajansı (EPA) tarafından geliştirilen Gürültü Azaltma Oranı (NRR) dir. EPA yaptığı düzenlemeye göre NRR değeri kulak koruyucu ambalajı üzerinde belirtilmelidir. NRR değeri herhangi bir işçinin çalışma ortamındaki gürültüyü azaltmasının uygun olup olmadığını tespit etmek için kullanılır. Bu standart herhangi bir kulak koruyucunun belirli bir gürültü alanında, kullanılmasının uygun olup olmadığının NRR değeri kullanılarak tespit edilmesi için 4 metot vermektedir.
NRR nin yerine, işçiler kulak koruyucusu ses azaltma derecisinin uygunluğunu, Ulusal Mesleki Güvenlik ve Sağlık Enstitüsü (NIOSH) nün geliştirdiği üç metottan birisin kullanarak ta tespit edebilirler. Bu metotlar “Kişisel kulak Koruyucular ve Ses Azaltma Dereceleri Veri listesi” HEW yayın no: 76-120, 1975, sayfa No:21-37 de anlatılmıştır. Bu metotlar No:1, No:2,ve No:3 NIOSH metotları olarak bilinirler. Aşağıda tanımlanan NRR 2 numaralı NOISH metodunun bir özetidir. Daha kompleks metot NOISH 1 numaralı metodudur. Bu metot işçinin kendi çevresindeki gürültüden en geniş spektral bilgiyi kullandığı için, muhtemelen en hassas metottur. Aşağıda tanımlanan NRR metodunda olduğu gibi, NOISH metotlarında birisi kullanılırsa, ses azaltama derecesinin uygunluğunu değerlendirmek için seçilen metot kişinin kendi çevresindeki gürültüye uygulanmalıdır. İşçiler her zaman dilimi için, temsil edici ölçümler elde edebilmek üzere yeterli sayıda ölçüm yapmaya dikkat etmelidirler.
Not: Şu akıldan çıkarılmamalıdır ki hesaplanmış ses azaltma değerleri ancak, koruyucular uygun olarak seçildiği ve kullanıldığı zaman gerçeği yansıtırlar.
Kulak Koruyucu Uygunluğunun değerlendirme NRR değeri kullanıldığı zaman aşağıdaki metotlardan birisi uygulanmalıdır.
-
C Ağırlıklı ölçümler yapabilen bir dozimetre kullanılıyorsa:
-
işçinin bütün çalışma süresi boyunca C Ağırlıklı dozunu ölçünüz ve bu değeri TWA ya çeviriniz (EK A II).
-
Kulak koruyucunun zayıflatmasının A-ağırlıklı TWA değerini tespit etmek için C-ağırlıklı TWA dan NRR değerini çıkarınız.
(ii) C Ağırlıklı ölçüm yapamayan bir dozimetre kullanılıyorsa aşağıdaki metot kullanılabilir.
-
A-ağırlıklı dozu TWA ya çeviriniz (bkz. Ek A)
-
NRR değerinden 7 desibel çıkarınızı.
-
Kulak koruyucusunun zayıflatmasının A-ağırlı TWA değerini tespit etmek için, kalanı A-ağırlıklı TWA dan çıkarınız.
(iii) Birbirine bağlı A-ağırlıklı ses seviye ölçerler var ise:
-
işçilerin maruz kaldığı A-ağırlıklı TWA değerlerini ölçünüz
-
NRR değerinden 7 desibel çıkarınızı, Kulak koruyucusunun zayıflatmasının A-ağırlı TWA değerini tespit etmek için, kalanı A-ağırlıklı TWA dan çıkarınız
(iv) Birbirine bağlı C-ağırlıklı ses seviye ölçerler var ise:
(A)işçilerin çevresindeki C-ağırlıklı ses seviyelerini temsil edici ölçüm yapınız.
-
Kulak koruyucusunun zayıflatmasının A-ağırlı TWA değerini tespit etmek için C ağırlıklı ortalama ses seviyesinden NRR değerini çıkarınızı,
(v) Alan değerlendirme prosedürleri kullanılıyor ve birbirine bağlı A-ağırlıklı ses seviye ölçerler var ise:
(A)Söz konusu alan için temsil edici ses seviyesi ölçümleri yapınız.
(B)NRR değerinden 7 desibel çıkarınız, kalanı bu alan için bulunmuş A-ağırlıklı ses seviyesinden çıkarınız.
(vi) Alan değerlendirme prosedürleri kullanılıyor ve birbirine bağlı C-ağırlıklı ses seviye ölçerler var ise:
(A) Söz konusu alan için temsil edici ses seviyesi ölçümleri yapınız.
(B) Bu alanını C-ağırlıklı ses seviyesinden NRR yi çıkarınız.
Etkili kulak koruyucusu seçme yöntemi
Gerçek koruma koruyucun yapısına, gürültünü frekansına ve koruyucunun amaca uygun olarak seçilmesine bağlı olup, üreciden üreticiye büyük değişiklikler göstermektedir. Üretici tarafından beyan edilen gürültü azaltma, etkisi koruyucunun doğru olarak takıldığı zaman bir çok konuda ölçülmüş duyma eşiği değişimlerinin bir ortalamasıdır. Bunun sonucu olarak bazı kimseler ortalamadan daha az koruma neden olacaklardır.
Bu nedenle bir koruyucunun sağlayacağı farz edilen gürültü azaltma derecesi ortalama değerden bir standart sapma az alınır ki bu etkiler hesaba katılmış olsun. Bu farazi koruma aynı zamanda aşağıdaki etkenlere de bağlıdır:
Yüksek frekanslarda 35/40 dB kadar olan gürültü azalması düşük frekanslarda çok az veya hiç yoktur. Bir kulak koruyucusunun sağladığı frekansla gürültü azalma derecesinin bu değişiminden dolayı gerçekte kulağa ulaşan gürültünün frekans spektrumunda değişim olur. Bu nedenle bazı kimselerin daha öncede bahsedildiği gibi bazı frekanslara diğerlerinden daha hassas olmaları nedeniyle, çeşitli farazi gürültü azaltma derecelerini toplayıp, bir tek gürültü azaltma değeri elde etmek için ortalamasını almak mümkün değildir. Bu nedenle her koruyucu tasarımını söz konusu gürültünün frekans spektrumuna karşı değerlendirmek için kulak kanalına ulaşan dB(A) hesaplamak gerekir. Bu aşağıdaki prosedüre göre yapılır.
Birinci olarak her oktav bandı için gürültü azaltma derecesi ortalamasından standart sapmayı çıkararak, farz edilen koruma derecesi hesaplanır. Eğer üretici tarafından düşük frekanslarda bir azaltma derecesi belirtilmemişse bu değeri sıfır alınır. Buna karşılık, daha yüksek frekanslar için, verilen en yüksek frekansta ki gürültü azaltma derecesini almak makul olur. Sonuç olarak tipik bir kulak manşonu için aşağıdaki değerler elde edilir.
Tablo 1-E Tipik bir kulak manşonunda frekanslara göre gürültü azaltma oranları
Oktav bandın merkez frekansı Hz
|
31
|
63
|
125
|
250
|
500
|
1k
|
2k
|
4k
|
8k
|
16k
|
Üretici tarafından verilen gürültü azaltma deresi ortalama değerleri dB
|
|
5
|
12
|
19
|
31
|
33
|
35
|
37
|
41
|
|
Üretici tarafından verilen standart sapmalar dB
|
|
|
6
|
6
|
6
|
7
|
7
|
8
|
8
|
|
Gürültü azaltma derecesi
|
0
|
0
|
6
|
13
|
25
|
26
|
28
|
29
|
33
|
33
|
Bu durumda tablodan korumanın 31 Hz de sıfırdan, 16 kHz de 33 dB arasında olduğu ve istatistik olarak, çalışanları % 84 ünün en az bu koruma derecesine sahip olacakları görülebilir. Gürültü azaltma derecesi için 50 dB civarında bir sınırlamam vardır. Bu sınırlama kafatası yoluyla iç kulağa kemik yoluyla iletilen sesten kaynaklanır. Bu ses dalgaları kafaya çarparak kemiklerin titreşimi ile iç kulağa ulaşır. Bunu engellemenin en iyi yolu kafanın tamamen kapatılmasıdır.
|
Şekil 1-22 Eşdeğer gürültü seviyeleri 113 dB(A) olan frekans spektrumları farklı, birbirlerini etkilemeyen, ayrı yerlerde bulunan bir türbin ve bir kompresörün bulunduğu alanda kullanılan tipik bir kulak koruyucusunun etkisi
|
Dostları ilə paylaş: |