| İstinbat Yeteneği
Müfessirin her birini bilmek ve kullanmak zorunda olduğu kaideler, metotlar ve kaynaklar, müteaddit ve çeşitli konulardır. Ama Kurân’ın mefhum ve bilgilerine dakik şekilde ulaşmak için sırf bunları bilmek yeterli değildir. Aksine müfessir zikri geçen konuları Kurân bilgilerini elde etme yolunda epeyce kullanmış ve bu bilgiyi ustalığa dönüştürmüş olmalıdır; bu bilgi, onda bir yetenek ve nefsanî bir durum halini almış olmalıdır. Hatta bunları kullanmak onun için çok kolay ve tam bir dikkat içinde mümkün olabilmelidir. Zikri geçen ilimlerden ve bilgilerden yoksun olan veya istinbat gücü zayıf olan bir müfessir sadece diğer müfessirlerin görüşlerini nakledebilir. Ama nerede kendisinden bir görüş ortaya koymak isterse reye dayalı tefsir tehlikesinden güvende olmaz ve aynı şekilde istinbat gücü, yetenek ve ustalık haddine ulaşmamış bir müfessir de tefsir kaideleri ve usulünü kullanmada gaflete düşebilir. Sonuç olarak da ihtiyaç duyulan ilimlerden faydalanma ve muteber kaynakları seçmede hata ve yanlış yapabilir. Hal böyle olunca onun da tefsirinde hatalar ortaya çıkabilir.
Tefsirde ustalığın önemli getirisi şudur: hata yerlerine vakıf olma, muhkem ayetleri tanıma ve Kurân bilgilerine hâkim olan usulden haberdar olmak. Bunlar, tefsirde hatayı azaltacak ve ayetlerden dakik ve uyumlu manaları anlamada önemli rolü olacak konulardır. Zemahşeri’nin, Keşşaf Tefsirinin mukaddimesinde müfessirin şartlarından biri olarak zikrettiği “kesir’ul-mutalaa ve tavil’ul-müracaat (mütalaası çok ve tefsir kaynaklarına müracaatı uzun olmalı)” sözü de aslında ustalığın oluşum zeminine ve istinbat yeteneğine işaret etmektedir.
Dostları ilə paylaş: |
