Eserin özgün adı: روش تفسیر قران Reveş-i Tefsir-i Kur’an Yayın Yönetmeni

Genel Ölçekte İhtiyaç Sebebi

Daha önce de işaret ettiğimiz gibi bir kelamı anlamak için ondaki mevcut karineleri dikkate almak kaçınılmaz ve zaruri bir durumdur. Müfessir ilahi kelam hakkında ne kadar fazla karine ve ipucuna ulaşırsa yapacağı tefsir gerçeğe o ölçüde yaklaşmış olacaktır. Öte yandan Kurân-ı Kerim’in özellikleri ve vasıflarından bir bölümü, müfessire, onun sahih mefhumunu anlamada yardımcı olacak karinelerdendir.

Dikkate şayan nokta şudur; söz konusu bu karinelere ne şekilde ulaşılabilir ve bu hususta ortaya konulan görüşler arasında nasıl hakemlik edilir? İşte bu sorunun cevabı (burada kastedilen anlamda) Kurân ilimlerine vakıf olmada gizlidir.

Daha önce de belirtilen konu dikkate alındığında bizim burada Kurân ilimleri unvanından kastettiğimiz şeyin Kurân ilimleri hakkında yazılmış kitaplarda geçen konularla az-çok farkı olduğu ortaya çıkmaktadır. Kurân ilimleri araştırmacıları, ilim sözcüğünü hem Kurân ilimleri konularına ait mısdakların teşhisi ve onlar hususunda hüküm vermede istifade edilen kaidelere nazır bilmişler hem de bu yerlerden haberdar olmak anlamında tutmuşlardır. Örnek olarak; muhkem ve müteşabihi bilmek hem genel olarak muhkem ve müteşabihten söz eden, bu iki sözcüğün tanımını yapan, müteşabihin muhkem vesilesiyle nasıl çözüme kavuştuğunu beyan eden ve müteşabih ayetlerin felsefesini inceleyen konuları içermekte hem de Kurân’da müteşabih ve muhkem ayetlerin yerlerinden haberdar olmayı, hangi ayetin muhkem ve hangi ayetin müteşabih olduğunu bilmeyi kapsamaktadır. Ama bizim dikkate aldığımız husus genel olarak muhkem ve müteşabihin kriterlerinden söz eden ve müfessirin muhkemi müteşabihten ayırt etmesine yardımcı olacak kaideleri içeren bahislerdir. Hatta müfessir bu kaideleri Kurân ayetlerinde tatbik etmek suretiyle muhkem ayetleri müteşabih ayetlerden teşhis eder ve muhkem ayetler vesilesiyle müteşabihleri çözüme kavuşturur.

Bu yüzden müfessirlerin çoğu Kurân ilimlerine vakıf olmayı tefsire girişte ve Kurân ayetlerini anlamada bir mukaddime olarak zaruri saymış ve kendi kapasiteleri ölçüsünde de ondan faydalanmışlardır. Kurân ilimleri ile ilgili konuların çok ehemmiyet taşımasına binaen Kurân ilimleri araştırmacılarından bir kısmı bu ilimlerden her birini müstakil şekilde gündeme getirmiş ve onun hususunda müstakil telif çalışmasına girmiştir. Biz de bu bahiste bu ilimlerin önemine istinaden onlardan bazılarını kısaca incelemeye tabi tutacağız.