ğı və təmizliyi , yığcamlığı
z
ənginliyi və rabitəliyi.
N
İTQİN AYDINLIĞI. Nitq üçün aydınlıq, səlislik və yığcamlıq yüksək
qiym
ətləndirilir. Nitqin düzgünlüyü fikrin aydın ifadəsinin ilkin
şərti
sayılır.
İnsan ifadə edəcəyi mövzu haqqında mükəmməl məlumata malik
olub onu d
ərindən və yax
şı bilirsə, müvafiq dil vasitələri hesabına nitqində
sözçülüy
ə yol verməz, fikrini maraqlı qurar, dola
şıq cümlələrə deyil, sadə,
münasib cüml
ələrlə deyəcəyi faktları ifadə etməyi bacarar
Nitqin aydınlı
ğı tələffüzlə sıx bağlıdır. Dil səsləri öz məxrəcində
deyilm
əsə, hecanın tələffüzdən dü
şməsi, normal intonasiyaya əməl
olunmaması, bütün cüml
ələrin ya yüksək, ya da alçaq tembrlə deyilməsi,
r
əqəmlərin ardıcıl və sürətlə sadalanması, bəzi hərflərin sözlərin sonunda
buraxılması
şəxsin savadı, dünyagörüşü, mütaliəsi, söz ehtiyatının
k
əmiyyət və keyfiyyətcə azlı
ğının nəticəsidir.
Aydınlıq dinl
əyici və oxucunun nitqi asanlıqla anlaması, ba
şa düşməsidir.
Aristotel nitqin aydınlı
ğını ünsiyyət üçün başlıca şərt sayır və göstərirdi ki,
nitq aydın deyils
ə, deməli natiq öz məqsədinə çata bilməmi
şdir.
Nitqin aydınlı
ğı üçün əsas amil danışanın (eləcə də oxuyanın və yazanın)
nitq obyekti haqqında mük
əmməl məlumata malik olmasıdır. Natiq
haqqında danı
şacağı materiala dərindən və yaxşı bələd olsa, həmin
materialı ifad
ə etmək üçün müvafiq dil vasitələri də tapa bilər. Bəhs
olunan mövzular, hadis
ələr, əhvalatlar və s. barədə dərin, həm də ətraflı
biliy
ə malik olan natiqlər daha maraqla dinlənilir, onların
şərhində heç bir
dola
şıqlıq, zidd fikirlər müşahidə olunmur.
N