86
videolarni ulashuvchi, mutaxasislar
bilan maslaxatla-shuvchi, boshqa brendlarga
tegishli buyumlar haqida ma’lumot oluvchi, “Experience More” online jamiyatiga
homiylik qiladi. “Qaysi brendga tegishli kiyimni sotib olishingizdan qat’iy nazar, u
Gore-Tex dan qilingan, demak u sizni quruq saqlaydi” deb yozilgan saytda
.
Ko’pgina tadbirkorlik bozorlari no elastik va suzib yuruvchi talabga ega.
Ko’pgina mahsulotlarga bo’lgan yalpi talabga, narxdagi o’zgarishlar ta’sir etmaydi,
ayniqsa qisqa davrda.
Charm narxi tushib ketishi, oyoq kiyimning narxi tushib ketib, unga bo’lgan
iste’molchilarning talabi oshib ketmagungacha, oyoq kiyim ishlab chiqaruvchilar uni
ko’proq xarid qilishiga olib kelmaydi. Tadbirkorlar uchun
mahsulot va xizmatlarga
bo’lgan talab, iste’molchi mahsulotlariga bo’lgan talabdan ko'proq o’zgarish
xususiyatiga ega. Iste’molchi mahsulotlariga bo’lgan talabning o’sishi, tadbirkorlar
uchun mahsulotlarga bo’lgan talabning ham o’sishiga olib keladi.
Iste’molchi xaridlari bilan solishtirganda, tadbirlorlik xaridlarida ko’proq qaror
qabul qiluvchilar va ko’proq professional xarid harakatida qatnashadi. Ko’p hollarda,
xarid, vaqtini faqat qanday qilib yaxshiroq xarid qilishni o’rganishga sarflaydigan,
professional xarid agentlari tomonidan tadbirkorlik xaridi bajariladi. Mahsulot
qanchalik murakkab bo’lsa, uni xarid qilishda qaror qabul qiluvchilari soni shunchalik
ko’p bo’ladi.
Mahsulot xarid qilishda, xarid komiteti va
kompaniya boshqaruvchilari
qatnashishlari odatiy hol.
Tadbirkor xaridorlar, iste’molchilarga qaraganda, murakkab-roq qaror qabul
qilish jarayonidan o’tishadi. Tadbirkor xaridlari ko’pincha o’z ichiga, katta miqdordagi
pul, murakkab texnik va iqtisodiy o’rganshlar va kompaniya a’zolari o’zaro
munosabatini, o’z ichiga oladi.
Tadbirkor xaridlari shuningdek uzoqroq va ko’proq formallashgan bo’lishi bilan
ham ajralib turadi. Katta tadbirkor xaridlarida, mahsulotni uzoq o’rganish, muqobil
yetkazib beruvchini tanlash va formal rozilik bo’ladi.
Shuningdek,
tadbirkor xarid jarayonida, sotuvchi va xaridor bir biriga ko’proq
bog’liq. Yetkazib beruvchi kompaniya marketologlari xaridor kompaniyaga yaqindan
87
ko’mak ko’rsatishadi, muammolarini yechishga yordam berishdan, sotuvdan keying
jarayongacha. Qisqa davrda, sotuvchilar, xaridor dolzarbtalabini qondira oladigan
yetkazib beruvchilarga borishadi. Uzoq davrda, marketologlar iste’molchi talablarini
kuzatadi va ularga muammolariga yechim topishga ko’kamlashishadi. Misol uchun,
Dow Performance Plastics, mahsulotlarini insdustral xaridorlarga shunchaki sotmay,
balki ular bilan birga ishlab, ularga muvaffaqiyatga erishishlariga yaqindan
ko’maklashishadi.
Marketologlar, tadbirkor xaridorlar turli xil marketing siyosatlariga qay darajada
javob qaytarishini aniqlash muhim hisoblanadi. 4.5 – rasm, tadbirkor xaridor xulqi
modelini ko’rsatadi.
Bu modelda, marketing omillari xarid qilib oluvchi tashkilot
marketing yoki boshqa omillar natijasida xarid xulqing o’zgarishi va shu ta’sirlar
natijasida qanday hatti – harakatlar qabul qilishi ko’rsatilgan. Muqobil marketing
strategiyalarini tashkil etish maqsadida, marketologlar tashkilot, korxonalarda tashqi
ommilar ta’sir etganda nima sodir bo’lishini aniqlash muhim hisoblanadi.
Dostları ilə paylaş: