Ham maddelerin seçimi
Aşağıdaki tabloda, elyafın bitim işlemine geçmeden önce üzerinde bulunan kirleticilerden kaynaklanan çevresel etkiyi kaynağında önlemek için bazı ham maddeler sıralanmaktadır.
Ham madde
|
MET
|
Sentetik lifler
| -
Düşük emisyonlu ve biyolojik olarak bozunabilen/elimine edilebilen preparasyon maddeleri ile işlem görmüş materyalleri seçmek.
|
Pamuk
| -
Az madde aplikasyonu yöntemine göre (çözgü ipliklerinin ön ıslatılması) ve biyolojik olarak yüksek derecede elimine edilebilen haşıl maddeleri ile haşıllanmış materyalleri seçmek.
-
PCP gibi çok zararlı kimyasallar ile kirletilmiş lif maddelerinin işlenmesini engellemek için, mevcut bilgileri kullanmak.
-
Pazar koşulları izin verdiğinde, organik olarak yetiştirilmiş pamuk kullanmak.
|
Yün
| -
OC pestisit artıkları gibi çok zararlı kimyasallar ile kirletilmiş lif maddelerinin işlenmesini önlemek için, mevcut bilgileri kullanmak.
-
Tüm üretici ülkelerde yün üretimi ve pazarlanmasından sorumlu yetkili kurumlar ile devamlı görüşerek ve düşük pestisit kalıntılı yapak elde edilmesini teşvik ederek, yasal olarak kullanılan her türlü koyun ektoparazitisitlerini kaynağında en aza indirmek.
-
Madeni yağ esaslı ve/veya APEO içeren formülasyonlar yerine, biyolobozunurluğu yüksek harman yağları kullanılarak eğrilmiş yün ipliklerini seçmek.
|
Tablo 4.1 Bazı ham maddeler için belirlenen çevresel etkinnin kaynağında önlenmesine yönelik MET’ler
Tekstil endüstrisinde çok sayıda boya, pigment ve yardımcı madde uygulanır. Temel olarak bunlar aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
-
Boya ve pigmentler,
-
Alifatik organik asitlerin yanı sıra azalan veya oksitlenen her türlü inorganik kimyasal madde ve organik kirletici dâhil olmak üzere temel tepkenler,
-
Önceki bölümde dikkate alınanlar haricinde çoğunlukla organik bileşenler içeren yardımcı ürünler. Bunlar aynı zamanda özel ürün olarak bilinmekte olup, tam bileşeni bilinmemektedir.
Su ve enerji yönetimi
En fazla su tüketimine yol açan aşama boyama aşamasıdır. Boyama aşamasında önerilen tedbirlerden biri, geleneksel yıkama yönteminin yerini enzimatik işlem yönteminin almasıdır. Bu sayede hidrolize olmuş boya kumaştan ve boya banyosundan çıkarılarak su ve enerji tüketimini azaltacaktır.
Tekstil proseslerinde su tüketimini optimize etmek için dikkate alınacak bir başka husus ise, tüketim seviyelerinin kontrol edilmesiyle başlamaktır. Bu gibi bir kontrole dayanarak su tüketimi, iş uygulamalarının iyileştirilmesi, kesiksiz proseste kullanılan flotte oranının azaltılması, yıkama etkinliğinin iyileştirilmesi, proseslerin birleştirilmesi (örneğin, temizleme ve haşıl sökme) ve suyun yeniden kullanılması veya geri dönüştürülmesi gibi çeşitli tamamlayıcı işlemlerle azaltılabilir. Bu önlemler su tüketimini ve aynı zamanda proses banyolarının ısıtılması için kullanılan enerjiyi önemli oranda azaltabilir. Enerji tüketimini optimize etmek için başka önemli teknikler de mevcuttur (örneğin valfler, tanklar ve makineler, sıcak ve soğuk su akımlarının ayrılması ve sıcak akıştan ısının geri kazanılması).
MET;
-
Daha önce ifade edildiği üzere, çeşitli proseslerdeki su & enerji tüketimini izlemektir (28142 sayılı ÇŞB Tebliğinin B.2 .20.2 sayılı bölümüne denk gelir).
-
Kesiksiz makinelere otomatik kapatma vanaları ve akış kontrol cihazları monte etmektir (28124 sayılı ÇŞB TEbliğinin A.4.2 sayılı bölümüne denk gelir).
-
Çektirme makinelerinde, hacmi ve banyo sıcaklığını kontrol etmek için otomatik kontrol donanımları monte etmektir (28142 sayılı ÇŞB Tebliğinin A.4.3 sayılı bölümüne denk gelir).
-
Uygun olmayan çalışmalarla kaynakların israfını engellemek amacıyla iyi belgelendirilmiş üretim prosedürlerini yerleştirmektir (28142 sayılı ÇŞB Tebliğinin A.4.4 sayılı bölümüne denk gelir).
-
Üretimde programlamayı optimize etmek ve ön terbiyedeki prosesleri, ileriki işlem adımlarındaki proseslerin kalite ihtiyaçlarına göre ayarlamaktır.
-
Farklı işlemleri tek adımda birleştirme olanaklarını araştırmaktır (28142 sayılı ÇŞB Tebliğinin B.2.2.3 sayılı bölümüne denk gelir).
-
Çektirme proseslerinde, düşük ve ultra-düşük flotte oranlı makinaları kullanmaktır.
-
Kesiksiz proseslerde, az madde aplikasyonu tekniklerini kullanmaktır.
-
Hem çektirme, hem de kesiksiz işlemlerde yıkama etkinliğini geliştirmektir (28142 sayılı ÇŞB Tebliğinin B.2 .20.2 sayılı bölümüne denk gelir).
-
Soğutma sularını proses suyu olarak tekrar kullanmaktır (aynı zamanda ısı geri kazanımı sağlayarak) (28142 sayılı ÇŞB Tebliğinin A.4.10 ve C.4.8 bölümlerine denk gelir).
-
Çeşitli atık sularda bulunan maddelerin halâ değerli olduğu ve/veya ürünün kalitesi ile çatışmadığı prosesleri belirlemek amacıyla, çeşitli proses atık sularının kalite ve hacimlerinin sistematik tanımlanması ile suyun tekrar kullanımı ve geri dönüşümü için olasılıkları incelemektir. Kesikli işlemlerde geri dönüşüm amacı için, atık suların geri kazanımını ve tekrar kullanımını ve kolaylaştıran özelliklerle donatılmış makineleri kullanmak uygundur (28142 sayılı ÇŞB Tebliğinin A.4.11 sayılı bölümüne denk gelir).
-
Buhar kayıplarına engel olmak için, makinelerin tam kapanmasını sağlayan kapaklar kullanmaktır.
-
Isı kayıplarını en aza indirmek için, boruları, vanaları, tankları ve makineleri izole etmektir (28142 sayılı ÇŞB Tebliğinin A.4.12 sayılı bölümüne denk gelir).
-
Yanma gazlarından ısı geri kazanımı, havanın ön ısıtılması, buhar kondenzatlarının tekrar kullanımı gibi uygulamalarla kazan dairelerini optimize etmektir.
-
Isı geri kazanımından önce, sıcak ve soğuk atık suları birbirlerinden ayırmak ve sıcak atık sulardan ısı geri kazanmaktır.
-
Atık gazlar için ısı geri kazanım sistemleri kurmaktır (28142 sayılı ÇŞB Tebliğinin A.4.15 sayılı bölümüne denk gelir).
-
Frekans kontrollü elektrik motorları kullanmaktır (28142 sayılı ÇŞB Tebliğinin A.4.16 sayılı bölümüne denk gelir).
Dostları ilə paylaş: |
