Erkin iqtisodiy hududlarning ijtimoiy iqtisodiy samaradorligini oshirish yo'llari

Moliyaviy imtiyozlar

• 
  Subsidiya va imtiyozli kreditlar berish.
  
• 
  Arzon baxoda kommunal xizmatlar ko‘rsatish.
  
• 
  Uchastkalar va ishlab chiqarish ulardan arzon ijara xaqi.
  

Soliq imtyozlari

• 
  20 yilgacha daromad soli\i to‘lashdan ozod qilish.
  
• 
  qayta investitsiyalanuvchi foydaga soliq solmaslik.
  
• 
  Xorijiy xodimlarni daromad soli\idan ozod qilish.
  
• 
  Soliq tatillari.
  
• 
  Jadallashtirilgan amartizatsiya.
  

Mamuriy imtyozlar

• 
  Investorlarini infratizim vosita bilan taminlash.
  
• 
  qulay sharoit bilan ijaraga berish.
  
• 
  Ro‘yxatdan o‘tkazish va bojxona muolajalarini soddalashtirish.
  
• 
  Xorijiy fuqarolarni kelib ketishini osonlashtirish.
  

Tashqi savdo imtyozlari.

• 
  Eksport-import bojlarini kamaytirish yoki bekor qilish.
  
• 
  Erkin iqtisodiy zonalardan tovarlar eksportini kvotalar va litsenziyalardan ozod qilish.
  
• 
  Tashqi savdo operatsiyalarini amalga oshirish tartibini soddalashtirish.
  

Erkin bozorni tashkil etuvchi elementlari.

80 yillar oxiridan boshlab bozor rostlagichlari ,bozor munosobatlari,bozor iktisodieti xususan bozor va xakozolar degan suz birikmalari turmushimizga mustaxkam singib ketdi.Bozor-nima?Agar unga tula ilmiy tarif beriladigan bulsa,u xolda bu iktisodiy kategoriyaning tushunchaning butun murakkabligini aks ettirish zarurati tugatildi.
Birinchidan,kengaytirilgan kayta ishlab chikarish jaraenida bozor mol almashinuvi soxasi sifatida nomaen buladi.Uni xosil kilish /shakllantirish/uzok tarixiy jaraen bulib ijtimoiy mexnat taksimotining yuzaga kelishi va chukurlashuvi xamda ishlab chikaruvchilarning xujalik jixatidan ajralib chikimlari bilan boglikdir.Mol almashinuvi soxasida molni xarid kilish sotish buyicha uziga xos ishlab chikarish munosobatlari amal kiladi.
Ikkinchidan ,bozor molni ishlab chikaruvchilardan istemolchiga etkazib berishga muljallangan xujalik faoliyatidan iboratdir.Bu faoliyat mol ishlab chikarish va sotishning malum xujalik mexanizmini ,sotish shakli va usullarini yaratish,mollarning reklamasini yigish va uni utkazishni boshkarishni xal etish.molga bulgan extiejni urganish va uni shakllantirish bilan boglikdir.Aytilganlarni umumlashtirib shuni takidlash zarurki ,bozor mol almashinuvi soxasi bulib ,u erda mollarni ishlab chikarish va sotish bilan boglik bulgan konkret xujalik faoliyati amalga oshiriladi.
Bozor iktisodietining amal kilib turishida katta urin egallaydi,u u kengaytirilgan takror ishlab chikarishning iktisodiy konunlariga muvofik ish kuradi. Bu kiymat konuni bulib u konunga muvofik mol ishlab chikarish va almashtirish ijtimoiy zarur mexnat sarfi asosida amalga oshiriladi.ikkinchi extiej va taklif konuni bulib,uning talablariga kura mol ishlab chikarish va uni sotish jaraenida kiymat va natural asheviy birligi oshadi.
Xulosa
Axolining extiyoji - bu bozorga olib chiqilgan xarid quvvati etadigan extiyojidir. Jamiyatda xakikiy extiejlar mavjud bulib, ular axolining mol va xizmatlarga bulgan xakikiy extiejining butun xajmidan iborat buladi. SHuning uchun odatda xarid kuvvati etadigan extiej xamma vakt mikdor jixatidan bozorga chikarilgan xakikiy ijtimoiy extiejlardan kam buladi. Ideal xolda bir biriga teng buladi. Birok, jamiyatda narx navoning kutarish konuni kat’iy amal kiladi va extiejlarni moliyaviy koplash manbalarining usishidan ilgarilab yuradi. SHu konun ta’sirida extiejning usishida doimo mikdor va sifat uzgarishlari yuz berib turadi natijda extiejining xajmi va strukturasi xam uzgarib turadi.
SHubxasiz, bizning respublikamizda aytib utilgan omillarining xammasi amal kiladi. Binobarin, biz ularning kushilishidan multiplikativ samara deb yuritiladigan samaraga duch kelamiz. SHu boisdan iste’molida mollarning xakikiy narxlari ularning kiymatidan ortik yuradi. Amalda narx shu boisdan mol sifatining rostagichi bula olmaydi. U endi iktisodiy boshkarish pishangi, ijtimoiy ishlab chikarish samaradorligini oshirish vositasi, axoli real daromadining vositasi sifatida amal kilmaydi. Narx erkin uzgarib turgan xollardagina iste’mol bozoridagi muvozonat narxini shakklantirish tugrisida gapirish mumkin. Bu shunday narxki,bu narx bilan xamma odam xamma vakt uziga kerakli molni ololmaydi, molni uz kiymati bilan xar kim ololmaydi.
Xarid kuvvati etadigan extiej, molga bulgan taklifning ayni xajmida va ulgurji narxlarida mol sotishning eng kup extimoliy xajmi bozor sigimi deb yuritiladi.Mol sigimi, regional bozorlar, ularning aloxida bulimlarning sigimi bir-birini fark kilinadi. Bozor sigimini bilish savdo korxonalariga mol oboroti, mol zaxirasi, narx darajasi shu kabilar bilan zudlikda ish kurish imkonini beradi.
Birinchi novbatda savdo vakolatining usish imkoniyatlarini xalol baxolash zurur. Usish strategiyasi uch darajada ishlab chikarilishi zarur.
Birinchi daraja-yuzaga kelgan faoliyat mikesida savdo korxonalari foydalanishi mumkin bulgan imkoniyatlarni aniklash bu jadal usish imkoniyatlari/ikkinchi daraja -uzining va boshka savdo ishlab chikaruvchi tizimlarning uzaro boglangan xolda rivojlanish imkoniyatlarini aniklash.Jadal usish savdo uz mollarining uzi egalllangan bozorning imkoniyatlaridan oxirigacha foydalanilmagan xollardagina uzini oklaydi.CHunonchi,dukon
1/Xaridorlarning ayni dukonda xarid kiladigan mollar mikdorini kupaytirishdan ragbatlantirish ,masalan sovga tarzida
2/Uz mollariga past narx kushish evaziga boshka dukonlarning ,juda uzokda joylashgan bulsa xam,xaridorlarni jalb etish,/bu xakda bugun gapirish erta bulishga karamasdan shuni takidlash zarurki xususiy va boshka nodavlat mulkchilikning va ularga mos xujalik yuritish xollarining rivojlanish natijasida bunday usish yuli amalda mukarrardir/ uz dukondagi mollarni reklama kilishni kuchaytirish.
3.Ayni regionda yashovchi ishlovchi shu joyda transport ukuvchi axoli kontingentini xisobga olgan xolda potensial xaridorlar kontengentini vujudga keltirishga xarakat kilishi
Kurs ishi quyidagi mazmunda yozildi. Kirish qismi bo’lib unda mamlakatimizda ta`lim sohasidagi asosiy isloxatlar keltirilgan va mavzuning dolzarbligi va unda olingan natijalar keitirilgan. Asosiy qism ikki bob va to`rtta paragrafdan iborat bo`lib u yerda ta`riflar, teoremalar va ularning isbotlari yoritilgan hamda misollar ishlangan. Adabiyotlar tahlil qilingan holda kurs ishi yozilgan va oxirida adabiyotlar ro`yxati keltirilgan.
Ishni bajarish jarayonida belgilangan maqsadga erishildi - odatdagi muammolarni hal qilishning asosiy texnikasi va usullarining ixcham taqdimoti egri chiziqli va sirt integrallaridan foydalangan holda tadqiqot boshida tuzilgan vazifalar hal qilindi. Matematikaga oid adabiyotlarni tahlil qilish natijasida tahlilida egri chiziqli integrallar o`rganildi va ular yordamida bir qator muammolar ta'kidlandi sirt integrallari va ushbu masalalarni echimini tahlil qilish amalga oshirildi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1.Mirziyoyev SH. M. Erkin va farovon, demokratik О‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. О‘zbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga kirishish tantanali marosimiga bag‘ishlangan Oliy Majlis palatalarining qо‘shma majlisidagi nutq, Toshkent, 2016. 56-b.
2.Mirziyoyev SH. M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bо‘lishi kerak. Mamlakatimizni 2016 yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning asosiy yakunlari va 2017 yilga mо‘ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yо‘nalishlariga bag‘ishlangan Vazirlar Mahkamasining kengaytirilganmajlisidagi ma’ruza, 2017 yil 14 yanvar’ –Toshkent, О‘zbekiston, 2017. 104-b.
3.Mirziyoyev SH. M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash-yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. О‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi qabul qilinganining 24 yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi ma’ruza. 2016 yil 7 dekabr- Toshkent, О‘zbekiston, 2017. 48-b.
4.Mirziyoyev SH. M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. Mazkur kitobdan О‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2016 yil 1 noyabrdan 24 noyabrga qadar Qoraqalpog‘iston Respublikasi,viloyatlar va Toshkent shaxri saylovchilari vakillari bilan о‘tkazilgan saylovoldi uchrashuvlarida sо‘zlagan nutqlari о‘rin olgan.-Toshkent, О‘zbekiston, 2017. 488-b.
5.«Erkin iqtisodiy zonalar to’g’risida»gi O’zbеkiston Rеspublikasi qonuni 25.04.1996
6.Ломакин В.К. Мировая экономика: учебник для студентов вузов, обучающихся по экономическим специальностям и направлениям / В.К. Ломакин. – 3-е изд., перераб. и доп. – М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2007.
7.Nazarova G.G., Xalilov X.X., Xanova I.M., Hakimov N.Z., Bobojonov B.R. Jahon iqtisodiyoti. T.: MChJ “RAM-S”, 2007 y
8.Nazarova G.G., Xaydarov N.X., Akbarov M.T. Xalqaro iqtisodiy munosabatlar. T.: MChJ “RAM-S”, 2007 y  Спиридонов И.А. Мировая экономика: Учеб. Пособие. – М.: РИОР, 2007
9.Фигурнова, Н. П. Международная экономика: учеб. пособие / Н.П. Фигурнова. — Москва: Издательство «Омега-Л», 2007
10.Shodiyev R.X. Jahon iqtisodiyoti. T.: G’ofur G’ulom, 2005
FOYDALANILGAN SAYTLAR

1. 
   https://5baho.uz/
   
2. 
   https://aim.uz/referaty/54
   
3. 
   http://profile.ziyonet.uz/uz/edit
   
4. 
   https://arxiv.uz
   
5. 
   http://www.ziyonet.uz/
   
6. 
   http://www.allmath.ru/
   
7. 
   http://www.mcce.ru/
   

1^ Nazarova G.G., Xalilov X.X., Xanova I.M., Hakimov N.Z., Bobojonov B.R. Jahon iqtisodiyoti. T.: MChJ “RAM-S”, 2007 y

2^ Колесов В.П., Кулаков М.В. Международная экономика: Учебник. - М.: ИНФРА-М, 2008. - 474 с.