Enerji veriMLİLİĞİ mevzuati (Mayıs 2014 İtibarı ile)

Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü Destekleri

27.10.2011 tarihli revizyonla değişikliğe uğrayan Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik gereğince; sanayi kuruluşlarının en fazla 1.000.000 Türk Lirası (TL) proje maliyeti ve beş yıla kadar veya daha kısa geri ödeme süresi bulunan enerji verimliliği iyileştirme projeleri için en fazla 300.000 TL’ye kadar olmak kaydıyla proje maliyetinin %30’una kadar para desteği verilmektedir. Bu destek programında elektrik tüketimiyle ilgili olan enerji verimliliği projeleri, öncelikli olarak yararlanmaları için ilave değerlendirme puanı almaktadır. 2009 yılında daha düşük destekleme oranı ve miktarıyla başlatılmış bulunan söz konusu programda sanayi kuruluşlarının enerji verimliliği projelerini desteklemek üzere 5 milyon TL’lik bir bütçe ayrılmıştı. 2009 ve 2010 yılında Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulu kararıyla belirlenen 25 endüstriyel işletmede 32 adet VAP’ın desteklenmesi EVKK tarafından onaylanmıştı. Desteklenmesi uygun görülen bu projelerin uygulanması ile toplam 13.141 TEP civarında enerji tasarrufu sağlanması beklenmektedir. 2.1 milyon TL civarında verilecek toplam destek miktarına karşın işletmelerin de katkılarıyla toplam 10.5 milyon TL civarında yatırım yapılması ve buna karşılık her yıl 11.5 milyon TL civarında tasarruf sağlanması beklenmektedir. Ancak uzun bürokratik işlemler ve inceleme süreleri nedeniyle tahsis edilmiş bulunan fonun henüz sanayi kuruluşlarına aktarımı tamamlanamamış ve tamamı kullanılamayan ayrılmış fonun önemli bir bölümü tekrar hazineye dönmüştür.

Ayrıca Sanayi kuruluşları enerji yoğunluklarını üç yıl içinde en az %10 azaltmayı taahhüt ederek YEGM (Mülga EİE ile) ‘le en fazla 200.000 TL tutarında destek alacak şekilde gönüllü anlaşma yapabilecektir. Miktarı yeni yönetmelikle değişikliği artırılmış bulunan bu destekle şimdiye kadar 22 sanayi tesisile 2011-2013 yılları arasındaki dönemi kapsayan gönüllü enerji verimliliği anlaşması yapılarak yaklaşık 45.000 TEP/yıl karşılığı enerji tasarrufu taahhüt edilmiştir.
Bu programlarla ilgili uygulama detayları aşağıda belirtilmektedir.

Sanayi Kuruluşlarında Verimlilik Artırıcı Projelerin (VAP) Desteklenmesi

27.10.2011 tarihli yönetmeliğin (EV Yönetmeliği) 15. maddesi gereğince projelerinin desteklenmesini isteyen sanayi isletmeleri, tebliğde belirtilen usul ve esaslara uygun olarak Enerji Verimliliği Danışmanlık Şirketlerine hazırlattıkları projelerini her yıl Ocak ayı içinde Genel Müdürlüğe sunarak destek talep edilebilmektedir. Genel Müdürlük bünyesinde oluşturulan Komisyonun başvuru dosyası üzerinden ve yerinde yapacağı incelemeler neticesinde projenin desteklenip desteklenmeyeceğine karar verilmektedir. Fatura bilgilerine göre projenin toplam bedelinin 1. 000 .000 TL (KDV hariç) ‘yi aşmaması ve geri ödeme süresinin 5 yıldan az olması, talep edilen destek miktarının da proje bedelinin %30’unu aşmaması (desteğin tavanı: KDV hariç 300 bin TL) gerekiyor. Bu destek kapsamına sadece enerji verimliliği yatırımları değil, aynı zamanda destek talep edilen yatırım projesinin, yatırım bedelinin %50’sini aşmayan yerinden üretim (kojenerasyon, yenilenebilir enerji gibi) yatırımlarının da dâhil edilmesi mümkündür.Destek miktarı; projenin sağladığı tasarruf, gerekli yatırım miktarı, sağladığı elektrik enerjisi tasarrufu miktarı, bu tasarrufun toplam enerji tasarruf içindeki ağırlığının göz önüne alındığı kriterler çerçevesinde Yönetmelik’te belirtilen formüller gereğince hesaplanmaktadır. Bu şekilde söz konusu kriterler çerçevesinde birbiriyle kıyaslanarak ağırlıklandırılan projeler puanlanmakta ve desteklenecek projeler listesi oluşturulmaktadır. Bu ağırlıklardırma hesapları sonucunda projeler çoğunlukla %30’un altında bir destek alabilmektedir.

Yönetmelik’te verilen formülle hesaplanan toplam puanlarına göre en yüksek puandan başlayarak sıralandığında, projelerin bu sıralamada listenin üst sıralarında bulunması, projenin teşvik alma şansını yükseltmektedir (Nihai liste eldeki fon miktarına göre Genel Müdürlük tarafından oluşturuluyor). Ancak projenin alacağı destek miktarı aynı listede yer alan projelerin puanına göre belirlenmektedir. Yani %30 oranında destek almak için projenin diğer projelerin hepsinden yüksek değerlendirme puanı alması gerekmektedir. Dolayısıyla aynı zamanda müracaat etmiş projelerden sadece birisi %30 destek alabilmekte, diğerlerinin destek oranı %30‘un altında kalmaktadır. Aynı şirkete istediği kadar sayıda VAP verilebilmekte, ancak iki yıl içerisinde projenin uygulanması gerekmektedir. Aksi takdirde proje uygulansa da ayrılmış desteği alamayacaktır.

Gönüllü Anlaşmalar (GA) Yoluyla Sanayi Kuruluşlarının Desteklenmesi

EV Yönetmeliği’nin 16. maddesi gereğince herhangi bir sanayi işletme, üç yıl içerisinde enerji yoğunluğunu ortalama olarak en az %10 oranında azaltmayı taahhüt ederek YEGM ile gönüllü anlaşma yapabilmektedir. YEGM ile gönüllü anlaşma yaparak enerji yoğunluğunu düşürme taahhüdünü yerine getiren sanayi kuruluşlarının, anlaşmanın yapıldığı yıla ait enerji giderinin %20’si, YEGM ödeneklerinin yeterli olması durumunda ve 200.000 Türk lirasını geçmemek kaydıyla YEGM bütçesinden karşılanmaktadır. GA desteğinden yararlanmak için Genel Müdürlüğün internet sayfasında yayınlanan başvuru formuyla birlikte her yıl Ekim ayında Genel Müdürlüğe başvurulabilmektedir. Başvuran sanayi kuruluşunun başvuru tarihinden önceki yıllara ait enerji yoğunlukları hesaplanarak ve bir sonraki yıldan itibaren gönüllü anlaşma uygulanmaya başlatılmaktadır. Yönetmelik’te belirtilen mücbir sebeplerle gönüllü anlaşma süresinde değişiklikler yapılabilmektedir.

Enerji yoğunluğu değerinin hesabında; sanayi tesisinin yıllık toplam enerji tüketimi, üretilen malın miktarı ve 2000 yılı paritesiyle değerinin bilinmesi gerekmektedir. Bu veriler kullanılarak birim değerdeki üretim için harcanan enerji (E/D) hesaplanmaktadır.
GA desteklerinde; sanayi tesisinde atıkların modern yöntemlerle enerji olarak değerlendirilmesi, çevrim verimi %80’nin üzerinde olan, maliyetinin %70’i yerli olarak imal edilmiş kojenerasyon tesislerinin kurulması ve yenilenebilir enerji kaynaklarının (hidrolik, rüzgâr, jeotermal, güneş) kullanımı dolaylı olarak desteklenmesi amaçlanmıştır. Bu şekilde üretilmiş enerji, eğer bu üretimlerle ilgili tesisler anlaşma dönemi içinde kurulmuş ise, sanayi kuruluşunun enerji tüketiminden düşülmektedir. Böylece üretimde kullanılan enerji tüketimi düşük gözüktüğü için enerji yoğunluğu değeri oldukça düşmekte ve üç yıllık ortalamayı düşürmektedir. Bu şekilde söz konusu tesisler kurularak düşürülmüş bulunan enerji yoğunluğu değerinin GA döneminden sonraki yıllarda tekrar yakalanması zor gözükmektedir.
GA desteği için yapılmış başvurular, VAP’larda olduğu gibi referans enerji yoğunluğu değerinin ve taahhüt edilen enerji yoğunluğu azaltma oranına göre belirlenen formülle hesaplanmaktadır. Bu hesapta enerji yoğunluğu değerini %60 ağırlıklandırılmıştır. Bu şekilde enerji yoğunluğu yüksek olan sanayi sektörler GA desteklerinde öncelik almaktadır. Toplam puanlarına göre sanayi kuruluşları en yüksek puandan başlamak suretiyle sıralanmakta ve EVKK onayıyla destek kapsamına alınmaktadır.
Üç yıl içerisinde enerji yoğunluğunu ortalama olarak en az %10 oranında, taahhüt ettiği gibi azaltabildiği belirlenen sanayi işletmelerine destekleme ödemesi üç yıl sonra ve anlaşmanın yapıldığı yıla ait resmi belgelerle tevsik edilmiş enerji giderleri esas alınarak yapılmaktadır.