Eserleri: 4 Bibliyografya: 4

BEDEL

Bir hadis terimi.

Bir haberin kaynağına en kısa yoldan varmak, bir başka deyişle haberin mey­dana geldiği zaman ile kayda geçtiği za­man arasındaki vasıtaları en aza indir­mek, muhaddislerin fazlaca önem ver­dikleri bir konu olmuştur. Haberin muh-tevasındaki hata ihtimalini ortadan kal­dırmayı hedef alan âlî isnadın beş tü­ründen biri olan nisbî ulüvvün muvafa­kat, müsavat, musâfaha ve bedel adlı dört çeşidi vardır. Genel olarak Kütüb-i Sitte'nin veya diğer önemii hadis kitap­larından birinin müellifine en kısa isnad-la yaklaşma şekillerini ifade eden nisbî ulüvvün bir kolu olan bedel (ibdâl), söz konusu müelliflerden birinin şeyhinin şeyhine, zincirinde daha az râvi bulunan bir başka senedle varmak demektir. Me­selâ İmam Müslim'in Yahyâ-Mâlik-Nâ-fi'-İbn Ömer senediyle rivayet ettiği bir hadisi, bir başka muhaddisin değişik ve daha kısa bir senedle Müslim'in şeyhi­nin şeyhi olan Mâlik'ten rivayet etmesi halinde bu sened Müslim'in senedinden daha âlî olur. Bu ikinci senedde Mâlik'­ten rivayet eden zat, Müslim'in şeyhi olan Yahya'dan bedel kabul edilir.

Bu konuda Ebü'r-Rebf el-Kelâ'î'nin dört cüzden ibaret olduğu söylenen ei-Ebdâl'i, İbn Teymiyye'nin el-Ebdâl ve'I-'avâlî'si, İbn Hacer el-Askalânî'nin el-Ebdâl ve'l-cavâlî min Ebî Dâvûd et-fayâîisî, Ebdâlü cAbd b. Humeyd ve muvâfakatühâ, el-Ebdâlü'l-cavâ}î ve'l-muvâfakâti'l-hisân nün Müsnedi'd-Dâ-rimî'Ahdilîâh b. cAbdirrahmân, el-Eb-döîü'ş-safiyyât mine'ş-'sekafiyyât ve el-Ebdâlü'l- caliyyât mine'1-hile 'iyyât'i bulunmaktadır.

Bibliyografya:

İbnü's-Salâh, 'Utümü'l-hadîş, s. 258-259; Ze-hebî, A'lâmti'n-nübelâ", XXIII, 137; Tecrid Ter-cemest, Mukaddime, I, 195; Süyûtf, Tedrîhü'r-râuî, II, 165-166; a.mlf., Nazmü'l-Cikyân fîa'yâ-ni'l-acyârt⁴⁸², New York 1927 — Beyrut, ts. (el-Mektebetü'l-ümiyyei, s. 50; Abdülhay el-Kettânî, Fihrisü'l-Fehâris, I, 337; Şâkir Mahmûd Abdülmün'im, İbn Hacer el- As-kalS.nl, Bağdad 1978, İ, 428; Ahmed Muham­med Şâkir, el-Bâ'ışü'l-haştS, Kahire 1377/ 1958, s. 163; Tecrid Tercemesi, I, 195; Talât Koçyiöit. Hadis İstılahları, Ankara 1980, s. 57; Abdullah Aydınlı, Hadis Istılahları Sözlüğü, İstanbul 1987, s. 40.

1 Bk. Ulucami

2 İÜ Ktp., İbnülemin Mahmud Kemal İnal Kitapları, nr. 2727

3 TY, nr. 6649; İbnülemin Mah­mud Kemal İnal Kitapları, nr. 2621

4 6 Ekim 1553

5 TSMA, nr. E 6572/ 1

6 16 Mart 1558

7 6 EylüL 1558

8 Sultân Bâyezîd Nâm Şehza­de Hakkında Meuâltnin Verdikleri Fetuâ-dır, Beyazıt Devlet Ktp., Veliyyüddin Efen­di, nr. 32I6,vr. 67b-69b

9 TSMA, nr. E 5997

10 TSMA, nr. E 673/I

11 Millet Ktp., nr. 225

12 nşr. C. N. Sed-don

13 trc. H. Cahit Yalçın

14 trc. Yaşar Önen

15 27 Mayıs 1394

16 3 Haziran 1395

17 25 Eylül 1396

18 10 Aralık 1399

19 1400 Ağustosu

20 28 Temmuz 1402

21 8 Mart 1403

22 trc. Necati Lugal

23 nşr. Nihad Sami Banarlı

24 trc. Telfer

25 nşr. Kilisli Muallim Rifat

26 trc. VI. Mirmiroğlu

27 trc. V. Bourbon-nois

28 nşr. F. Giese

29 trc. O. Saik Gök-yay

30 nşr. Osman Turan

31 TSMA, nr. E 6366

32 İbn Kemal, s. 178; Hezârfen Hüseyin, vr. 110b

33 22 Haziran

34 29 Temmuz 1482

35 11 Ağustos 1480

36 10 Eylül 1481

37 15 Temmuz 1484

38 4 Ağustos

39 6 Ocak 1482

40 Melikoff, I, 123-149

41 Hammer, IV, 34

42 İbn İyâs, II, 261-272

43 Haziran 1511

44 21 Eylül 1511

45 Antonio Menavino, vr. 50b

46 21 Mayıs 1512

47 İstanbul 1308

48 TSMA, nr. E 6184

49 23 Nisan 1484

50 nşr. Necati Lugal - Ad­nan Sadık Erzi

51 nşr. Necati Lu-gal - Adnan Sadık Erzi

52 trc. Hatice Gonnet

53 Bk. Beyazıt II Camii Ve Külliyesi

54 Bk. Beyazıt II Köprüsü

55 el-Ka-sas 28/30

56 Baklî, s. 99

57 Kahire 1949

58 Abdurrahman Bedevî, Şata-hâtü'ş-şûfiyye içinde

59 nşr. AbdürrefT Hakikat

60 nşr. Mücte-ba Mînovî

61 Bk. revşeniyye

62 "Notes on an old Pashto manuscript containing the Khair - ul - bayan of Bayazid Ansari", New indian Anüquary, II [1939-1940], s. 566-574

63 eserin yazma bir nüshası için bk. Brockelmann, II, 791

64 Peşâver 1952

65 bk. Aligarh Müslim University Subhânal-lah koleksiyonu, nr. 920-37

66 İÜ Ktp., TY, nr. 1533

67 Ali Emîrî,Man-zum, nr. 937

68 Bk. Beyazıt Hamamı

69 nşr, Halil inalcık - Mevlûd Oğuz

70 Nisan 1414

71 Ocak 1418

72 19 Ocak 1418

73 Ali Emîrî, Tasnif, nr. 2

74 Evr., Kuyûd-ı Kadîme, Müceddet-Anadolu 19, nr. 244

75 Bk. Beyazıt Devlet Kütüphanesi

76 Bk. Beyazıt Yangın Kulesi

77 Tevârth-i Âl-1 Seiçûk, vr.21a-24b

78 XI. yüzyıl

79 XIV. yüzyıl

80 XV. yüzyıl

81 nşr. E. Denison Ross

82 Bk. Emir Bayındır Köprüsü

83 Ankara 1968

84 Ankara 1968

85 I-ll, Ankara 1981-1983

86 An­kara 1961

87 Ankara 1974, 1981

88 24 Temmuz 1908

89 Ali Emîrî, Men-zıım, nr. 533/I

90 Bk. Ahmed Celâleddin Dede

91 Dîvânü lugâti't-Türk, I, 77

92 Şehname, IV, 382, 482

93 Ebü'ş-Şeyh, s. 212

94 İbn Hişam, II, 591, 595-596; Vâkıdî, 1, 9-10; İbn Sa'd, I!, 6-7

95 İbn Sa'd, 11, 106

96 Müsned, IV, 297; Tirmizî, "Cihâd", 10

97 Geniş bilgi için bk. Kettânî, II, 77-84 ; Hamîdulîah, s. 273-288

98 Paris 1820

99 Selânikî, II, 612

100 Lutfî, 1, 240

101 Ankara 1938, 166 sayfa

102 TOEM, 1333/ 1334, nr. 46, 47, 48

103 İstanbul 1341, 34 sayfa

104 nşr. Seyyid Cümeyiî

105 nşr. ve trc. Mohl

106 nşr Langles

107 trc. Ahmet Özel

108 def. 757, 6, s. 2

109 9 Eylül 1570

110 Temmuz 1819

111 "La Lâmiyya d'Abü Kabir al-Hudali", JA, CCIII, Paris 1923, s. 59-H5

112 "Le Diwan d'Abü Kabir al Hudali", JA, CCXI, Paris 1927, s. 1-94

113 Sırpça mevlid

114 Nasreddin Hoca problemil, Prilozi za knjizeunost, jezik, istoriju i folklor, XIV, Beograd 1934, s. 81-152

115 Sırpça mev­lid ve genellikle mevlid hakkında

116 Mesîhî'nin Bahâriyye'sı'l, Lelopis Matice Srpske, Novisad 1955, s. 142-147

117 Sultanların idaresinde Hıristiyan­lık ve İslâmiyet], Srpski Knjizeuni Glasnik, XXXII, Beograd 1931, s. 556-561, 641-649

118 Birinci Sırp ayaklanması hak­kında bir buyrultu], Glasnik Skopskog naucnog drustva, XI, Skopje-Üsküp 1931, s. 145-157

119 Yugos­lavya, bilhassa Baçka bölgesi hakkında Es-terhazy'nin Türk belgeledi, Glasnik İstoris* kog drustua u Nouom Sadu, V, Novisad 1932, s. 342-357

120 Taşlıca yakınındaki manastırda Türkçe belgeleri, Spomenik, LXXIX, Sarajevo 1935, s. 25-85

121 Fransızca ve Türkçe. Türk Tarih Kongre­si Bildirileri, İstanbul 1937

122 Türkler Belgrad'ı nasıl ad-landırmışlardıl, Istoriski casopis, 111, Beograd 1951-52, s. 209-225

123 Tahri'de Türk eserleri], Pri-loziza. orijentalnu filologiju..., V, Sarajevo 1955, s. 111-135

124 İstanbul'da Başba­kanlık Arşivi ve muhtevasından özetleri, a.e., VI-VII, Sarajevo 1956-57, s. 283-299

125 Goethe'nin Nasreddin Hoca ilgisi

126 Türk gra­merinin esasları, Beograd 1962

127 Yugoslavya'da Türk-İslâm mi­rası], N£meth Armağanı, Ankara 1962, s. 43-59

128 1-4 Mayıs 1937

129 6-9 Ocak 1939

130 2 Aralık 1940

131 6-9 Ocak 1941

132 23 Tem­muz 1967

133 Lügati 't-T'ürk Tercümesi, 1, 263, 484; lll, 176

134 Dictionary, s. 166

135 TMEN, II, 384-385

136 Bk. Steingass, s. 556

137 Şükün, 1, 323

138 fb; Stein­gass, s. 564; Sükûn, II, 987

139 Geniş bilgi için bk. La-ne, V, 2190

140 Cohn, s. 209, 213

141 Sür. cidâ, "bayram, tatil" EI2, III, 7; İbr. mö'ade Yahvveh "Yah-ve'nin bayramları" \NBD, s. 420|; Ar. muâ-yede "bayramlaşma"

142 el-Mâide 5/ 114

143 Bk. Mel-iaart. İv. 54-57, 61-64

144 Yuhanna, 18/39-40

145 Âl-i İmrân 3/96

146 el-Bakara 2/125

147 Bak. Li-sânü'l-'Arab ve Tâcü'l-'arûs, "dvr" md,; Lane, III, 931

148 yk. bk

149 Kitâbü'l-Esnâm, not 237, 306, 371;/AXII/l,s. 65

150 Kitâbü'l-Esnam, not 71

151 el-Feth 48/18

152 Bk. Kitâbü'l-Es-n&m, not 179; İA, V/l,s. 578-579

153 Xerxes im.ö. 486-4651

154 Geniş bilgi için bk. a.y

155 Müsned, ili, 103, 235, 250; Ebû Dâvûd, "Şalât", 245; Nesâî, "Şalâtül-'îdeyn", 1

156 Buharı, JıCîdeyn", 3; Müslim, "Edâhî", 7

157 İbn Mâce. "Şıyâm", 68

158 Ebü Dâvûd, "Şavm", 50; Tir-mizî, "Şavm", 59; Nesâî, "Menâsik", 195

159 İbn Hacer, V. 119

160 Buhârî, "'îdeyn", 3; Müs­lim, "Şalâtü'l-'îdeyn", 16

161 Buhârî, "'îdeyiT, 2; Müslim, "Şa-lâtü'l-cîdeyn", 17

162 İbn Mâce, "îkâmetü'ş-şalât", 83

163 Bk. Gayri Müslim

164 Bbk. Buharî, "Ideyn", 15, 16, 18, 19; Müslim, "Şalâtü'I-'îdeyn", 1-3, 9-12; İbn Mâce, "İkâmetü'ş-şalât", 155, 165; Ebû Dâvûd, "Şalât", 247; Tirmi-zî, "Şalât", 388; Nesâî, "Şalâtül-'îdeyn", 3, 4

165 Buharı, "Ezan", 163; Müslim, "Şalât", 144

166 nşr. Nâ-Sir b. Abdüİkerîm

167 Dârü'I-Kütübi'l-hadîse

168 Bk. Buhârî, "eîdeyn", 9; İbn Mâce, "İkame", 168

169 Bk. Tirmizî, "Cum'a", 36

170 Bk. Müsned, V, 84, 85; VI, 33. 55, 72,91, 113, 134, 143, 204, 209, 235, 409; Dârimî, "Şalât", 223; Buhârî, "Ha­yız", 7, 23, "Ideyn", 12, 15, 20, 21, "Şalât", 2, "Hac", 81; Müslim, "Şalâtü'I-'îdeyn", II, 12, 22

171 Bk. Buhârî, "Ideyn", 2; Müslim, "Şa-lâtü'l-'îdeyn", 22; Nesâî, "Şalâtü']-Cîdeyn", 34, 35)

172 Bk. Buhârî, "İdeyn", 3; Müslim, "Şalâtû'l-cîdeyn", 16-20

173 Makrîzî, I, 387; Mez, İl, 249

174 Müslim, "Edâhî", 19

175 Süyûtî, el-Hâuî fi't-fetâuâ, I, 109

176 Âmilî, s. 23

177 Kalkaşendî, IX, 48-55; ayrıca bk. ALKIŞ

178 el-Bakara 2/ 137

179 er-Rihle, s. 31

180 er-Rihle, s. 446-449

181 Aşru selâtîni'l-Memâ-ilk

182 Bk. bayram alayı

183 canbaz, zûrbâz, kûzebâz, gözbağcı vb

184 nşr. Hans Klaus Schwarz

185 XVII. yüzyıl

186 XVIII. yüzyıl

187 Şubat 1636

188 Naîmâ, III, 323-324

189 27 Ağustos 1638 Cuma; Salıillioğlu, s. 21

190 Bağdat Seferi Harp Jurnali

191 bk. bibi

192 Bk. Sala

193 Lâmiî, s. 684; Hüseyin Enîsî, s. 103

194 Harîrîzâde, 1, vr. 343a; Tomar-Hal-uetiyye, s. 18

195 Harîrîzâde, I, vr. 33b

196 a.g.e., II, vr. 149a

197 Hinz, s. 7-9

198 San Abdullah, Semerâtü'l-fuâd, s. 230

199 Nefehat Ter­cümesi, s. 683

200 Menâkıb-ı Akşemseddin, s. 96

201 Menâkıb-ı Ak­şemseddin, s. 82-83

202 Bayramoğfu, II, belge nr. 144

203 Semerâtü'l-fuâd, s. 131

204 Tibyân, I, vr. 172a

205 Tibyân, I, vr. 33b

206 Semerâtü'l-fuâd, s. 227

207 Cevheretü'l-bidâye, vr. 273b

208 Sergüzeşt, s. 16

209 Tibyân, 1, vr. 172b vd

210 Semerâtü'l-fuâd, s. 235

211 Bk. Halil b. ismail, s. 87

212 Gökbilgin, s. 36

213 Müstakimzâde, Risâte-i Tâciyye, vr. 136b

214 Bk. San Abdullah, Semerâtü'l-fuâd, s. 240

215 Zeyli Şekâik, s. 64

216 Bk. celvetiyye

217 Tibyân, I, vr. 173b

218 Bk. Eşrefiyye

219 Ketab'ibü.a'lâmi'l-ahyr, vr. 450a vd.; ondan naklen Muştakimzâde, Risâle-i Melâmiy-ye-i Şettâriyye, vr. 4a; Tomar-Melâmîlik, s. 37-38

220 Semerâtü'l-fuâd, s. 241 vd

221 Ser-güzeşt,s. 18-19

222 Seftne, II, 278

223 Bk. melAmiyye

224 Bk. La'lîzâde Abdülbâki, s. 17

225 Tanpınar, s. 10

226 Şefcâ-ik Tercümesi, s. 7

227 Menâkıb-ı Akşemseddin, s. 93-94

228 Tibyân, I, vr. 174a

229 Hacı Bayrâm-ı Velî, s. 136

230 Hacı Bayramı Velî, 1, 65

231 IV, 208 vd

232 İA, II, 425

233 Hacı Bayrâm-ı Velî, I, 64

234 Bk. İÜ Ktp.l TY, nr. 698, vr. 16ab

235 Telifi 841 / 1437-38

236 Sarı Abdullah, Semerâtü'l-fuâd, s. 145

237 Akşemsed­din, Risâletü'n*nûriyye, s. 30

238 Lâmiî, s. 684; Hüseyin Enîsî, s. 102

239 Bayramoğlu, ö. 1945

240 Gökbîlgin, s. 47, 355

241 Müstakimzâde, Risâle-i Melâmiyye-İ Şettâriy-ye, vr. 8a

242 Mecmûa-l Tekâ­yâ, s. 60

243 Atâî, s. 342

244 Bk. Âsitâne Tekkeleri

245 Hüseyin Vas-sâf,V, 273

246 Ankara Etnografya Müzesi, En- 894. 15.3ÛI

247 nşr. Ali ihsan Yurd, Fatih Sultan Mehmed Han'ın Hocası Şeyh Akşem­seddin içinde

248 nşr. Abdül-bâki Gölpınarlı-İsmet Sungurbey

249 trc. Tevfik Bıyıklıoğlu

250 Bk. Zekeriyyâ Efendi, Bayramzâde

251 Bk. İsmail Efendi, Kesikbacak

252 Kasım 1927

253 İstanbul 1934

254 İstanbul 1947

255 İstanbul 1972

256 Halid Oğuz adıyla, İs­tanbul 1919

257 İstanbul 1932

258 İstanbul 1935

259 İstan­bul 1937

260 İstanbul 1939

261 İstanbul 1957

262 İstan­bul 1958

263 İstanbul 1959

264 İstan­bul 1964

265 Bk. bibi

266 İstanbul 1956

267 İstanbul 1950

268 İstanbul 1942

269 15 Eylül 1397

270 Elr, IV, 6

271 Bk. /A II, 429

272 Bk. Rypka, s. 57, not 77

273 Mescid-i Gevherşâd

274 19 Ocak 1434

275 4 Ocak 1917

276 1-111, Dımaşk 1961-1963

277 Henüz yayımlanmamış olan son dört eseri için bk. Kehhâle, V, 217; Muhammed Abdülla-tîf Salih el-FerfÛr, s. 176

278 nşr. Muhammed Beh­çet el-Baytâr

279 Bk. Lisânü'l-cArab, "btr" md.; Kamus Tercü­mesi, "btr" md

280 M, II, 431; El2 İng.l, 1, 1149

281 Aş. bk

282 el-Enfâl 8/60; en-Nahl 16/8; el-Âdiyât 100/1 -5; Buhârî, "Cihâd", 43, 44, "Humus", 8, "Menâkıb", 28; Müs­lim, "Zekât", 26; Nesâî, "Hayl", 6; İbn Mâ-ce, "Cihâd", 14