| b) Olumlayıcı Rolü
Bazen kesin olan akli deliller, ayeti teyit ve takviye etmektedir. Böyle bir durumda ayetin zahiri manasından vazgeçmek ve onu dikkate almamak doğru olmaz. Mesela; “Riba yiyenler, ancak Şeytan’ın çarparak delirmesine yol açtığı kimsenin kalkması gibi kalkarlar.”955 ayeti şuna delalet etmektedir; bazı kimseler şeytanla temas etmenin sonucu delilik illetine duçar olurlar ve Yüce Allah riba ve faiz yiyenlerin durumunu onlara benzetmiştir. Bazı müfessirler ayette sözü geçen teşbihi, halkın geneli arasında yaygın olan “deli kimseler üzerinde cinlerin tasarruf ettiği inancına” paralel bir açıklama şeklinde algılamanın doğru olacağını söylemişlerdir. Çünkü burada sadece bir benzetme sunulmuş ve ona dayanarak gerçeğe aykırı bir hüküm de beyan edilmemiştir. Fakat diğer delillerden sarf-ı nazar edildiğinde akıl, söz konusu benzetmeyi gerçek görmektedir. Çünkü Yüce Allah insanları hidayet etmek için peygamberine vahiy göndermektedir ve bunu, gerçek dışı konularla yapacağına inanmak mümkün değildir. Eğer bu konu gerçek dışı olsaydı, onun yanlışlığına işaret etmesi gerekirdi. Nitekim Yüce Allah birçok yerde cahiliye dönemindeki insanların ve Kitap Ehlinin bazı yanlış işlerini beyan ederken onları reddetmiştir. Dolayısıyla Allah, (halkı hidayet etmek için indirdiği) Kurân ayetlerinde batıla tevessül etmekten münezzeh ve yücedir; hatta bu batıl, insanların geneli tarafından kabul görse bile Yüce Allah onu kullanmaz. Binaenaleyh ayetteki teşbih, zamanın kültürüne paralel olarak hareket etme kabilinden değil, bilakis dış âlemde var olan bir gerçektir. Elbette “şeytanın çarpmasından” maksadın ne olduğu konusunda Kurân ayetlerinin sunduğu gerçekçi zaviyeye dayalı muhtelif görüşler ifade edilmiştir ama burada onlara değinmeyeceğiz.
Dostları ilə paylaş: |
